26/07/2021
၁) ကိုဗစ် (Covid-19)ရောဂါ
ကိုဗစ် (Covid-19) ရောဂါ က အလွန် မာယာများပါတယ်။ လူအများစု(၈၀ရာနုန်း)ကတော့ အနှံ့ ပျောက်ရုံ၊ ကိုယ်လက် မအီမသာ လောက်သာ ဖြစ်ပြီး ရောဂါပျောက်သွားကြပေမဲ့၊ တချို့လူတွေမှာတော့ ရောဂါအလွန်ပြင်းထန်ပြီး အောက်ဆီဂျင်ရှူစက် ပေါ်တင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့အထိဖြစ်သလို၊ တချို့မှာတော့ အသက်ပါ ဆုံးရှုံး သည်အထိ ဖြစ်တတ်ပါသည်။
၂) ရောဂါဘယ်လိုကူးသလဲ?
ကိုဗစ် (Covid-19) ရောဂါသည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်ရာမှ ရောဂါဖြစ်ပွားပါသည်။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် မျိုးကွဲ များစွာရှိပြီး အများစုသည် အအေးမိရောဂါလောက်သာ အဖြစ်များသည်။ Covid-19 ရောဂါကိုဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်ကို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်(အသစ်)-၂ (SARS-CoV-2) ဟု နာမည်ပေးထားသည်။ ဗိုင်းရပ်သည် ပိုးမဟုတ်ပါ။ အသားဓာတ်(Protein)ပရိုတိန်း အမှုန်လေးသာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပိုးသတ်ဆေး(Antibiotic) များသည် ဗိုင်းရပ်ကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါကို ကုသရာတွင် ထိရောက်လေ့မရှိပါ။ ဗိုင်းရပ်သည် ရောဂါရှိသူ၏ ချောင်းဆိုး၊ နှာခြေ၊ စကားပြောခြင်း မှထွက်လာသော အမှုန်ထဲတွင်ပါလာပြီး၊ ထိုအမှုန်ကို တိုက်ရိုက်ရှူသွင်း၍ ဖြစ်စေ၊ ထိုအမှုန်များ ကျနေသော မျက်နာပြင်(အရာဝတ္ထု၊ လက်ကိုင်ဖုံး)တို့ကို ထိမိသော လက်မှတဆင့်ဖြစ်စေ ပါးစပ်၊ နှာခေါင်း၊ မျက်လုံးထဲသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ကူးစက်ပါသည်။
ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်း ကို အကြမ်းဖြင်းအားဖြင့် သုံးဆင့်ခွဲနိုင်ပါသည်။
၃) ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်း(အဆင့် ၁) (initial phase)
ဤအဆင့် သည်ရောဂါပျိုးခြင်း အဆင့်ဖြစ်ပါသည်။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် သည် လူ၏ခန္ဓာကိုယ် အတွင်းသို့ မျက်လုံး၊ နာခေါင်း၊ ပါးစပ် မှ တဆင့် ဝင်ရောက်ပြီး အာခေါင်၏ နောက်ဖက် လည်ချောင်း တွင် အစပျိုးပါသည်။
ရောဂါလက္ခဏာများမှာ- အဖျားတက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ ကိုယ်လက်နုန်းချိခြင်း၊ ချမ်းခြင်း(တုန်ပြီးချမ်းခြင်း)၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ တကိုယ်လုံးကိုက်ခဲခြင်း၊ လည်ချောင်းနှာခြင်း၊ နှာပိတ်ခြင်း(နှာရည်ယိုခြင်း)၊ အရသာပျက်ခြင်း၊ အနှံ့ပျောက်ခြင်း တို့ဖြစ်ပါသည်။ ရောဂါပျိုးချိန်သည် ၂ ရက် မှ ၁၄ အထိကြာနိုင်ပါသည်။ ဤအဆင့် တွင် ဗိုင်းရပ်သည် သူ့ဖါသာ မြောက်များစွာပွားယူပြီး ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအင်္ဂါ အစိတ် အပိုင်းများကို ကူးစက်ရန် အားယူပါသည်။
