Zan Times

18/12/2025

راحل انصاری تلاش، متولد ولایت بلخ، دانش‌آموخته رشته حقوق و علوم سیاسی با گرایش روابط بین‌الملل است. فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان معلم سواد‌آموزی آغاز کرد و از سال ۲۰۱۴ به بعد، در بخش بانکداری خصوصی فعالیت داشت. وی در سال ۲۰۱۷ به‌عنوان کارمند دفتر UN-Habitat در شمال افغانستان جذب شد و تا سال ۲۰۱۹ به همکاری خود با این سازمان ادامه داد.

در کنار وظایف رسمی، راحل همواره در عرصه اجتماعی نیز فعال بوده است؛ از جمله، در سال ۲۰۱۸ به عنوان معاون نهاد جوانان شمال افغانستان در بلخ ایفای وظیفه می‌کرد. پس از ترک بلخ و زندگی در کابل، در سال ۲۰۲۰ به وزارت مخابرات پیوست و در بخش افغان‌تلیکام فعالیت کرد.

با سقوط کابل در سال ۲۰۲۱، او به‌عنوان یکی از نخستین زنان معترض، به خیابان‌ها رفت تا علیه اشغال کشور توسط طالبان و نقض گسترده حقوق زنان، صدای خود را بلند کند. این فعالیت‌ها باعث شد تا مورد تهدید و تعقیب مستقیم طالبان قرار گیرد؛ او پس از چندین بار تغییر محل زندگی، سرانجام در تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۲۱ ناچار به ترک افغانستان شد و به پاکستان پناه برد.

برای خواندن ادامه مطلب روی لینک آن در بخش کامنت کلیک کنید.

16/12/2025

غبار و تاریخ او از زمان اولین نشر تاکنون مورد منازعه بوده است. عمدتا سه طیف علیه روایت غبار از تاریخ سیاسی افغانستان سخن گفته‌اند.

اول) کسانی که انحصار قدرت و استبداد را حداقل برای یک دوره گذار، لازمی می‌دانند. آنان غبار را در دوره حیات‌اش به زندان انداخته، تبعید و شکنجه نموده، و از نشر افکارش جلوگیری کرده‌اند. بعد از حیات‌اش نیز برای بی‌اعتبار جلوه‌دادن تاریخی که او نوشته، بسیار کوشیده‌اند.

دوم) اشرافیت فیودالی و قوم‌گرایان. این دسته با تاریخ غبار رفتار فرصت‌طلبانه داشته‌اند. در یک برهه و زمانی که مورد غضب قرار گرفته و تحت فشار بوده‌اند، از تاریخ غبار چون ابزار تبلیغاتی علیه حاکمان استفاده کرده‌اند، اما در مواجهه با تلاش‌های ملی و دمکراتیک، علیه غبار و روایت او ایستاده و او از مواضع قومی، سمتی و فرهنگی علیه او تبلیغ کرده‌اند.

سوم) محافظه‌کاران مذهبی و مجاهدان. اینان نیز تاریخ غبار را دوست ندارند. هرچند در دوران جهاد، افراد و طیف‌هایی در درون مجاهدین تاریخ غبار را می‌خواندند و در آن اسناد و استدلال‌هایی را به‌خاطر توجیه آشوب و جهادگرایی خود می‌جستند، و با اتکا به مندرجات تاریخ غبار می‌کوشیدند علل فروپاشی دولت و ضرورت مبارزه را توضیح دهند. اما، از آن‌جایی که مجاهدین و محافظه‌کاران مذهبی از نظر منافع سیاسی و اقتصادی هم‌سو با قوم‌گرایان و اشرافیت فیودالی و مخالفان تحول مدنی اند، غبار را بیگانه و دشمن می‌دیده‌اند.

برای خواندن ادامه مطلب روی لینک آن در بخش کامنت کلیک کنید.

15/12/2025

وقتی شوهرم خواستگاری کرد، خودش گفته بود که زن و هفت اولاد دارد؛ اما پدرم به وصلت با رفیقش آن‌قدر خوش بود که هیچ توجهی نکرد. بعد از رفتن به خانه‌ی شوهر، امباقم و فرزندان شوهرم همیشه مرا اذیت می‌کردند. اگر شکایت می‌کردم، به‌جای آنان من ملامت می‌شدم و همان روز لت‌وکوب می‌شدم. هر بار که امباقم شکایت می‌کرد، شوهرم به من می‌گفت «جل و پوستک» خود را جمع کن و به خانه‌ی پدرت برو.

برای خواندن این روایت روی لینک در کامنت کلیک کنید.

