27/03/2025
Sonja Nientiet waa haweenay jarmal ah oo sannadii 1970 ku dhalatay dalkaas kana soo jeeda magaalada Hamm ee gobolka North Rhine-Westphalia, waxay la shaqaynaysay haayadda laanqayrta cas " ICRC " tan iyo 2014 waxayna kasoo howl gashay dalal kala duwan oo xaalado bani-aadannimo ay ka jireen sida Syria , jamhuuriyadda dumuqraadiga ah ee Koongo iyo Soomaaliya illaa habeennimo Arbaco ah oo bil uhorraysa lagu dhex afduubtay xarunta laanqeerta cas ee magaalada muqdisho.
Sidee wax udhaceen ?
2-dii May 2018: Sonja Nientiet, kalkaaliye caafimaad oo u dhalatay Jarmalka, ayaa lagu afduubtay Muqdisho. Waxay ka shaqeyneysay Koomishanka Laanqeerta Cas ee Caalamiga ah (ICRC) xafiiskiisa Muqdisho.. Afduubka waxaa ka dambeeyay nin magaciisa lagu sheegay Maxaamuud Maxamad Calas, oo ahaa mid ka mid ah waardiyeyaasha ICRC ee xilligaas.
Maxamuud wuxuu xaday saddex qori AK-47 iyo hal qori PKM ka hor inta uusan fulin afduubka oo uu ka xaday qolka ilaalada Hay’adda. Sidoo kale waxa uu isticmaalay gaari ay Hay’addu leedahay kaas oo isla gelinkii dambe ee maalintaas lagaa helay banaanka magaalada asaga oo banjarsan.
Xogihii amni ee islamarkiiba la helay ayaaa muujiyey in Sonja loo qaaday Xarardheere, oo ah saldhig ay Al-Shabaab xilligaas maamulayeen (Al-Shabaab k**a dambayn afduubkan sida baaritaanadu cadeeyeen). In kasta oo hay’adaha amniga ee Soomaaliya ay ogaaayeen waxa dhacay, faragelin toos ah kuma aysan sameyn. Waxaa jira su’aalo badan oo ku saabsan sababta aan tallaabo degdeg ah loo qaadin xilligaas.
21-kii Juun 2018: ICRC ayaa diyaarad ku soo dirtay Cadaado, oo ay la socdeen qalab caafimaad iyo ergo sare. Mr. Rephael, oo u dhashay Jarmalka, ayaa hoggaaminayay, isagoo isku dayay inuu la kulmo odayaasha deegaanka si uu u codsado in Sonja lasii daayo. Inkastoo dadaallo badan la sameeyay, wax natiijo ah lagama helin. Xaalada kiisku way sii murugtay..
Nofeember 2018: Ciidamada gaarka ah ee dowladda federaalka ayaa isku dayey inay soo badbaadiyaan, nasiib xumase waa fashilmay howlgalkaas.
2020-2022: Nin magaciisa ku koobay Ahmed Jayte ayaa tiro ba dhowr mar falcelino uu ka sameeyey baraha bulshada sheegay inay nooshahay, cidii warkeeda u baahan ay la xiriirto. (Lama xaqiijin cidda uu yahay iyo xiriirka ka dhexeeya afduubka).
Sirdoonka Jarmalka BND ayaa muddo laba sano ah si qarsoodi ah uga shaqeynayay kiiskan, iyadoo dhaagysanayey khadadka moobilada isgaarsiineed. Ugu dambeyntii, waxay heleen xog cad oo tilmaameysa halka Sonja lagu hayo. Xogtaasi waxay horseedday qorshe samatabixin oo la diyaariyey.
Dhmaadkii 2024: Ciidanka gaarka ah ee Jarmalka (KSK) ayaa bilaabay qorshe samatabixin ayaga oo kaashanaya dowladda Maraykanka. Markus Kreitmayr, taliyaha ciidanka gaarka ee Jarmalka, ayaa dhamaadkii Diseembar yimid Muqdisho si uu u qiimeeyo qorshaha samatabixin ee la diyaarshay. Si lama filaan ahse, Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Jarmalka, Heiko Maas, oo bixiya amarka howlgalada dib u furashada maxaabiista, ayaa joojiyey howlgalkaasi iyadoo laga cabsi qabay in maleeshiyada haysata Sonja ay dilaan.
Maxaa kasoo cusboonaaday xalay ?
Sanado kadib, fiidnimadii xalay qof aan la garanayn ayaa faallo ka dhiibtay qoraal h**e looga baahiyay arrinka sonja oo ku astaysan 7 sano ka hor qoraalkaas oo yaallay bog Facebook ah oo lagu magacaabo Somalis in Deutschland oo lagu daabaco arrimaha soomaalida jarmalka ku nool, Qofkani wuxuu sheegay in lasoo geliyay muuqaal cusub oo la xiriira Sonja, wuxuuna faalladiisa kusoo lifaaqay linkiga muuqaalka oo quraata sida aad ka aragtaan screen shotka .
Markii linkiga la furay waxaa loogu dhex tagay channel cusub oo YouTube ah, kaasoo la abuuray maalmo ka hor waxaana dhex yaallay muuqaal cusub oo ah Sonja laga qabtay iyadoo ka hadlaysa xaaladdeeda, waxay sheegtay in ay wali xabsiga ku jirto, muddo 7 sano ah oo Somalia lagu haystay, in ay xaaladeedu kasii dareyso. Waxay codsatay in si degdeg ah loo samatabixiyo, waxayna si gaar ah fariin ugu dirtay dawladda Jarmalka, qoyskeeda, iyo kansalarka Olaf Scholz si loo fuliyo dalabyada kooxdii afduubatay.
W/Q. Mustafa Osman & Abdy Habib
