https://www.facebook.com/139806532886862/

SA Today24, Cape Town (2025)

30/04/2025

Dollar se tuimeltog duur voort

Die Suid-Afrikaanse rand het Dinsdag verder teen die dollar versterk, grotendeels weens
beleidsonsekerheid wat die dollar oor die naweek verder laat tuimel het. Die rand het Dinsdag
R18,68 teen die dollar verhandel.
Die Amerikaanse president, Donald Trump, het oor die naweek gevra vir ŉ hersiening van die
Federale Reserwebank en die afdanking van Jerome Powell, voorsitter van die Amerikaanse
Federale Reserweraad (Fed). Powell het verlede week gewaarsku dat Trump se nuwe
handelstariewe tot laer groei en hoër inasie kan lei.
Dit het onsekerheid laat ontstaan oor die onafhanklikheid van die Fed en toekomstige
monetêre beleide in die VSA.
Trump het ook ŉ beroep op die Fed gedoen om rentekoerse dadelik te verlaag om te verhoed
dat die ekonomie in Amerika verswak.

Gevolglik het die USD-indeks Dinsdagoggend na 98,10 geval, met die euro wat op 1,154 teen
die dollar verhandel, die pond op 1,342 en die jen net onder 140,00.
Die rand word verder versterk deur ŉ toename in die goudprys, wat Dinsdag teen $3,500
verhandel het. André Cilliers, valutastrateeg by TreasuryON, sê die toename in die goudprys
kan grotendeels toegeskryf word aan kommer oor die Fed se onafhanklikheid, die impak van
handelstariewe en die groeiende moontlikheid van ŉ handelsoorlog, wat ŉ reusetoename in
die vraag na ŉ veilige hawe laat ontstaan.
Die geldeenhede van ontluikende markte het ook Dinsdag gunstig vertoon ondanks
onsekerhede in wêreldmarkte. Brent-ruolie se prys het konstant op $66,64 gebly.

28/04/2025

Plan om munisipale kragskuld te d**g, baar ŉ muis

ŉ Jaar gelede het die munisipale bestuurder
van die Dr. Beyers Naudé-munisipaliteit in die
Oos-Kaap gespog dat ŉ innoverende
kragprogram die raad se winsgrens op krag
van 25% tot 60% verhoog het.
In Desember het die burgemeester Willem
Safers inwoners boonop ŉ 40%-besparing op
kragtariewe vanaf 1 Julie vanjaar beloof.
Verhogings sou voortaan beperk word tot die
inasiekoers.
Die voorgestelde kragpryse wat intussen aangekondig is, sien egter veel anders daaruit en dit
is duidelik dat dié projek, wat ook kort mette sou maak met die munisipaliteit se agterstallige
Eskom-skuld, niks meer as lugkastele was nie.
Die projek behels die grootskaalse aankoop van goedkoop sonkrag en gebruik van batterye
om goedkoop Eskom-krag te berg sodat dit later in tye van piekverbruik teen hoër tariewe
verkoop kan word. Dit het dr. Kgosientsho Ramokgopa, minister van energie en elektrisiteit,
en sy adjunk, Samantha Graham-Maré, se verbeelding só aangegryp dat hulle dit landwyd by
sukkelende munisipaliteite wou uittoets.
Van al dié beloftes het daar tot dusver egter dadels gekom en die munisipaliteit swyg soos die
graf.
Die nasionale tesourie het die Dr. Beyers Naudé-metroraad intussen per brief gewaarsku dat
hy nie die voorwaardes van die Eskom-skuldverpligtingsprogram nakom nie. Dié program,
waarvolgens deelnemende munisipaliteite se agterstallige Eskom-skuld stelselmatig afgeskryf
kan word, vereis onder meer dat hulle elke maand hul huidige rekening vir grootmaatkrag aan
Eskom sal betaal.
Dit lyk of dít een van die hekkies is waaroor die munisipaliteit nie kon kom nie.

