Sangita thapaliya

25/03/2025

नेपाललाई ऊर्जा महाशक्ति बनाउने सपना?? शाक्यले नयाँ दिशा देखाउलान्?
Sangita Thapaliya,

नेपाल विद्युत प्राधिकरण (NEA) को नेतृत्व परिवर्तनसँगै देशको ऊर्जा क्षेत्र नयाँ मोडमा प्रवेश गरेको छ। लोडसेडिङ अन्त्य गरेर नेपाललाई उज्यालो युगमा प्रवेश गराउने कुलमान घिसिङ र संस्थागत सुधार र दीर्घकालीन योजना निर्माणमा जोड दिने हितेन्द्र देव शाक्य बीच तुलना भइरहँदा, सरकारका लागि अबको निर्णय निकै संवेदनशील बन्न पुगेको छ।

कुलमान घिसिङ परिणाममुखी नेता हुन्, जसले नेपाललाई लोडसेडिङमुक्त बनाउनुका साथै विद्युत निर्यातको ढोका खोल्ने योजना अघि बढाए। अर्कोतर्फ, हितेन्द्र देव शाक्य नेपाल विद्युत प्राधिकरणकै अनुभवी प्राविधिक हुन्, जसले स्थिर व्यवस्थापन र रणनीतिक योजनामा जोड दिने सोच राख्छन्।

सरकारले कुलमान घिसिङलाई हटाएर नयाँ नेतृत्व ल्याउने निर्णय गरेपछि देशभर बहस सुरु भएको छ। के सरकारले विद्युत क्षेत्रको भविष्य सुनिश्चित गर्न सक्ला? यदि सरकारले कुलमान घिसिङलाई निरन्तरता दिन्छ भने:लोडसेडिङ फर्किने सम्भावना कम,विद्युत उत्पादन र निर्यात योजनामा तीव्रता,ऊर्जा क्षेत्रमा गतिशीलता र पारदर्शिता!

जनताको ठूलो विश्वास कुलमान घिसिङमाथि देखिन्छ। सरकारको निर्णयले नेपालको ऊर्जा क्षेत्रलाई अगाडि बढाउनेछ वा केही कदम पछाडि धकेल्नेछ?

सरकारले व्यक्तिगत वा राजनीतिक स्वार्थभन्दा माथि उठेर निर्णय लिनु आवश्यक छ। नेपाललाई ऊर्जा आत्मनिर्भर बनाउन र विद्युत निर्यातमार्फत अर्थतन्त्र बलियो बनाउन सही नेतृत्व चयन गर्नुपर्छ। जनताको चाहना अनुसार परिणाम दिने नेतृत्वलाई निरन्तरता दिनु नै सरकारको लागि अहिलेको सही कदम हुनेछ।

24/03/2025

विश्व क्षयरोग दिवस २०२५: हामी क्षयरोग अन्त्य गर्न सक्छौं!

आजको दिन, मार्च २४, हामी सबै मिलेर विश्व क्षयरोग दिवस मनाउँदैछौं। यो दिनलाई विशेष रूपले सम्झनुपर्ने कारण हो, डॉक्टर रोबर्ट कोच द्वारा क्षयरोग (TB) को कारण पत्ता लगाएको दिनको सम्झनामा। यस वर्षको नारा "हो! हामी क्षयरोग अन्त्य गर्न सक्छौं: प्रतिबद्धता, लगानी, कार्यान्वयन" हामीलाई याद गराउँछ कि क्षयरोगसँगको लडाइँमा हामीले अब थप प्रतिबद्धता, लगानी र कार्यान्वयन गर्न आवश्यक छ।

क्षयरोग एक संक्रामक रोग हो, जसले हाम्रो सासको प्रणालीलाई मुख्य रूपमा प्रभावित गर्दछ। यो ब्याक्टेरियाबाट फैलिन्छ र यदि समयमै उपचार नगरियो भने, गम्भीर समस्यामा परिणत हुन सक्छ।
नेपालमा प्रत्येक वर्ष लाखौं व्यक्तिहरूलाई टीबीका लक्षणहरू देखिन्छ। विकसित देशहरूमा क्षयरोगको दर घटेको छ, तर विकासशील देशहरूमा अझै यो प्रमुख स्वास्थ्य चुनौती हो।

यो दिवस केवल चेतना फैलाउने अवसर मात्र होइन, सुरक्षित उपचार र समाजमा यस रोगको रोकथाम गर्ने अवसर हो।
यस दिन हामीलाई आफ्नो समुदायमा, परिवारमा, र समाजमा टीबीको लक्षणहरू थाहा पाउने र उपचार सुरु गर्ने महत्त्वको बारेमा चेतना दिनु पर्छ।

