06/07/2025
Mizo Miphun Thluachuah An Hmu Lai
Mathai 5:9 ah "Mi le mi karah remnak a sertu cu lunglawmmi nan va si dah! Pathian nih, ka fa, tiah an ti hna lai" tiah kan hmuh. Mizo hi remnak a tuahtu miphun an si.
Vun zoh tuah usih; 2021 rambuai hnu in Chinram ah mah le mah buainak atu le tu a chuak. Buainak faakchin a chuah hlan ah Mizo nih remnak an tuahpi lengmang hna. ZRA le CNA buainak siseh, CC le CB buainak zong siseh CDF-Hualngoram le CNDF buainak zong ah siseh Mizo ṭheo tlangtlatu ah an ṭang lengmang.
Mizo nih "Zo Hnahthlak" an ti; Lai holh cun "Lai Hritlai" kan ti lai, hi vialte miphun ah hin Mizo hi thluachuah an hmu bik. A minung zong an karh bik, a nuamh zong an i nuam bik. An holh zong a karh bik.
1941 British chan lio milurel ah khan Mizo miphun hi 152,786 lawng an rak si nain atu 2021 milurel ah cun 1,219,000(1.2 million) hrawng an si cang. An holh Mizo holh hi Lai Hritlai holh ah cun a karh cem a si fawn, 1 million leng nih an holh cuahmah leng ah Mizo holh a theithiam mi k*m fatin an karh cuahmah.
Mizo cu an ram a rak buai lio ah a zaam tawk an um ve ko nain mifim, cathiam le pastorte nih an zaamtak lo. Aizawl khuapi tu an fuhpanh i zeidah kan tuah khawh tiah mifimthiam an i tong hna. (Chin MP le mifimthiam pawl zong Aizawl an fuhpanh 😁. Myanmar, Bangladesh leh Manipur a buai poh ah Mizo an karh peng.)
Mizo upa hna nih an chim mi cu "British chan lio ah hin Falam, Tedim le Hakha ah mirang sibawi thiam an rak um tawn. Kan zawtfah caan ah Mizo nih kan rak fuhpanh tawn hna" an ti. Atu ah cun chan aa let. A zawfak mi poh nih Mizoram an panh cang. A ruang cu Pathian nih thlua a chuah hna.
British pawl Mizoram an rak luh ah khan British nih an konglam an ṭial hna tikah Mizo hi mifim an si an rak ti hna. Mirang an rak dawt hna, caholh tuan teah an serpiak hna, Centralization biaknak phunglam fek an serpiak hna, Zatlang nun hruainak ah a biapi mi Mino bu YMA(a hlan ah cun Young Lushai Association- YLA) an serpiak hna. YMA hruaitu hmasa hna kha mirang an si. President: Rev Lewis Evans (Pu Niara), Vice President: Miss Katie Hughs (Pi Zaii), Secretaries Pu Pasena & Pu Vankhuma, Treasurer: Rev David Edwards (Zorama Pa). Cu bantuk biaknak le zatlang nunphung fek nih cun nihin i an dirhmun hi a phanhpi hna. An caholh ṭhanchohnak zong ah hin Biaknak le Zatlang nun phunglam hi tampi a rak i sengtlai.
India ram British in Independence an hmuh lai ah khan Mizo politician hmasa hna nih Mizo dirhmun ding tampi an rak cuanh khawh cang. Atu hnu ah Meitei miphun nih ngeih ve an duh tuk mi Scheduled Tribes sinak zong khi Mizo ramkhel upa hna rorah a si. Khalio ah khan Meitei bawipa nih cun ramkhel kong ah a ruah awk a rak thei lo, atu hnu ah heh an buai. Mizoram state cu India kala nih a cawm sawh hna. Ei le din an har lai an phang. Chawlehnak lampi, tlanglam, tilam le vanlam tiang anmah tuah hau lo tein India nih a tuah cuahmah. Zei hmanh a chuahpi lo nain India ramah state nuam bik pakhat a si.
Hi vialte Pathian thluachuah hi anmah nih an ti mi cu; Mizoram nih export khawh mi kan ngeih lo ca ah Missionary tampi kan export, cucu Pathian nih a duh bik mi a si. Ceunak kan hmuh mi hi midang sinah kan ceuter chin ve i Pathian nih thluachuah a kan pek, an ti tawn.
Chanthar ah Mizo miphun chung in zohchunhtlak lo minung an tampi ko lai nain Pathian nih thluachuah a pek mi a si caah "Lai Hritlai" vialte uktu an si te lai, ti hi ka hmuh ning a si. An hruaitu hna hi miphun pical lungput an keng, fumton an thiam. Chin miphun karlak buainak ah remnak a tuahtu a si fawn. Remnak a tuahtu cu Pathian nih ka fa a ti hna lai, Pathian fale cu cawisan in an um lai i thluachuah tampi an hmu lai.
📸 Mizoram palik nih Myanmar ralzam an bawmh hna lio