Munisipaliteite skuld Eskom by die R100 miljard en dit bedreig die kragverskaffer se
volhoubaarheid. Eskom se uitvoerende hoof, Dan Marokane, het vroeër gewaarsku dit kan die
uitwerking van die R254 miljard wat die regering oor drie jaar uit belastinggeld voorsien het
om Eskom se geldsake reg te ruk, ongedaan maak.
Tot dusver het Eskom gedreig om munisipaliteite se krag af te sny, maar sulke planne is telkens
in die hof stopgesit. Ander pogings kon ook nie regtig hond haaraf maak nie.
Ramokgopa het al in Augustus verlede jaar voorbrand gemaak vir ŉ oplossing wat hy sou
aankondig, maar nog nie veel verder gekom nie.
Hy het later aan Maroela Media erken dié plan is dieselfde as wat in die Dr. Beyers Naudémunisipaliteit toegepas word. Graham-Maré het in ŉ persverklaring in Desember onthul dit
het ontstaan by Utility Consulting Solutions, ŉ Stellenbosse onderneming waarvan die
elektriese ingenieur Christo Nicholls die uitvoerende hoof is.
Sy het onder meer aangedui dat Dr. Beyers Naudé danksy dié projek elke maand sy huidige
Eskom-rekening ten volle betaal. Volgens Eskom se data was dít egter ver van die waarheid.
Tussen Maart en November verlede jaar het die munisipaliteit net een betaling van R11 miljoen in Julie gemaak. Ramokgopa het erken dat sy departement nie die resultate van die projek in Dr. Beyers Naudé onafhanklik geverieer het nie.
Plan ‘onrealisties, vol foute’

Nicholls het verduidelik dat sy program uit
twee elemente bestaan. Eerstens koop die
munisipaliteit sonkrag goedkoper aan as wat
hy sou betaal vir Eskom-krag en tweedens
installeer hy batterye sodat hy die Eskomkrag wat hy wel nodig het, in goedkoop
tydgleuwe teen ŉ appel en ŉ ei kan aanskaf,
berg en later in spitstye teen ŉ hoër tarief kan
verkoop.
Hy het die versekering gegee dat die betalings aan
Eskom in Desember met R1 miljoen hervat sou
word en daarna sou verhoog.
Hendrik Barnard, ŉ ervare tariefspesialis wat onder meer die Stellenbosch-munisipaliteit help
met sy planne om groenkrag by privaat opwekkers aan te skaf, het egter gesê selfs die bietjie
inligting wat bekend is oor Nicholls se planne is “onrealisties en vol foute”.

Hy sê die grootskaalse installasie van sonkrag gaan die munisipaliteit se inkomste erg knou en
die koste van sulke stelsels sal verhoed dat verbruikers genoeg opwekkingsvermoë installeer
om op die skaal wat beplan word wel oorskot krag aan die raad te verskaf.
Boonop is die koste van batterye te hoog om die goedkoop aankoop, berging en verkoop teen
ŉ hoër koste vir die munisipaliteit lewensvatbaar te maak.
Krag nou selfs duur in Dr. Beyers Naudé
Volgens die konsepbegroting wat vir kommentaar gepubliseer is, word ŉ 12%-verhoging in
kragtariewe vanaf 1 Julie voorgestel. Dít is selfs meer as die 11,3% waarmee Eskom sy
grootmaattariewe aan munisipaliteite verhoog en meer as drie keer die inasiekoers.
ŉ Finansiële verslag tot einde Maart op die raad se webblad toon sy agterstallige skuld aan
Eskom hoop maandeliks op met tussen R11 miljoen en R15 miljoen.
ŉ Bron bekend met die raad se geldsake het bevestig dat die elektrisiteitsdiens steeds teen ŉ
groot verlies bedryf word en daar nie geld is om Eskom te betaal nie. “Hulle gebruik die
elektrisiteitsinkomste om salarisse te betaal,” het hy op voorwaarde van anonimiteit aan
Maroela Media gesê.
Teen einde Maart het Dr. Beyers Naudé Eskom R720 miljoen geskuld. Byna R400 miljoen
daarvan kan oor die volgende drie jaar afgeskryf word, mits die munisipaliteit die nasionale
tesourie se voorwaardes nakom, maar tot dusver kon hy dit nie doen nie.

Die Dr. Beyers Naudé-munisipaliteit het, soos tevore, nie gereageer op navrae nie.
Of Ramokgopa steeds in Nicholls se program glo, is nie duidelik nie. Hy waarsku gereeld teen
die risiko wat agterstallige munisipale skuld vir Eskom inhou en het onlangs weer beloof om
besonderhede vir sy plan om dit hok te slaan “binne twee of drie weke” bekend te maak.
Dit het egter nog nie gebeur nie.

25/04/2025

Markoorsig | Rand bly onder R19

Die rand het Donderdagoggend teen R18,87
teenoor ’n sukkelende dollar verhandel.
André Cilliers, valutastrateeg by
TreasuryONE, sê die plaaslike geldeenheid bly
bestendig onder R19 in die afwesigheid van
enige nuwe nuus oor die regering se
voorgestelde verhoging in belasting op
toegevoegde waarde (BTW).
Die rand baat ook by ’n effens verbeterde risiko-sentiment en ’n stewige goudprys. Die
goudprys het laat Donderdagoggend $3 332 per fynons beloop nadat dit vroegoggend $3
357,40 per fynons was. Brent-ruolie verhandel tans teen $66,46 per vat.
Cilliers sê nuwe Amerikaanse sanksies teen Iran het die prys laat styg.
Die euro verhandel tans teen 1,1370 teenoor die dollar, die pond teen 1,3225 en die jen teen
142,50.
Slegte dag vir dollar, Wall Street
Die Amerikaanse dollar het Woensdag naby
sy laagste vlak in drie jaar gesluit nadat
Jerome Powell, voorsitter van die
Amerikaanse Federale Reserweraad (Fed),
gewaarsku het dat Trump se nuwe
handelstariewe tot laer groei en hoër inasie
kan lei.
Dit was ook nie ’n goeie dag vir Wall Street nie.

