Ethics Eye

Ethics Eye We monitor violations of media ethics in the Sinhala press.

ශ්‍රී ලංකාව තුළ මාධ්‍ය ආචාර ධර්මයන් සම්බන්ධව සාකච්ඡා කරනා සහ ඒ සම්බන්ධව පර්යේෂණ මත පදනම්ව දැනුවත් කරනා පර්යන්තයක් ලෙස Ethics Eye හැඳින්විය හැක. ඒ අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ එදිනෙදා පුවත් වාර්තාකරණය තුළ දක්නට ලැබෙන මාධ්‍ය ආචාර ධර්ම උල්ලංඝනයන් හා ගැටළුකාරී මාධ්‍ය හැසිරීම් පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම Ethics Eye හරහා සිදු කරනු ලබයි.

මෙම පර්යන්තය 2016 මාර්තුවල්දී වෙරිටේ රිසර්ච් විසින් ආරම්භ කෙරූ අතර ඒ සඳහා මූල්‍ය

සහයෝගය ඉන්ටර්නිව්ස් ආයතනය විසින් ලබා දෙන ලදී. ඉන් පසුව, මූල්‍යමය දායකත්වය ඉන්ටර්නිව්ස් ඇතුළු මාර්ග කිහිපයක් ඔස්සේ ලැබුනු අතර වෙරිටේ රිසර්ච් අභ්‍යන්තර සම්පත් දායකත්වයෙන් මගින් මෙය මූලිකව පවත්වා ගෙන යනු ලබයි. Ethics Eye ක්‍රියාත්මක වන්නේ සීමිත සම්පත් ප්‍රමාණයක් සමඟිනි. එනිසාම, එහි නිරීක්ෂණ පරාසය ද සීමිත වී තිබේ. එනිසා, ප්‍රධාන වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ වැඩි වශයෙන්ම භාවිතා වන සිංහල භාෂාවෙන් සිදුවන පුවත් වාර්තාකරණය සඳහා Ethics Eye සිය අවධානය යොමු කරයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ මාධ්‍ය ආචාර ධර්මයන්ට අනුකූල වූ මාධ්‍ය සංස්කෘතියක් දියුණු කිරීමේ වටිනාකම දකිනා ඔබ සැමටම, Ethics Eye වෙත සහාය දැක්වීමටත්, Ethics Eye හා සම්බන්ධ වීමට මෙන්ම, මාධ්‍ය ආචාර ධර්ම උල්ලංඝනයන් නිරීක්ෂණයෙන් දායකත්වය දැක්වීමටත්, අපි ආරාධනා කරන්නෙමු.

ලෝක බැංකුව, ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය ගැන දැක්වූ අදහස් රූපවාහිනී නාලිකා සිරත්තල තුළ වාර්තා වූයේ පහත පරිදිය. (YouTube වෙත එක්කොට...
08/10/2025

ලෝක බැංකුව, ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය ගැන දැක්වූ අදහස් රූපවාහිනී නාලිකා සිරත්තල තුළ වාර්තා වූයේ පහත පරිදිය.

(YouTube වෙත එක්කොට තිබූ ඔක්තෝම්බර් 07, 2025 දින තෝරාගත් රූපවාහිනී රාත්‍රී ප්‍රධාන සිංහල පුවත් විකාශයන් ඇසුරිණි.)

ඔක්තෝබර් 06, 2025 දින ගම්පොළ ප්‍රදේශයේදී සිදු වූ රිය අනතුරකින් කාන්තාවන් තිදෙනෙක් මිය යාමත්, තවත් කාන්තාවක් තුවාල ලැබීමේ...
07/10/2025

ඔක්තෝබර් 06, 2025 දින ගම්පොළ ප්‍රදේශයේදී සිදු වූ රිය අනතුරකින් කාන්තාවන් තිදෙනෙක් මිය යාමත්, තවත් කාන්තාවක් තුවාල ලැබීමේ පුවත. මෙම පුවතේ රියදුරුගේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය සිරස්තල තුළ ඉස්මතු කරමින් සමහර පුවත්පත්/රූපවාහිනී නාලිකා වල වාර්තා කර තිබුනේ පහත පරිදි ය.

