
26/04/2025
E SHTUNA POETIKE
KOÇI PETRITI
Koçi Petriti poet shqiptar. Lindi më 1941 në Sovjan të Korçës. Shkollën fillore e të mesme i kreu në Korçë. Pas një periudhe të shkurtër pune si arsimtar, fitoi të drejtën e studimit në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë në Universitetin e Tiranës, ku u diplomua (1967) për gjuhë dhe letërsi shqipe. Me mbarimin e fakultetit, pasi kreu shërbimin ushtarak 2-vjeçar, u emërua arsimtar në Librazhd. Më 1990 emërohet në departamentin e talenteve të reja pranë Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë (Tiranë), ndërsa më 1992 Sekretar i Përgjithshëm i kësaj Lidhjeje. Më 1993 emërohet Dekan i Fakultetit të Historisë dhe Filologjisë të Universitetit të Tiranës, ndërsa vitet e fundit ishte pedagog i jashtëm i këtij fakulteti. U nda nga jeta më 20 prill 2014.
Disa nga botimet e tij:
• Lirikat e majit (Tiranë, 1962)
• Përsëri në udhë (Tiranë, 1867)
• Firma e popullit tim (Tiranë, 1974)
• Prush nëpër shekuj (Tiranë, 1979, çmimi: libri më i mirë i vitit)
• Lulekuqet (Prishtinë, 1981)
• Të dashurova ty (Tiranë, 1988)
• Poezia shqipe (kolana e poezisë shqipe, Tiranë, 1989)
• Në poetikën e Martin Camajt (Tiranë, 1997)
• Lirikat e majit (Tiranë, 2002, ribotim i ndryshuar)
• Albumi i lirikave (Tiranë, 2004)
• Poezi të zgjedhura (Tiranë, 2005)
PËR TY QË TË DUA
Unë emrin tënd e zë rrallë në gojë
kjo do të thotë që në zemër e ruaj thellë
veç në ndodhtë të kthehem në rrenojë
do të dalësh si legjenda mbi një kështjellë
Unë emrin tënd s'e kam vënë në asnjë vjershë
E s'do ta shkruaj as në vargun më me bujë
Kjo do të thotë që gjërat me peshë
rrinë në thellësi dhe është zor t'i ngresh mbi ujë
JU KUJTOVA TE GJITHAVE
Ju kujtova të gjithave juve që them se ju desha
që nga m'ë hershmja
gjer tek e vona,
atë që ish e paputhura,
atë që ish virgjëresha,
atë që ish moll' e sherrit e pelë e harbimeve tona.
Atë që flijoi për tre grosh dashurizën e parë
ate që briroi fill pas muajit të mjaltit nën mua
atë që nguroi n'udhëkryq djall a ëngjëll të marrë
atë që kuptoi që s'ë desha, që sapo i thashë "Të dua"
Ja, po më ngjan sikur ngrihi nga heshtja e honeve
të ndryshme, të shumta si ngjyrat, si zogjtë
ju fluturuat mbi prushin epshor të pasioneve
donit të ngrohesh*t, pendët e bukura dogjtë
Vjen perëndisht edhe ti që të desha së pari
pikëz e artë, flurorja, si rreze e përthyer mbi lotë
te shtrij e të shkoj përmbi buzë sërish si dikur një fill bari
ti nis këndon edhe qan: Dashuria bën xhiro në botë!
Prap unë u desha pa ty
ti prapë u puthe pa mua
erdhën pas teje të tjera, shuan c'rindizet e digjet
erdhën, po s'hyri askush gjer në pronat e tua
mes njeri tjetrit shkon lumi që ndan e bashkon të dy brigjet
Zbriti dhe suta e Veriut
mbrriti edhe krrilla prej Jugut
unë i pranova të gjitha, të gjitha,të gjitha
toka, grua beronjë, palluar prej plugut
qan kur s'ngarkohet me pemë
qesh kur mbulohet me drithra
Ja, ku po vjen dhe m'ë vona, mjellma e fundit
mjellma e fundit brymuar nga vjeshta
hirin hënor të flijimit kalimthi ma shkundi
brymën e ikjes pa kthim më brymoi përmbi vjersha
Unë kështu dimëroj gjer në flirtet e vona
herë i rishuar, herë i rindezur, sa mund
jam gati cdonjë ta ridua sikur t'ish vërtet Dezdemona
pastaj ta harroj si një libër që s'mund ta lexosh gjer në fund.
VALLJA GORARE
Me një shtyrje gjuri ngjitet
Me një thyerje gjuri zbret
Sikur ecën nëpër vitet
Po çon historinë e vet
Sa shpalos një trill shamie
Nga mëngoret e mëdha
Del një re thëllëzërie
Ç’gushëkuqe e ç’guguçe ka
Me çdo palë fustanelle
Fllade mbledh, furtunë përcjell
Herë muros një mur kështjelle
Herë përkulet lule mbjell
Pa kur shenjë bën me vetull
Ç’gurrë gërrnetash rrokullis!
