18/12/2024
CHIẾC LÁ VÀ CHÚNG TA
Nếu tất cả là không, vậy sự sống có ý nghĩa gì?
Em có bao giờ ngồi thật yên, nhìn một chiếc lá vừa rơi chưa? Nó nhẹ nhàng buông mình khỏi cành cây, xoay trong gió rồi chạm đất như thể đó là điều tự nhiên nhất. Trong khoảnh khắc ấy, em thấy gì? Một chiếc lá, một chuyển động, hay chính là sự tan biến của một hình hài?
Chiếc lá ấy là sắc, là hình tướng rõ ràng mà mắt em có thể nhìn thấy. Nhưng ngay khi nó chạm đất và bắt đầu mục rã, sắc ấy dần dần tan biến. Hình hài của chiếc lá không còn nữa, nhưng nó không mất đi, nó chỉ trở về với đất, trở về với sự mênh mông không hình tướng. Đó là không. Sắc chuyển thành không, và từ trong cái không ấy, sự sống lại bắt đầu một vòng luân chuyển mới: một chồi non khác sẽ mọc lên, một chiếc lá khác sẽ nở trên cành.
"Vậy sắc và không là gì?” — Em có thể hỏi tôi như vậy.
Tôi sẽ nói rằng: sắc là sự biểu hiện, không là bản chất tiềm ẩn. Chúng không tách rời nhau, như hai mặt của một tấm gương. Sắc tức là không, vì mọi hình tướng đều do duyên mà sinh, duyên tan thì hình tướng cũng mất. Không tức là sắc, vì trong cái không đó, mọi khả năng đều tiềm tàng để biểu hiện thành hình tướng mới.
Em hãy thử nhìn lại bản thân mình. Thân thể này, hơi thở này, gương mặt này, tất cả đều là sắc. Nhưng sắc ấy không hề cố định. Từng tế bào trong cơ thể em đang sinh ra và chết đi, từng hơi thở đến và đi như dòng sông không ngừng chảy. Có gì là thật sự bền chắc đâu em? Khi em thở vào, hơi thở là sắc. Khi em thở ra, hơi thở tan biến vào không khí, trở thành không. Sự sống của em, dù có hình tướng rõ ràng, nhưng bản chất của nó là không.
Nếu tất cả là không, vậy sự sống có ý nghĩa gì?”
Sự sống quý giá chính bởi vì nó vô thường, bởi vì sắc và không luôn chuyển hóa, luôn mời gọi em nhìn sâu vào bản chất thực tại. Khi em thấy được sắc là không, em sẽ không còn sợ mất mát. Khi em thấy không là sắc, em sẽ biết nâng niu từng biểu hiện của cuộc sống này, dù nhỏ bé đến đâu. Một nụ cười, một ánh mắt, một chiếc lá rơi, tất cả đều đẹp đẽ và trọn vẹn trong sự tạm bợ của nó.
Chúng ta thường khổ đau vì bám chấp vào sắc, vào hình tướng, vào những điều mà ta cho là “có”. Ta bám vào một mối quan hệ, một công việc, một hình ảnh về bản thân mình, và ta sợ hãi khi những thứ ấy tan biến. Nhưng em ạ, sắc vốn là không. Sự tan biến đó không phải là kết thúc, mà là sự trở về, là cánh cửa mở ra cho những biểu hiện mới.
Khi em thấy được điều này, em sẽ sống thật nhẹ nhàng. Em sẽ không còn cố gắng giữ chặt điều gì, vì em biết rằng tất cả đều đang chuyển hóa, tất cả đều là dòng chảy.
"Sắc tức là không. Không tức là sắc.”
Câu nói này không phải để em suy luận, mà để em cảm nhận. Hãy thử ngồi yên một lúc, lắng nghe hơi thở của mình. Khi em thở vào, em cảm nhận rõ ràng hơi thở đang đi vào trong người. Đó là sắc. Khi em thở ra, hơi thở tan biến. Đó là không. Nhưng trong cái không ấy, hơi thở chưa từng mất đi. Nó chỉ chuyển thành một dạng khác, hòa vào không gian, nuôi dưỡng sự sống trong em và quanh em.
Em có thấy không? Trong từng hơi thở, em đang học cách buông bỏ và đón nhận, học cách thấy rõ bản chất của sắc và không. Khi em bước đi thật chậm, từng bước chân của em đặt xuống đất chính là sự kết nối giữa sắc và không, giữa hình tướng và mênh mông.
— “Vậy em phải làm gì?” — Có thể em sẽ lại hỏi.
Em không cần làm gì cả. Chỉ cần có mặt, chỉ cần thật sự sống. Hãy nhìn sâu vào mọi biểu hiện xung quanh em: một bông hoa đang nở, một đám mây đang trôi, một nụ cười đang hé trên môi người đối diện. Chúng đều là sắc, nhưng bản chất của chúng là không. Vì vậy, hãy nâng niu chúng như thể chúng là điều quý giá nhất, vì trong khoảnh khắc này, chúng là có mặt, là hiện hữu.
Khi em hiểu được rằng sắc tức là không, không tức là sắc, em sẽ không còn sợ hãi hay bám víu nữa. Em sẽ thấy mình tự do như cơn gió, như dòng sông, như chiếc lá rơi về với đất.