Die Amerikaanse Nasdaq 100-indeks het met meer as 3 persentasiepunte geval. Die USDindeks het Woensdagaand op 99,38 gesluit, maar Donderdagoggend effens herstel tot 99,58.

24/04/2025

Untu verwerp Transnet se loonaanbod

ŉ Versoeningsproses om ŉ salarisdispuut
tussen Transnet en die United National
Transport Union (Untu) het vandeesweek op
ŉ dooiepunt uitgeloop, met Transnet wat sê hy
het in goeder trou en in die beste belang van
die maatskappy en sy werkers onderhandel.
“Die organisasie het die konsiliasie benader
met ŉ opregte behoefte om ŉ aanvaarbare
oplossing te vind en met die erkenning dat
werksekerheid noodsaaklik is, nie net vir werknemers se welstand nie maar ook vir Transnet
se langtermyn-volhoubaarheid,” lui ŉ verklaring van Transnet.
ŉ Finale aanbod van 6%, 6% en 5,5% oor die volgende drie jaar is gemaak en deur die vakbond
Satawu aanvaar.
“Untu is op rekord as dat hy die aanbod verwerp en aangedui het dat hy nie ŉ bykomende
mandaat van sy lede gaan vra nie. Ons verwelkom dus Untu se besluit om ŉ stemming onder sy
lede te doen, omdat dit ŉ werklike aanduiding gaan wees van werkers se wense. Ons vertrou
dat die stemproses op die gepaste manier gedoen en aanvaarbare protokol en voorskrifte
gevolg gaan word.”
Transnet sê dit is betreurenswaardig dat hy, weens die dispuut wat Untu verklaar het, nie by
magte is om die verhoging na Untu-lede uit te brei nie. Hierdie lede sluit onder meer in
permanente werkers, kontrakwerkers, werkers wat tydelik ongeskik verklaar is en leerders.
Nagenoeg 20 000 werknemers sal op 1 April in aanmerking vir die verhoging kom.
“Tot Untu en Transnet ŉ gesamentlike ooreenkoms oor salarisse en diensvoorwaardes bereik,
sal Untu-lede geen salarisverhoging of ander verhogings in mediese subsidie,
behuisingstoelaag, aftreefondsbydrae of enige ander verwante voordele ontvang nie,” sê
Transnet.

Enige ooreenkoms wat nou met Untu bereik word, sal ook eers op die datum van
ondertekening in werking tree, wat beteken geen terugwerkende betalings word gedoen nie.
“Transnet bly optimisties oor die afhandeling van die proses terwyl hy voortgaan om die
maatskappy om te keer tot voordeel van die maatskappy en die Suid-Afrikaanse ekonomie.”

17/04/2025

SA bestee meer as R3,4 miljard aan diplomatieke missies

Die departement van internasionale
betrekkinge en samewerking (Dirco) het in die
vorige boekjaar sowat R3,45 miljard aan SuidAfrika se buitelandse missies bestee. Die geld
is gebruik vir onder meer die instandhouding
van 115 ambassades en konsulate wêreldwyd.
Sommige van hierdie ambassades en
konsulate is egter nie tans in bedryf nie en
daar is ’n verdubbeling van missies in sommige
lande.
Dirco het egter geen bestaande stelsel om die kostedoeltreffendheid van Suid-Afrika se
buitelandse missies te hersien nie.
Die departement het in antwoord op ’n onlangse parlementêre vraag van ActionSA onthul dat
hy in die 2023-’24-boekjaar altesame R950 miljoen aan sy ambassades en konsulate in Afrika
bestee het.
R900 miljoen is in dieselfde betrokke boekjaar in Asië en die Midde-Ooste bestee en ’n
verdere R813 miljoen in Europa. Suid-Afrika se ambassades en konsulate in die Amerikas het
belastingbetalers R465 miljoen gekos.
’n Verdere R325 miljoen is afgestaan aan globale bestuur en multilaterale missies.
Herman Mashaba, president van ActionSA, sê dié party begryp egter nie hoe die departement
dit kan regverdig om miljarde rande aan ambassades in lande te bestee waar Suid-Afrika
beperkte of geen duidelike strategiese of handelsbetrekkinge het nie.
Suid-Afrika se missie in Bangui (Sentraal-Afrikaanse Republiek) het belastingbetalers verlede
jaar R25,7 miljoen gekos. Die missie in Nouakchott (Mauritanië) het R16,1 miljoen gekos en
die missie in Malabo (Ekwatoriaal-Guinee) meer as R15,6 miljoen.
“Hierdie bedrae kan nie geregverdig word in ’n land wat sukkel om basiese dienste te nansier
nie,” sê Mashaba.