ကုသမှုမှာ- ဤအဆင့်တွင် များသောအားဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာ သက်သာစေရန်(ပါရာစီတမော တိုက်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ပျောက်ဆေးတိုက်ခြင်း) အတွက်ကုသကြပါသည်။အဆင့်မြင့် ကုသမှု အနေဖြင့် သွေးရည်ကြည်(ပလာစမာ)ကုထုံး(ရောဂါပျောက်ကင်းသွားသူ၏ သွေးရည်ကြည်ကိုယူ၍ကုသခြင်း)ဖြင့်လည်းကုသကြသည်။ တချို့နိုင်ငံများတွင် Remdesivir, Ivermectin, Nitazoxanide ကဲ့သို့သော antiviral drug များ ကို သုံး၍ ရောဂါ မဆိုးရွားစေရန်နှင့် မြန်မြန် နလံထစေရန် အသုံးပြုကြပါသည်။
အိမ်တွင်းကုသမှုများ- ရေနွေးငွေ့ ရှူခြင်း၊ ဆား(သို့မဟုတ်) ရှာလကာရည် ကို ရေဖျော်၍ အာလုပ်ကျင်းခြင်း၊ ရေနွေး(သို့မဟုတ်)စွတ်ပြုတ် မကြာခဏ သောက်ခြင်း၊ အားရှိစေသောအစားအစာ(ကြက်ဥ၊ အင်ရှူးဝါး၊ ပဲမျိုးစုံ) စားခြင်း၊ အောက်ဆီဂျင်ကျပါက မှောက်အိပ်ခြင်း၊ စောင်းအိပ်ခြင်း များပြုလုပ်ပေးပါက ရောဂါလက္ခဏာများ သက်သာ နိုင်ပါသည်။
၄) ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်း(အဆင့် ၂) (pulmonary phase)
ဤအဆင့်တွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် သည် လည်ချောင်း တွင် အစပျိုးရာမှ အဆုပ်သို့၎င်း၊ အစာအိမ်မှတဆင့် အစာခြေစနစ်အတွင်းသို့၎င်း ရောက်ရှိပြီး၊ အူသိမ်မှ စုတ်ယူခြင်းခံရကာ သွေးကြောများ(သွေးလည်ပတ်စနစ်) အတွင်းသို့ရောက်ရှိနိုင်ပါသည်။ လူ၏ ခုခံကာကွယ်စနစ်ကို အလုပ်မလုပ်နိုင်ရန် စတင်ဖျက်ဆီးနေပြီဖြစ်သည်။ သွေးများ ပျစ်လာနိုင်ပြီး သွေးလည်ပတ်စနစ်တွင် သွေးခဲခြင်းဖြစ်နိုင်ပါသည်။ အဆုပ်တွင် လေအိပ်ကလေးများ စတင်ရောင်ရမ်းလာပြီး အောက်ဆီဂျင် နှင့် ကုဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဖလှယ်မှု ယိုယွင်းလာကာ သွေးထဲတွင် အောက်ဆီဂျင် ပါဝင်မှု ကျဆင်းလာနိုင်ပါသည်။ ကူးစက်မှုပြင်းထန်လျှင် နမိုးနီယားဖြစ်ပါမယ်။
သွေးထဲတွင် အောက်ဆီဂျင်ရာနုန်းကျခြင်း
တဖန် ဗိုင်းရပ်ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အဆုတ်ထဲရှိ လေအိတ်များ ရောင်ရမ်း ပျက်စီးတဲ့အတွက် လေထဲရှိအောက်ဆီဂျင်နှင့် သွေးထဲရှိ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်တို့ ဖလှယ်တဲ့ အလုပ် ကောင်းစွာမလုပ်နိုင်သည့်အခါ သွေးထဲတွင် အောက်ဆီဂျင် ရာနုန်းကျသည့်ဒဏ်ကို ခံစားရပါသည်။ အဆုတ်ထဲတွင် ဗိုင်းရပ် ကူးစက်ခံရသော