यो विश्व क्षयरोग दिवस २०२५ हामीलाई एउटा महत्वपूर्ण सन्देश दिन्छ: हामी सबै मिलेर क्षयरोगको अन्त्य गर्न सक्छौं। यसको लागि हामीले प्रतिबद्धता जनाउन, लगानी गर्न र कार्ययोजना बनाउनु आवश्यक छ। हामीसँग उपचार र रोकथामको यथेष्ठ उपाय छन्, अब सबैले यसका लागि एकजुट हुनु पर्छ।

नवीनतम उपचार विधिहरू, प्रेरणादायक स्टोरीहरू, र समाजमा जनचेतना फैलाउन हरेक दिनलाई क्षयरोगसँग लड्नका लागि उपयोग गर्नुहोस्। यदि तपाईंलाई लाग्छ कि तपाईंलाई क्षयरोगका लक्षण छन् भने, स्वास्थ्य संस्थानसँग सम्पर्क गर्नुहोस् र उपचारको सुरुवात

23/03/2025

विश्व मौसम दिवस २०२५: जलवायु परिवर्तनको असर र प्रारम्भिक चेतावनी

काठमाडौं, चैत १० – आज मार्च २३ मा विश्वभर विश्व मौसम दिवस मनाइँदैछ। हरेक वर्ष यो दिवस मौसम विज्ञान र जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी जनचेतना फैलाउनका लागि मनाइन्छ। सन् १९५० मा स्थापना भएको विश्व मौसम संगठन (World Meteorological Organization - WMO) को योगदानको सम्मानमा सन् १९६१ देखि यो दिवस मनाउन थालिएको हो।

आजको युगमा मौसम केवल पूर्वानुमानसम्म सीमित छैन; यो हाम्रो दैनिक जीवन, कृषि, व्यापार, स्वास्थ्य, यातायात र आपतकालीन व्यवस्थापनसँग प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको छ। जलवायु परिवर्तनको असर दिनप्रतिदिन बढ्दै जाँदा मौसम पूर्वानुमानको सही प्रयोगले हजारौँ जीवन बचाउन सकिन्छ।

२०२५ को मुख्य विषयवस्तु :
"प्रारम्भिक चेतावनी र कार्य: सुरक्षित भविष्यको लागि मौसम पूर्वानुमान"

यो विषयले मौसम पूर्वानुमान र प्रारम्भिक चेतावनी प्रणालीको महत्त्वलाई उजागर गर्छ। हाल जलवायु परिवर्तनका कारण बाढी, खडेरी, आँधीबेहरी, असिनापानी, चट्याङ, र चिसो लहर जस्ता घटनाहरू बढ्दै गइरहेका छन्। यस्तो अवस्थामा समयमै जानकारी पाएमा ठूला जनधनको क्षति न्यूनीकरण गर्न सकिन्छ।

जलवायु परिवर्तनले पृथ्वीभर मौसम प्रणालीमा असर पार्दै गएको छ। केही प्रमुख असरहरू:

🌡 गर्मी लहर र तापक्रम वृद्धिदर – पछिल्ला वर्षहरूमा गर्मी लहरको तीव्रता बढ्दै गइरहेको छ, जसले स्वास्थ्यमा असर पुर्याइरहेको छ।

🌪 अचानक मौसमी परिवर्तनहरू – एक्कासि असिनापानी, हावाहुरी वा अनपेक्षित वर्षाले कृषि प्रणालीलाई असर पुर्याइरहेको छ।
🌊 समुद्री सतह वृद्धि – ग्लोबल वार्मिङका कारण हिमनदीहरू पग्लँदा समुद्री सतह बढ्दै गइरहेको छ।

⛈ प्राकृतिक विपत्तिहरूको वृद्धि – नेपालमा बाढी, पहिरो, चट्याङ र खडेरी जस्ता घटनाहरू बारम्बार देखिन थालेका छन्।
यस्ता असरहरू न्यूनीकरण गर्न वैज्ञानिक प्रविधिहरूको प्रयोग गरी मौसम पूर्वानुमानलाई अझ प्रभावकारी बनाउनु आवश्यक छ।

नेपालमा जल तथा मौसम विज्ञान विभाग (Department of Hydrology and Meteorology - DHM) ले आधुनिक प्रविधिको प्रयोग गर्दै मौसमसम्बन्धी सूचना प्रदान गरिरहेको छ।

