ندای بیداری

24/10/2025

درس ۶۲ قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

« فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ »
( سوره آلعمران، آیه ۱۵۹ )

ترجمه فارسی

[ای پیامبر!] پس به مهر و رحمتی از سوی خدا با آنان نرم خوی شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند؛ بنابراین از آنان گذشت کن، و برای آنان آمرزش بخواه، و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن؛ زیرا خدا توکل کنندگان را دوست دارد.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

It is by Allah’s mercy that you are gentle to them; had you been harsh and hardhearted, they would have surely scattered from around you. So excuse them and plead for forgiveness for them, and consult them in the affairs, and once you are resolved, put your trust in Allah. Indeed Allah loves those who trust in Him.

معانی کلمات آیه

لنت: لين: نرمى. خواه در اجسام باشد يا نرمى خُلق.
فظ: بد خُلق. آن در اصل آب شكمبه حيوان است كه نوشيدنش بسيار سخت است.
انفضوا: فض: شكستن و پراكندن. انفاض: پراكنده شدن است.
شاورهم: مشورت كن با آنها. شور در اصل به معنى بيرون آوردن و مشورت خارج كردن رأى از مستشار است.
عزمت: عزم: تصميم گرفتن. قصد و اراده است.
توكل: اگر با «علٰی» باشد به معنى اعتماد و اگر با «لام» به معنى قبول وكالت است.[۱]

تفسیر آیه

نکته ها

گرچه محتواى آيه يك سرى دستورات كلّى است، ليكن نزول آيه درباره‌ى جنگ احد است. زيرا مسلمانانى كه در جنگ احد فرار كرده، شكست خورده بودند، در آتش افسوس وندامت وپشيمانى مى‌سوختند. آنان اطراف پيامبر را گرفته وعذرخواهى مى‌كردند، خداوند نيز با اين آيه دستور عفو عمومى صادر نمود.
كلمه‌ى «شُوْر» در اصل به معنى مكيدن شيره‌ى گل‌ها توسط زنبور است. در مشورت كردن نيز انسان بهترين نظريه‌ها را جذب مى‌كند. مولوى مى‌گويد:
كاين خردها چون مصابيح، انور است‌
بيست مصباح، از يكى روشنتر است.

پیام ها

۱- نرمش با مردم، يك هديه‌ى الهى است. «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ»
۲- افراد خشن و سختگير نمى‌توانند مردم‌دارى كنند. «لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ»
۳- نظام حكومتى‌اسلام، بر مبناى محبّت و ارتباط تنگاتنگ با مردم‌است. «حَوْلِكَ»
۴- رهبرى و مديريّت صحيح، با عفو و عطوفت همراه است. «فَاعْفُ عَنْهُمْ»
۵- خطاكارانِ پشيمان و گنهكاران شرمنده را بپذيريدو جذب كنيد. «فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ»
۶- ارزش مشورت را با ناكامى‌هاى موسمى ناديده نگيريد. «۱» «وَ شاوِرْهُمْ»
(۷- پيامبر وظيفه داشت با مردم حتى آنان كه در گذشته لغزش داشته‌اند نيز مشورت كند. «وَ شاوِرْهُمْ»
«۱». هر چند نتيجه‌ى مشورت در جنگ احد، مبنى بر مبارزه در بيرون شهر، به شكست انجاميد، ولى اين قبيل موارد نبايد ما را از اصل مشورت و فوايد آن باز دارد.
جلد ۱ - صفحه ۶۳۷
۸- ظلمى را كه به تو كردند، عفو كن؛ «فَاعْفُ عَنْهُمْ» براى گناهى كه نسبت به خدا مرتكب شدند، طلب آمرزش كن؛ «وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ» در مسائل سياسى اجتماعى، آنان را طرف مشورت خود قرار ده. «وَ شاوِرْهُمْ»
۹- استغفارِ پيامبر درباره‌ى امّتش، به دستور خداست. پس مورد قبول نيز هست.
«وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ»
۱۰- مشورت كردن، منافاتى با حاكميّت واحد و قاطعيّت ندارد. «وَ شاوِرْهُمْ ... فَإِذا عَزَمْتَ»
۱۱- در كنار فكر و مشورت، توكّل بر خدا فراموش نشود. «فَتَوَكَّلْ»
۱۲- ابتدا مشورت و سپس توكّل، راه چاره‌ى كارهاست، خواه به نتيجه برسيم يا نرسيم. «شاوِرْهُمْ ... فَتَوَكَّلْ ... إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ»

A F
۱۰ / ۲۴ / ۲۰۲۵

23/10/2025

درس ۶۱ قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا الَّذِينَ كَفَرُوا يَرُدُّوكُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ »
( سوره آلعمران، آیه ۱۴۹ )

ترجمه فارسی

( ای اهل ایمان! اگر از کافران فرمان برید، شما را به [عقاید و روش های کافرانه] گذشتگانتان بازمی گردانند، در نتیجه زیانکار خواهید شد. )

ترجمه های انگلیسی(English translations)

O you who have faith! If you obey the faithless, they will turn you back on your heels, and you will become losers.

