VMÓLÀ

23/12/2022

Vtoshì ràwe tiqdang

Àngí tvnù:ngòe, yàngòe, ká:ngòe (Control).
Àngí ø:pmòe (Govern)
walòng vtoshì lún rà e (Surrender).

12/10/2022

MODO TVRÀ TAQ HÍÍ TVRÀ KADØ DÌ LV́M?

Ngàmaq rvgaq tvrà shvlá daqì modo, saige rì luqmvnshì daqì yv́ng kení modo, Saige í vtøp kéò nø shì we kvlaq kéò we luq mvnshì lúngì. Yadø bø̀n we mvtú nø kv́nglv́m dvrá (ယာဥ်စည်းကမ်း) mvcànì rvt íe.

Wervt vdè nø vdè vyáshì mvdóng nø mà-vl.

Ngà maq móng nø tvrà vbv̀ngpā (ညာမောင်း) kv́ng we móng í rvt modo tvrà taq híí dì daqì ke ''VGWÉ PĀ DÍ RÀ E''

PÀWÁ?

Modo, Saige rì vbv̀ngpa di ke vdè gø vbv̀ng pa ni èdi kení pvng lap mvyv́ngshì rvt pvng lap kení vtøp raè.

Híí modo tvrà taq bvttv́ng (vgwé pa) èdi ni vzv̀nglap kadø di daqe wa lòng yv́ngshì nø̀ vyáshì lv́m yīlshì lv́m vpán e.

Tasv̀ng dvtá kéì nø vyá shàì.

06/10/2022

"Vdè vsvng mvdóng nø màvl"
wa kà laq mànáì.

08/09/2022

In Remembrance of
Queen Elizabeth II 🕊️

“No age group has a monopoly of wisdom, and indeed I think the young can sometimes be wiser than us.
But the older I get, the more conscious I become of the difficulties young people have to face as they learn to live in the modern world.”

Queen Elizabeth II

24/06/2022

24/2/2022
Rasháí Europe vnvn bøà.

24/6/2022
Miwà í mònggàn vnvn daqò mà?

Rashá Zaq pànní vnvn bøà íwe Miwà í nø Køn pànní vnvn daqò ma?

vnà dvjùng wáshàì.

23/02/2022

22/02/2022

Ngàmaq mónglvmàng dvjà lv̀ngdø̀m taq yadø dvdv́ng lv́m 'possibility' vl e.

We rvt kapà wàì nì gø shvlá wa nønt riqkømp dvdvm dángí wá vdu e.

Vrá kø̀nì wv́ngzà móng rvgaq èv̀l nø̀ng we vdèpv̀n dvcì rì é, kagǿ gø vdè rvgaq taq mvzàn bø̀n lv́m nònggùn zí màdu. Mvzàn zibè zí lv́m, dvshà lv́m nàmaq mèí nøng, Døngjá rí mvdv́ng daqì.
Mv̀nglè mòngzø̀l lv́m rvt nònggùn zí vdue.

Dvjà ídv́ngte Àngkàngpè Gvray kaq nønt shvrúng shàì nø̀ vjúrøtnì.

27/01/2022

“Preoccupied with a single leaf... you won't see the tree. Preoccupied with a single tree... you'll miss the entire forest.

Don't be preoccupied with a single spot. See everything in it's entirety... effortlessly. That is what it means to truly "see.”

― Takehiko Inoue

07/11/2021

Nàò ngvnshà sv̀ng èsháò,
Nà vdè gø èsháshì ni 100 baq mvzàn gø svre mvrà.

ínì gø mvzàn 100 èjòr mvdv̀m, mà-gvcvtshaq èjòr lòng nø ring vtvng íe.

Sūn zu.

02/08/2021

HERD IMMUNITY!

Ngàmaq móng shiqshàn zvnit zìdvng nø toni kení màshvla,
Zvnit lòng nv̀ng vl we svrawun rìí bashàrì mvgǿm kéò móng íe (Bashà 10,000 gǿ taq svrawun 7 gǿí wa dawun lúrà zìdvng taq íshàe. Thai 9 gǿ, Malaysia 15 gǿ, Miwà 20 gǿ, Vmerigvn 26 gǿ).