10/12/2025

میان سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴، شاخهٔ خراسان گروه دولت اسلامی عراق و شام (داعش-خراسان) یک کارزار پیوسته و هدفمند خشونت و کشتار را علیه مردم هزاره و شیعیان افغانستان به راه انداخت. مهاجمان انتحاری بمب‌ها را در مکاتب دخترانه منفجر کردند، آن‌هم زمانی‌ که دانش‌آموزان مصروف امتحانات بودند. افراد مسلح وارد زایشگاه شدند و به گفتهٔ فریدریک بونو، مسئول برنامه‌های «داکتران بدون مرز» در افغانستان، «اتاق به اتاق رفتند و زنان را در بسترهای‌شان به گلوله بستند. این حمله کاملاً روش‌مند انجام شد.» و یا مهاجمان زایرانی را که از مراسم مذهبی برمی‌گشتند کمین گرفتند و به گلوله بستند. تمام این‌ها رویدادهای پراکنده یا تصادفی نبود؛ بلکه بخشی از یک الگوی سازمان‌یافته و طراحی‌شده بود که اکنون به‌صورت سیستماتیک مستند شده است.

در یک تحقیق تازه «موسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان» (AHRDO) تلاش کرده است این حملات را مستندسازی کند و همینطور چارچوب حقوقی لازم برای درک این خشونت‌ها به عنوان جرایم مندرج در حقوق بین‌المللی بشر دوستانه را فراهم کند. این گزارش بر مبنای مصاحبه با قربانیان و شاهدان، بررسی نشرات رسمی داعش خراسان، و نیز استناد به سوابق محکمهٔ جنایی بین‌المللی و محاکم اختصاصی نتیجه‌گیری می‌کند که شواهد موجود، اتهام نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی علیه عاملان داعش خراسان را تقویت می‌کند. این یافته‌ها در محدودهٔ تحقیق جاری سارنوال محکمهٔ جنایی بین‌المللی دربارهٔ افغانستان قرار می‌گیرد؛ تحقیقی که جرایم داعش خراسان را در اولویت خود قرار داده است.

برای مطالعه متن کامل این مطلب، روی لینک آن در بخش کامِنت کلیک کنید.

08/12/2025

ما نمی‌توانیم با اندوه جمعی کنار بیاییم، به نظر من کنار آمدن یعنی پذیرفتن! اندوهی که من از آن سخن می‌گویم اندوه تاریخی، اجتماعی و جنسیتی است. اندوه زنانی که نه تنها در تاریخ گذشته به حاشیه رانده شده؛ بلکه امروز نیز از هر سو رانده می‌شوند. در چنین وضعیت سکوت نمی‌تواند پاسخ باشد و پذیرفتن نمی‌تواند راه حل باشد. از این‌رو من نمی‌نویسم تا پذیرم یا کنار بیایم، بلکه می‌نویسم چون کنار آمدن ممکن نیست، برای من نوشتن تلاشی است برای آشکارسازی آن‌چه پنهان شده، برای نافرمانی از سلطه فرمان‌روایان و برای ساختن حافظه‌ای جمعی از رنج‌هایی که انکار شده اند.

فریده فریاد متولد ۱۹۹۲ در منطقه افشار کابل و از ولسوالی جاغوری ولایت غزنی است. آموزش اولیه را در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی، در لیسه خدایداد، در ۲۰۱۱ به پایان رساند. در سال ۲۰۱۵ موفق به دریافت مدرک لیسانس در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تعلیم و تربیه کابل شد. سپس تحصیلات خود را در مقطع ماستری در دانشگاه پیام نور ایران واحد کابل ادامه داد و در سال ۲۰۱۹ فارغ‌التحصیل شد. فریده فریاد اکنون دانشجوی دوره دکترای دانشگاه گیلان ایران است و در زمینه زبان و ادبیات فارسی به پژوهش و تحقیق مشغول می‌باشد. فریده ساکن فرانسه است و در این اواخر دو کتاب به نشر رسانده است که کتاب اولی تحت عنوان «کلکسیونر اندوه» به زبان فرانسوی و کتاب دومی تحت عنوان «عشق اندوه زن» به زبان فارسی به نشر رسیده است.

برای مطالعه متن کامل این گفت‌وگو، روی لینک آن در بخش کامِنت کلیک کنید.

06/12/2025

دایانا ارتریان زنی بود از امریکا که دنبال جمع‌آوری اشعار زنانی بود که در اثر خشونت خانوادگی کشته شده بودند. آریا عابر هم می‌گفت که دنبال زنی بوده که مثل خودش باشد و نادیا انجمن را دریافته که بعد از نشر اولین مجموعه‌ی شعرش توسط شوهرش لت و کوب شده و استخوان‌هایش شکسته بوده. من آنجا منحیث خواننده‌ی خاموش حضور داشتم و می‌دیدم که چگونه همه از رنج، لت و کوب، کشته شدن و خورد شدن نادیا انجمن می‌گویند اما شوهرش آنجا قدعلم می‌کند و می‌گوید؛ «شما همه غلط می‌گویید.»

