17/02/2025
🥒 Bạn đã bao giờ tự hỏi vì sao dưa muối lại có vị chua? Vì sao sữa có thể biến thành sữa chua? Hay tại sao rượu vang lại có hương vị đặc trưng? Tất cả những điều này đều là kết quả của quá trình lên men – một trong những phương pháp bảo quản thực phẩm lâu đời nhất và cũng là nền tảng của nhiều món ăn truyền thống trên thế giới.
🔬 Lên men là gì?
Lên men là một quá trình sinh hóa trong đó vi sinh vật (vi khuẩn, nấm men, nấm mốc) phân hủy các hợp chất hữu cơ – chủ yếu là đường – để tạo ra các sản phẩm khác như acid, khí CO₂, hoặc rượu. Quá trình này không chỉ giúp bảo quản thực phẩm mà còn làm tăng hương vị và giá trị dinh dưỡng của chúng.
💡 Fun fact: Lên men đã được con người sử dụng từ hơn 9.000 năm trước để sản xuất rượu vang, bia và các loại thực phẩm khác!
🏷 Các loại lên men trong thực phẩm
1️⃣ Lên men lactic (Lactic Acid Fermentation)
🔹 Đây là loại lên men mà vi khuẩn lactic (Lactobacillus, Leuconostoc, Streptococcus, v.v.) chuyển hóa đường thành acid lactic, tạo vị chua đặc trưng.
🔹 Ứng dụng:
✅ Dưa muối, kimchi, cải chua.
✅ Sữa chua, kefir.
✅ Nem chua, lạp xưởng.
💡 Tác dụng: Giúp bảo quản thực phẩm, cải thiện hệ tiêu hóa nhờ lợi khuẩn probiotic.
2️⃣ Lên men rượu (Alcoholic Fermentation)
🔹 Do nấm men (Saccharomyces cerevisiae) thực hiện, chuyển hóa đường thành rượu (ethanol) và khí CO₂.
🔹 Ứng dụng:
✅ Rượu vang, bia, rượu sake.
✅ Bánh mì (khí CO₂ giúp bột nở phồng).
💡 Tác dụng: Tạo ra đồ uống có cồn và giúp bánh mì có kết cấu mềm, xốp hơn.
3️⃣ Lên men acetic (Acetic Acid Fermentation)
🔹 Vi khuẩn axetic (Acetobacter) oxy hóa ethanol thành acid acetic, tạo ra vị chua đặc trưng.
🔹 Ứng dụng:
✅ Giấm táo, giấm gạo, giấm balsamic.
✅ Nước trái cây lên men, kombucha.
💡 Tác dụng: Bảo quản thực phẩm, tăng hương vị và hỗ trợ sức khỏe đường ruột.
4️⃣ Lên men hỗn hợp (Mixed Fermentation)
🔹 Một số thực phẩm lên men có sự kết hợp của nhiều loại vi sinh vật, tạo ra một hệ sinh thái phong phú.
🔹 Ứng dụng:
✅ Tương miso, nước tương (kết hợp lên men nấm mốc Aspergillus và vi khuẩn lactic).
✅ Cà phê, ca cao (kết hợp vi khuẩn lactic và nấm men).
💡 Tác dụng: Tạo ra những hương vị phức tạp và độc đáo trong thực phẩm.
🌟 Tại sao lên men lại quan trọng?
✔ Bảo quản thực phẩm lâu hơn mà không cần chất bảo quản.
✔ Tăng giá trị dinh dưỡng – tạo ra vitamin, enzyme có lợi cho sức khỏe.
✔ Tạo hương vị đặc biệt – món ăn lên men có sự cân bằng giữa chua, ngọt, mặn, umami.
✔ Hỗ trợ tiêu hóa – cung cấp lợi khuẩn cho đường ruột.
👉 Bạn đã thử làm thực phẩm lên men tại nhà chưa? Món nào là món yêu thích của bạn? Chia sẻ với TFF nhé!