ဆဲလ်များကို ကုစားရန် အဆုတ်မှ အရည် အချွဲများ မြောက်များစွာကိုထုတ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအခါမှာ အဆုပ်ထဲတွင် အရည် အချွဲများနှင့် ပြည့်လာပြီး ရေမွန်းသလိုဖြစ်ကာ အသက်ရှူမဝ ဖြစ်လာတတ်ပါသည်။ အဆုတ်ထဲရှိ လေအိတ်ကလေးများ သည် အရည်များနှင့် ပြည့်နေသောကြောင့် အောက်ဆီဂျင် နှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ဖလှယ်မှု ကောင်းစွာ မဖြစ်နိုင်သည့် အတွက် သွေးထဲတွင် အောက်ဆီဂျင်ပါဝင်နုန်း လျှောကျလာတတ်ပါသည်။ ထိုအခါ ခန္ဓာကိုယ် ကြွက်သားများထံ လိုအပ်သည့် အောက်ဆီဂျင် မရောက်ရှိသည့်အတွက် အတွင်းအင်္ဂါ ကြွက်သားများ ပျက်စီးပြီး multiple organ failure ဖြင့် အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်ပါသည်။ တကမ္ဘာလုံးရှိ ကိန်းဂဏန်းများအရ-
လူ ၁၀၀ လျှင် ၈၀ သည် ဆိုးရွားသော ရောဂါလက္ခဏာ များ မခံ စားရပဲ ရောဂါပျောက်ကင်းသွားလေ့ရှိပါသည်။
ကျန်၂၀ ယောက်ခန့်သာ ပြင်းထန်သော ရောဂါလက္ခဏာ များ ခံစားရကာ ဆေးရုံတက် ကုသရန်လိုအပ်ပြီး အောက်ဆီဂျင် ရှူဖို့လိုအပ်နိုင်ပါသည်။ ၁၀၀ တွင် ၅ ယောက်ခန့်သည် အထူးကြပ်မတ်ခန်းတွင် ကုသဖို့လိုအပ်နိုင်ပါသည်။ အထူး သတိပြုရန်မှာ ရောဂါဖြစ်သူတိုင်း အောက်ဆီဂျင် ရှူဖို့ မလိုအပ်ပါ။
သေနုန်းမှာ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့်၂ ရာနုန်း (၁.၃-၃.၃) သာရှိပါသည်။
ရောဂါလက္ခဏာများမှာ- ပြင်းထန်စွာချောင်းဆိုးခြင်း၊ အသက်ရှူမဝခြင်း(အသက်ရှူမြန်ခြင်း)၊ နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း၊ ကိုယ်လက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း(အန်ခြင်း)၊ နှင့် ဝမ်းသွားခြင်း တို့ဖြစ်ပါသည်။
ကုသမှုမှာ- အောက်ဆီဂျင်ပေးခြင်း၊ သွေးခဲခြင်းကို ကာကွယ်ရန် သွေးကျဲဆေး(herpin)ပေးခြင်း၊ Chest X-ray or CT scan ရိုက်၍ အဆုပ်တွင် နမိုးနီယား ဖြစ်ပါက ကုသခြင်း တို့ဖြစ်ပါသည်။
၅) ရောဂါဖြစ်ပွားခြင်း(အဆင့် ၃) (hyperinflammatory phase)
Cytokine Storm
ဗိုင်းရပ်သည် လူခန္ဓာကိုယ် ဆဲအတွင်းသို့ အောင်မြင်စွာ ထိုးဖောက် ဝင်ရောက်သွားပါက အချိန်တိုအတွင်းမှာ သူဖာသာ မြောက်များစွာ ပွားယူပါသည်။ အဲ့ဒီလိုဖြစ်တဲ့အခါမှာ ရောဂါဝင်ရောက်ခံရတဲ့ ဆဲလ် က ပြင်းထန်တဲ့ ဖိစီးမှုကို ခံစားရပြီး အရေးပေါ် SOS Signal ကိုထုတ်လွင့်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်မှာ ခန္ဓာကိုယ် ရဲ့ ခုခံအားစနစ် (Auto immune System)က Cytokine ပရိုတိန်း ကို မြောက်များစွာထုတ်ပြီး ရောဂါဖြစ်တဲ့ နေရာကို ခုခံတိုက်ခိုက်ဖို့ အတွက် စုပြုံပြီး