✔ डोप्लर राडार प्रणाली – मौसम निगरानी गर्न नेपालमा डोप्लर राडार जडान गरिएको छ।

✔ उपग्रह प्रविधि – मौसमको अवस्थालाई निगरानी गर्न उपग्रह डेटा प्रयोग गरिन्छ।

✔ स्वचालित मौसम केन्द्रहरू – नेपालका विभिन्न स्थानमा स्वचालित मौसम स्टेशनहरू जडान गरिएका छन्, जसले वास्तविक समयको मौसम सूचना उपलब्ध गराउँछन्।
यस अवसरमा विभिन्न संस्था र मौसम विज्ञान सम्बन्धित निकायहरूले जनचेतनामूलक कार्यक्रम, सेमिनार, तथा अनुसन्धान रिपोर्टहरू प्रस्तुत गर्छन्। विद्यालय तथा विश्वविद्यालयमा मौसम विज्ञानसम्बन्धी सचेतनामूलक गतिविधिहरू गरिन्छन्।

जलवायु परिवर्तनको प्रभाव घटाउन र प्राकृतिक विपत्तिबाट जोगिन वैज्ञानिक चेतना, प्रविधिको सही प्रयोग, र मौसम पूर्वानुमानको प्रभावकारी उपयोग अनिवार्य छ।

23/03/2025

गर्मी सुरु हुनु अघि मौसमी रोगको जोखिम: जरो, रुघा, खोकी बिरामी बढ्दै

Sangita Thapaliya – जाडो सकिएर गर्मी सुरु हुने चरणमा स्वास्थ्य समस्या बढ्दै गइरहेको छ। पछिल्ला केही हप्तामा जरो, रुघा, खोकी, घाँटी दुख्ने, झाडापखाला जस्ता मौसमी रोगहरू फैलिरहेका छन्।

विशेषज्ञहरूका अनुसार मौसम परिवर्तनका कारण शरीरको प्रतिरोधी क्षमता कमजोर बन्ने, भाइरल संक्रमणहरू सक्रिय हुने, र दूषित खानपानको समस्या बढ्ने भएकाले यस्तो स्थिति देखिएको हो।

मौसमी रोग किन बढ्दैछन्?

✅ अचानक तापक्रम परिवर्तन – जाडो सकिएर गर्मी सुरु हुँदा दिनभर तापक्रममा अस्थिरता आउँछ। बिहान चिसो, दिउँसो गर्मी र राति पुनः चिसो हुने हुँदा शरीरले मौसमसँग अनुकूलन गर्न कठिनाइ भोग्छ।

✅ भाइरल संक्रमणको उच्च जोखिम – यो समयमा विभिन्न भाइरसहरू सक्रिय हुन्छन्, जसले गर्दा रुघा, ज्वरो, खोकी, र पेटसम्बन्धी समस्याहरू तीव्र रूपमा फैलिन्छन्।

✅ कमजोर रोग प्रतिरोधी क्षमता – मौसम परिवर्तनका कारण शरीरको प्रतिरोधी प्रणाली कमजोर हुन सक्छ, जसले गर्दा साना भाइरल संक्रमणहरू पनि सजिलै असर गर्न थाल्छन्।

✅ धुलो, परागकण (pollen) र एलर्जीको प्रभाव – गर्मी सुरु हुने बेला वातावरणमा धुलो, धूँवा र परागकणको मात्रा वृद्धि हुन्छ, जसले एलर्जी, दम, घाँटी दुख्ने र खोकीको समस्या निम्त्याउन सक्छ।

✅ असुरक्षित खानपान र दूषित पानीको सेवन – गर्मी सुरु हुने बेलामा दूषित पानी र अस्वस्थकर खाना सेवन गर्नाले झाडापखाला, बान्ता, पेट दुख्ने जस्ता समस्याहरू देखिन सक्छन्।

✅ वातावरणीय असर – वायु प्रदूषण, नमी (humidity) तथा अत्यधिक गर्मीका कारण दम तथा अन्य श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्याहरू थप जटिल हुन सक्छन्।

रोगबाट जोगिन स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूको सुझाव:

✔ प्रतिरोधी क्षमता बढाउने स्वस्थ आहार – शरीरको रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउन ताजा फलफूल, हरियो सागसब्जी, जिंक तथा भिटामिन-C युक्त खाना (जस्तै सुन्तला, कागती, अमला, बेसारयुक्त दूध) नियमित सेवन गर्नुपर्ने।

✔ पर्याप्त पानी पिउनु र हाइड्रेटेड रहनु – शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्न दैनिक ८–१० गिलास सफा पानी पिउनुपर्छ। अत्यधिक प्याकेट जुस वा कार्बोनेटेड ड्रिंक्सको सेवनले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ।

✔ व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान दिनु – बाहिरबाट आएपछि साबुन-पानीले राम्रोसँग हात धुने, घाँटी सफा राख्ने, र सकेसम्म भीडभाडमा मास्क प्रयोग गर्ने।

✔ धुलो, धूँवा र परागकणबाट जोगिनु – एलर्जी वा दम हुने व्यक्तिहरूले मास्क लगाउने, घरभित्र सफा हावा आउने व्यवस्था गर्ने, र धुलोयुक्त क्षेत्रमा नजानु उचित हुन्छ।