معانی کلمات آیه

کفر : پوشاندن و نا دیدن گرفتن یک واقعیت، یعنی نادیده می انگارند که می فهمند و دیده اند.

کافر: کافر به کسی گفته می شود دین حق و عدالت را نپذیرد، یا انکار کند. معنای لغوی این واژه از « پوشاندن » و « انکار » ریشه می‌گیرد و در اصطلاح به فردی اطلاق می شود که حق و عدالت را نا دیده می‌گیرد. «کافران » جمع آن است.

اعقابكم: جمع عقب به معنى پاشنه پا، مراد از رد بر اعقاب عقبگرد كردن و برگشتن بحالت اولى (كفر) است.
تنقلبوا: انقلاب: انصراف و برگشتن. اصل آن قلب به معنى برگرداندن است.[۱]

محل نزول:

اين آيه همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر
اسلام (ص) نازل گرديده است. [۲]

تفسیر آیه

نکته ها

در شأن نزول اين آيه مى‌خوانيم كه در جنگ احد، وقتى كه مسلمانان شكست خوردند، سردسته‌ى منافقان عبداللَّه‌بن ابىّ فرياد زد: به برادران مشرك ملحق شويد و همان بت‌پرستى را ادامه دهيد. «۱»

پیام ها

۱- خطر ارتداد وانحراف در كمين مؤمنان است. «الَّذِينَ آمَنُوا ... يَرُدُّوكُمْ عَلى‌ أَعْقابِكُمْ»
۲- در فراز و نشيب‌ها، مراقب تبليغات و وسوسه‌هاى دشمن باشيد، مبادا كم‌كم به آنان گرايش پيدا كنيد. «إِنْ تُطِيعُوا الَّذِينَ كَفَرُوا»
۳- كفر پس از ايمان، ارتجاع وسقوط است. «عَلى‌ أَعْقابِكُمْ ... خاسِرِينَ»
۴- خسارت واقعى، به هدر دادن سرمايه‌هاى ايمانى، فكرى و روحى است، از دست دادن بهشت و گرفتن دوزخ است. «فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ»
۵- شكست در ميدان جنگ خسارت نيست، شكست اعتقادى و ارتداد، خسارتى بس بزرگ است. «فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ»

A F
۱۰ / ۲۳ / ۲۰۲۵

23/10/2025

ملک ستیز

نیکولاس سارکوزی رییس‌جمهور سابق فرانسه و یکی از قدرتمند ترین مردان جهان که بزر‌گ‌ترین دولت اتمی اروپا را رهبری می‌کرد امروز به زندانی در حومه‌ی پاریس منتقل شد تا ۵ سال مدت حبس و محکومیتش را بگذراند. دادگاه عالی فرانسه وی را به دلیل فساد سیاسی و اداری محکوم به این مجازات کرده است. به این می‌گویند حاکمیت قانون! نه این‌که وزرای مالیه، رؤسای بانک افغانستان و مشاورین نازدانه‌ی کرزی و غنی که میلیون‌ها دالر را تاراج کردند و حالا با کمال کامرانی و عشرت در امریکا و اروپا به سر می‌برند.

شرم‌آور تر این‌ست که این آقایون به عنوان پروفیسور ها در دانش‌گاه های امریکا تدریس می‌کنند. به این می‌گویند اخلاق اکادمیک! این آقایون که فارسی و پشتو را به مشکل سخن می‌گفتند به کابل آمدند و آینده چند نسل بعدی خود را در غرب ضمانت اقتصادی کردند. حالا شما بگویید چگونه مردم از این تکنوکرات‌ها دل خوشی داشته باشند.