Njëqind shqipe mbledh nën sqetull
Treqind shqipe larg i nis
E me nje shtrëngim të dorës
Shoku shokun supit kap
Brof te shohë nga Guri i Gorës
Mbi Tomorr e mbi Korab
Nën opingat xhufkëkuqe
Tokën dredh e ajrin gris
Herë përzen një nisje lufte
Herë në hon një xhind gremis
Dhe nën vetëtimë të xhufkës
Shoku shokun rrok perkrah
Brof të shohë nga sheshi i luftës
Përtej maleve çfarë ka?
Me një shtyrje gjuri ngjitet
Me një thyerje gjuri zbret
Sikur ecën nëpër vitet
Përcjell historinë e vet…
DASHURI
Ish një vajzë e ish një djalë,
vajza e donte e djali e donte,
po Shkumbini i madh me valë
i kish ndarë e s'i bashkonte.
Dhe thërrisnin: O o o, të dua!
po kjo klithmë e lashtë fjalësh
u dëgjohej: Jooo, s'të dua!
nëpër thashetheme valësh.
E humbisnin të dy shpresën
e shpresonin prap më tepër,
sic humbët dhe drita vesën
dhe e gjen mëngjesin tjetër.
Ooo, të duuaa, nisej fjala,
Jooo, s'të duuaa, mbërritne zallit,
vajza thosh: Më piftë vala!
Të përpiftë! I vinte djalit.
Bot me buzë, bot me duar
anës dallgëve ndërkryer,
herë për jetë dashuruar,
herë për vdekje të zhgënjyer.
Hidhnin fjalën ta kalonin,
shprishej porsi plisi i kumit,
hidhnin gurin të qëllonin,
binte mu në mes të lumit.
Një çast lumi s'ish më lumë
mes dy brigjeve të mallit
dhe u bind e ra në gjumë
dhe u hap e fjeti zallit.
Rendi vajza e rendi fjali
sa u ngrit një erë e marrë,
që rrezoi shkëmbinj nga mali
e një breshër që s'ish parë.
Zgjatën duar, vunë gurë,
shtruan dhimbjet që nuk thuhen
gjer mbi lumë u bënë urë,
të kalojnë ata që duhen.
***
S'rri dot me ty,
s'bëj dot pa ty,
nata ka vesh,
dita ka sy.
Fshehur po dal'
vjedhur po hyj,
nata ka vesh,
dita ka sy.
Nën qiell veç,
nën dhe të dy,
s'rri dot me ty,
s'bëj dot pa ty.
BALLADA E ZOGUT
Shkëmbinjve të huaj përplasi stuhija,
Një zog që me të u përlesh.
Larg vëndit të dashur,
Mbi varrin e tija,
Askush nuk e qau e s’e desh…
As lule,
As gjëmba, s’i mbollën mbi vete,
Askush s’e përfilli atje,
Ndaj zogu pa emër
Vendosi mos tretej
Nën varrin e zi, pa atdhe…
Nga mall’ i zhuritur
Prej kurmit plot plagë,
Një gjëmb picërrak hodhi shtat.
Nën varr, shpirt’ i zogut,
Drejt vëndit të largët, –
Në rrënjë dëshirash u zgjat.
Si doçkë fëmije,
E shtrirë drejt mëmës,
Një bisk’ i nëndheshëm arriu,
Në vëndin e lindjes
Mbiu lule prej rrënjës,
Me mall e dëshira njeriu…
GJETHI DHE DASHURIA
Si lotët e një vashe që humbi dashurinë,
Këputet gjeth’ i plepit e ndehet përmbi dhe.
Dhe këmbët udhëtare e shkelin pa mëshirë,
Siç shkelet dashuria që s’mbetet më e re.
Po koha do të shkojë, pranvera prap do vijë,
Prej gjethit të zverdhuar do lindë gjeth’ i ri,
Si vajza e paputhur, i pastër si fëmijë,
Veç dashuri e shkelur s’këthehet përsëri.
PRANVERA
Qepallat kur i hapi pranvera një mëngjez,
Ngadalë kurm’ i tokës nga afsh’ i saj u ndez;
Me doçkëza fërkoi jeshilin e përgjumur,
Pa siti nëpër zemra sërish ëndrën e bukur,
Si çupë faqeshpuzë shëtiti mes për mes.
Nën velin e mëndafshët, pranvera zbuloi gjinë,
Burbuqet çelën buzët, tërfilët krahët shtrinë,
E dehu gjithësinë me puthje qumështore,
Pa shtiri prush aromash plot gaz nër kraharore,
Sa zogjtë këngëtarë në mall për të u shkrinë.
Me këngë e me ngjyra natyrën e qëndisi,
Dhe ndjenjës i dha flagë dhe trupin e harlisi,
Të riun zog e bëri, dhe djalë çdo plakush,
Sikur përbrenda trupit hyn vjedhur tjetër kush,
Në mijëra vegime ndijimet gudulisi.
Atdheu shpatullgjerë, azgën e vetullzi,
Me hapa pesvjeçarin’ takim i shkon tani,
Leshtorin gjoks çkopsitur, përveshur, vajra-lyer,
Cigar’ i tij nxjerr tym, shkon duke vërshëllyer,
Për punën dhe njerinë të ëmblën melodi…