System lòng màshvla nvng’’ cìl mvdò í āna tøl bǿà rvt vtù we taq svrawun rì téka CDM gòng nø helth system lòng vrø̀l bǿì wa shǿn shvla we rvtø̀ taq Covid-19 3rd wave lòngí ètìm atshà nø̀ zìróng, svrawun mvloq we é. Zø̀nlì vgám lv́m vaccine mvlúnì we é, Móng lvmàng dvjà rvt é. Covid rvt shóngshàì we vdè vsv̀ng rì mà-vl we shv̀ngkàrì rvt nønt jaq vtvng vhǿmì we nila íe.

Mònggàn taq helth care system shvlá vtvng móngdv̀nrì dv́ng ‘Covid-19 Delta’ vmyú lòngí tvné’’ mvcha nila taq ngàmaq móng dèjaq daqò ni sǿng’’ dø gá lv́m tvrà mvyv́ngshì døchae.

Shíwùn zø̀nlì vtú vgám lv́m mvdø̀ng vchvk we ‘front line’ Zìróng, Svrawun, Vaccine mvloq rvt kadø gø vgám, nar mà-shvlá á:mì nø̀ covid virus nø vsher lv́m wa íámì we dvjà taq àlì ku íe.

Kadø màwá.

Yadø íwe dvjà taq dvdvm lv́m dø ínø̀ tiqni taq dvjà lòng zø̀l daqmá? wà lv́m shv̀ngkà tiqlòng vl e.

Ngàmaqí sháì dø April-May shvlá ni la taq India móng covid dvjà long nø naqciqriq íapmì. Zø̀nlìí zín kéò we tiqninv̀m taq wa 400,000 gǿ mvdv̀m luq nø̀ Zø̀nlì rvt shì we shìnàngrì wv́r lv́m shǿng gø be høq íapmì. Íwe dènila dvjà nø vrá zø̀nlì í zínkéò we vsv̀ng rì tiqni taq 30,000 gǿ ram wa ínø̀ yúm mvnshì we yv́ng lúnshì e.

Vrá India móng 21 state taq vsv̀ng 30,000 ram sv̀ng Dvtøp daqà ni 67% dv́ngte nø covid zø̀nlì lòng gagwe á (Immune) v̀l bǿì we shálúnshìe.

Kàpà rvt wedø íe má?

Zìróng rvm manò rvt gø møí,
Svrawun shvloq lún bǿà rvt gø møí,
Vaccine gø̀gøm dø tú lún bǿà rvt gø møí.

July shvlá høq shaqrérì taq vaccine nv̀mlat dos túlúnò we 25% wa íe. Vaccine 2 dos túlúnò we 10% ram wa túlún bǿà. Ínì gø virus gagwe á v̀l bǿì we nø Europe móng taq vaccine loq vtvng túlún bǿà we England móng nv̀ng tvné tiqdvchá v̀l lv́m dø Immune v̀l á:mì.

Herd Immunity!

Yadø bø̀n we nø zì paqzí í ‘Herd Immunity’ alò we íe wae.

Dvtøp daqà ni India vsv̀ng rì tvné tiqka vl lv́m dv́ngte covid zø̀nlìí zín ké apmà we taq té ka nø àngwa ban apmì yv́ng kení covid zø̀nlì sv̀ng góngí dv́ng ké apmà nø Immune v̀l apmì we dvtøp lún bǿà.

Kadø wa kà íe?

Herd (n.) = vsv̀ng rì
Immunity (n.) = Gagwe á

‘Herd Immunity’ or ‘Community Immunity’ ò lvjøm nø,

Bashà rì zø̀nlì tiq pv̀n’’ taq
1. Vaccine túshì yv́ng kení Immune lúnò we mø-í ni,
2. Za yv́ng kení ban nø̀ góng vdòng taq àng wa Immune lúnò we vsv̀ng rì zidvng tiqlòng høq (Loq mvlùng) luq vm nø̀ virus lòng dvgá gǿ sv̀ng zín ke màshvla dø høq bǿò lòng sv̀ng alò we íe.

Wervt India móng dvjà ku nø bashà rì téka zø̀nlì í zín kéò yv́ng kení mvlúng ka àngwa ban yv́ng kení immune lúnò nø 'Community Immunity' bø̀n ku íe wa zì svrawun rìí dvtøp lúnò ku íe.

Ngà maq móng nø dvgá dø vlǿmshì lv́m shini mvyv́ngshì rvt tiqni taq yadø laq bø̀n daq wa shø̀n lv́m, dvdvm lv́m gø vl e.