ပို့ပေးပါတယ်။ ခုခံအားစနစ် ရဲ့ ကာကွယ်တဲ့ စနစ်က ကူးစက်ခံရတဲ့ အနီးတဝိုက်မှာ ထပ်ပြီးတခြားဆဲလ်တွေကို မကူးစက်အောင် ရောဂါဖြစ်တဲ့ အနီးတဝိုက်က ဆဲလ်၊ တစ်ရှူးတွေကို ဖျက်ဆီးပါတယ်။ အဲ့ဒီမှာ ကျန်းမာတဲ့ ဆဲလ်ရော ရောဂါရနေတဲ့ ဆဲလ်၊ တစ်ရှူးတွေပါ ဖျက်ဆီးခံရပါတယ်။ ဆဲလ်တွေ၊ တစ်ရှူးတွေ ပျက်စီးတဲ့ အတွက်၊ အဲ့ဒီ ဆဲလ်တွေ တစ်ရှူးတွေ နဲ့ တည်ဆောက်ထားတဲ့ အတွင်း အင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်းတွေဖြစ်တဲ့ ကျောက်ကပ်၊ နှလုံး၊ အသဲ၊ အဆုပ် တို့ပျက်စီးနိုင်ပါတယ်။ ဤအဆင့် ရောက်လျှင် အရေးကြီး အင်္ဂါတွေပျက်စီးပြီး(multi organ failure) အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။
ရောဂါလက္ခဏာ- လူနာ၏ သွေးကို ဓာတ်ခွဲခန်းတွင်စစ်ဆေးကြည့်ပါက (high levels of cytokines IL-6, IL-8, TNF, IL-1β, and IL-33) ပြင်းထန်တဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ ခုခံမှု ဖြစ်မဖြစ်ကို သိနိုင်ပါတယ်။
ကုသမှုမှာ- ပြင်းထန်တဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ ခုခံမှုကို လျှော့ချရန် (anti-inflammatory medications ဆေးတွေဖြစ်တဲ့) corticosteroids(Dexamethasone) သို့မဟုတ် tocilizumab များပေးခြင်း၊ သွေးခဲခြင်းကို ကာကွယ်ရန် သွေးကျဲဆေး(herpin)ပေးခြင်း၊ အောက်ဆီဂျင်လိုအပ်ပါက အောက်ဆီဂျင် ပေးခြင်း တို့ဖြစ်ပါသည်။
၆) ယေဘူယျ သတင်းအချက်အလက်များ
များသောအားဖြင့် Covid-19 ရောဂါ ကူးစက်ခံရလျှင် ၁၀ ယောက်တွင် ၈ ယောက်သည် ဆိုးရွားသော ရောဂါလက္ခဏာများ မခံစားရဘဲ ပျောက်ကင်းသွားလေ့ရှိပါသည်။ တချို့တွင် မည်သည့် ဆိုးရွားသောဝေဒနာမျှ မခံစားရဘဲ(တချို့ဆိုလျှင်ရောဂါဖြစ်မှန်းတောင်မသိဘဲ) ပျောက်ကင်းသွားကြပါသည်။ လူ ၁၀၀ တွင် ၂၀ ခန့်မျှသာ ပြင်းထန်သော ရောဂါလက္ခဏာများ ခံစားရပြီး ၁၀ ယောက်ခန့်မှာ ဆေးရုံတက်ကုသရန် လိုအပ််နိုင်ပါသည်။ အဲ့ဒီတော့ သတိထားပါ- Covid-19 ရောဂါ ဖြစ်တိုင်း အောက်ဆီဂျင် မလိုပါ။ လူ ၁၀၀ မှာ ၁၀-၂၀ ခန့် လောက် သာ အောက်ဆီဂျင်ရှူဖို့လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။ Herd Immunity ပေါ်မူတည်ပြီး ၁၀၀ မှာ ၁-၅ ယောက် လောက်က အထူးကုသဆောင်တွင် ကြပ်မတ်ကုသဖို့လိုပါလိမ့်မည်။
၇) Covid-19 ရောဂါ ကိုဘယ်လိုကာကွယ်မလဲ
ပထမအဆင့် အနေဖြင့် ရောဂါ မကူးစက်ခံရအောင် နေထိုင်ပါ။
လူထူထပ်သော နေရာများကိုမသွားပါနှင့်
အပြင်သွားလျှင် မျက်နာဖုံး(Mask)ကိုတပ်ပါ
အိမ်သို့ပြန်ရောက်လျှင် လက်ကို ဆပ်ပြာဖြင့် စက္ကန့် ၂၀ ခန့်ဆေးပါ
မိသားစုဝင် မဟုတ်သူများနှင့် အနည်းဆုံး ၆ ပေအကွာတွင် နေထိုင်ခြင်း
