Dishanirdesh Plus

23/10/2025

साँचो अर्थको राष्ट्रियता...

22/10/2025

कहिले काही म सोच्छु...

21/10/2025

लेनदेनवादी राजनीति

21/10/2025

पैसावाल हुनु र धनी हुनु एउटै कुरा होइन । धन धेरै किसिमका हुन्छन् । पैसा तीमध्ये फगत एउटा धन हो । कोही स्वास्थ्यमा धनी हुन्छ, कोही रूपमा, कोही बुद्धिमा, कोही विवेकमा । आईसीयूमा मृत्यु पर्खिरहेको खर्बपतिका लागि स्वास्थ्य धन हो । घरखर्चको समस्या परेका मान्छेका लागि पैसा धन हो ।

मान्छेको जीवन चार थोकको सन्तुलन हो – पैसा, दर्शन (philosophy), भावनात्मक पक्ष (sentiment) र आध्यात्मिक पक्ष । जबसम्म यी सबैमा सन्तुलन हुँदैन, तबसम्म मान्छे अधुरो हुन्छ । हामी अधुरा छौँ, त्यसैले दु:खी छौँ । मान्छे दु:खी भएर अधुरो भएको होइन – अधुरो भएकाले दु:खी भएको हो ।

देवीका विभिन्न रूप छन् । लक्ष्मी तीमध्ये एक रूप हुन् – वैश्ययुगमा त अत्यन्त शक्तिशाली रूप । तर, सर्वोपरी होइनन् । उनी आकर्षक छिन् तर आफैँमा पूर्ण होइनन् ।

म यो भन्दिनँ कि पुराना युगहरू, पुराना मान्छेहरू वा पुराना सम्बन्धहरू कारोबारी थिएनन् । लेनदेनवादी थिएनन् । दुनियाँ सधैँ थोरबहुत कारोबारी नै थियो । तर, वैश्यतन्त्रको फैलावट यस्तो हदमा थिएन कि हरेक कुरा बिक्रीमा होस्, हरेक कुरा बजारमा होस् ।

हुन त अहिले पनि दुनियाँका महान् चित्रकला प्रदर्शनीहरूमा राखिएका सबैभन्दा सुन्दर चित्रहरूका मूल्यसूचीमा लेखिएको हुन्छ – Not for sale – बिक्रीका लागि होइन । अझै पनि हरेक मानिस बिकाउ छैन । तर, उसका लागि संरचनागत अप्ठ्याराहरू छन् ।

नेपाली राजनीतिको बजारमा सिक्का चाहे जेन–जी पुस्ताको चलोस् वा कुनै अरू पुस्ताको – ‘वैश्ययुग’लाई त्यससँग खासै सर.....

20/10/2025

यो संसार अत्यधिक transactional – कारोबारी, लेनदेनवादी – भइसकेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धहरू लेनदेनवादी भएका छन्।देशको राजनीति कारोबारी भएको छ ।

नेपालको संविधान नै यस्तो बनाईएको छ , कि - कुनै पनि राजनीतिक दलले अर्को दलसँग चुनावअघि वा पछि गठबन्धन नगरी बहुमत स्थापित गर्न लगभग असम्भव छ ।
यस्तो संविधान भएको देशमा कारोवारी राजनीति नचले, लेनदेनवादी राजनीति नचले कुन देशमा चल्छ त ?

नेपालको संविधान पढ्नुभएको छ ? मलाई लाग्छ, प्रायः कसैले पढ्नुभएको छैन होला । मैले पनि राम्ररी पढेको छैन । तर, यति कुरा ढुक्कका साथ भन्न सकिन्छ – नेपालको संविधानको मूल अलिखित धारा हो – 'सबैले मिलीजुली बस्नुपर्छ, बाँडीचुँडी खानुपर्छ ।'

त्यही अलिखित भावनालाई सार्थक बनाउन नेपालमा यस्तो निर्वाचन प्रणाली लागू छ, जसमा कुनै एक दलले बहुमत ल्याउन लगभग असम्भव छ ।

जब कसैको बहुमत आउँदैन, तब कोही न कोहीसँग वा भेटिएको जोकोहीसँग मिल्नैपर्छ नेपालमा सरकार गठन गर्न । नेपालको प्रणाली नै यस्तो छ जसले हामीलाई सिद्धान्तहीन गठबन्धनहरूलाई प्रोत्साहन गर्छ ।

त्यसैले नेपालको राजनीतिमा देखिएको सिद्धान्तहीनताको बिउ नेपालको संविधानमै पनि थोरबहुत रोपिएको छ । खुर्सानी रोपेर स्याउ फल्छ र ? त्यसैले राजनीतिलाई कारोबारी बनाएको छ । हुन त विश्व राजनीति नै कारोबारी भएको बेलामा फगत गोर्खे राजनीति मात्र सिद्धान्तनिष्ठ हुन सक्छ र ?

'अनकट' मल्टीमीडिया मिडिया स्तम्भ शिलापत्रमा सोमवार र हाम्रो दिशानिर्देश युट्युब च्यानलमा बुधबार उपलब्ध हुन्छ । पढन पनि सकिने , हेर्न पनि मिल्ने - 'अनकट' ।

तिहार, छठ र नेपाल संवतको शुभकामना सबैलाई , जो जहां रहे पनि , ज्ञात अज्ञात सबै मित्रहरुलाई शुभकामना !

नेपाली राजनीतिको बजारमा सिक्का चाहे जेन–जी पुस्ताको चलोस् वा कुनै अरू पुस्ताको – ‘वैश्ययुग’लाई त्यससँग खासै सर.....

20/10/2025

अध्यात्मका कुरा.......

20/10/2025

'स्वामी' शब्दको अर्थ...

06/10/2025

समयको पदचाप...

03/10/2025

सात दशकमा सात वटा संविधान..

01/10/2025

https://youtu.be/ovu6H1ftr8E?si=KqdgAFKlZrY2cE94

'जेनजी' देखि बुमर पुस्तासम्म ! अगाडीको बाटो के ? आत्मनिरीक्षण (self introspection) को दसै मनाऔ ।

01/10/2025

जेन–जी उमेर मात्र होइन, भावना पनि हो । समयको पदचाप पनि हो । समयको पदचाप सुन्न नसक्ने देश, समाज र मानिसले त्यसको मूल्...