02/06/2025
د علم، فرهنګ او بشري ارزښتونو پر ضد د روان یرغل پر وړاندې خاموشي ستر خیانت دی
چې دستار تړي هزار دي
د دستار سړي په شمار دي.
نن چې د هند د نهرو پوهنتون د پښتو څانګې استادانو او محصلینو لخوا قدرمند استاد حبیبالله رفیع ته د ویاړ پګړۍ پر سر شوه، دا یوازې یو سمبولیک درناوی نه وو، بلکې دا یو فکري او سیاسي اعلان وو، چی لا تروسه د علم، ادب، فرهنګ، او انساني کرامت لارویان ژوندی دی.
دا پګړۍ د افغانیت د درناوي هغه نخښه ده، چې د ظلم، جهل، او استبداد پر وړاندې د مقاومت مشعل بل ساتي. دا پګړۍ د یو داسې ملت د ویاړ تسلسل دی، چې لا هم د فکري روڼا لپاره مبارزه کوي. دا پګړۍ د هغو ارزښتونو تسلسل دی، چې د پښتو ادب، تاریخ، سیاست او انسانیت لپاره کوم چی قدرمند استاد حبیبالله رفیع خپل ټول عمر وقف کړی.
پښتنه پیدا کیږی:
چی ولې باید د علم، ادب او فرهنګ لوی قهرمانان مهاجرت ته اړ شي؟
نن چې استاد رفیع ته د درناوي پګړۍ په کاناډا کې پر سر کېږي، دا خپله یوه تراژیدي ده. دا هغه درد دی چې فکري مشران مو له وطنه تېښته کوي، خو جابر حاکمان یې علم د دروازو پر بندیدو، د پوهنتونونو پر چپولو، او د ښځو پر زنداني کولو ویاړي.
نن د افغانستان د فکري، تعلیمي، او ټولنیز نظام پر ضد داسې یرغل روان دی، چې هدف یې یوازې دا نه دی چې ښوونځي وتړي یا قلمونه خاموش کړي – هدف دا دی چې یو ملت له فکري واک، سیاسي شعور او انساني کرامت څخه دتل لپاره بې برخې کړي.
د ښځو د تعلیم بندیز، د پوهانو مهاجرت، د بیان د ازاد بندول، او د فرهنګي ارزښتونو ځپل – دا ټول یو سیسټماټیک پلان دی، څو ملت یو ځل بیا د جهالت، تندلارۍ او زورواکۍ په زنځیرونو کې وتړل شي.
موږ دا پوښتنه باید یو ځل بیا او په لوړ غږ مطرح کړو:
کله چې مشران مهاجر شي، د ښځو غږ د خپلو حقونو لپاره چوپ شي، پوهنتونونه او نور تحصیلی بنسټونه یی پرمخ وتړل شي، او ملت له خپل فکری ازادی څخه بې برخې شي – نو دا خاوره، دا ولس، د دوی راتلونکی، بلآخره کومې خواته به روان وی؟
د پوهاند استاد حبیبالله رفیع ویاړ یوازې فردي نه دی؛ دا د ټولو هغو افغانو ، فکرمندانو او فرهنګیانو استازیتوب کوي، چې نهیوازې علم ته ژمن دي، بلکې د ملت برخلیک ته هم اولیت ورکوی.
له همدې ځایه موږ، د فکر او مبارزې استازي، دا غږ پورته کوو:
• د ښځو د تعلیم دروازې دې پرانېستل شي؛
• د پوهانو، استادانو، او فرهنګیانو ستنیدو ته دې زمینه برابره شي؛
• د بیان، فکر او قلم ازادي دې تضمین شي؛
• او هغه واکمن، چې د ملت له فکري ودې سره دښمني لري، باید د تاریخي محاسبې لپاره چمتو شي.
خاموشي نور د منلو نه ده. دا مبارزه به دوام لري، څو د پګړۍ مستحق خلک د خپل وطن په خاوره، د عزت، علم او روڼا واکمنان شي.
په درناوی
پروفیسور داکتر مصطفی کمال سالارزی
Silence in the Face of the Ongoing Assault on Knowledge, Culture, and Human Dignity Is a Grave Betrayal
“There are thousands who wear the turban,
But those worthy of it are but a few.”
Today, as Professor Habibullah Rafi was ceremoniously crowned with the Turban of Honor by the faculty and students of the Pashto Department at Jawaharlal Nehru University in India, it was not merely a symbolic gesture. It was a profound intellectual and political statement—a testament that the torchbearers of knowledge, literature, culture, and human dignity are still alive, still resisting, and still leading.
This turban is a sacred emblem of Afghan identity and dignity, a blazing torch of resistance against oppression, ignorance, and authoritarianism. It represents the uninterrupted legacy of a nation that, even amid darkness, continues to fight for intellectual light. It symbolizes the values to which Professor Habibullah Rafi has devoted his entire life—Pashto literature, Afghan history, political consciousness, and the cause of humanity.
But this solemn moment also forces us to ask a difficult question:
Why must the great champions of knowledge, literature, and culture be forced into exile?
That this honor is bestowed upon Professor Rafi in Canada—far from his homeland—is, in itself, a tragedy. It is a painful reflection of a nation whose intellectual leaders are being driven out, while the oppressive rulers at home boast of closing doors to knowledge, silencing universities, and imprisoning women.
Afghanistan today is under a deliberate and systematic assault—not just on its educational and intellectual institutions, but on the very foundation of its collective conscience. The goal is not simply to shut down schools or silence pens. The goal is to permanently sever a nation from its intellectual autonomy, political awareness, and human dignity.
The ban on girls’ education, the forced migration of scholars, the repression of free speech, and the destruction of cultural values—all these are not isolated acts of tyranny. They are part of a calculated design to chain the nation once again in ignorance, extremism, and authoritarian rule.
We must therefore raise our voices, louder than ever before, and ask:
When our intellectuals are exiled, when the voices of our women are silenced, when our universities are shut down, and when our people are stripped of their intellectual freedom—where, then, is this nation headed?
The honor bestowed upon Professor Habibullah Rafi is not personal—it is symbolic of all Afghan intellectuals and cultural advocates who are not only committed to the cause of knowledge but who prioritize the destiny of their people above all.
we declare:
• The doors to girls’ education must be reopened without delay;
• The return of exiled scholars, professors, and cultural leaders must be facilitated;
• Freedom of expression, thought, and the pen must be guaranteed;
• And those in power who are enemies of intellectual development must be held accountable before history.
Silence is no longer acceptable. This struggle will continue until those truly worthy of the turban become the rightful stewards of their homeland—leading it with honor, knowledge, and light.
With utmost respect,
Professor Dr. Mustafa Kamal Salarzai