1) රිය අනතුරු පිළිබඳ පුවත් වාර්තා කිරීමේදී රියදුරුගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයක් සිරස්තලය තුළ විශේෂයෙන් ඉස්මතු කොට දැක්වීම අවශ්‍යද? ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය ඉස්මතු නොකිරීමෙන් මෙම පුවතේ අන්තර්ගතයට හානියක් සිදු වේද?

2) කාන්තාවක නොව, පුරුෂයෙකු සම්බන්ධ වූ රිය අනතුරක දී පවා, මෙම පුවතේ ආකාරයට රිය පදවා ගෙන ආ අයගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය විශේෂ කොට දැක්වෙන අවස්ථා ඔබ දකින්නේද?

3) කාන්තාවන් රිය පැදවීම සම්බන්ධයෙන් විවිධ ඒකාකෘතික කිරීම් (stereotypes) තවමත් අප සමාජය තුළ පවතින පසුබිමක, මෙවැනි ඉස්මතු කිරීම් ඔස්සේ, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය පදනම් කරගනිමින් කාන්තාව කොන් කෙරෙන අදහස් ප්‍රවර්ධනය නොවන්නේද?

සැප්තැම්බර් මාසය පුරාවටම සිංහල පුවත්පත්හී දිවි තොර කරගැනීමේ වාර්තාකරණයන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් දක්නට ලැබුණි. එය ගණනින් 19 කි.ම...
06/10/2025

සැප්තැම්බර් මාසය පුරාවටම සිංහල පුවත්පත්හී දිවි තොර කරගැනීමේ වාර්තාකරණයන් බොහෝ ප්‍රමාණයක් දක්නට ලැබුණි.

එය ගණනින් 19 කි.මේ අතරින් එක් වාර්තාවක පමණක් උපකාරක අංක පළ කර තිබීම අතිශය කණගාටුදායක තත්ත්වයකි.

එවන් පුවත් ආචාර ධාර්මික ලෙස වාර්තා නොකල හොත්, දිවි තොර කරගැනීමට නැඹුරුතාවයක් ඇති අයට මෙවැනි වාර්තාකරණයන් දිවි තොර කර ගැනීමට උත්ප්‍රේරණයක් විය හැක.

දිවි තොර කර ගැනීමට හේතුව සරල කොට නොදැක්විය යුත්තේ ඇයි?

දිවි නසා ගැනීම වැනි බරපතල තීරණ ගැනීමට යොමු වන්නේ තේරුම් ගැනීමට අපහසු මානසික තත්ත්ව නිසා විය හැකිය. එවැනි පසුතලයකදී මරණයට හේතුව අනුමාන කිරීම හෝ එය සුළු කොට දැක්වීම නොකළ යුතුය.

දිවි තොර කර ගත් අයගේ ඡායාරූප පළ නොකර යුත්තේ ඇයි?

දිවි තොර කරගත් අයගේ ඡායාරූප පළ කිරීම ඔවුන්ගේ ගෞරවයට හානිකර විය හැකි අතර, පවුලේ සාමාජිකයන්ට දැඩි මානසික පීඩාවක් ඇති කල හැක.

දිවි තොරකරගත් ආකාරය දීර්ඝ ලෙස විස්තර නොකල යුත්තේ ඇයි?

සියදිවි නසාගැනීම් පිළිබඳ විස්තරාත්මක තොරතුරු දැක්වීමෙන් දිවි තොර කර ගැනීමට නැඹුරුතාවයක් ඇති පුද්ගලයන් එය අනුකරණය කිරීමට පෙළඹිය හැක.