ActionSA sê dit is ook kommerwekkend dat
Suid-Afrika steeds operasies in konik- of
krisisgebiede nansier; dit sluit in Damaskus,
Teheran, Ramallah en Tel Aviv “waar
betekenisvolle diplomatieke aktiwiteit
onwaarskynlik is”.
Suid-Afrika se sending in Tel Aviv het die
belastingbetaler R27,2 miljoen in die
2023-’24-boekjaar gekos, selfs al word dit as nieoperasioneel aangedui.
Luidens die departement se antwoord bedryf Suid-Afrika twee of meer ambassades in 11
lande, insluitend vier net in die VSA.
“Dit onderhou duur duplikasies in Saoedi-Arabië (Riaad en Jaddai), Indië (Nieu-Delhi en
Mumbai), en selfs in onstabiele of lae-opbrengslande soos die Demokratiese Republiek die
Kongo (Kinshasa en Lubumbashi). Die meeste van hierdie funksies kan met meer bekostigbare
alternatiewe – soos konsulate, gedeelde dienste of rotasiegesante – teen ’n fraksie van die
koste bestuur word,” sê Mashaba.
ActionSA het die departement in sy parlementêre vraag gevra of hy bestaande maatreëls het
om die waarde van Suid-Afrika se missies te evalueer.
“Nee,” het die departement daarop geantwoord.

15/04/2025

Tariewe | Markte herstel een ná die ander

Aandelemarkte wêreldwyd – van Asië deur
Europa en die VSA – het Donderdag die
hoogte ingeskiet nadat pres. Donald Trump ŉ
90 dae lange pouse op die inwerkingstelling
van verhoogde tariewe vir byna alle lande
aangekondig het.
Prof. Raymond Parsons van die NoordwesUniversiteit se sakeskool sê die onverwagse
besluit skep ŉ welkome geleentheid vir baie lande
om met die Trump-administrasie te onderhandel
oor moontlike laer tariewe.
Ook vir Suid-Afrika.
Die Suid-Afrikaanse regering “wat tot dusver ŉ versigtige en pragmatiese standpunt oor die
tariewe ingeneem het”, behoort die kans op ŉ transaksionele wyse aan te gryp om ŉ nuwe
ooreenkoms te beding, sê Parsons.
“Lande soos Suid-Afrika moet dus daarna streef om die bes moontlike ooreenkoms met die
VSA te kry.”
Parsons sê egter Suid-Afrika se onderhandelingsposisie moet gegrond wees op die
waarskynlikheid dat die Agoa-handelsooreenkoms nié hernu gaan word nie. “Die waarskynlike
pyn van niehernuwing of uitsluiting moet in Suid-Afrika se strategie ingebou word.”
Parsons sê daar is baie op die spel, veral vir die voertuig- en landboubedryf. Die regering
behoort dus die volgende 90 dae te gebruik om die negatiewe uitwerking van hoë
Amerikaanse tariewe op hul uitvoere na die Verenigde State te probeer versag.
Die Trump-administrasie verwag dat 75 lande met die Verenigde State sal wil onderhandel.
Markte
Markte in Asië toon intussen goeie herstel ná ŉ moeilike week.