Wervt ngàmaq móng taq gø 'Herd Immunity' mvbø̀n nila taq vdè mvzín ke lv́m vdè rvp, vdè mvrìng, vdè wàngdùng høq garshì lv́m gvzà vchvk e.

* Ínì gø zø̀nlì tiqpv̀n’’ taq ‘Herd Immunity’ bø̀n lv́m rvt Immune bø̀n bǿì we vsv̀ng zidvng màbóng. Ksd. Marløng nar lúnlv́m rvt Immune vl we vsv̀ng yúm vtvng 95 % ràe. Polio taq nø yúm vtvng 80 % ràe.

Wedø írvt
1. India case lòng rvt yadø íá:mì, yadø ídaqe wa kàciq liq lv́m rvt rvtø̀ nv̀ng study case shini mvloq.
2. 3rd wave taq téka vsher bǿì we nø Delta vmyú írvt vzv̀ng case rì dø cun mà-shvla we vl e.

Wervt vyáshì lv́m lòng nø NO. 1 vchvk vtvng íe.

Gvray kaq gø vlǿm shàì nø vyáshì lv́m wàì.

https://www.bbc.com/news/world-asia-india-56345591?fbclid=IwAR0x4Ranwz9ELsQRBuDV4iIabCpXsdqz6G1jZQXqEh1LGcCzBZTZ40lkxh4
https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicator-details/GHO/medical-doctors-(per-10-000-population)

31/07/2021

The War Has Changed.

Covid Delta vmyú vsher lv́m gvzà yùl e, Vaccine túshìshaq ínì gø zín kéò e.

C.D.C. (Vmerigvn shiqshàn dap) í àngmaq vdòng dvkangò report taq kení shálúnshì we, Akvt poq vhǿmì we Covid Delta vmyú nø vsher lv́m, Zín ke lv́m gvzà yùl e wa shálúnshìe.

MERS, SARS, Ebola nvng Nǿng vrv̀m bø̀n we shvmór bǿn dvzv́rò we virus rì mvdv̀m zín ke lv́m yùl e wae.

Wervt dvgǿshì rà we, Vyáshì rà we zìdvng lòng vlíng á:mì.

The immediate next step for the agency is to ''acknowledge the war has changed,'' wa nø̀ document taq vruò e.

Ngà maq rvgaq ya mvdv̀m mà-sher lv́m gvzà'' vyáshàì.
Mvrìng shaqré rì vlàngré rì vdè mvrìng, wàngdùng sv̀ng mvgòng lv́m àngdang'' vrashàì nø̀ vgám dvzaqshì lv́m wàì.

16/07/2021

AMERICA'S LONGEST WAR!

American móng mvshǿl taq yvng vtvng Afghanistan mvzàn nar bǿà.

Nøngmaq móng mónglvmàng, covid zø̀nlì shv̀ngkà rì yà:ngì rvtø̀ taq mònggàn shv̀ngkà vchvk we tiqlòng bøn apmì.

Welòng nø American í 20 nǿng gvcvt atnà we Afghanistan móng mvzàn kení yilshì we shv̀ngkà íe.

July 9, 2021 yadø̀ng mvlùng taq Bagran airbase kení American cìl rì shvngbe Afghanistan vzúyaq sv̀ng gø màdvtá shaq lō apmì.

Àngmaqí lángò we Modo, Cìl modo rì, Jvk dvrè, v́m aq lv́m dvrè àngcé sèn pv̀n làngò nø lo apmì.

Yalòng mvzàn nø 911 dvjà yv́ng kení Taliban tǿshì we Terrerist rì sv̀ng October, 2001 kení gvcat daqà we íe.

20 nǿng mvzàn taq sǿm bǿì we.

Vsv̀ng gønshaq

- Móng bashàrì 47,245 gǿ shìbǿì.
- Journalists 72 gǿ shì bǿì.
- AID workers rì 444 gǿ shì bǿì.
- Afghan cìl nv̀ng police 66,000 - 69,000 gǿ shì bǿi.
- Móng bashà 2,700,000 gǿ dvgá móng sv̀ng yilshì bǿì.
- Vdè chø̀m kení atshì vdu we 4,000,000 gǿ ram v̀l á:mì.
- American cìl 2,442 gǿ shì bǿì nø̀ 20,666 gǿ kvlaq ké bǿà.
- Private secturity íwe contractors 3,800 gǿ shì bǿì.
- Nato móng kení Afghan cìl shvjang svra 1,444 gǿ gø shì bǿì.