کاپی

22/10/2025

22/10/2025

ادامه بحث در رابطه به دکتر علی شریعتی

ما در نوشته قبل به صورت اشاری نظریات دکتور شریعتی را در مورد انسان از منظر مکاتب مختلف مطرح نمودیم.
دکتور شریعتی چون پروردۀ شرق و هم تحصیل کردۀغرب بود و او همچنان مواریث فرهنگی و فکری شرق را بصورت عمیق و ژرف میدانست و نیز فرآوردۀ های فکری و مکاتب فلسفی و فکری غرب را بصورت دقیق فهمیده بود.
او با ریالیزم موجود در فلسفه فکری غرب به شدت درگیر شد به قول او در سه قرن اخیر یعنی قرن های 18، 19، و 20 متفکرین غربی اندیشه های فلسفی و فکری قدیم را به باد انتقاد گرفته بودند و به گفتهُ او طلایه دار اندیشه اعتراضی در دنیای غرب فرانسیس بیکن (Francis Bacon) بود که او انسان را قربانی اندیشه های فرافکنانه و تخیلی در فراخنای تاریخ از دوران باستان و یونان قدیم میدانست.
فرانسیس بیکن می گفت که تا حال تمام اندیشمندان و متفکرین به نیاز های اساسی انسان یعنی واقعیت انسان نپرداخته اند، بلکه انسان را در حصار فلسفه های هور قلیایی و ماورایی ذبح کرده اند، و برای انسان بالفعل و موجود راهکار های واقعی ارایه نداده اند.
به قول او افلاطون (Plato) ، سقراط و ارسطو از انسان تعاریفی را داده اند که بدرد انسان واقعی نمی خورد و بنام اسکولاستیک (Scholastic) و اندیشۀ فرازمینی تمام نظریات و داده های آن ها را به باد انتقاد گرفت، او گفت که انسان قدیم اسیر افکار فلاسفه بوده و اصالت انسان در بین مکاتب فلسفی قدیم قربانی گردیده است، فرانسیس بیکن معتقد بود که اگر بخواهیم برای انسان خدمت شایان و مفیدی انجام دهیم باید به قدرت مند شدن هر چه بیشتر انسان در دنیای واقعی توجه نماییم، که به قول شریعتی طرح چنین رویکرد انسان را از ماهیت درونی اش تهی نموده و صرفآ: برای قادر شدن انسان در دنیای مادی اش کمک نموده و در نتیجه از انسان یک حیوان قدرت مند اقتصادی ساخت و تمام ارزش های اخلاقی از جامعه انسانی رخت بر بست که به عقیدۀ شریعتی تمدن جدید کوشش اعظمی بخرج داد تا انسان را از لحاظ لذایز زندگی مسلح تر و قوی سازد، این چنین رویکردی به انسان منجر به محدود شدن انسان در نیاز های مادی و معشیتی اش گردید.
پس با توجه به این گونه نگاه شریعتی می توانیم ریالیزم موجود را از دیدگاه او مردود و مضر دانست و وضعیت نا هنجار کنونی بشر را از همین ناحیه تلقی نماییم.
شریعتی معتقید بود که در جهان بینی اسلامی برای انسان مقام ویژه و شامخ وجود دارد که در فلسفه های غیر اسلامی چنین چیزی به نظر نمی رسد او در مکتب اسلام در انسان شناسی خویش بدور از واقعیت های موجود برای انسان جایگاه در خورشان انسان که باید باشد و نیست را مطرح می نماید، و از انسان از نگاه اسلام به او اجتماع ضدین را بصورت عمیق و فلسفی مطرح می نماید که فلسفه خلقت از دیدگاه شریعتی سوال های زیادی را راجع به انسان پاسخ می گوید.
به گفتۀ او انسان؛ یک دست اش در دست خداست و دست دیگرش در دست شیطان است البته این تقابل و درگیری تنها در درون انسان مطرح است نه در هستی انسان چون در کل آفرینش بر اساس جهان بینی توحیدی قدرت قاهر و مسلط تنها خدا می باشد که در بحث توحید وجود از دیدگاه شریعتی و در جهان بینی که او ترسیم می نماید به این موضوع به تفصیل خواهیم پرداخت.
از منظر شریعتی برای فهم جایگاه انسان باید او را هم در تاریخ انسان لحاظ نماییم و هم در جامعه انسان ارزیابی کنیم همچنان در درون خویش ساختار های وجودی او را تحلیل و بررسی نماییم، تا بتوانیم سیمای راستین انسان را در ابعاد مختلف بدانیم.
۱۰ / ۲۲ / ۲۰۲۵

ادامه دارد......

