30/07/2025
🗣️ MỘT SỐ BÀI TẬP LUYỆN PHÁT ÂM CHO BÉ!
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ chậm nói là một hành trình cần kiên trì – đúng cách – đúng thời điểm. Trong quá trình này, việc rèn luyện khẩu hình miệng, kết hợp cử động, âm thanh và cảm xúc chính là nền tảng giúp trẻ bật âm, tạo âm và dần tiến tới sử dụng ngôn ngữ có ý nghĩa.
💁♀️Dưới đây là 8 nhóm bài tập cơ bản, dễ áp dụng tại nhà hoặc lớp học để hỗ trợ trẻ luyện phát âm.
👄 Bài 1: BÀI TẬP KHẨU HÌNH MIỆNG
* Mục đích: Tăng cường sự linh hoạt của môi, lưỡi, hàm – tiền đề để trẻ bật âm chính xác.
🔸 Cách thực hiện: Giáo viên/Phụ huynh làm mẫu chậm rãi – Trẻ nhìn và bắt chước.
• Cắn môi dưới
• Há miệng – thật to
• Tròn môi (tạo hình chữ O bằng cách nhấn nhẹ vào má)
• Chu môi – càng dài càng tốt
• Lè lưỡi – càng dài càng tốt
• Liếm môi – trên, dưới, trái, phải
• Đánh lưỡi – lên, xuống, trái, phải
• Hút ống hút: từ ống to đến ống nhỏ → giúp bé luyện hít hơi
• Thổi: b**g bóng xà phòng, giấy vụn, còi, nến… → luyện kỹ năng đẩy hơi
• Mút kẹo – mút thìa
• Phồng má – di chuyển hơi qua hai má
• Chạm lưỡi vào vị trí khác nhau trong miệng
• Lưỡi đặt lên hàm răng trên (để phát âm L)
• Mím môi (âm M), Bặp môi (âm B, P), Chu môi thổi phù (âm PH)
• Cắn nhai – luyện độ linh hoạt cơ hàm
🗣️ Bài 2: PHÁT ÂM ĐƠN GIẢN THEO LỆNH
Kích thích phản xạ tạo âm thông qua âm thanh vui nhộn:
• Vỗ nhẹ miệng – nói “oa oa”
• Tặc lưỡi – như tiếng lách cách
• Tróc lưỡi – “tróc tróc…”
• Hôn gió – “chụt chụt”
• Phun mưa – làm điệu bộ phun mưa như bé sơ sinh
👄🗣️ Bài 3: KẾT HỢP KHẨU HÌNH VÀ PHÁT ÂM
🔸 Lưu ý:
• Bắt đầu với 3 âm dễ
• Kiên trì lặp lại
• Không ép trẻ, chỉ tạo điều kiện bắt chước
*Ví dụ bài tập:
• A (há miệng)
• O (tròn miệng)
• U (chu môi)
• HỜ, HA, HO, HU (há miệng – đẩy hơi)
• BỜ, BA, BO, BU (bặp môi)
• MỜ, MA, MO, MU (mím môi)
• LỜ, LA, LO, LU (uốn lưỡi)
📢 Bài 4: PHÁT ÂM KẾT HỢP NGỮ ĐIỆU
Giúp trẻ cảm nhận độ cao thấp, trầm bổng của tiếng nói – chuẩn bị cho kỹ năng nói tự nhiên sau này:
• À – Á – A | Ò – Ó – O | Ù – Ú – U
• HA – HÀ – HÁ | HU – HÙ – HÚ
• BA – BÀ – BÁ | MA – MÀ – MÁ
• LÀ – LÁ – LA
🐶 Bài 5: GIẢ VỜ TIẾNG ĐỘNG VẬT
Phát triển kỹ năng bắt chước + mở rộng vốn từ thông qua trò chơi tưởng tượng:
• Chó: Gâu gâu
• Vịt: Cạp cạp
• Gà: Ò ó o
• Mèo: Meo meo
• Chuột: Chít chít
• Lợn: Éc éc
🎲 Bài 6: PHÁT ÂM QUA TRÒ CHƠI
Tận dụng chuyển động và hành động cụ thể để kết hợp phát âm:
• Chi chi chành chành → “Chi chi”
• Ù à ù ập → “Ập”
• Chạm cốc → “Giô” – uống “Khà”
• Xếp khối rồi đổ → “Ầm”
• Xe hơi chạy → “Bin bin”
• Tàu hoả → “Tu tu”
• Nằm xuống → “Ình”
🎵 Bài 7: ĐỌC THƠ, HÁT VUỐT ĐUÔI
🔸 Lưu ý: Dùng các bài thơ, bài hát có cấu trúc đơn giản, âm tiết dễ.
• Đọc đi đọc lại nhiều lần
• Ngắt nhịp cuối câu để bé đọc nối tiếp (vuốt đuôi)
• Giai đoạn đầu: Trẻ biết nói chưa chắc đã hiểu nghĩa → vẫn cần tiếp tục hỗ trợ giao tiếp có ý nghĩa
📣 Bài 8: TẬP NÓI TỪ THƯỜNG DÙNG VÀ ỨNG DỤNG VÀO NGỮ CẢNH
• Ạ: Dạy trẻ khoanh tay cúi đầu và “ạ” → luyện phát âm + hành vi xã hội
• Dạ: Gọi tên → đáp lời bằng “dạ”
• 1, 2, 3…: Dùng để khởi động mọi hoạt động trẻ thích → kích hoạt phát âm “ba”
💡 LƯU Ý QUAN TRỌNG CHO GIÁO VIÊN – PHỤ HUYNH:
1. Không yêu cầu chỉnh âm – chỉ cần trẻ phát ra âm
2. Luôn giao tiếp mắt – miệng – miệng
3. Kết hợp âm thanh hấp dẫn (chuông, còi, điện thoại…)
4. Ghi âm trẻ và bật lại cho bé nghe
5. Tận dụng mọi cơ hội gợi âm tự nhiên (ăn: “măm măm”, kêu “ồ” khi bất ngờ…)
6. Luôn động viên, khen ngợi – tránh so sánh hoặc chê bai
💬 THÔNG ĐIỆP: Mỗi âm thanh trẻ phát ra đều là một bước tiến quý giá trên hành trình phát triển ngôn ngữ. Đừng vội vàng, đừng đặt kỳ vọng “nói cho rõ” hay “nói cho hay” ngay từ đầu.
Hãy kiên nhẫn lắng nghe, tạo điều kiện, khuyến khích và cùng con từng ngày – từng âm – từng lời, ngôn ngữ sẽ nảy mầm từ chính tình yêu thương và sự kết nối mỗi ngày.