Tokio se Nikkei het Donderdag met meer as 9% gestyg. Taiwan se aandelebeurs het met 9,3%
gestyg – sy beste vertoning nog ná Maandag se daling van 9,7%. Dié daling was Taipei se ergste
nog.
Hongkong se aandelemark het Donderdag 2,1% hoër gesluit nadat die Hang Seng-indeks
Maandag sy grootste eendagdaling in byna drie dekades beleef het terwyl beleggers benoud
hul aandele verkoop het.
Die Sjanghai- saamgestelde indeks het Donderdag 1,2% hoër gesluit.
Die Britse mark is tans 4% hoër nadat dit
Woensdag verliese gely het.
Barclays het Donderdagoggend met 30%
gestyg; supermarkpryse het egter gedaal.
Tesco het ŉ daling van 6% beleef. Sainsbury’s
het met 4,8% gedaal en Marks & Spencer met
2,6%.
Amerikaanse aandelemarkte het sedert die
aankondiging die hoogte ingeskiet. Die Dow Jonesnywerheidsindeks het met 7,87% geklim, die Standard & Poor’s 500-indeks met 9,52% en die
Nasdaq 100-indeks met 12,16%.
Die Amerikaanse dollar verhandel sedertdien swakker teenoor die euro en pond, maar bly
onveranderd teenoor die jen.
Die Chinese yuan verhandel steeds op sy swakste vlak in 17 jaar teenoor die dollar nadat
Trump die tarief op Chinese invoere met onmiddellike inwerkingstelling tot 125% verhoog het.
Die Chinese mark is egter 1,2% hoër nadat China Woensdag ŉ vergeldingstarief van 84% op
die VSA ingestel het.
Rand swakste presteerder
Andre Cilliers, valutastrateeg by TreasuryONE, sê die rand verhandel steeds swakker. Die
plaaslike geldeenheid het Donderdag op R19,47 teenoor die dollar verhandel.
Die rand verhandel, vergeleke met ander maande, ongeveer 7% laer in April.
“Dit maak die rand die swaks presterende geldeenheid ter wêreld,” sê Cilliers. “Ons kan
verwag dat die rand onder druk sal bly weens wêreldwye onsekerheid rakende tariewe. Ons
het ook ons eie plaaslike politieke kwessies om uit te sorteer.”

Wisselvalligheid nie verby
Markte het behoorlik wipplank gery sedert
Trump ŉ basislyntarief van 10% op alle lande
aangekondig het.
Parsons sê daar is egter steeds ŉ hoë vlak van
onvoorspelbaarheid rakende die Trumpadministrasie se benadering tot handelstariewe en
in die wisselvallige manier waarop besluite steeds
geneem word. “Dit skep volgehoue onsekerheid wat
sakebesluitneming betref.”
Parsons sê dit is ongelukkig die algehele beleidsomgewing waarbinne lande oor die volgende
drie maande met die VSA oor tariewe en verwante sake sal moet onderhandel. Hy waarsku
egter dat bilaterale onderhandelinge verwring kan word, sou lande nietariefkwessies in die
besprekings insluit.
Dit kan ŉ wig tussen lande dryf, wat ekonomiese onsekerheid verhoog. “Tariefonsekerheid
gedurende die 90 dae lange tydperk kan net so ekonomies skadelik as tariewe self wees,”
waarsku hy.

11/04/2025

SA teken kernkragooreenkoms met China

Die ondertekening van ŉ
samewerkingsooreenkoms tussen die SuidAfrikaanse kernkragkorporasie (Necsa) en sy
Chinese eweknie dié week gaan die Trumpadministrasie in die VSA net verder die harnas
in jaag.
Só sê prof. Theo Venter, politieke ontleder van
die Noordwes-Universiteit, wat kommentaar
gelewer het op ŉ sosialemedia-aankondiging
Dinsdag van dr. Kgosientsho Ramokgopa, minister
van energie en elektrisiteit.
Ramokgopa, tans op besoek aan China, het gesê Necsa het ŉ memorandum van
verstandhouding (MvV) onderteken met die staatsbeheerde China National Nuclear
Corporation (CNNC). Hy word op die besoek vergesel van amptenare van sy departement,
Necsa en Eskom.
Die doel van die ooreenkoms is om “onderhandelinge vir wedersyds voordelige samewerking
in die kernbrandstofsiklus, klein modulêre reaktors (SMR’e) en ander ooreengekome gebiede
te bevorder”, het Ramokgopa gesê.
Venter sê Trump en die tegnologiemagnate waarmee hy hom omring, stel baie belang in die
kernkragmark in Afrika en sien Suid-Afrika as die toegangspunt daarvoor.
Daar word bespiegel dat dié kommersiële oorweging onderliggend is aan sy vyandigheid
teenoor Suid-Afrika en dat die streng maatreëls wat hy teen die land ingestel het, daarop
gemik kan wees om toegewings op dié gebied van die Suid-Afrikaanse regering af te dwing.
Volgens Venter sal die Suid-Afrikaanse regering met sy ideologiese ingesteldheid hom egter
veel eerder na China wend as om voor Trump te kruip.

