13/07/2023
Hiện hữu thân xác trong văn học
Hiện hữu thân xác theo thế nhìn hiện tượng luận, nghĩa là đã có sự đổi thay thế giới quan về thân xác lý giải vì sao văn học hiện/hậu hiện đại lấy thân xác như một thủ pháp nghệ thuật quan trọng để triển khai sự viết. Thế nhìn hiện/hậu hiện đại có mối dung thông với các thế nhìn hiện tượng luận.
Hiện hữu thân xác thì không xa lạ. Thoạt kỳ thủy, tư duy loài người đã vấp phải câu hỏi mang tính bản mệnh: con người hiện hữu như thế nào? Để trả lời cho câu hỏi ấy, các quan niệm duy linh cổ sơ về cơ bản, nhìn nhận con người hiện hữu qua hồn và xác. Hiện hữu thể xác là thiết thân, vì cơ thể tôi, của tôi, là một kinh nghiệm trực quan, khi nó ốm, đau, nóng, lạnh, muốn làm tình… tôi lập tức nhận biết. Nên cứ có biến cố gì trong đời, người ta thường quy giản biến cố ấy về cho một thân xác: Thân trách thân, thân sao lận đận.
Chí Phèo có thể hiện hữu qua sáng tác của Nam Cao với nhiều yếu tính (essence) khác nhau. Chí có thể là con quỷ dữ làng Vũ Đại, người nông dân tha hóa, hay người tình hiền lành của thị Nở… Nhưng trước nhất, cái hiện hữu đầu tiên của Chí phải là: “Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất câng câng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết! Hắn mặc quần áo nái đen với áo Tây vàng. Cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ rồng, phượng với một ông thày tướng cầm chuỳ, cả hai cánh tay cũng thế . Trông gớm chết!”
