
22/07/2025
که ستا مغز روغ نه وي ته هم روغ نه یې.
ډېر خلک هره ورځ بې له دې چې پوه شي خپل مغز ته زیان رسوي.
دلته ۱۲ عام عادتونه دي چې مغز تباه کوي (او د سمولو لارې یې):
۱. ناشته نه کول وایي ناشته د ورځې تر ټولو مهم خوړه ده او دا خبره سمه ده.
ناشته نه کول د وینې د شکر کمښت سبب کېږي چې دا بیا عصبي توب ذهني ګډوډي او د تمرکز کمښت رامنځته کوي.
ورځ دې د یوه متوازنه خواړه سره پیل کړه چې پروټین فایبر او سالم غوړي ولري څو مغز دې انرژي ترلاسه کړي.
۲. زیات وخت له سکرین سره تېروول پرلپسې سکرول کول او د سکرین زیات استعمال د سترګو ستړیا د خوب ګډوډي او د حافظې جوړېدو ستونزې رامنځته کوي.
د ۲۰-۲۰-۲۰ قاعده وکاروه: هر ۲۰ دقیقې وروسته ۲۰ ثانیې لپاره ۲۰ فټه لرې یو شي ته وګوره.
دا سترګو (او مغز) ته یو مهم فرصت ورکوي چې بیا تازه شي.
۳. ټوله ورځ ناست پاتې کېدل د اوږدې مودې لپاره ناست پاتې کېدل د مغز ته د وینې جریان کموي چې دا دحافظې او تمرکز کمښت سبب کېږي.
په مکرر ډول له ځايه پورته شه او حرکت وکړه.
هدف دې دا وي چې هره ورځ لږ تر لږه ۱۰,۰۰۰ قدمه ووهې ترڅو ذهن دې تېز او وینه دې په سمه توګه جریان ولري.
۴. کافي اوبه نه څښل ستا مغز شاوخوا 85% اوبه لري.
حتا لږه تنده هم ستا پر ذهني صفاوالې تمرکز او انرژۍ بد اغېز کوي.
هره ورځ د خپل د بدن د وزن له هر پونډ سره شاوخوا ۰.۷اونس اوبه وڅښئ څو تازه تمرکزي او ذهناً چټک پاتې شې.
۵. ذهني هڅونې نشتوالی یو مغز چې بیکاره پاتې شي ورو ورو مري.
که منظم ذهني تمرین ونه لري فکري کمزوري ژر شروع کېږي.
خپل ځان هره ورځ ننګوه: کتاب ولوله نوي مهارتونه زده کړه پزلونه حل کړه یا ستراتیژیک لوبې وکړه.
۶. پروسس شوې او بې کیفیته خواړه خوړل شکر او ټرانس غوړي په مغز کې التهابي حالت او آکسیډیټیف فشار پیدا کوي.
دا ستا د تمرکز وړتیا کمزورې کوي او د اوږدمهاله ذهني ستونزو خطر زیاتوي.
د مغز لپاره ګټور خواړه وخوره: شنه سبزيجات بيري مېوې مغزي مواد (لکه بادام او چلغوزي) غوړ لرونکی ماهی او بشپړ غلې دانې.
۷. خراب د خوب عادتونه کافي خوب نه کول د مغز د ترمیم پاکوالي او د حافظې د تنظیم بهیر ته زیان رسوي.
پرلپسې خوب کمښت = فکري کمزوري.
هره شپه ۷ تر ۹ ساعتونو پورې ارام خوب وکړه بې له کومې پلمې.
۸. ټولنیز یوازیتوب انسانان له اړیکو سره غوړیږي.
د اوږدې مودې یوازیتوب خپګان اضطراب او حتا د حافظې د ضعیفوالي (ډیمینشیا) خطر زیاتوي.
له دوستانو سره خبرې وکړه له کورنۍ سره اړیکه ونیسه.
حتا کوچني ورځني تعاملات هم مهم دي.
۹. د تمرکز وړاندې ذهني چمتووالی نه کول مغز نشي کولای ناڅاپه ژور تمرکز ته داخل شي.
د ډاکټر اندرو هیوبرمن له قوله که ۳۰ ثانیې یو ثابت ځای ته وګورې مغز دې د تمرکز لپاره چمتو کېږي.
دا طریقه د ژور کار کولو نه وړاندې وازمویه فرق به حتمي احساس کړې.
۱۰. د نشې ډیر استعمال زیات نشې ګولۍ خوړل د مغز حجم کموي او د عصبي لارو ته زیان رسوي.
دا ستا قضاوت حافظه او د مغز اوږدمهاله روغتیا خرابوي.
معتدل څښل غوره دي یا لا غوره چې ډېر لږ وخوري.
۱۱. سګرټ څکول ډېر لږ شیان شته چې په مستقیم ډول مغز ته د سګرټ څکولو په اندازه زیان ورسوي.
سګرټ د اکسیجن جریان محدودوي حافظه کمزوري کوي او د سکتې او ډیمینشیا خطر زیاتوي.
همدا اوس پرېږده.
ستا راتلونکی ځان به دې مننه وکړي.
۱۲. د زیات کار کولو کلتور او دوامداره فشار زیات کار کول ذهني سوځیدنه رامنځته کوي چې تخلیقيت پریکړه نیونه او هڅونه اغېزمنوي.
دوامداره فشار د مخکني دماغ هغه برخه (prefrontal cortex) هم کوچنۍ کوي چې د عقل او استدلال مسئول ده.
د ذهني ځواک د ساتلو لپاره لاندې لارې وکاروه:
• لیکل (جرنل کول)
• ژوره تنفس کول.
• په طبیعت کې ګرځېدل.
ذهني روغتیا
ــــــــــــــــــــــــــــ
#هدف