22/10/2025

22/10/2025

21/10/2025

بسم الله الرحمن الرحیم

« وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَىٰ فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَىٰ وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ ۖ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ
أَيْمَانُكُمْ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَلَّا تَعُولُوا »
( سوره نسأ، آیه ۳ )

ترجمه فارسی

( واگر می ترسید که نتوانید در مورد دختران یتیم [در صورت ازدواج با آنان] عدالت ورزید، یعنی عدالت را مراعات نتوانيد، بنابراین با زنانی [ديگر] ازدواج كنيد دو تا، سه تا، و يا چهار تا . پس اگر می ترسید که با آنان به عدالت رفتار نکنید، به یک زن یا به کنیزانی که مالک شده اید [اکتفا کنید]؛ این [اکتفای به یک همسر عقدی] به اینکه ستم نورزید و از راه عدالت منحرف نشوید، نزدیک تر است. )

ترجمه انگلیسی(English translations)

‏If you fear that you may not deal justly with the orphans, then marry [other] women that you like, two, three, or four. But if you fear that you may not treat them fairly, then [marry only] one, or [marry from among] your slave-women. That makes it likelier that you will not be unfair.

معانی کلمات آیه

تقسطوا: قسط (به كسر- ق) و اقساط به معنى عدالت است. (قاموس قرآن) أَلَّا تُقْسِطُوا يعنى اينكه عدالت نكنيد.
طاب: يعنى پاكيزه و دلچسب شد.
مثنى: (بفتح- م) دو تا دو تا. ثلاث: سه تا سه تا. رباع: چهار تا چهار تا.
تعولوا: عول: جور و ميل از حق. أَلَّا تَعُولُوا يعنى اينكه ظلم و جور نكنيد.[۱]

محل نزول:

این آیه همچون دیگر آیات سوره نساء در مدینه بر پیامبر
اسلام (ص) نازل گردیده است. [۲]

نکته ها

بعضى مردان، دختران يتيم را براى تكفّل و سرپرستى به خانه مى‌بردند، بعد هم با آنان، با مهريه‌ى كم ازدواج كرده و به آسانى هم آنان را طلاق مى‌دادند. آيه نازل شد كه اگر از بى‌عدالتى بيم داريد، با زنان ديگر ازدواج نکنید. آيه‌ى قبل، درباره‌ى رعايت عدالت در اموال يتيمان بود، اين آيه، فرمان عدالت در ازدواج با دختران يتيم است.
درباره‌ى حكمتِ تعدّد زوجات، مى‌توان به موارد زير اشاره كرد:
الف: تلفات مردها در جنگ‌ها و حوادث بيشتر است و زنانى بيوه مى‌شوند.
ب: جوانان، كمتر حاضرند با بيوه ازدواج كنند.
ج: با بيوه هاى بى سر پرست و بخصوص يتيمدار بايد ازدواج كرد تا از از فقر و فحشا نجات شان داد.
در صدر اسلام خود پيغمبر و ديگر صحابه و مسلمانان با زنانى كه شوهران شان در جنگ هاى تدافعى با دشمنان متجاوز كشته مى شدند، زنان بيوه را بخاطر نگهدارى و سرپرستى آن زنها و يتيمانش با آنها ازدواج ميكردند؛ اما امروز مردان ثروتمند بخاطر شهوت و هوس دو ، سه و تا چهار زنهاى هوسى ميگرند!!!
نتيجه آنكه براى حفظ حقوق بيوه‌ها طبق شرايطى، مرد مى‌تواند همسر دوم بگيرد تا مشكلات اجتماعى و اخلاقى حل شود.
جلد ۲ - صفحه ۱۹

سؤال: در اين آيه مسئله بى‌عدالتى به صورت مشكوك بيان شده است: «إِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا»، امّا در آيه‌ى ۱۲۹ همين سوره مى‌فرمايد: «لَنْ تَسْتَطِيعُوا» كه شما قدرت آن را نداريد، اين دو آيه را چگونه مى‌توان جمع نمود؟
پاسخ: در مسائل مادّى مانند لباس، مسكن، خوراك و هم‌خوابى بايد عادل باشيد و اگر مى‌ترسيد عادل نباشيد برنامه ديگرى را براى خود تنظيم كنيد، ولى در آيه ۱۲۹ مى‌فرمايد:
شما هرگز قدرت بر عدالت نداريد كه مراد عدالت در علاقه و تمايلات قلبى است چون علاقه در اختيار انسان نيست تا بتواند آن را يكسان تقسيم كند. اين پاسخ با استفاده از حديثى از امام صادق عليه السلام مى‌باشد. «۱»

