12/10/2024
*Yon Fòmasyon pwofesyonèl ini anba yon lidèchip eklere, pòt sòti pou yon devlòpman total kapital*
*Piibliye 12 oktòb 2024, Le National**
Ruben Sanon
Nan peyi Ayiti lè yon moun ap fè jefò, li difisil anpil pou l jwenn ankadreman. Se tèlman vre, lè yon entèlektyèl reflechi epi pwodwi yon bon travay olye pou responsab yo nan Leta a ta ba l kout men, yo pito fè tankou yo pa wè l. Nan menm lide sa a, nou koumanse pran ekzanp de valè ti jeni Leta pa ankadre nou pa ta janm fini atik sila : tankou, premye fabrikatè otomobil Ayitien aprè plizyè lanne li dekouraje paske mèt peyi yo pa mande l sa l pot pou vann, jouk tan yon antrepriz Etazini prann l. Dezyèmman, sa gen anviwon 3 lanne gen yon jenn gason kite fabrike yon elikoptè men mouche Leta pa voye je gade l paske se pa sa kite yon priyorite pou li, jouk tan vwazen k'ap maltrete Ayitien pase tout lòt peyi sou tè a pase men pran l.
Ki peyi ki ka devlope san yon Fòmasyon pwofesyonèl ini epi solid, an menm tan ki chita sou reyalite pa li ?
Pyès peyi sou latè beni p'ap ka devlope si sektè Fòmasyon lakay li pa djanm epi akse pi plis sou byen ak materyo ki disponib nan peyi a, kote responsab yo ka itilize yo a pi ba pri ke yon seri lòt k ap soti nan lòt peyi. Anplis, depi'w pale de devlopman ou dwe wè 3 wòch dife sa yo, ki se: Jistis, Sekirite (Lame, Polis) epi Fòmasyon.
Kijan sektè Fòmason pwofesyonèl la ka vanse alòske pa gen yon lidèchip eklere nan tèt li ?
Malerezman se yon reyalite zafè Fòmasyon pwofesyonèl nan peyi a, mizapa MENFP gen omwens senk (5) lòt Ministè ki enplike ladan l. sa vledi ke, tout enstans yo ap regle ti fòmasyon pa yo, jan yo vle, kote yo vle epi lè yo vle.
Kisa dirijan sektè sa ofri peyi a souple ?
Èske dirijan sila yo pa reflechi pou poze tèt yo kesyon pou di : Kisa mwen reyalize nan Fòmasyon pwofesyonèl peyi a ? E ki tip fòmasyon ke nou bay jenn fi ak jenn gason yo pou itil sosyete a ?
Oubyen lè yon teknisyen diplome plonbri Ayiti, kijanli ye pa rapò ak yon lòt teknisyen ki diplome nan menm filyè sa : Sendomeng, Gwadloup, Kanada, Etazini… ?
Depi 9 oktòb 1973 kote Fòmasyon pwofesyonèl soti anba Direksyon ansèyman teknik MENFP, Leta kreye INFP, kounye a aprè 51 lanne, èske popilasyon an wè gen pwogrè ?
M'panse ke li t'ap enpòtan pou responsab INFP yo revize kaye yo jis pou wè ke wout yo pran ak sektè a pa bon. Mwen di l, mwen redi l, e mwen ekri Direktè Operasyon an, Direktè jeneral la ak Minis Edikasyon depi lanne 2020, pou'm di yo: ke li pa posib pou pa gen pwojè sòti nan Sant fòmasyon yo e sa ki pi tris la, majorite ekzamen Pratik ap fèt aloral. Men elas, pyès moun pa tande m !
Men jouk kilè n'a rive pran konsyans souple ?
Sa gen yon dizèn lanne konsa, kote Leta plis ap fonksyone nan Laprès, kote rezo sosyal yo pran dife ak yon bann bèl foto, pretekstan ke reponsab sila yo pa gen tan pou dòmi tèlman li dinamik l ap monte desann poutan se jis yon aparans, pwiske nan reyalite a popilasyon an pa prèske wè anyen valab nan je yo ki reyalize.
Franchman, m'panse ke pratik sa ta dwe kanpe paske li pa pote anyen ki pozitif. Nan sans sa a ban'm pran 3 ekzanp pou'm ilistre tip de vilgarizasyon sila : premyeman te gen yon Direktè jeneral nan Imigrasyon, nan lanne 2000 yo, sou rèy sitwayen sa Imigrasyon te youn nan enstitisyon ki t'ap pi byen mache nan peyi a kote Leta retire l nan pòs la vin gen yon vid.
Lòt ka ann pran ekzanp 2 Majistra nan tèt 2 Meri diferan nan Lwès peyi sou, youn nan yo toujou ap pale nan Laprès, fè foto elatriye men lè ou gade eta Komin li ye a, wout kraze, fatra se tèt chaje. Tandiske lòt Majistra a pa janm pale nan Laprès, pa janm gentan pou inogirasyon wout elatriye... men fòk yon moun ta mechan anpil pou di li pa travay. Se sa'l reyalize yo k'ap pale pou li.
Kidonk, èske Fòmasyon pwofesyonèl pa merite yon moun non sèlman kifè prèv li nan sistèm nan men tou, akote kredibilite ak konpetans li, pa ti bat kò (m’as-tu vu ?) jis pou'n ka vanse ?
Zanmi lektè m yo, sak anpeche responsab sektè sila a valorize lang kreyòl la pou fasilite bonjan anprantisaj nan Sant fòmasyon yo ?
Jan tout moun avize ka konstate l, depi anviwon yon ventèn lanne peyi Ayiti ap gaspiye e Fòmasyon pwofesyonèl ki fè pati entegrant de peyi a menm jan ak anpil lòt enstitisyon pa epanye de deriv yo, kote sistèm klanik la se sèl kòk chante k ap taye banda.
Men kisa ki pou ta fèt pou leve eskanp figi Fòmasyon pwofesyonèl peyi a apre 51 lanne ?
Premyeman, fòk otorite yo fè chwa de yon pitit sistèm nan ki kredib epi konpetan pou vin inifye sektè sa ki trete an paran pòv.
Answit, lidèchip eklere sa a ap prezante yon plan pou replate sistèm nan pou rann li pwodiktif, tankou, enstore pwojè sòti pou tout aprenan k'ap diplome menm jan sa te ye 24 a 40 ane avan.
Ke pwochen Direktè jeneral INFP a pa danse kole ak ti klan, ti zanmi, ti fanmi men respekte konpetans ak karyè..
Anfen, Leta ap mete bon jan mwayen nan bidjè a (fonksyònman ak envestisman) pou Fòmasyon pwofesyonèl la, konsa, n'a priyorize seyans pratik yo sou teyori ki pa kadre ak reyali peyi nou.
Responsab ak otorite yo, balon an nan pye nou, desten peyi a nan men nou, nou ka pèmèt ke Fòmasyon pwofesyonèl la bay yon bon kout men ak peyi a pou'l ka vanse tout bon vre e menm vin konpetitif, oubyen nou ka jis kontinye gate sa nèt. Donk, sa depann de nou.
*Ruben Sanon*
[email protected]