ချောင်းဆိုး၊ နှာချေ၊ စကားပြောလျှင် ပါးစပ်နှင့် နာခေါင်းကို ဖုံးအုပ်ထားခြင်း
ကွမ်းတံတွေး၊ နှပ်၊ ချွဲ၊ သလိပ် နှင့် တခြား ခန္ဓာကိုယ်ထွက် အရည်များ ကို လူအများ သွားလာရာနေရာ(ယာဥ်၊ အဆောက်အဦ၊ လမ်း၊ တံတား၊ ရေမြောင်း) များတွင် စည်းကမ်းမဲ့ မစွန့်ပစ်ခြင်း (ထိုအရည်များမှ တဆင့် ရောဂါကူးစက်နိုင်လို့ဖြစ်ပါတယ်။)
မိမိတွင်ရောဂါကူးစက်နေပြီဟု သံသယရှိပါက အခြားလူများနှင့် အနဲဆုံး ၁၄ ရက် ခွဲခြားနေထိုင်ပြီး မျက်နာဖုံး(Mask)ကို တပ်ခြင်းအားဖြင့် တခြားသူများကို မကူးစက်စေရန် ကာကွယ်ပါ။
ကိုယ်ခံအားကောင်းပါက ရောဂါကူးစက်ရန် ခက်ခဲသဖြင့် ကိုယ်ခံအားကောင်းစေရန်ပုံမှန်အိပ်၊ အဟာရဖြစ်စေသောအစာ စားပြီး ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပါ။
ဒုတိယဆင့် အနေဖြင့် ကူးစက်ခံရပါက မည်သို့နေထိုင်စားသောက်ရမည်ကို သိရှိရန် ပညာပေးစာများကို ဖတ်မှတ်ပါ။
၈) ပြင်းထန်သော Covid-19 ရောဂါ ၏ နောက်ဆက်တွဲ ပြသနာများ
တချို့ ပြင်းထန်သော Covid-19 ရောဂါ ခံစားရပြီး ရောဂါပျောက်သွားသူများတွင် နောက်ဆက်တွဲ အနေဖြင့်-
မျက်လုံးနီခြင်း၊ ပါးစပ်ရောင်ခြင်း၊ အရေပြား အနီကွက်ထခြင်း၊ ခြေချောင်း လက်ချောင်းများတွင် နီညို ရောင် အကွက်များပေါ်ခြင်း၊ အသဲထိခိုက်ခြင်း၊ နှလုံးထိခိုက်ခြင်း၊ ကျောက်ကပ် ပျက်စီးခြင်း၊ ဦးနှောက်ထိခိုက်ခြင်း၊ သွေးပျစ်ခြင်းနှင်ံ သွေးကြောများပျက်စီးခြင်း၊ သွေးခဲခြင်း နှင့် ၎င်းမှတဆင့် လေဖြတ်ခြင်းများ ဖြစ်တတ်ပါသည်။
၉) ထပ်မံကူးစက်ခြင်း
ရောဂါလက္ခဏာ မပြခင် ၂ ရက်၊ ရောဂါလက္ခဏာစပြတဲ့ရက်မှ ၁၁ ရက်၊ စုစုပေါင်း ၁၄ ရက်ဟာ Covid-19 ရောဂါဖြစ်သူမှ တခြားသူကို ရောဂါကူးစက်နိုင်ခြေ အများဆုံး ကာလ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီကာလမှာ တခြားသူတွေကို မကူးစက်ရန်အတွက် သီးခြား ခွဲပြီး နေထိုင်ရပါမည်။ တချို့ အရာဝတ္ထုများပေါ်တွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်သည် ၁ ရက်မှ ၃ ရက်အထိ ရှင်သန်နိုင်ပါသည်။ (ဥပမာ။ သစ်သား၊ စက္ကူပေါ်တွင် ၁ ရက်၊ ပလတ်စတစ် စတီး သံထည် ပေါ်တွင် ၃ရက် ရှင်သန်နိုင်ပါသည်)
အထူးသတိပြုရန် (၁) ။ Covid-19 ရောဂါ ကူးစက်ခံရပြီး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး မဖြစ်ပဲ အနှံ့ ပျောက်ရုံ ပျောက်သူများသည် အနှံ့ ပျောက်သည့် နေ့မှစ၍ ၁၁ ရက်အတွင်း တခြားသူများကို ရောဂါကူးစက်နိုင်သဖြင့် သီးသန့်နေထိုင်၍ တခြားသူများ ကို မကူးစက်အောင် သတိထားနေပါ။ အပြင်ထွက်လျှင် mask တပ်ခြင်း၊ အခြားသူများနှင့်ရောရော ထွေးထွေး မနေခြင်းဖြင့် ရောဂါပြန့်ပွားမှုကို ကာကွယ်ပေးပါ။ ရောဂါကူးစက်နိုင်သောကာလမှာ ရောဂါလက္ခဏာ မပြခင် ၂ ရက် နှင့် ရောဂါလက္ခဏာ စပြသည့်ရက်မှ ၁၁ ရက် စုစုပေါင်း ၁၄ ရက်ဖြစ်ပါသည်။
