
11/07/2025
🔥 CẦN SIẾT CHẶT LẠI ĐỀ TÀI ỨNG DỤNG TỪ CƠ SỞ
Trong bối cảnh đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ vào thực tiễn cơ sở, nhiều đơn vị, địa phương đã có những sáng kiến thiết thực, phục vụ đời sống dân sinh. Tuy nhiên, bên cạnh những mô hình hiệu quả, cũng tồn tại không ít bất cập, lãng phí, thậm chí bị lợi dụng vì mục tiêu cá nhân.
Một số đề tài mang tên khoa học nhưng nội dung nghèo nàn, trùng lặp, thậm chí sao chép từ nơi khác. Có nơi chi hàng chục hoặc hàng trăm triệu đồng để nghiên cứu mô hình "ứng dụng phần mềm quản lý văn bản", nhưng thực tế lại chỉ là bộ hồ sơ Word được in đóng tập, không có khả năng tích hợp, không áp dụng được vào quản lý hành chính. Có mô hình "nhà kính nông nghiệp thông minh" nhưng không chịu nổi mưa đá đầu mùa, bỏ hoang sau vài tháng.
Đáng lo hơn là tình trạng lợi dụng mối quan hệ để chạy đề tài, lấy được mã số rồi thực hiện đối phó. Có nơi còn chạy cả phong bì cho thành viên hội đồng khoa học để được nhận xét đánh giá cao, giúp đề tài dễ dàng nghiệm thu. Nhiều trường hợp sau khi hoàn tất đề tài, lấy tiền ngân sách tập thể để in ấn sách, tạp chí rồi phát hành công khai, nhưng thực chất là để quảng bá tên tuổi cá nhân, dùng làm "hồ sơ thành tích" đi thi nâng ngạch hoặc xin đề bạt.
Trong khi đó, tại xã Tà Xi Láng, tỉnh Yên Bái, một kỹ sư trẻ người Mông đã cải tiến thiết bị phun thuốc điều khiển từ xa, giúp nông dân không còn phải vác bình cồng kềnh leo dốc. Thiết bị này chỉ tốn 4 triệu đồng, rẻ hơn 10 lần so với hàng nhập khẩu nhưng độ bền cao, dễ sửa chữa, phù hợp với địa hình nương rẫy Tây Bắc. Đây là ví dụ sống động cho thấy: sáng kiến không cần hào nhoáng, chỉ cần đúng chỗ, đúng lúc, đúng người.
Thực tiễn đòi hỏi một cơ chế kiểm tra, đánh giá đề tài khoa học thật sự chặt chẽ, công tâm. Phải có hội đồng phản biện độc lập, tổ chức nghiệm thu thực tế tại nơi ứng dụng thay vì chỉ đọc báo cáo. Việc xét duyệt nên căn cứ vào hiệu quả, không chỉ dựa trên lý thuyết hay văn bản giấy tờ.
Hơn hết, cần xây dựng một môi trường học thuật trong sạch, liêm chính, lấy hiệu quả phục vụ người dân làm mục tiêu. Khi đó, từng đồng ngân sách cho nghiên cứu mới thật sự sinh lợi bằng trí tuệ, bằng kết quả, chứ không phải bằng hình ảnh "thành tích ảo".