✔ अचानक तापक्रम परिवर्तनबाट जोगिनु – बिहान चिसो हुने र दिउँसो गर्मी बढ्ने भएकाले सही प्रकारको लुगा लगाउने, अत्यधिक चिसो वा तातो वातावरणमा नबस्ने।

✔ संक्रमित व्यक्तिसँग नजिकको सम्पर्क कम गर्ने – भाइरल संक्रमण फैलिन नदिन रुघा, खोकी भएका व्यक्तिहरूसँग नजिकको सम्पर्क कम गर्नुपर्छ।

स्वास्थ्यमा कुनै समस्या देखिए ढिलो नगर्नुहोस्, स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूका अनुसार सामान्य मौसमी समस्या भए पनि यदि जरो, खोकी, वा झाडापखालाका लक्षणहरू लम्बिँदै गएमा तुरुन्तै उपचार लिनु आवश्यक छ।

सावधानी अपनाएर मात्र गम्भीर स्वास्थ्य समस्याबाट जोगिन सकिन्छ। सचेत बनौं, स्वस्थ रहौं!

06/03/2025

शरीरमा अक्सिजनको कमी छ कि छैन? यी ५ लक्षण देखिए तुरुन्तै जाँच गर्नुहोस्!

Sangita Thapaliya,

अक्सिजन हाम्रो शरीरको हरेक कोषलाई आवश्यक हुन्छ। जब शरीरमा अक्सिजनको कमी हुन्छ, यसलाई Hypoxiaभनिन्छ। अक्सिजनको मात्रा कम हुँदा शरीरमा विभिन्न लक्षणहरू देखिन सक्छन्। यदि समयमै ध्यान दिइएन भने, यसले गम्भीर स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ।

अक्सिजनको कमीका लक्षणहरू:

1.सांस फेर्न गाह्रो हुनु:सामान्य अवस्थामा भन्दा धेरै छिटो वा गहिरो सास फेर्नुपर्ने महसुस हुनु,सास लिँदा असहज महसुस हुनु वा श्वासप्रश्वास गह्रौं लाग्नु।

2.छालाको रङ परिवर्तन हुनु:ओठ, औंलाका टुप्पा, वा अनुहार निलो देखिनु ,छालामा फिक्का वा पहेंलो झल्को आउनु।

3.थकान र कमजोरी महसुस हुनु:अलि अलि काम गर्दा पनि धेरै थकाइ लाग्नु,शारीरिक रूपमा कमजोर महसुस हुनु।

4.टाउको दुखाइ र मानसिक प्रभाव:टाउको भारी हुनु वा दुख्नु, ध्यान केन्द्रित गर्न गाह्रो हुनु वा अकस्मात् चक्कर आउनु, वाकवाकी लाग्ने वा बान्ता आउन सक्ने।

5.मुटुको गतिको परिवर्तन:मुटु अस्वाभाविक रूपमा छिटो वा ढिलो धड्किनु,छातीमा असहज महसुस हुनु वा दुखाइ हुनु।

शरीरमा अक्सिजनको मात्रा कसरी जाँच्ने: Pulse Oximeter को प्रयोग गरी रगतमा अक्सिजनको स्तर नाप्न सकिन्छ। सामान्यतः ९५% - १००% अक्सिजन लेभल सुरक्षित मानिन्छ। ९०% भन्दा कम भएमा तुरुन्तै चिकित्सकसँग परामर्श लिनुपर्छ।

अक्सिजनको कमी हुँदा के गर्ने: सफा हावा पाइने ठाउँमा जानुहोस्। गह्रौं कपडा लगाएको भए फुकाल्नुहोस्।
लामो र गहिरो सास फेर्न प्रयास गर्नुहोस्।यदि समस्या बढ्दै जान्छ भने तुरुन्त अस्पताल जानुहोस्।

शरीरमा अक्सिजनको कमीको लक्षण देखिन्छ भने यसलाई समयमा नै उचित उपाय अपनाउँदा स्वास्थ्यलाई जटिल समस्या हुनबाट बचाउन सकिन्छ।अक्सिजनको मात्रा घटेको शंका लागेमा तुरुन्तै जाँच गराउनुहोस् ,

05/03/2025

विद्यालयमा विद्यार्थी बेहोस हुने रहस्य: कारणहरू र रोकथामका उपाय :::::