Die Amerikaners stel veral belang in die lewering van SMR’e en die brandstof daarvoor.
Tot dusver is China en Rusland die enigste lande wat reeds sulke reaktors in bedryf het,
hoewel verskeie Amerikaanse maatskappye met regeringsteun ver gevorderd is met SMRontwikkeling.
Ramokgopa het verlede jaar self die Amerikaanse maatskappy X-energy besoek, waar hy ŉ
span Suid-Afrikaanse wetenskaplikes ontmoet het wat aan SMR-tegnologie werk.
Hy het tydens die 60-jarige herdenking van Necsa se Safari 1-navorsingsreaktor by Pelindaba
buite Pretoria verklaar: “Geopolitieke gevegte word op die energiefront beslis. Suid-Afrika
moet slim wees oor hoe ons onsself posisioneer.”
Hy het benadruk dat die voorgestelde lewensverlenging van Safari 1 en die ontwikkeling van ŉ
nuwe veeldoelige reaktor (MPR) wat beplan word, sentraal staan in dié posisionering.
As die land die vervaardiging van kernbrandstof hervat, “sal die supermagte mekaar haat,
maar hulle sal gek wees oor ons”, het hy gesê.
Die regering het reeds R1,2 miljard vir die
MPR geoormerk, maar Ramokgopa het
beklemtoon dat dit nie naastenby genoeg is
nie. Necsa sal ŉ vennoot moet vind wat
kapitaal en innovasie bring, terwyl die staat
eienaarskap behou.
Die minister se besoek aan China is luidens ŉ
verklaring van sy departement daarop gemik
om kragverskafng in Suid-Afrika te verbeter teen
die agtergrond van ŉ jare lange tekort aan
opwekkingsvermoë en om die oorgang na ŉ meer
betroubare en volhoubare kragstelsel te bevorder.
Die besoek dek verskeie fokusgebiede: gevorderde skoon steenkooltegnologie, intelligente
mikronetwerke, hernubare energie-integrasie, bilaterale vennootskappe en
kernbrandstofsiklus-tegnologie.
“Hierdie besoek is nie bloot tegnies van aard nie, maar ŉ strategiese stap om ons soewereine
energiediplomasie te vestig,” het Ramokgopa gesê.
Dave Nicholls, voorsitter van Necsa, het beklemtoon dat die MvV nie bindend is nie en geen
eksklusiwiteit aan China gee nie. “Dit beteken net ons kan nou met hulle saamwerk, maar dit is
nie ŉ kommersiële ooreenkoms nie,” sê hy.

Necsa het in November ook MvV’s met ASP Isotopes (genoteer op Nasdaq) en die Korea
Electric Power Corporation (Kepco) van Suid-Korea gesluit.
Die MvV fokus volgens ŉ verklaring op sy webblad op die ontwikkeling van gevorderde
kernbrandstowwe soos HALEU vir SMR’e.
Korea News Plus, ŉ onafhanklike Suid-Koreaanse sakepublikasie, het toe berig dat die
ondertekening ŉ “kritieke stap is vir Kepco, want Suid-Afrika, die enigste land met
kernkragvermoë in Afrika, moet dringend sy kernkragstasies uitbrei”.
Die publikasie het ook berig Kepco is gretig om aan Suid-Afrika se nuwe kernbouprogram deel
te neem, maar die mededinging gaan na verwagting sterk wees.
Venter wys daarop dat enige kernkragvennootskap ŉ langtermynverhouding is. Daar is tans
ernstige twyfel oor die VSA se betroubaarheid in as langtermynvennoot. China, daarenteen,
“dink in dekades”, sê hy.
Suid-Afrika se hernieude belangstelling in kernkrag is deel van die wêreldwye kern-herlewing
danksy die klassikasie daarvan as ŉ skoon tegnologie in die stryd teen koolstofvrystellings.

10/04/2025

Markoorsig | Rand sukkel voort

Die Suid-Afrikaanse rand is “om die een of
ander rede” die geldeenheid wat tans die
swakste presteer.
Die plaaslike geldeenheid het Dinsdagoggend
teen R19,50 teenoor ŉ effense sterker dollar
verhandel.
Die euro is ook effens meer stabiel op 1,0970
teenoor die dollar. Die Japanse jen verhandel tans stewiger op 147,50 teenoor die dollar. Die
Britse pond bly egter op 1,2775.
Andre Cilliers, valutastrateeg by TreasuryONE, skryf die rand se gesukkel toe aan die DA se
moontlike uittrede uit die regering van nasionale eenheid (RNE), eerder as die
inwerkingtreding van pres. Donald Trump se tariewe.
Cilliers vermoed die moontlikheid dat die DA se ministers uit die kabinet verwyder gaan moet
word en die moontlikheid van ŉ kabinetskommeling plaas druk op die rand terwyl buitelandse
beleggers plaaslike bates verkoop.
Markte het Dinsdagoggend effens
gestabiliseer ná ŉ dag van uiterste
wisselvalligheid.
Maroela Media het vroeër berig
aandelemarkte regoor die wêreld het
Maandag in duie gestort – van Asië deur
Europa tot in die VSA – weens pres. Donald
Trump se beplande tariewe en die onsekerheid wat
hierdie tariewe meebring.