برای مطالعه متن کامل، روی لینک آن در بخش کُمِنت کلیک کنید.

06/12/2025

تاریخ ۲۵ نومبر، ساعت ۱:۳۵ بامداد بود. هر شب، ۵۰ مرد از هر خانواده به نوبت دور خیمه‌ها گشت‌زنی می‌کردند تا از دختران و خانم‌های بی‌سرپرست و همه‌ی خانواده‌ها محافظت کنند. همه در خواب بودیم. ناگهان سر و صدایی بلند شد که: «بلند شوید! ما توسط پولیس محاصره شدیم!»

وضعیت چنان وحشتناک بود که هنوز به یاد می‌آورم حالم بد می‌شود و گریه‌ام می‌گیرد. پولیس بدون هشدار وارد پارک شده بود. همه جیغ می‌زدند و پولیس‌ها همه را لت و کوب می‌کردند. تمام خانم‌ها را لت کردند. یک طفل هفت ساله که در خیمه خواب بود، توسط یک پولیس با بوت‌‌هایش چنان به لگد زده شده بود که از سر و دهانش خون می‌چکید. یک طفل یک ساله زیر پای پولیس مانده بود که او را از حاجی کمپ به شفاخانه بردند و دو شبانه‌روز در حالت کما بود.

برای مطالعه متن کامل این روایت، روی لینک آن در بخش کُمِنت کلیک کنید.

03/12/2025

در حالی از ۲۵ نوامبر به عنوان روز جهانی محو خشونت علیه زنان تجلیل می‌شود که زنان افغان بیش از چهار سال است که قربانی بدترین اشکال خشونت از سوی رژیم طالبان هستند.

به نظر می‌رسد دولت‌های مدعی دفاع از حقوق بشر و فعالان مدافع حقوق زنان در برابر آنچه در افغانستان بر زنان می‌گذرد‌، شکست اخلاقی خورده‌اند. با اینکه جامعه جهانی به‌جز روسیه حاکمیت طالبان را به رسمیت نشاخته‌اند، اما در عمل با این گروه به‌عنوان حکومت دوفاکتو تعامل دارند. تداوم تعامل کشورهای منطقه و جهان با طالبان، گسترش تسلط طالبان بر نمایندگی‌های افغانستان در خارج از کشور و افزایش دید و بازدیدهای مقامات کشورها با طالبان، این گروه را در نقض گسترده حقوق بشر به‌خصوص اعمال خشونت علیه زنان جسورتر کرده است.

طالبان در چهار سال گذشته صدها دستور العمل محدودکننده علیه زنان و دختران در عرصه‌های آموزشی، شغلی، ورزش، مسافرت و گشت‌و‌گذار بیرون از خانه صادر کرده و زنان را از تمامی عرصه‌های زندگی حذف کرده‌اند. علاوه بر این‌ها گزارش‌های متعدد از ازدواج‌های اجباری، تجاوز، شکنجه و قتل از سوی نیروها و مقامات طالبان ثبت شده است. اما اقدامات بازدارنده و تأثیرگذار از سوی جامعه جهانی صورت نگرفته است.

برای مطالعه متن کامل این تحلیل، روی لینک آن در بخش کُمِنت کلیک کنید.

03/12/2025

As the world marks November 25 as the International Day for the Elimination of Violence Against Women, Afghan women have endured the worst forms of violence under the Taliban regime for more than four years.

03/12/2025

یکی از روزها پسر خاله‌ام که یک سال از من بزرگ‌تر است و در کابل درس می‌خواند، در راه مدرسه به دیدنم آمد و خواست تا خانه همراهی‌ام کند. آن روز که هردو از دیدن همدیگر خوشحال شده بودیم، نمی‌دانستیم که این آخرین روزی است که به عنوان دختر و پسر خاله همدیگر را می‌بینیم. در آن روز معمولی به جرم صحبت و قدم زدن با نامحرم سر از حوزه طالبان درآوردیم.

برای مطالعه متن کامل این روایت، روی لینک آن در بخش کُمِنت کلیک کنید.

02/12/2025

Three years ago, on an ordinary afternoon, my maternal cousin, a year older than me and studying in Kabul, came to meet me outside my madrasa and offered to walk me home. We were both happy to see each other, unaware that this would be the last time we met as cousins. For the “crime” of talking and walking together, the Taliban arrested us. By nightfall, our marriage had been forced upon us inside a police station, and we were sent to my aunt’s house as bride and groom.

01/12/2025

مگر نادیا انجمن را شوهرش نکشت؟

یک صفحه‌ی فیسبوک به نام «باشگاه شعر» در پانزدهم عقرب امسال مطلب یادبودی در مورد نادیا انجمن نوشته و در معرفی او تذکر داده بود که او با مرگ خودخواسته به زندگی خود پایا...