संगीता थपलिया,

हालै विद्यालयमा विद्यार्थीहरूको अचानक बेहोस हुने घटनाहरूमा बृद्धि भएको छ, जसले शिक्षक र अभिभावकहरूलाई चिन्तित बनाएको छ। यस्तो घटना प्रायः कक्षा सुरु गर्नु अघि, प्रार्थना सभामा, गर्मीको मौसममा, वा विद्यार्थीहरूको मानसिक दबाबमा देखिन्छ। यसको कारणहरूलाई बुझ्न र यसको समाधानका उपायहरू पहिचान गर्नु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ।

कारणहरू:

1. मानसिक दबाब र चिन्ता: विद्यार्थीहरूको मानसिक स्वास्थ्यमा पर्ने दबाब र चिन्ता प्रायः बेहोसीको प्रमुख कारण हो। परीक्षाको समय, गृहकार्यको चाप, वा व्यक्तिगत समस्याहरूका कारण विद्यार्थीहरूमा तनाव र मानसिक थकान बढ्न सक्छ। यस्तो अवस्थामा, शारीरिक स्वास्थ्यलाई असर पुर्याउने सम्भावना बढी हुन्छ।

2. तापक्रम र मौसमीय प्रभाव: गर्मीको मौसममा अत्यधिक घाम र तातो हावा विद्यार्थीहरूका लागि असहज बनाउन सक्छ। लम्बे समयसम्म खुलेको स्थानमा उभिएर प्रार्थना गर्न वा कक्षा गर्नाले विद्यार्थीहरूमा डिहाइड्रेशन, थकान, र घाम लाग्न सक्छ, जसले बेहोस गराउन सक्छ।

3. खाली पेट र अस्वस्थ आहार: विद्यालय जानुअघि खाना नखाएर जानु वा आहार असन्तुलित हुनु, विद्यार्थीहरूलाई थकान र कमजोरी महसुस गराउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा, शरीरको ऊर्जा स्तर घटेर बेहोसीको अवस्था आउन सक्छ।

4. सामूहिक उन्माद (मास हिस्टेरिया): कुनै विद्यार्थीको बेहोस हुनु अरूलाई पनि मानसिक प्रभाव पार्न सक्छ, जसले अन्य विद्यार्थीहरूलाई पनि प्रभावित पार्न सक्छ। यो मानसिक प्रतिक्रिया विभिन्न परिस्थितिहरूमा देखा पर्छ, जस्तै यदि विद्यार्थीको अवस्था सबैका सामुहिक रूपमा देखिन्छ भने।

रोकथामका उपायहरू:

मानसिक स्वास्थ्य समर्थन: विद्यालयले विद्यार्थीहरूको मानसिक स्वास्थ्यमा ध्यान दिनुपर्छ। तनाव व्यवस्थापनका लागि तालिमहरू, ध्यान, योग अभ्यासहरू र मनोवैज्ञानिक परामर्शको व्यवस्था गरिनु आवश्यक छ।

सपोर्टिव वातावरण : विद्यालयमा सकारात्मक र आरामदायक वातावरण बनाउनुपर्छ जसले विद्यार्थीलाई शारीरिक र मानसिक दुवै प्रकारले आराम पुर्याउँछ। अध्यापक र साथीहरूको सहयोगले विद्यार्थीलाई आत्मविश्वास र मानसिक शान्ति दिन सक्छ।

स्वास्थ्य जाँच र सरसफाइ: विद्यालय परिसरमा समय-समयमा स्वास्थ्य जाँच र सफा पानीको व्यवस्था गर्नु आवश्यक छ। यसका साथै, गर्मीको मौसममा पर्याप्त हावा र चिसो पानीको व्यवस्था गर्नुपर्छ।

समयमै विश्राम र उचित आहार: विद्यार्थीलाई समयमै आराम र पोषक आहार लिन प्रोत्साहित गर्नु महत्त्वपूर्ण छ। खासगरी, गर्मीको मौसममा शारीरिक थकान कम गर्न र स्वस्थ राख्न पर्याप्त पानी पिउन र हल्का खाना खान प्रेरित गर्नुपर्छ।

शिक्षक र अभिभावकहरूको संयुक्त प्रयास: विद्यार्थीको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा सुधार गर्न शिक्षक र अभिभावकहरूले मिलेर काम गर्नुपर्छ। अभिभावकहरूले घरमा मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यको ख्याल राख्नुका साथै, विद्यालयले प्रदान गरेका स्वास्थ्य कार्यक्रमको हिस्सा बन्नुपर्छ।

विद्यालयमा विद्यार्थीहरूको बेहोस हुने घटनाहरू चिन्ताको विषय बनेका छन्। यसको मुख्य कारणहरू मानसिक दबाब, शारीरिक थकान, र मौसमीय प्रभावहरू हुन्। यसलाई रोक्न र नियन्त्रण गर्न विद्यालयहरूले स्वास्थ्यप्रद वातावरण सिर्जना गर्न, मानसिक स्वास्थ्यका उपायहरू अपनाउन र शारीरिक स्वास्थ्यमा ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ।

04/03/2025

कुलमान घिसिङ बर्खास्त भएपछि नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा के असर पर्ला?