پیام ها

۱- اسلام، حامى محرومان، به ويژه يتيمان و بالاخص دختران يتيم است، آن هم در مسأله‌ى عفّت و زناشويى و پرهيز از سوء استفاده از آنان .... فِي الْيَتامى‌
۲- لازم نيست براى ترك ازدواج با يتيمان، يقين به بى‌عدالتى داشته باشيم، احتمال و ترس از آن هم كافى است. «إِنْ خِفْتُمْ»
۳- در انتخاب همسر، مى‌توان سراغ ايتام رفت، مگر آنكه خوف بى‌عدالتى باشد.
إِنْ خِفْتُمْ‌ ... فَانْكِحُوا
۴- در انتخاب همسر، تمايل قلبى يك اصل است. «طابَ لَكُمْ»
۵- اسلام، با تعدّد همسر براى مرد، با شرايطى موافق است. فَانْكِحُوا ... مَثْنى‌ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ‌ ... فَواحِدَةً
۶- تعدّد زوجات، هم محدود به چهار همسر است و هم مشروط به مراعات عدالت است. «۲» فَانْكِحُوا ... رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ‌ ... فَواحِدَةً
«۲». وسائل، ج ۲۱، ص ۳۴۵.
«۲» تفسير نورالثقلين ج ۱ ص ۴۳۹ كافى ج ۵ ص ۳۶۳.
تفسير نور( ۱۰ جلدى)، ج‌۲، ص: ۲

‏ A F
۱۰ / ۲۰ / ۲۰۲۵

21/10/2025

بسم الله الرحمن الرحیم

« وَآتُوا الْيَتَامَىٰ أَمْوَالَهُمْ ۖ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ ۖ وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَىٰ أَمْوَالِكُمْ ۚ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا »
(سوره نسأ، آیه ۲ )

ترجمه فارسی آیه

( اموال یتیمان را [پس از رشدشان] به آنان بدهید، و [اموال] پست و بی ارزش [خود] را با [اموالِ] مرغوب و با ارزش [آنان] عوض نکنید؛ و اموالشان را با ضمیمه کردن به اموال خود نخورید؛ زیرا آن گناهی بزرگ است. )

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Give the orphans their property, and do not replace the good with the bad, and do not eat up their property [by mingling it] with your own property, for that is indeed a great sin.

معانی کلمات آیه

اليتامى: يتيم كسى است كه پدرش پيش از بلوغ او بميرد و تا بالغ نشده او را يتيم گويند. در حيوان يتيم آن را گويند كه مادرش مرده باشد. پس يتيم يعنى پدر مرده يا مادر مرده.
لا تتبدلوا: يعنى عوض نكنيد. تبديل، تبدّل و استبدال به معنى عوض گرفتن است.
حوب: گناه. أبو ايّوب انصارى خواست زن خود را طلاق دهد. حضرت فرمود: انّ طلاق امّ ايّوب لحوب. طلاق مادر ايّوب گناه است . اين كلمه فقط يك بار در قرآن آمده است.[۱]

محل نزول

اين آيه همچون ديگر آيات سوره نساء در مدينه بر پيامبر
اسلام (ص) نازل گرديده است. [۲]

تفسیر آیه

پیام ها

۱- اموال يتيمان را بايد به آنان پس داد، هرچند خود ندانند يا فراموش كنند. «آتُوا الْيَتامى‌ أَمْوالَهُمْ»
۲- اسلام، حامى طبقه‌ى محروم و ضعيف است. «الْيَتامى‌»
«۱/». تفسير الميزان.
«۲». بحار، ج ۲۳، ص ۲۵۷.
جلد ۲ - صفحه ۱۸
۳- كودكان يتيم، حقّ مالكيّت دارند. «أَمْوالَهُمْ»
۴- ممانعت، تبديل وكاستن از مال يتيم، گناه بزرگ است. «إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبِيراً»
۵- گناهان، كبيره و صغيره دارند. «حُوباً كَبِيراً»

A F
۱۰ / ۲. / ۲۰۲۵

20/10/2025

درس ۶۰ قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

« وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ »

ترجمه فارسی آیه

( و [در انجام فرمان هایِ حق و در جهاد و مبارزه با دشمن متعرض ] سستی نکنید و [از پیش آمدها و حوادث و سختی هایی که به شما می رسد] اندوهگین مشوید، زیرا شما پیروز مند ترین و بلند ترین ملل دنیایید، اگر در ایمان تان ثابت قدم و مؤمن باشید، برترید. )

ترجمه انگلیسی(English translations)

Do not weaken or grieve: you shall have the upper hand, should you be faithful.

