17/03/2023
ကမ္ဘာပေါ်တွင် လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင်ခွင့်ပြုထားသောနိုင်ငံများ၏ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်တချို့ကို တင်ပြပေးလိုက်ရပါသည်။ လွန်လာသော ဆယ်စုနှစ်ကျော်အတွင်းတွင် လိင်တူလက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အချိန်နှင့်အမျှ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါသည်။
လိင်တူချစ်သူများကို လက်ထပ်ခွင့်အတွက် အရည်အချင်းပြည့်မီသော ပထမဆုံးနိုင်ငံအဖြစ် တရားဝင်သတ်မှတ်ထားသော နိုင်ငံမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် LGBTQI+ ကိစ္စရပ်များတွင် တိုးတက်သောရပ်တည်ချက်ကြောင့် လူသိများသော နယ်သာလန်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် လိင်တူချစ်သူအရပ်ဘက်သမဂ္ဂများကို အသိအမှတ်ပြုပြီးနောက် နိုင်ငံသည် ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ အိမ်နီးချင်း ဘယ်လ်ဂျီယံသည် နှစ်နှစ်အကြာတွင် လိုက်နာခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအကြီးဆုံးဟု သတ်မှတ်ထားသည့် နိုင်ငံပေါင်း တစ်ဆယ်လောက်ထဲက တစ်ဝက်လောက်မှာ လိင်တူစုံတွဲတွေကို လက်ထပ်ခွင့်ပြုထားသည်ကိုလည်း တွေ့မြင်ရပါသည်။
လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းတရားဝင်သည့် နိုင်ငံပေါင်း ၃၂ နိုင်ငံတွင်- အာဂျင်တီးနား၊ သြစတြေးလျ၊ သြစတြီးယား၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဘရာဇီး၊ ကနေဒါ၊ ချီလီ၊ ကိုလံဘီယာ၊ ကော်စတာရီကာ၊ ဒိန်းမတ်၊ အီကွေဒေါ၊ ဖင်လန်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အိုက်စလန်၊ အိုင်ယာလန်၊ လူဇင်ဘတ်၊ မော်လ်တာ၊ မက္ကဆီကို၊ နယ်သာလန်၊ နယူးဇီလန်၊ နော်ဝေး၊ ပေါ်တူဂီ၊ စလိုဗေးနီးယား၊ တောင်အာဖရိက၊ စပိန်၊ ဆွီဒင်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ထိုင်ဝမ်၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်နှင့် ဥရုဂွေး တို့ဖြစ်ကြသည်ကို တွေ့ရပါသည်။
အောက်တွင်ဖော်ပြထားသည့် နိုင်ငံများမှာ လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင်ခွင့်ပြုထားသော နိုင်ငံများ၏ အချိန်ဇယားဖြစ်ပြီး၊ ခုနှစ်အလိုက် စီစဉ်ဖော်ပြပေးလိုက်ရပါသည်။
2001: Netherlands (နယ်သာလန်)
2003: Belgium (ဘယ်လ်ဂျီယံ)
2010: Argentina, Iceland, Portugal (အာဂျင်တီးနား၊ အိုက်စလန်၊ ပေါ်တူဂီ)
2012: Denmark (ဒိန်းမတ်)
2013: Brazil, France, New Zealand, Uruguay (ဘရာဇီး၊ ပြင်သစ်၊ နယူးဇီလန်၊ ဥရုဂွေး)
2014: England and Wales (part of the United Kingdom) (အင်္ဂလန်နှင့် ဝေးလ် - ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၏ အစိတ်အပိုင်း)
2015: Ireland, Luxembourg, Mexico (Supreme Court ruling applies to some states), Scotland (part of the United Kingdom), United States (nationwide) (အိုင်ယာလန်၊ လူဇင်ဘတ်၊ မက္ကဆီကို (တရားရုံးချုပ်၏ စီရင်ချက်သည် အချို့ပြည်နယ်များတွင် အကျုံးဝင်သည်)၊ စကော့တလန် (ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း)၊ အမေရိကန် (တစ်နိုင်ငံလုံး)
2016: Colombia, Finland (ကိုလံဘီယာ၊ ဖင်လန်)
2017: Germany, Malta (ဂျာမနီ၊ မော်လ်တာ)
2018: Austria, Bermuda (court ruling), Costa Rica, Ecuador (သြစတြီးယား၊ ဘာမြူဒါ (တရားရုံးစီရင်ချက်)၊ ကော်စတာရီကာ၊ အီကွေဒေါ)
2019: Taiwan (ထိုင်ဝမ်)