नेपाल विद्युत प्राधिकरण (NEA) का कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङको बर्खास्ती प्रक्रिया अघि बढ्दै गरेको खबरले ऊर्जा क्षेत्रमा नयाँ बहस सिर्जना गरेको छ। उनले लोडसेडिङ अन्त्यदेखि विद्युत निर्यातसम्मका महत्वपूर्ण उपलब्धि हासिल गरेका छन्। यस्तो अवस्थामा यदि उनी बर्खास्त भए भने नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा के प्रभाव पर्न सक्छ?

कुलमान घिसिङको नेतृत्वमा लोडसेडिङ अन्त्य भएको भए पनि, यो पूर्णरूपमा व्यवस्थापन प्रणालीमा भर पर्ने कुरा हो। यदि विद्युत प्राधिकरणले प्रभावकारी योजना कायम राख्यो भने लोडसेडिङ फर्कने सम्भावना कम छ। तर, व्यवस्थापनमा कमजोरी देखिएमा भविष्यमा फेरि विद्युत आपूर्तिमा चुनौती आउन सक्छ।

घिसिङको कार्यकालमा भारतलाई बिजुली निर्यात गर्ने प्रणाली सुरु भएको थियो। यदि नयाँ नेतृत्वले विद्यमान नीतिहरूलाई निरन्तरता दिन सकेन भने आगामी परियोजनाहरू प्रभावित हुन सक्छन्। तर, सरकार र ऊर्जा मन्त्रालयले दीर्घकालीन योजना बनाएमा, उत्पादनमा असर पर्ने सम्भावना न्यून रहन्छ।

कुलमान घिसिङको कार्यकालमा विद्युत प्राधिकरण नाफामा गएको थियो। यदि आर्थिक व्यवस्थापनमा कमजोरी आयो भने बिजुलीको मूल्य वृद्धि हुन सक्छ। तर, यदि प्राधिकरणले खर्च नियन्त्रण गर्दै पुरानै रणनीति अपनायो भने मूल्यमा ठूलो प्रभाव पर्ने सम्भावना कम छ।

नयाँ नेतृत्व आएपछि व्यवस्थापन शैलीमा परिवर्तन आउन सक्छ। यसले कर्मचारीहरूमा केही समय अन्योलता ल्याउन सक्छ, तर दीर्घकालीन रूपमा व्यवस्थापन स्थिर भएमा ठूलो समस्या नआउने अनुमान गर्न सकिन्छ।

यदि कुलमान घिसिङ बर्खास्त भए, नयाँ नेतृत्वले लोडसेडिङ नियन्त्रण, ऊर्जा व्यापार, र पूर्वाधार विकासलाई प्राथमिकता दिनुपर्नेछ। नेपालले Green Energyमा लगानी बढाउने योजनाहरू अघि सार्न आवश्यक छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा ऊर्जा क्षेत्रमा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ।

कुलमान घिसिङ जस्ता अनुभवी नेतृत्व हट्दा प्रारम्भिक रूपमा केही चुनौतीहरू आउन सक्छन्। तर, यदि सरकार, ऊर्जा मन्त्रालय, र विद्युत प्राधिकरणले दीर्घकालीन रणनीति बनाएर काम गरे भने ऊर्जा क्षेत्रमा स्थायित्व कायम रहन सक्छ। विद्युत आपूर्ति, मूल्य, र परियोजनाहरूको निरन्तरतामा ध्यान दिएर नीति बनाइयो भने नेपाल ऊर्जा क्षेत्रमा थप मजबुत बन्न सक्छ।

04/03/2025

"किन दुख्छ मुटु ? कारण, लक्षण र बच्ने उपायहरू"

संगीता थपलिया,

मुटु दुखाइ (Heart Pain) विभिन्न कारणहरूले हुन सक्छ। यो कहिलेकाहीं गम्भीर रोगको संकेत हुन सक्छ, भने कहिलेकाहीं सामान्य कारणहरूले पनि मुटु दुख्न सक्छ।

Cardiac Causes::::

हृदयघात (Heart Attack) – जब मुटुको रक्त नलीहरू अवरुद्ध हुन्छन्, यसले मुटु दुख्ने र छातीमा भारीपन हुने अनुभव गराउँछ।

एनजाइना (Angina) – मुटुमा पर्याप्त मात्रामा रगत नपुग्दा छाती दुख्ने समस्या हुन्छ।

हृदयको मांशपेशी कमजोर हुनु (Myocarditis/Cardiomyopathy) – मुटुको मांशपेशी सुन्निनु वा कमजोर हुँदा दुखाइ हुन सक्छ।