MilitaryTimes í shø̀nò we shvngbe 241,000 gǿ yalòng mvzàn rvt shí vdu bǿì wa e. (Mzàn rvt v́l dvshà v́m-aq mvlúnò rvt shì rì mà-bá)

Yalòng mvzàn taq gvmsùng kadv́nge lv́ng bǿà?

20 mvzàn taq US dollar 2.26 trillion (2,260,000,000,000 US dollar) lv́ng bǿà.

Lúnshì we ?

World Bank shø̀n we
- Afghan vsv̀ng bat cúnshì we (life expectancy) 64 nǿng høq bǿà (56 kení)
- Lèga sháò we vsv̀ng 8 % rvmshì e.
- Myuq taq vl we vsv̀ng 43 % vháng daqì (Life in cities has improved)
- Aqtì shvlá aqlúnò we 89 % rvmshì e. (16 % kení)
- Vsvk cv̀m rvtø̀ taq shvzøngshì we (Child marriage) 17 % yúm e.

20 nǿng wà daqà mvzàn kení dvgá dø sǿm we nø móngdvn yalòng 'failed state' bø̀n we yv́ngshì e. (American cìl yilshì we ó Taliban rìí Afganistan móng 85 % chàng tøl lún bǿà.)

The Washington Century kení
Michael Wahid Hassan shøn we,

"We invested too much with too little to show for it,"

Yalòng kení cvnshi lvm vl e.

https://www.militarytimes.com/news/your-military/2021/04/16/afghanistan-war-cost-more-than-2t-and-240000-lives-report-finds/

https://apnews.com/article/asia-pacific-afghanistan-middle-east-business-5e850e5149ea0a3907cac2f282878dd5

11/07/2021

Kapà rvt mvdø̀ng mvdaq vyáshì vdu e?

🔴Covid zø̀nlì mònggv̀n taq vsher daqì we tvné 500 ni ídaqì we taq
- Zø̀nlì í zín kéò we 185,564,000 gø mvdv̀m í íá:mì.
- Shì we 4,000,000 gǿ mvdv̀m íá:mì.

🔴 Mvme móngdv̀n taq 2nd, 3rd wave vkǿn nø̀ tiqzàng'' taq nø 4 poq wa poq vkǿn we gø vl e.

Yadv́ngte vlé daqì nì gø móngdv̀n vzúyaqrìí zø̀nlì lòng 'control' mvlúnò we mvtúrì mvme vl e. Ksd. Vaccine gǿmò dø, luq dø tú mvlúnò, Vsv̀ng kukaq yakaq di rì nar mà-shvla.

Yadø írì kení mvtúmè tiqlòng nø 'Covid' zø̀nlì lòng àng wa língshì nø̀ (mutants) té nònggùn vl, vsher lv́m té yùl dø pō shìlòng íe.

🔴 Nv̀mlat sháì we Covid nø Miwà móng 'Wuhan' kení íe. Íwe akvt nø welòng mvtaq mvme species vl bǿì.

Mònggàn shiqshàn dap (WHO) í vyáshì rà we species (Varients of Concern) 4 pv̀n vl e.

England (B.1.1.7.) Alpha.
Africa (B.1.351) Beta.
Brazil (P.1) Gamma
India (B.1.617.2) Delta

Yarì kení yanila mònggàn taq vsher we nø Delta yalòng íá:mì.

🔴 Delta species dang shárà we.

1. Zín lv́m yùl e.

Alpha nø Wuhan mvdv̀m zín ke lv́m 50 % yùl e.
Delta nø Alpha mvdv̀m zín ke lv́m 60 % yùl e. (Wuhan mvdv̀m 200%)

Wervt Delta species gòng bø móng taq zín ke we 'case' rì 11 ni taq 10 saq (10 times) luq mvnshì rvt control mvlúnò we íe wa e.

2. Ànwà species mvdv̀m nònggùn vl e.

Àngwà species mvdv̀m góng taq gòng bø ni shaq vhéshì lv́m system taq copy 1,000 saq copy wáshìe wa e. Wervt RT-PCR ku jep lv́m 4 ni vdòng sháshì e (àngwà 6 ni).

3-5 ni gòng bø kení shvwi taq oxygen yúmdø wàò nø̀ rvshǿ sv̀ng gø góng yùl e. (Alpha : 7-10 ni)

Rvshǿ yv́ng gòng bø kení rvshǿ gvyaqò nø̀ shaqhéshì yvk rvt oxygen gvzà gvzà lv́ng rà daq e.