2020: Northern Ireland (part of the United Kingdom) (မြောက်အိုင်ယာလန် (ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၏အစိတ်အပိုင်း)
2021: chile, Switzerland (ချီလီ၊ ဆွစ်ဇာလန်)
ယခုတွေ့မြင်ရသည့်အတိုင်း လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင်ခွင့်ပြုထားသော နိုင်ငံအရေအတွက်သည် အချိန်နှင့်အမျှ သိသိသာသာ တိုးလာပါသည်။ နယ်သာလန်သည် ဤခြေလှမ်းကို ပထမဆုံးလှမ်းသည့်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အခြားနိုင်ငံများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်ရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ အချိန်ယူခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း LGBTQ+ အခွင့်အရေးအပေါ် အများသူငှာ သဘောထားများ ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင်ဖြစ်စေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် အရေးကြီးကြောင်းကို နိုင်ငံများက အသိအမှတ်ပြုလာကြသည်။
အချို့နိုင်ငံများတွင် လိင်တူသမ္မဂ္ဂအဖွဲ့များမှ civil partnerships or domestic partnerships ကဲ့သို့ လက်ထပ်ခြင်းမှလွဲ၍ အခြားသော လိင်တူပေါင်းသင်းဆက်ဆံမှုများကို အသိအမှတ်ပြုထားကြောင်းလည်း တွေ့မြင်ရပါသည်။ ဤလိင်တူသမဂ္ဂအဖွဲ့များသည် လိင်တူစုံတွဲများအတွက် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှုအချို့ကို ပေးစွမ်းသော်လည်း ၎င်းတို့သည် တူညီသောအခွင့်အရေးနှင့် ပြည့်၀သောအကျိုးကျေးဇူးများကို မပေးဆောင်နိုင်ကြပေ။
လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင်ဖြစ်စေရန် လမ်းကြောင်းသည် အပြုသဘောဆောင်သောလမ်းကြောင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး တန်းတူညီမျှမှုနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကင်းရှင်းရေး၏ အရေးပါမှုကို အရေးကြီးသည့် အသိအမှတ်ပြုသောနိုင်ငံများ ပိုများလာကြောင်း တွေ့မြင်လာရပါသည်။ သို့သော်လည်း လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းနှင့် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်းကို တရားဝင်အသိအမှတ်မပြုသည့်နိုင်ငံများ၊ ပြစ်ဒဏ်ပေးသည့်နိုင်ငံများလည်း များစွာရှိပါသေးသည်။
အရှေ့ဥရောပ၊ အာရှနှင့် အာဖရိကတို့တွင် ပို၍ပင်ဆိုးရွားနေပါသည်။ တောင်အာဖရိကနှင့် ထိုင်ဝမ်မှလွဲ၍ အဆိုပါ အရှေ့ဥရောပ၊ အာရှနှင့် အာဖရိက ဒေသများအတွင်းတွင် လိင်တူလက်ထပ်ခြင်းကို တရားဝင်ခွင့်ပြုထားခြင်း မရှိသေးပေ။ အမှန်တော့ ဤဒေသများရှိ နိုင်ငံအများအပြားသည် လိင်တူဆက်ဆံခြင်းကို ပြတ်ပြတ်သားသား ရာဇ၀တ်မှုကျူးလွန်နေကြကြောင်းကိုလည်း တွေ့မြင်နေရပါသေးသည်။
လိင်တူဆက်ဆံမှုကို တားမြစ်သည့်နေရာ ပျမ်းမျှနိုင်ငံ ၇၁ နိုင်ငံတွင် အများစုမှာ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ အာဖရိကနှင့် အာရှတို့တွင် တည်ရှိပြီး ယင်းနိုင်ငံများအတွင်းမှ ၁၁ နိုင်ငံတွင် သီးသန့်သဘောတူသော လိင်တူဆက်ဆံမှုများအပေါ် သေဒဏ်ပင် ချမှတ်ထားသည်ကိုလည်း တွေ့မြင်ရပါသည်။ ဒီ့အပြင် လိင်တူချစ်ခြင်းနှင့်ဆိုင်သည့် နိုင်ငံများအတွင်းတွင် စစ်တမ်းကောက်ယူမှုနည်းပါးခြင်းကြောင့် အစစ်အမှန်ကိန်းဂဏန်းများသည် ပိုများနိုင်ဖွယ်ရှိသော်လည်း၊ 2021 ခုနှစ် မေလတွင် Ipsos မှ စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့သော နိုင်ငံပေါင်း 27 နိုင်ငံမှ ပျမ်းမျှ 10 ရာခိုင်နှုန်းသည် LGBTQI+ spectrum တွင် ရှိနေသည်ဟု သတ်မှတ်ပြောဆိုကြသည်များကိုလည်း တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။