Non-Cardiac Causes ::::

Acid Reflux / Gastric – ग्यास्ट्रिक वा एसिडिटीका कारण पनि छातीमा जलन र दुखाइ हुन सक्छ।

मांसपेशी वा हाडजोर्नीको समस्या – छातीको मांसपेशी वा हड्डीमा चोटपटक परेमा मुटु दुखाइ जस्तो लाग्न सक्छ।

मानसिक तनाव वा डिप्रेसन – अत्यधिक तनाव, चिन्ता, वा डिप्रेसनले पनि मुटु दुखाइ जस्तो महसुस गराउन सक्छ।

Lung Issues – दम, न्यूमोनिया, वा फोक्सोसँग सम्बन्धित अन्य समस्याले पनि छाती दुखाइ हुन सक्छ।

कहिले डाक्टरलाई देखाउनु पर्छ?

यदि तपाईंसँग निम्न लक्षणहरू छन् भने तुरुन्त डाक्टरलाई भेट्नुहोस्:
1.छातीमा अत्यधिक दुखाइ, विशेष गरी बायाँपट्टि वा हातसम्म दुख्ने।

2.स्वास फेर्न गाह्रो हुनु।

3.पसिना आउनु, बान्ता आउनु वा बेहोस हुने।

4.तनाव वा कुनै पनि कारण बिना अचानक मुटु दुख्नु।

यदि तपाईंलाई बारम्बार यस्तो समस्या हुन्छ भने डाक्टरको परामर्श लिनु आवश्यक छ।
Sangita Thapaliya

04/03/2025

बच्चाले राति धेरै घुर्ने सास रोकिएर झस्किनcha???

संगीता थपलिया
यदि तपाईंको बच्चाले राति धेरै घुर्ने (6 पटकभन्दा बढी), सास रोकिएर झस्किने, वा सुत्दा आराम महसुस नगर्ने समस्या छ भने, यो Sleep Apnea वा नाक / टन्सिलको समस्या हुन सक्छ।

अब के गर्ने?

ENT विशेषज्ञलाई देखाउने – टन्सिल, एडिनोइड, वा नाकको समस्या छ कि छैन भनेर जाँच गराउनुहोस्।

Sleep Study (Polysomnography) गराउने – बच्चालाई निद्रा गर्दा सास कति रोकिन्छ भनेर परीक्षण गराउनुपर्छ।

सुत्नु अगाडि बाफ (Steam Inhalation) दिनुहोस्।

नाक बन्द भए Saline Nasal Spray प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।

सुत्ने बानी सुधार्ने

साइडमा सुत्न लगाउने

सिरानी अलि अग्लो बनाउने

शल्यक्रिया (Tonsillectomy / Adenoidectom:
यदि टन्सिल वा एडिनोइड धेरै ठूलो छ भने, डाक्टरले निकाल्न सुझाव दिन सक्छन्। तपाईंको बच्चाले घुर्ने बेला सास रोकिएर झस्किने जस्तो हुन्छ? बिहान उठ्दा थकाइ महसुस hunxa ??

04/03/2025

अब कसैले पनि थर्काउन सक्दैन!

संगीता थपलिया
जीवनमा धेरै पटक हामी आफैंप्रति नकारात्मक महसुस गर्छौं, किनभने अरूले हेप्ने, गिज्याउने, वा हतोत्साहित गर्ने प्रयास गर्छन्। तर किन यस्तो हुन्छ? अनि हामी यसबाट कसरी बाहिर निस्कन सक्छौं?

किन अरूले हेप्छन...
कमजोर आत्म-विश्वास – जब हामी आफैंलाई कमजोर ठान्छौं, अरूले पनि हामीलाई त्यस्तै देख्छन्

अरूको स्वीकृति खोज्ने बानी – सधैं अरूलाई खुशी पार्न खोज्दा, उनीहरूले हाम्रो भावनालाई गम्भीर रूपमा लिँदैनन्।

आफ्नो हक नबुझ्नु – जब हामी आफ्नो अधिकार र सीमाहरू निर्धारण गर्दैनौं, अरूले फाइदा उठाउँछन्।

नकारात्मक सोच र डर – "अरू के भन्छन्?" भन्ने डरले हामीलाई चुप बस्न बाध्य बनाउँछ।

स्पष्ट रूपमा कुरा नगर्नु – जब हामी आफ्नो विचार र भावना खुलस्त राख्दैनौं, अरूले हामीलाई दबाउने मौका पाउँछन्।

के गर्ने?