Die goudprys het Maandag tot sowat $2 957 gedaal. Dié prys het Dinsdagoggend
teruggespring na $3 000. Die prys van Brent-ruolie het ook effens verstewig en is tans net bo
die $65,00-vlak.
Cilliers sê die vooruitsigte vir olie bly egter redelik sleg gegewe die toename in produksie deur
OPEC+ sowel as voortdurende kommer oor die vraag na olie.

10/04/2025

Herstrukturering van die globale handelsorde

Terwyl die res van die wêreld steeds
koorsagtig besig was om ekonomiese
alliansies en handelsroetes te herstruktureer
ná die laaste rondte handelstariewe deur
Amerikaanse president Donald Trump, het hy
op 2 April sy Bevrydingsdag (Liberation Day)-
bom laat bars. Sy aankondiging van ŉ nuwe
reeks swaar handelstariewe beklemtoon die
Withuis se voorneme om die VSA te bevry van
onregverdige handelsooreenkomste en vermeende
handelswanbalanse.
Die nuwe sarsie aankondigings sluit in ŉ
omvattende sarsie wederkerige handelstariewe van minstens 10% op alle goedere wat die
VSA binnekom. Daarbenewens sluit dit verhoogde tariefkoerse in op dosyne handelsvennote
wat tot op hede aansienlike handelsurplusse met die VSA geniet het.
China se uitgebreide voorsieningsketting
Alle Chinese goedere is getref met ŉ 34%-tarief, met drasties verhoogde tariewe van 46%,
49%, en 36% onderskeidelik teen Viëtnam, Kambodja en Thailand, die naburige SuidoosAsiatiese lande. Hierdie nasies het die afgelope aantal jare integrale dele van China se
voorsieningsketting gevorm.
Viëtnam was een van die vernaamste begunstigdes van Trump se handelstariewe tydens sy
eerste presidensiële termyn, met die land se vervaardigingsbedryf wat skerp groei ervaar het.
Baie Chinese vervaardigers het hul bedrywighede na dié land verskuif om die vorige tariewe te
omseil – met ander woorde, Chinese produkte met ŉ “Made in Vietnam”-stempel. Die VSA poog
met hierdie tariewe om China se breër vervaardigingsnetwerk te ontwrig en die herleiding van
goedere deur derdeparty-nasies aan te spreek.

China se reaksie en strategiese heroriëntering
Op Vrydag, 4 April, het China, soos verwag kon word, teruggekap het met hul eie
invoertariewe. Hulle het die handelsoorlog verder aangeblaas met die aankondiging van 34%
tariewe op alle Amerikaanse invoere. Tydens die afkondiging het die Chinese Staatsraad ŉ
beroep op Trump gedoen om die Amerikaanse tariewe op te hef “en handelsverskille op ŉ
gelyke, respekvolle en wedersydse manier op te los”.
China het verder ook die uitvoer van belangrike seldsame minerale beperk. Terselfdertyd het
hulle aangekondig dat sekere Amerikaanse maatskappye verbied gaan word om in die land
besigheid te doen, terwyl Chinese reguleerders goedkeuring vir maatskappye wat in die VSA
wil belê, gaan vertraag. Amerikaanse nywerhede wat produkte van tegnologiese aard soos
rekenaars en elektronika, chemikalieë en farmaseutiese produkte, motors, groothandel, asook
halfgeleiers (semi-conductors) vervaardig, gaan die hardste getref word.
Beijing het waarskynlik reeds die
gevolgtrekking gemaak dat president Trump
van plan is om die tariewe te gebruik om die
Amerikaanse ekonomie afsonderlik te
herstruktureer, eerder as ŉ wapen in die
onderhandelingsproses met handelsvennote.
China se reaksionêre tariewe op Amerikaanse
uitvoere maak dus sin, aangesien Trump
waarskynlik eers na die onderhandelingstafel
sal kom as die Amerikaanse ekonomie daadwerklik
verswak.

China se teen-tariewe tree eers op 10 April in werking, ŉ dag ná Trump se tariewe. Volgens
kenners hier in China is dit Beijing se poging om Trump onmiddellik na die
onderhandelingstafel te probeer lok om ŉ duurder handelsoorlog te voorkom, maar dis hoogs
onwaarskynlik. Op die korttermyn gaan die handelsoorlog die Amerikaanse verbruiker meer
seermaak, aangesien uitvoere na die VSA verlede jaar slegs 2.8%, of ongeveer $524,66 miljard,
van China se BBP uitgemaak het.
China is sedert Trump se eerste presidensiële termyn aktief besig om ekonomiese bande met
ander nasies wat deur VSA-handelsbeleid geraak word, te versterk. Dit sluit ŉ hernude fokus
op verhoudings met voormalige VSA-bondgenote en die uitbreiding van sy invloed in streke
soos Suidoos-Asië en Europa. Die land se omvattende internasionale infrastruktuur- en
handelsontwikkelingstrategie, die “Belt and Road”-inisiatief (BRI) en die versterking van die
Brics-handelsalliansie of ekonomiese pakt, waarvan Suid-Afrika lid is, is ander belangrike
voorbeelde. China het reeds ander opsies geskep, en daar kan verwag word dat die land sal
voortgaan om hulself as ŉ meer betroubare handelsvennoot te posisioneer.

