24/06/2025
Toe die voormalige department van waterwese en bosbou 30 jaar gelede die Werk-vir-water-program bekendgestel het om indringerplante uit te roei en werk te skep, het Brandt Coetzee op sy grootword- en destydse tuisdorp, Prieska, begin wonder wat ’n mens kan doen met die hout van die uitgekapte prosopisbome wat in daardie stadium al sowat 1,4 miljoen hektaar landbougrond in die Noord-Kaap besmet het, skryf Johan van Zyl.
Suksesvolle entrepreneurs soos Brandt Coetzee en sy ouer broer, Aam, is van nature probleemoplossers wat die wêreld anders sien as almal anders. Waar ander ’n probleem identifseer, sien entrepreneurs ’n geleentheid raak.
“Kyk maar hoe grasgroen bly die prosopisse regdeur die ergste droogtes in die Karoo. Alles rondom hom vrek, maar hierdie indringerboom oorleef omdat hy sy wortels tot 50 m diep kan afstuur opsoek na water. Al wat eintlik gebeur as dit bitterdroog is, is dat sy peule al hoe platter en dunner word,” vertel Brandt by die hoofkantoor van Manna Health Products en Dune Foods op Somerset-Wes.
In die Dune Foods-fabriek word die droë prosopissaadpeule verwerk om in drie produkte gebruik te word: die nou reeds bekende Manna Blood Sugar Support-kapsules en Manna Low GI Shake wat albei help om bloedsuikervlakke te stabiliseer en Manna Brew, ’n nuwerwetse kafeïenvrye koffestyl drankie waarvoor die peule gerooster, gemaal en dan net soos koffie gebrou word.
“Maar die hele ding met die prosopisse het begin met die hout, wat baie lyk soos zambesikiaat. Hierdie stoele waarop ons sit, is van prosopishout gemaak. Dit is ’n harde, baie stabiele hout wat nie skeeftrek nie en mooi glad afwerk. In Amerika gebruik hulle dit vir vloerplanke, veral in vertrekke waar baie vog is
soos kombuise en badkamers, en vir buitemeubels en heinings.
“Toe ek destyds die Werk-vir-water-mense gevra het wat hulle gaan maak met die hout wat hulle uitkap, het hulle geantwoord niks nie. Ek het toe die hoofkantoor van die departement besoek waar hulle gelukkig gesê het ek is welkom om navorsing te doen en met planne vorendag te kom.”
Brandt het die Wetenskaplike en Nywerheidsnavorsingsraad (WNNR) genader om hom te help en aan-vanklik ged**k die hout sal goed werk vir vuurmaakhout, brikette, geaktiveerde houtskool of meubels. Hy het ook gesien hoe gaande vee oor die voedsame soet saadpeule is – dit is immers waarom die regering oorspronklik die bome na Suid-Afrika gebring het – en ged**k dit kan dalk ’n fantastiese bymiddel wees in dierevoeding.
Terwyl Brandt en die WNNR nog besig was met navorsing oor die voedingswaarde van die peule, het hy in 1999 ’n houtwerkfabriek en saagmeule op Prieska opgerig waar hulle buitemeubels en veral hout-sambrele gemaak het. Die sambrele is uitgevoer na die VSA tot die rand ’n paar jaar later onder oudpres. Thabo Mbeki in so ’n mate versterk het dat dit eenvoudig nie meer finansieel sin gemaak het nie. In 2004, ’n jaar voordat Brandt Manna Health Products gestig het, moes hy die houtfabriek sluit wat sowat R6 miljoen gekos het om op te rig.
Lees meer oor prosopismeel en hoe dit help om bloedsuiker- en insulienvlakke te beheer in ons Winteruitgawe, nou beskikbaar in winkels en aanlyn: https://bit.ly/3ORFsrr