ආචාරධාර්මික වාර්තාකරණයකදී,

සෑම විටකම මෙවැනි පුවත් සංවේදීව හා ප්‍රවේශමෙන් වාර්තා කිරීමෙන් ආචාරශීලී මාධ්‍යකරණයේ නියැළීම ඉතා වැදගත් වේ. එබැවින්,

කම්පනය ඇති කිරීමෙන් වළකින්න: දිවි ගලවාගත් පුද්ගලයන් නැවත කම්පනයට පත් කිරීමෙන් වළකින්න.

අවසරය ලබා ගන්න: පවුලේ අවසරයකින් තොරව ඡායාරූප කිසිවිටෙක පළ නොකරන්න.

මෙවැනි පුවත් වාර්තා කරන විට උපකාරක අංකයක් සඳහන් කිරීම, සියදිවි නසාගැනීමේ නැඹුරුවක් ඇති අයෙකුගේ ජීවිතයක් ගලවා ගැනීමට මහඟු උපකාරයක් විය හැකිය.

උපකාරක අංකයක් පළ කරමු, ජීවිතයක් රැක ගනිමු!

හදිසි උපකාරක අංක:

▪CCC line – 1333
▪ශ්‍රී ලංකා සුමිත්‍රයෝ - 0707308308
▪ශාන්ති මාර්ගම් - 0717639898
▪ජාතික මානසික සෞඛ්‍ය ආයතනය-1926 (දුරකථන ඇමතුම් හෝ කෙටි පණිවුඩ මාර්ගයෙන් සම්බන්ධ කරගත හැක)

මූලාශ්‍ර: https://afsp.org/ethicalreporting/ https://www.ap.org/.../how-and-when-we-report-on-suicides/ https://www.rtdna.org/reporting-on-suicidehttps://iris.who.int/.../10665/372691/9789240076846-eng.pdf

සීනිමෝදර මත්ද්‍රව්‍ය තොගය සම්බන්ධයෙන් සැකකරුවෙකු අත්අඩංගුවට. සැකකරු මාලිමා ආධාරකරුවෙක් බව ජාතික නිදහස් පෙරමුණේ නායක විමල...
03/10/2025

සීනිමෝදර මත්ද්‍රව්‍ය තොගය සම්බන්ධයෙන් සැකකරුවෙකු අත්අඩංගුවට.

සැකකරු මාලිමා ආධාරකරුවෙක් බව ජාතික නිදහස් පෙරමුණේ නායක විමල් වීරවංශ පවසයි.

මෙම පුවත රූපවාහිනී පුවත් තුළ වාර්තා වූයේ පහත පරිදිය.

(YouTube වෙත එක්කොට තිබූ ඔක්තෝම්බර් 02, 2025 දින තෝරාගත් රූපවාහිනී රාත්‍රී ප්‍රධාන සිංහල පුවත් විකාශයන් ඇසුරිණි.)

පුවත: ලිංගික සේවයේ නියුතු වූ සහ එයට යොදවනු ලැබූ කාන්තාවන් පිරිසක් අත්අඩංගුවට ගැනීම. මෙවැනි සිදුවීමක් වාර්තා කිරීමේදී, "ර...
02/10/2025

පුවත: ලිංගික සේවයේ නියුතු වූ සහ එයට යොදවනු ලැබූ කාන්තාවන් පිරිසක් අත්අඩංගුවට ගැනීම.

මෙවැනි සිදුවීමක් වාර්තා කිරීමේදී, "රූමත්", "රුවැති" හෝ "රූමතියන්" යනුවෙන් හැඳින්වීමේ අදාළත්වය සහ අවශ්‍යතාව පිළිබඳව බරපතල ගැටලු පැන නගී.

මෙම ප්‍රවෘත්තියේ හරයාත්මක වටිනාකම රැඳී ඇත්තේ අත්අඩංගුවට පත් කාන්තාවන්ගේ ශාරීරික පෙනුම මත නොව, ඒ හා බැඳුණු සමාජ-නීතිමය ගැටලු මතය.