आत्म-विश्वास बढाउनुहोस्। आफूलाई योग्य र सक्षम मान्ने बानी बसाल्नुहोस्। निडर भएर आफ्नो हकको रक्षा गर्नुहोस्। कसैले हेप्न खोजे, स्पष्ट शब्दमा प्रतिकार गर्नुहोस्। स्वस्थ सीमाहरू निर्धारण गर्नुहोस्। तपाईँलाई अपमान गर्ने वा थर्काउने जोसुकैलाई टाढा राख्नुहोस्। कडा तर शिष्ट व्यवहार अपनाउनुहोस्। आवश्यक परे, स्पष्ट जवाफ दिन डराउनु पर्दैन, तर सभ्य भाषा प्रयोग गर्नुहोस्।

आफ्नो सफलतामा ध्यान दिनुहोस्। अरूको टिप्पणीमा होइन, आफ्नो सुधारमा फोकस गर्नुहोस्।

"अब कसैले हेप्न सक्दैन, किनभने म आफैंलाई सम्मान गर्न सिकिसकेको छु!"

04/03/2025

संगीता थपलिया

अस्वस्थ सम्बन्धहरूबाट टाढा रहने "आत्म-सम्मानलाई अंगालौं: आत्म-विश्वासका साथ अगाडि बढौं"
मानिसहरू आत्म-सम्मान गर्न नसक्नुका प्रमुख कारणहरू यस्ता छन्:

1. आत्म-विश्वासको कमी – आफूलाई कमजोर वा अयोग्य महसुस गर्नु, सधैं आफूलाई अरूसँग तुलना गर्नु।

2. बाल्यकालको असर – सानैदेखि नकारात्मक वातावरणमा हुर्किनु, जहाँ आफूलाई सधैं दोषी ठहराइयो वा गाली गरियो।

3. अरूको स्वीकृतिमा भर पर्नु – आफूलाई अरूले स्वीकार गरून् भन्ने चाहना राख्दै आफ्ना वास्तविक इच्छाहरू त्याग्नु।

4. नकारात्मक सम्बन्धहरू – टोक्सिक सम्बन्धहरूमा रहनु, जहाँ आफू सधैं दबाबमा वा अपमानित महसुस गरिन्छ।

5. गल्तीहरूमा अल्झिनु – विगतका गल्तीहरूलाई बिर्सन नसक्नु र आफूलाई सधैं दोष दिनु।

6. मनोरोग वा मानसिक तनाव – डिप्रेसन, एन्जाइटी जस्ता मानसिक समस्याहरूले पनि आत्म-सम्मान घटाउँछ।

7. असफलतासँग डराउनु – जीवनमा असफल हुँदा आत्म-सम्मान गुमाउनु र अगाडि बढ्न नसक्नु।

आत्म-सम्मान बढाउनका लागि सकारात्मक सोच, आफूलाई माया गर्ने बानी, अस्वस्थ सम्बन्धहरूबाट टाढा रहने, आत्म-विश्वास बढाउने प्रयास गर्नुपर्छ।

04/03/2025

अस्वस्थ सम्बन्धहरूबाट टाढा रहने "आत्म-सम्मानलाई अंगालौं: आत्म-विश्वासका साथ अगाडि बढौं"
मानिसहरू आत्म-सम्मान गर्न नसक्नुका प्रमुख कारणहरू यस्ता छन्:

1. आत्म-विश्वासको कमी – आफूलाई कमजोर वा अयोग्य महसुस गर्नु, सधैं आफूलाई अरूसँग तुलना गर्नु।

2. बाल्यकालको असर – सानैदेखि नकारात्मक वातावरणमा हुर्किनु, जहाँ आफूलाई सधैं दोषी ठहराइयो वा गाली गरियो।

3. अरूको स्वीकृतिमा भर पर्नु – आफूलाई अरूले स्वीकार गरून् भन्ने चाहना राख्दै आफ्ना वास्तविक इच्छाहरू त्याग्नु।

4. नकारात्मक सम्बन्धहरू – टोक्सिक सम्बन्धहरूमा रहनु, जहाँ आफू सधैं दबाबमा वा अपमानित महसुस गरिन्छ।

5. गल्तीहरूमा अल्झिनु – विगतका गल्तीहरूलाई बिर्सन नसक्नु र आफूलाई सधैं दोष दिनु।

6. मनोरोग वा मानसिक तनाव – डिप्रेसन, एन्जाइटी जस्ता मानसिक समस्याहरूले पनि आत्म-सम्मान घटाउँछ।

7. असफलतासँग डराउनु – जीवनमा असफल हुँदा आत्म-सम्मान गुमाउनु र अगाडि बढ्न नसक्नु।

आत्म-सम्मान बढाउनका लागि सकारात्मक सोच, आफूलाई माया गर्ने बानी, अस्वस्थ सम्बन्धहरूबाट टाढा रहने, आत्म-विश्वास बढाउने प्रयास गर्नुपर्छ।