معانی کلمات آیه

تهنوا: وهن به معنى ضعف روحى و جسمى است، مراد از آن ضعف روحى است. «لا تهنوا» يعنى احساس ضعف نكنيد، روحيه خود را از دست ندهيد و سست شويد.
الاعلون: جمع اعلى به معنى برتر.[۱]

محل نزول:
اين آيه همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام (ص) نازل گرديده است. [۲]

تفسیر آیه

نکته ها

در جنگ احد، به خاطر عدم اطاعت از فرماندهى، بر قواى اسلام شكست وارد شد، مسلمانان روحيّه خود را از دست دادند، اين آيه نازل شد كه مبادا با شكست، خود را ببازيد، بلكه با تقويت ايمان خود را تقويت كنيد كه در اين صورت برترى با شماست.

جلد ۱ - صفحه ۶۱۴

پیام ها

۱- شكستِ موضعى در يك جنگ، نشانه‌ى شكست نهايى مسلمانان نيست. «وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ»
۲- رهبر بايد روحيه‌ها را تقويت كند. «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ ...»
۳- اگر به ايمان و اطاعت برگرديد، در جنگ‌ها به پيروزى خواهيد رسيد. «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
۴- در سايه‌ى ايمان، مى‌توان بر همه جهان غالب شد. «أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
۵- پيروزى و شكست ظاهرى ملاك نيست، برترى به خاطر عقايد صحيح و تفكّر سالم اصل است. «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
۶- در جهان بينى مادّى، عامل پيروزى سلاح و تجهيزات است، ولى در بينش الهى، عامل پيروزى ايمان است. «إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»

A F
۱۰ / ۲۰ / ۲۰۲۵

18/10/2025

درس ۵۹ قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

« قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ »
( سوره آلعمران، آیه ۱۳۷ )

ترجمه فارسی آیه

( قطعاً پیش از شما مللی با روش هایی [در میان ملل و جوامع بوده که از میان رفته است]، پس در زمین گردش کنید و با دقت و تامّل بنگرید که سرانجام تکذیب کنندگانِ [حقایق] چگونه بود. )

ترجمه انگلیسی(English translations)

Certain [Divine] precedents have passed before you. So travel through the land and observe how was the fate of the deniers.

معانی کلمات آیه

سنن: جمع سنة به معنى طريقه و رويه است. مراد از آن ظاهرا احوال و سر گذشت است.[۱]

تفسیر آیه

نکته ها

اين آيه، به اهميّت جامعه‌شناسى و شناخت اصول عزّت و ذلّت جوامع اشاره دارد.
سنّت‌هايى كه در اقوام پيشين وجود داشته، از اين قبيل است:
الف: حقّ پذيرى كه سبب نجات و سعادت آنان شده است.
ب: تكذيب حقّ كه موجب هلاك و نابودى آنها شده است.
ج: آزمايشات الهى براى آنها وجود داشته است.
د: امدادهاى غيبى براى حق‌طلبان بوده است.
ه: به ستمگران فرصت و مهلت داده شده است.
و: مقاومت مردان خدا سبب رسيدن به هدف‌هاى والا شده است.
ز: توطئه كفّار و خنثى سازى آن از جانب خداوند.

پیام ها

۱- قوانين و سنّت‌هاى ثابتى بر تاريخ بشر حاكم است كه شناخت آن، براى بشر مفيد است. «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ»
۲- تاريخ گذشتگان، چراغ راه زندگى آيندگان است. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
۳- جهانگردىِ هدفدار و بازديدِ توأم با انديشه، بهترين كلاس براى تربيت انسان‌هاست. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
۴- شما با ساير امّت‌ها فرقى نداريد. عوامل عزّت يا سقوط همه يكسان است.
«فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
۵- شناخت تاريخ و رفتار و سرنوشت پيشينيان در انتخاب راه مفيد است.
«فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»

لازم است. «فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ»
۶- بررسى و تحقيق در تحولات تاريخ، لازم است. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا»
۷- در مطالعه‌ى تاريخ، جلوه‌ها مهم نيست، پايان كار مهم است. «فَسِيرُوا ... فَانْظُروا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ»
جلد 1 - صفحه 613
۸- كيفرهاى الهى تنها مربوط به قيامت نيست، گاهى در همين دنيا قهر الهى به سراغ گردنكشان مى‌آيد. «عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ»

A F
۱۰ / ۱۸ / ۲۰۲۵