මෙම කාන්තාවන් බලහත්කාරයෙන් හෝ ආර්ථික අපහසුතා වැනි පීඩනයන් මත මෙම වෘත්තියට යොමු වූවන්ද යන කාරණා වෙනුවට ඔවුන්ව රූමතියන් ලෙස හැඳින්වීම ගැටලුකාරී වන්නේ ඇයි?

“රූමත්/සුරූපි" යන්න යෙදූ සැනින්, පාඨක අවධානය මෙම ගැඹුරු කරුණු වලින් ඉවත් වී,ඒ වෙනුවට එය හුදෙක් නාට්‍යානුසාරයෙන් ඉදිරිපත් කරන තොරතුරක් බවට පත් විය හැක.

මෙවැනි වාර්තාකරණැයක මගින්;

-සිදුවීමට අනවශ්‍ය වර්ණ ගැන්වීමක් එක් කරයි.
-එම තත්වයට මුහුණ දුන් අය තවත් අපහසුතාවට හා අපකීර්තියට පත් කරයි.

වගකීම් සහගත වාර්තාකරණයක නියැලෙමු!

බාල වයස් දැරියක අපයෝජනය කිරීමේ සිද්ධියක් සම්බන්ධයෙන් වරදකරු කරනු ලැබූ පුද්ගලයෙකුට වසර 14ක සිරදඬුවමක් නියම කිරීමේ පුවත ...
02/10/2025

බාල වයස් දැරියක අපයෝජනය කිරීමේ සිද්ධියක් සම්බන්ධයෙන් වරදකරු කරනු ලැබූ පුද්ගලයෙකුට වසර 14ක සිරදඬුවමක් නියම කිරීමේ පුවත 2025 ඔක්තෝම්බර් 01, වන දින සිංහල පුවත්පත් තුල පහත ආකාරයෙන් පළව තිබිණි.

*පුවත්පත: අරුණ

සිරස්තලය: ''හැංගිමුත්තම් සෙල්ලම් කරමු යැයි කියා අට හැවිරිදි දැරිය දූෂණය කළ PCට වසර 14ක සිරදඬුවමක්'' (අපයෝජනය කිරීමක් යැයි පුවත් අන්තර්ගතයේ දැක්වේ).

*පුවත්පත: මව්බිම

සිරස්තලය: "දුව එක්ක සෙල්ලම් කරන්න ආ දැරිය අපයෝජනය කළ පොලිස් පියාට වසර 14ක සිර දඬුවම්"

මෙලෙස ලිංගික අපයෝජනයකට ලක්වූ අයෙකු අපවිත්‍ර වී ඇති බවට හැඟීමක් ජනිත කරවන, "දූෂණය'' වැනි යෙදුම් භාවිතය උචිත නොවන අතරම, ඒ වෙනුවට ''ලිංගික අතවර, ලිංගික අපයෝජනය, ලිංගික අපරාධය'' වැනි වදන් භාවිතය වඩාත් යෝග්‍ය වේ.

"සමාජ පරිහානියට හේතු වන අදූරදර්ශී නීති හඳුන්වාදීම හා සදාචාර විරෝධි සමලිංගික චර්යාවන් ප්‍රවර්ධනය කිරීමට රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණය...
01/10/2025

"සමාජ පරිහානියට හේතු වන අදූරදර්ශී නීති හඳුන්වාදීම හා සදාචාර විරෝධි සමලිංගික චර්යාවන් ප්‍රවර්ධනය කිරීමට රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණය කටයුතු කිරීම සම්බන්ධයෙන් විරෝධය දැක්වීම" යනුවෙන් ත්‍රෛනිකායික මහානායක හිමිවරුන් ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක වෙත ලිපියක් යොමු කර ඇත. මෙම පුවත රූපවාහිනී පුවත් තුළ පහත පරිදි වාර්තා විය.