အထူးသတိပြုရန် (၂) ။ Covid-19 ရောဂါ ဖြစ်ပြီး ပျောက်ကင်း လာသူများ(မျက်မြင် အရ နေကောင်းနေသော်လည်း) ၃ လ မှ ၄ လခန့်အထိ အနားယူရန် လိုအပ်ပါသည်။ ခရီးရှည်ထွက်ခြင်း၊ အအေးခံခြင်း၊ ပင်ပမ်းသော အလုပ်(အားကစား)ပြုလုပ်ခြင်းများ ကို ၃လခန့် ရှောင်ကျဥ်ရပါမည်။ ရောဂါ ပျောက်ကင်းသွားသော်လည်း ဗိုင်းရပ်၏ တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ အနေဖြင့် နှလုံး၊ ကျောက်ကပ်၊ အဆုပ်၊ အသဲ နှင့် သွေးကြောများ ပျက်စီးနိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သွေးကြောများတွင် သွေးခဲများ ကျန်ရှိနိုင်ပြီး သွေးကြောပိတ်ကာ အချိန် မရွေး လေဖြတ်ခြင်းများလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ သွေးတိုး၊ ဆီးချို၊ နှလုံး ရောဂါရှိသူများ၊ အဝလွန်သူများ အထူး သတိထားဖို့လိုအပ်ပါသည်။ တချို့ ပြန်လည် နေပြန်ကောင်းလာပြီးမှ ပင်ပန်းသော အားကစားလုပ်သဖြင့် အသက် ဆုံးရှုံး သူများလည်း ရှိပါသည်။
အထူးသတိပြုရန် (၃) ။ ။ Covid-19 ရောဂါ ကြောင့် သွေးထဲတွင် အောက်ဆီဂျင် ကျ၍ အောက်ဆီဂျင်လိုသလို၊ ဗိုင်းရပ်ကို နှိမ်နှင်းရန် antiviral drug တွေဖြစ်တဲ့ Remdesivir, Ivermectin, Nitazoxanide ကဲ့သို့သော ဆေးများလည်းလိုပါတယ်။ သွေးပျစ်ခြင်း(ခဲခြင်း)ဖြစ်ပါက herpin ကဲ့သို့သော သွေးကျဲဆေးလည်းလိုကောင်းလိုပါမည်။ ဗိုင်းရပ်တိုက်ခိုက်မှု အလွန်ပြင်းထန်သဖြင့် Cytokine Storm ဖြစ်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာ ခုခံအားစနစ်က ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းများကို ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပါက ထိမ်းချုပ်ရန်(suppress) အတွက် corticosteroids(Dexamethasone) သို့မဟုတ် tocilizumab ကဲ့သို့သော ဆေးဝါးများလည်း လိုအပ်ပါသည်။ အထူး သတိပြုရန်မှာ ထိုဆေးများသုံးရန်အတွက် လူနာ၏သွေးကို ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ရန်လိုအပ်ပြီး ကျွမ်းကျင်သော ဆရာဝန်၏ အကူအညီဖြင့်သာပေးသင့်ပါသည်။
၁၀) ကလေးများ နှင့် Covid-19 ရောဂါ
ကလေးများ သည် လူကြီးများကဲ့သို့ ပြင်းထန်သော ရောပါ ခံစားရလေ့မရှိပါ။ သို့သော် အချို့သော ကလေးများ တွင် ရောဂါပြင်းထန်နိုင်ပြီး အောက်ဆီဂျင်စက်ပေါ်တင်ရသည်အထိ ပြင်းထန်မှုများလည်းရှိနိုင်ပါသည်။ Covid-19 ရောဂါ ကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံး သွားသော ကလေးငယ်များလည်းရှိပါသည်။
ကိုးကား။ WHO.INT, WEBMD.COM
