07/09/2025
Jam mbeed-on banndiraaɓe tedduɓe .
Geniire 07 silto hitaande 2025 .
🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷
🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷
🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷
🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷🇲🇷
Ciimtol Faabo Afrique men addanta on e ɗemngal fulfulde, ɗo e laamorgo men Nuwasoot e nder leydi men Muritani .
Holi ko woni "l'œil de l'Afrique " (yiteere afrik)?
Yiteere afrik (l'œil de l'Afrique) ɓurnde anndireede jeyaa ko e najooje ɓurɗe mawnude e winndere he .
Nde woni ko ɗo e nder leydi men Mauritanie to Sahara e seraa wuro Wadan .
Nde yiitaama ko ɓooyi, e hitaande 1916 ko honinkooɓe Fraysenaaɓe wonnoɓe ɗo ɓe ngadii faayde ɗum kono ɓe kumpitonooki ko ɗum wonnoo .
Ko e hitaande 1922 "service géographique de l'Afrique occidentale Française" adii desin'de nde e carte officielle .
E hitaande 1934 Théodore Monod woni witiyanke (chercheur) gadiiɗo arde haa ɗo ngam yiyde nde . O adii arde ko ñalnde 7 morso 1934 .
O artii laaɓi keewɗi caggal ɗuum ngam jaŋgude e humpitaade nde .
E hitaande 1973, kanko e scientifique goɗɗii biyateeɗo Charles Pomerol , ɓe mbinndii livre scientifique ko faayti e yitere nde kadi o hollitii won'de ko o ɓami yiilaade ko , ɗum ina jeyaa e geɗe ɓurɗe teeŋtude ɗe o meeɗi yiyde .
E hitaande 1998 tawa o mbo yahra e duubi 96 o artii ɗo ngam waɗde e structure he mission mbo o sakkitii waɗde .
Holi no yiteere Afrik ndee wayi ?
Yiteere afrik ko huunde mawnde no feewi .
Diamètre mum tan waɗata ko 50 km , ngam yerondirnde , wuro Nuwasot Diamètre o abboto ko e 34 km , wadde ko kañum ɓuri wuro nouakchott fof mawnude no feewi .
So neɗɗo woni les waawa yiyde ɗum haa laaɓa .
Fotde e mum mawnude , ko maa ngona dow e nder laaɗe diwooje maa e espace (dow weeyo) nde mbaawa yiyde ɗum haa laaɓta .
Nde adii yiyeede kayre fof ha nde laaɓi ko e hitaande 1965 caggal nde programme spatial Gemini waɗii mission yahde espace ngam yiyde nde .
Astronaute en (yahooɓe e espace) ina kuutoro nde gila hitaande 1966 ngam mbaawa teskaade .
A nde heewi mbaadiiji ( couleur) nde wonnoo kaaƴe gonɗe heen ɗe njiida, kadi no nde wayii nih nanndi ko e yiteere maawnde ko ɗum addanii ɗum wiyeede "l'œil de l'Afrik".
Holi no yiteere nde ardi ?
Gila nde yiiytaa e hitaande 1916, yiilotooɓe ɓe e géologuuji( yiilotooɓe ko faayti e kaaƴe e leydi) ɓamii peeje fof ngam anndude no nde ardi , ɓe njiyliima fotde duubi juuɗi, ko e hitaande 2000 ɓe kumpitii no nde ardi .
Ɓe ngadii naŋngude ko météorite (haayre mawnde ummiinde espace) yannoo ɗoon . Kono caggal nde ɓe njiilii no feewi ɓe kumpitiima wonnde wonaa noon yahri .
Gila ko ɓooyi , fotde duubi 100 milloŋ , les leydi ndi waɗiino magma (kaaƴe gulɗe, ko kañum heewi wontude volcan), no wayui wulde nih ƴuufi haa wonii faandu mawndu, ko nduun faandu noon fusii .
Ɗoon Noon fodde duubi keewɗi, no waɗɗirii henndu, Leydi e toɓɓooji nih, faandu ndu asii , kadi kaaƴe ɗe ceerti , nde wonno nde nanndaani , wone heen ɓuri tiiɗde e goɗɗe ɗe, waɗde no asiri nii nanndaani .
Ko ɗoon l'œil de l'Afrique ummirii .
Wadde nokku o , ko nokku teeŋtuɗo no feewi, scientifiquuji , astronautuuji, e geologuuji keewɗi ngarii heen maa njehii espace ngam yiyde ɗum .
No nde wayii mawnude, ɓooyde, yooɗde e laabtude ni addanii nde teeŋtude .
Hayi wanngatoiɓe heewɓe ina ngara ngam yiyde nde .
E hitaande 2022 UGS waɗii nde e 100 "première sites du patrimoine géologique mondial).
On njettaama yiɗɓe tedduɓe .