(YouTube වෙත එක්කොට තිබූ සැප්තැම්බර් 30, 2025 දින තෝරාගත් රූපවාහිනී රාත්‍රී ප්‍රධාන සිංහල පුවත් විකාශයන් ඇසුරිණි)

අද ළමා දිනයයි. ළමා අයිතීන් සුරැකීම උදෙසා ආචාර ධාර්මික හා වගකීම් සහගත මාධ්‍යකරණයකට පෙළගැසෙමු.
01/10/2025

අද ළමා දිනයයි.

ළමා අයිතීන් සුරැකීම උදෙසා ආචාර ධාර්මික හා වගකීම් සහගත මාධ්‍යකරණයකට පෙළගැසෙමු.

කොළඹ අගරදගුරු කාඩිනල් මැල්කම් තුමා ඊයේ උත්සවයකට සහභාගී වූ පුවතක් රූපවාහිනී පුවත් වල වාර්තා වී තිබුණි. එහිදී ඔහු LGBTQIA+...
30/09/2025

කොළඹ අගරදගුරු කාඩිනල් මැල්කම් තුමා ඊයේ උත්සවයකට සහභාගී වූ පුවතක් රූපවාහිනී පුවත් වල වාර්තා වී තිබුණි. එහිදී ඔහු LGBTQIA+ ප්‍රජාව සහ සංචාරක කර්මාන්තය සම්බන්ධයෙන් මත පළ කළේය. එම LGBTQIA+ ප්‍රජාව ගැන ඔහු කළ ප්‍රකාශය රූපවාහිනී පුවත් තුළ පහත පරිදි වාර්තා විය.

(YouTube වෙත එක්කොට තිබූ සැප්තැම්බර් 29, 2025 දින තෝරාගත් රූපවාහිනී රාත්‍රී ප්‍රධාන සිංහල පුවත් විකාශයන් ඇසුරිණි.)

මේ වන විට ආබාධ සහිත වූවන් පිළිබඳව වාර්තා කිරීමේදී යෝග්‍ය භාෂාවක් ලෙසින් ලෝකයේ පිළිගැනෙන භාවිතයක් වන්නේ, අදාළ ආබාධය පුවතට...
30/09/2025

මේ වන විට ආබාධ සහිත වූවන් පිළිබඳව වාර්තා කිරීමේදී යෝග්‍ය භාෂාවක් ලෙසින් ලෝකයේ පිළිගැනෙන භාවිතයක් වන්නේ, අදාළ ආබාධය පුවතට අදාළ වේ නම්, පුද්ගල-ප්‍රථම භාෂාවක් (person-first language), නැතිනම් අනන්‍යතාවය-ප්‍රථම භාෂාවක් (identity first language) ඔස්සේ එම අය හැඳින්වීමයි.

ඒ අනුව, යම් අයෙකු "ආබාධිත පුද්ගලයෙකු (A disabled person)" ලෙසින් හඳුන්වා නොදී, ඒ වෙනුවට එම අය "ආබාධ සහිත පුද්ගලයෙකු (A person with a disability)" ලෙසින් හැඳින්වීම වඩාත් යෝග්‍ය නොවේ දැයි අපට විමසිය හැක. එනම් මෙහි අදහස වන්නේ ඒ පුද්ගලයා පළමුව පැමිණෙන බවත්, ඔහුගේ ආබාධ දෙවන තැන ගන්නා බවත් වේ.

මේ ඔස්සේ බලාපොරොත්තු වන්නේ ආබාධ සහිතව ජීවත් වන අයව කොන් කිරීම, නැතිනම් ඔවුන්ව වෙනස් කොට සැලකීම වැළැක්වීමයි.

මෙම පසුතලය යටතේ, ආබාධ සහිත තැනැත්තන් පිළිබදව වූ පුවත් කිහිපයක් සැප්තැම්බර් 29,2025 දින අරුණ සහ දිනමිණ පුවත්පත් සිරස්තල වාර්තා කොට ඇති අන්දම සලකා බැලිය හැක.