🔴 Vrá nøngmaq móng taq túò we India nv̀ng Miwà kení vaccine í Delta species sv̀ng mvdv́ng kéò we shálúnshìe. (Singapore móng í Miwa vaccine íwe Sinovac lòng vaccine túshì we zvyín taq màdvdutnò).

🔴 Dvcì cèrì é, yakvt baq nø kv̀mni cè mø-í. Yanila móng dvjà rvt 'Health system' lòng nø kadø gø mvbø̀n. Nøngmaq rvgaq té wa sháì dø zìróng, svrawun, zarì gv̀l lv́mrà kadø gø mvloq. Za bø we rì dvpvt mvdø̀ng rà we oxygen lún lvn rvzaqe.

🟢 Wervt Gvray kaq gø ním mànì nø̀ mvdø̀ng mvdaq vyáshàì.

Vtv́r rvwá rvgaq mvgòng lv́m , vrúm we shìgùng móng sv̀ng mvgòng lv́m shaqré rì can'' nàrashì nøng.

Photo credit : Internet

www.bbc.com/news/health-57431420a
https://www.who.int/en/activities/tracking-SARS-CoV-2-variants/
https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/the-effects-of-virus-variants-on-covid-19-vaccines?gclid=Cj0KCQjwiqWHBhD2ARIsAPCDzano1jKxS21oNjIcJyzdZx9sOD5uY-IHfdQTUYyoxhP6ASnyVxmgdl4aAvIyEALw_wcB

07/07/2021

Mvrìng shaqré rì é.

Bò nàrashì nøng nø 14 ni vdè nø vdè yagweq, Mvrìng vdòng self 'lock down' , self quarantine èwashì nøng.

Vzúyaq svng mèca nøng ni.

07/07/2021

Covid zø̀nlì dang vyáshàì.

Mìn móng covid dvjà gvzà yvk daqì. Jip mvlúnò mvgǿmò rì kadvngte vsher bǿì má màshá. Yazidvng rvm mvnshì ni gvzà màlé ke zìróng taq zarì yøp shvrà mvluq, Zì svrawun mvluq nø̀ 'Health system' vrø̀l sháò e, Yadø bø̀n daqni gvzà svre dvké e.

Nøngmaq móng nø àngwà zìróng, Zì svra mvloq nvng'' Health system taq bvnlì wa wuntánrì CDM gòng we mvme vl bøì rvt té yvk we vhǿm lv́m dvjà vl e.

Yanila mònggàn taq vsher we covid nø àngwà species (Wuhan) møí ámì. Alpha Species (England), Delta Species (India) rì vsher we shálúnshì e.

Wuhan species mvdv̀m Alpha species zín ke lv́m yùl e, Alpha mvdv̀m Delta zín ke lv́m té yùl nø̀ za we zidvng gø té rvnaqe.

Delta species gòng ámì wa táshì e (dvráshv̀ng màdvkangò lòng wa ràe.) Mkn. taq za rì gv̀l lv́m shvrà màvl bǿì wa nø gø táshìe.

Miwà móng, India kení íwe vaccine rìí species àngshvr rì mvdv́ng kéò wa nø shálúnshìe. (Mìnmóng nø Miwà nv̀ng India kení vaccine túshì e)

Wervt mvdø̀ng mvdaq vdè nø vdè vyáshì lv́m lòng gvzà vchvk á:mì.

Picture credit : Internet

28/06/2021

Tv̀ngdv́ng pvtbe gvcvt ke daqe wa mèlv́n nø̀ngni,
Rvtø̀ tiqlòng høq atnò kvt shòní lap vrashì daqe.

Wervt chávle we bvnlì, kàtvng laq mvshø̀nì.

21/06/2021

Yanila nøngmaq móng dvjà nø
vdè dvcì dvjà wa mø-í,
Kachin móngwál dvjà wa mø-í.
Myanmar móng køp ò dvjà íe.

Wedø tiqdvchá Myanmar móng dvjà gø wa mø-í dø
'Regions', 'Global' høq sing we 'international politics, relations' nv̀ng 'super power' móngdv̀n rìò 'power balance' dvjà høq sing we yv́ngshìe.

Yadvtv̀ng høq yv́nglúnì kení ngà maq dvcì kadø wáshì rà we zvndvtut kadø dírà we mvtúrì àngdang'' yv́ng lúnshì e.