Dis belangrik om te onthou dat die Chinese
ekonomie nie tans dieselfde groei toon as
voor die covid-19-pandemie nie. Ten spyte
van mediaberigte oor China se suksesse in
areas soos tegnologie en elektroniese
voertuigmotorvervaardiging, is
verbruikersvertroue in die res van die
ekonomie tans laag. Om verbruikersbesteding
aan te por het die regering laas maand ŉ nuwe
reeks maatreëls aangekondig, insluitende die
uitbreiding van inruilprogramme, salarisverhogings
in sekere sektore, asook maatreëls om die
eiendomsmark te stabiliseer. Terselfdertyd word baie gedoen om buitelandse beleggers en
besighede terug te lok om hul massiewe binnelandse ekonomie te stimuleer.
Gevolge vir Suid-Afrika en VSA-Afrika-handel
Die handelstariewe tref Afrikalande swaar en bedreig die Agoa-handelsooreenkoms wat
sedert 2000 verskeie ontwikkelende lande se ekonomieë in Afrika ondersteun. Volgens die
ooreenkoms het 32 lande voorkeurtoegang tot die Amerikaanse mark. Suid-Afrika, die
vasteland se grootste uitvoerder na die VSA, is getref met ŉ 30%-tarief op sy goedere. Dit sluit
ŉ 25%-tarief op voertuie en onderdele in en plaas verdere druk op die ekonomie.
Aan die een kant kan verwag word dat China die geleentheid sal gebruik om sy invloed in
Afrika verder uit te brei as die vasteland se belangrikste handelsvennoot. Aan die ander kant is
Suid-Afrika, as ŉ lid van die Brics-handelsalliansie en met goeie verhoudinge met Beijing,
steeds in ŉ voordelige posisie. Dis ŉ gulde geleentheid om ekonomiese verhoudinge met China
uit te brei, veral in die landbousektor. Verlede maand het Wandile Sihlobo, hoofekonoom van
die Suid-Afrikaanse Landbousakekamer, weer ŉ beroep op die regering gedoen om die
uitbreiding van landbou-uitvoere na die reuse China mark te prioritiseer.

China is verantwoordelik vir 11% van die wêreld se landbou invoere, die meeste ter wêreld. Suid-Afrika het die uitvoervermoëns, en kan geposisioneer word as ŉ sleutelverskaffer te midde van al die wêreldwye handelskommelinge. Die Chinese minister van landbou, Han Jun, het in ŉ onlangse toespraak gesê: “As ŉ nasie van 1,4 miljard mense, moet ons op onsself staatmaak om ons bevolking te voed. Ons kan nie op ander afhanklik wees nie. Voedselsekerheid is ŉ prioriteit, en ons moet altyd waaksaam bly.” Hulle het egter
lande soos Suid-Afrika en Brasilië nodig om hul bevolking te voed.

Breër impak op die globale ekonomie
Teen Vrydag het die Amerikaanse aandelemark met 10% geval, die Nasdaq het amper 5%
getuimel en die Dow Jones het meer as 1 600 punte gesak. Aansienlike wisselvalligheid in
wêreldwye markte, verdere inasie, en stygende verbruikerspryse is almal se voorland.
Volgens die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) veroorsaak ŉ omvattende 10%-styging in
die Amerikaanse handelstariewe, tesame met vergeldingsmaatreëls, ŉ wêreldwye
vermindering van 0,5% van BBP.
Die goue randjie is dat verskeie lande met die VSA gaan probeer onderhandel voordat die
tariewe in werking tree. Viëtnam, wat swaar getref is, het reeds na die Withuis uitgereik en die
land se leier, To Lam, het aangebied om alle tariewe op Amerikaanse invoere te verwyder. Die
nuus het die aandelepryse van maatskappye wat sommige van hul produkte in Viëtnam
vervaardig, laat styg. So byvoorbeeld het Nike-aandele met 4% verbeter. Alhoewel daar nie
ekonomiese stabiliteit in die nabye vooruitsig is nie, is daar hoop.

SA Today24

30/04/2025

28/04/2025

25/04/2025

24/04/2025

17/04/2025

15/04/2025

11/04/2025

10/04/2025

10/04/2025

Address

Website

Alerts

Contact The Business

Shortcuts

Share

Category