අරුණ පුවත්පතේ සදහන් වූ එක් සිරස්තලයක් වන්නේ,

'' විශේෂ දරුවන්ගේ සැහැල්ලු පාපන්දු තරග ශූරතාව චිත්‍රාලේන් පාසලට''

අනෙක් සිරස්තලය වන්නේ ,

"මනුෂ්‍යත්ව පදනමෙන් සිසුන්ට හා ආබාධිතයන්ට පරිත්‍යාග"

නමුත් දිනමිණ පුවත්පත ඊට හාත්පසින්ම වෙනස් ආකාරයට නිවැරදිව භාෂාව භාවිතා කර තිබුණි.

එනම්,

"ආබාධ සහිත දරුවන් සරසවිවලට බඳවා ගැනීමේ කෙටුම්පත උපකුලපතිවරුන්ට" ලෙසයි.

මෙම සිරස්තල ත්‍රිත්වයෙහි ඇති වෙනස හඳුනාගත හැකි වුවත්,මෙය භාෂාවේ ඇති සියුම් වෙනසක් පමණක් යැයි යමෙකුට තර්ක කළ හැකිය.

නමුත් ආබාධ සහිත පුද්ගලයන් සම්බන්ධ සමාජ ආකල්ප වෙනස් කිරීමෙහි ලා මෙම පුද්ගල-ප්‍රථම භාෂාවක් කෙතරම් වැදගත් වේදැයි පාඨක අප විමසිය යුතුයි.

ඒ අනුව, සැබවින්ම මෙම සියලූම පුවත් ධනාත්මක පුවත් වුවත්,

මෙහි "විශේෂ දරුවන්ගේ,ආබාධිතයන්ට"යන්න වෙනුවට "ආබාධ සහිත","විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත" යනුවෙන් සඳහන් කිරීම වඩාත් යෝග්‍ය නොවන්නේද?

ආබාධ සහිත පුද්ගලයින් හැඳින්වීමට සෑමවිටම පුද්ගල-ප්‍රථම භාෂාවක් භාවිතා කරමු!

පාසල් සිසුන්ට දඬුවම් දීම වලක්වන පනත සහ ඒ පිළිබඳ ගුරු වෘත්තීය සංගම් අදහස්. (YouTube වෙත එක්කොට තිබූ සැප්තැම්බර් 28, 2025 ...
29/09/2025

පාසල් සිසුන්ට දඬුවම් දීම වලක්වන පනත සහ ඒ පිළිබඳ ගුරු වෘත්තීය සංගම් අදහස්.

(YouTube වෙත එක්කොට තිබූ සැප්තැම්බර් 28, 2025 දින තෝරාගත් රූපවාහිනී රාත්‍රී ප්‍රධාන සිංහල පුවත් විකාශයන් ඇසුරිණි.)

Address


Website

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Ethics Eye posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to Ethics Eye:

Shortcuts

  • Want your business to be the top-listed Media Company?

Share

About us

Ethics Eye is a research-based public education platform that serves to foster ethical journalism in Sri Lanka. The platform engages both the public and journalists on current ethical concerns that arise from daily reportage.

Ethics Eye operates with limited resources, and its scope of monitoring is thereby limited, mainly to press reportage with a high reach in Sinhala – the most spoken language in Sri Lanka.

The Ethics Eye platform is maintained by Verité Research. If you are able to contribute to the sustainability of this public education platform, please contact at [email protected]

Ethics Eye was conceptualised and launched by Verité Research in 2016 with financial support from Internews. Over the years, the platform has received intermittent financial contributions from a few sources, including a further six months of support in 2020 from Internews. The platform is otherwise sustained by the internal resources of Verité Research. Ethics Eye invites support, engagement and monitoring contributions from all those who value the advancement of media ethics in Sri Lanka.