
04/07/2025
AI bùng nổ – Báo chí Việt Nam đứng trước bài toán bảo hộ bản quyền trong thời đại số!
Trong kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo, nơi mà một mô hình ngôn ngữ có thể tạo ra hàng ngàn bài viết chỉ trong vài phút, báo chí – vốn là kết tinh của lao động trí tuệ, đạo đức nghề nghiệp và sự xác minh thông tin – đang đứng trước thách thức lớn: làm sao để bảo vệ giá trị và quyền sở hữu của mình trước làn sóng công nghệ này?
Trên thế giới, các tổ chức báo chí lớn đã nhanh chóng đưa ra các giải pháp chiến lược. The New York Times mới đây đã ký kết thỏa thuận với Amazon, cho phép sử dụng các bài viết của mình để huấn luyện AI. Tương tự, OpenAI đã thiết lập quan hệ hợp tác với nhiều cơ quan truyền thông như Financial Times, Vogue, Axel Springer – tập đoàn sở hữu Politico, Business Insider và nhiều ấn phẩm nổi tiếng khác. Những thỏa thuận này không chỉ giúp các hãng thông tấn kiểm soát quyền sở hữu nội dung, mà còn mở ra nguồn thu mới từ việc cấp phép, đồng thời buộc các công ty công nghệ lớn phải tôn trọng luật bản quyền và trích dẫn nguồn khi sử dụng nội dung báo chí trong kết quả do AI tạo ra.
Trong khi đó, tại Việt Nam, phần lớn các cơ quan báo chí vẫn chưa có cơ chế rõ ràng để tự bảo vệ mình trước sự thu thập dữ liệu ngầm của các nền tảng AI. Nhiều khả năng, nội dung báo chí Việt Nam – dù được tạo ra với đầy đủ quy trình kiểm chứng và trách nhiệm xã hội – đang bị “học lén”, khai thác mà không một lời xin phép, không dẫn nguồn, và tất nhiên là không một khoản thù lao bản quyền.
Trước thực tế này, việc các cơ quan báo chí Việt Nam cần liên kết lại và ủy quyền cho một tổ chức đại diện tập thể có năng lực pháp lý rõ ràng là điều hết sức cấp thiết. Và trong số đó, VIETRRO – Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam, là đơn vị duy nhất hiện nay đáp ứng đầy đủ điều kiện này.
VIETRRO là tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả và quyền liên quan, hoạt động hợp pháp theo điều 56 của Luật Sở hữu trí tuệ, dưới sự quản lý trực tiếp của Cục Bản quyền tác giả – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. VIETRRO có thể đại diện các cơ quan báo chí ký kết thỏa thuận với các nền tảng AI lớn trên thế giới để:
Cho phép hoặc giới hạn việc sử dụng nội dung báo chí Việt Nam trong huấn luyện AI.
Giám sát việc sử dụng, truy xuất nguồn gốc và mức độ lan tỏa nội dung.
Thu và phân phối tiền bản quyền từ việc sử dụng nội dung, đảm bảo tính công khai, minh bạch.
Thay mặt các tòa soạn khởi kiện hoặc yêu cầu xử lý vi phạm khi phát hiện hành vi xâm phạm bản quyền.
Việc ủy quyền cho VIETRRO không chỉ giúp các cơ quan báo chí tiết kiệm chi phí và thời gian đàm phán với từng công ty công nghệ, mà còn giúp hình thành một thế thống nhất – đủ mạnh về pháp lý và tập thể – để đứng vững trước các “gã khổng lồ” toàn cầu như OpenAI, Amazon, Google...
AI đang thay đổi cách chúng ta sản xuất và tiếp nhận thông tin. Nhưng ở trung tâm của mọi tiến bộ, vẫn là con người – với trí tuệ, đạo đức nghề nghiệp, và quyền được thừa nhận công sức của mình. Báo chí Việt Nam cần một “lá chắn” bản quyền đủ vững, đủ minh bạch và đủ mạnh để không trở thành “nạn nhân im lặng” trong làn sóng công nghệ. Và VIETRRO chính là điểm tựa đáng tin cậy để thực hiện sứ mệnh này.