10/07/2025
ՆՈՐՔ - 2/2025
ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ.
ՆՈՐՔի այս համարը պատրաստելու ավարտին մի տեսանյութ աչքովս ընկավ, բոլորովին պատահական, քանի որ բանավեճի մասնակիցներին՝ օտարազգի երկու վերլուծաբաններին վաղուց արդեն մերժել էի, ու YouTube-ը գիտեր՝ նրանց իմ էկրանին դուրս բերելը անիմաստ է՝ անմիջապես դեն կշպրտեմ։ Նրանք ինձ համար գույություն չունեին սկսած 2020 թ․-ից և հատկապես՝ 2022 թ․-ից, երբ երկու պատերազմներն էլ արդարացնում էին իմպերիայի կենսական շահերով, իսկ հարձակման ենթարկված պետություններին հորդորում էին լինել ռեալիստ, այսինքն՝ հնազանդ։
Այս անգամ վերլուծաբանները՝ մի կին և մի տղամարդ՝ միասին էին հայտնվել և վիճում էին Իսրայել-Իրան հակամարտության շուրջ։ Կինը Իսրայելին էր պաշտպանում, տղամարդը՝ Իրանին։ Քանի որ երկուսն էլ հավասարապես տհաճ էին ինձ համար, և ուրեմն անկողմնակալությունս լիարժեք ապահովված էր, որոշեցի մի քիչ խնդմնդալ՝ «իժ-դոդոշ» մենամարտը դիտելով։
Տասներորդ րոպեին հանկարծ ստիպված եղա ինքս ինձ խոստովանել, որ ակնկալվող զգացողությունների ու վերաբերմունքի դրսևորումների փոխարեն ինձ համակել է․․․հետաքրքրությունը, որովհետև ընդդիմախոսները հիանալի տիրապետում էին առարկային, յուրաքանչյուրի պատմական, իրավական, բարոյական և այլ փաստարկները միանգամայն ընդունելի էին, ավելին՝ մեկը մյուսին լրացնող։ Պատկերը աչքիս առաջ ամբողջական էր դառնում, ինչն էլ նոր հարցեր էր առաջացնում, քանզի հետզհետե փլուզվում էր իմ վաղեմի, սկզբունքային, թվում էր թե՝ անբեկանելի դիրքորոշումը նույն հակամարտության հանդեպ։
Փորձում էի հասկանալ մշտապես անվստահություն ու դրանից բխող զզվանք ներշնչող այս երկուսի այսօրվա համոզիչ լինելու պատճառը։ Ու հասկացա․ նրանք ևս անկողմնակալ էին կամ՝ գրեթե անկողմնակալ, թեև կոչված էին պաշտպանելու յուրաքանչյուրն իր ներկայացրած կողմը։ Անկողմնակալ էին, որովհետև խոսքը չէր գնում իրենց պաշտելի հայրենիքի՝ իմպերիայի մասին, այլ՝ օտար պետությունների, որոնց նրանք համապատասխանաբար համակրում էին։ Նրանք պարտավորված չէին ստել, իրականությունը խեղաթյուրել, աճպարարություն անել, չէ՝ նրանք պարզապես վերլուծում էին ստեղծված իրադրությունը և գրեթե հարգանք էին ներշնչում՝ առնվազն իրենց պրոֆեսիոնալիզմով։
Ու ես մտածեցի, որ պրոֆեսիոնալիզմը, թերևս, մարդկային եզակի հատկություններից է, այն էլ մեծագույն ջանքերով ձեռբերված, որը համաձայն է ինքն իրեն արժեզրկել՝ հանուն փողի, հանուն գաղափարի, հանուն հայրենասիրության մասին գոռգոռոցի կամ միայնակ ու չհասկացված մնալու վախից։ Պրոֆեսիոնալիզմի արժեզրկումը ամենուրեք է, բոլոր ոլորտներում, և դա նշանակում է, որ մարդիկ այլևս չեն ձգտում միմյանց դուր գալ, թքած ունեն սիրված ու հարգված լինելու վրա, բոլորը դարձել են միանման ագրեսիվ կամ միանման պասիվ։ Իսկ դա իր հերթին նշանակում է, որ մարդկության մի կեսը չունի մյուս կեսի հետ հարաբերվելու ոչ միայն ցանկություն, այլև պատճառ։ Եվ ինչո՞ւ այս դեպքում հավերժ չպատերազմել, եթե դա է մեր ժամանակների ամենապրոֆեսիոնալ փոխհարաբերությունը․․․
Լիլիթ Հովսեփյան
ՆՈՐՔի այս համարում․ Դավիթ Սամվելյան, Ռուբեն Գինեյ, Գևորգ Գրիգորյան, Կլարա Պողոսյան, Արմեն Դարբինյան, Երվանդ Պետրոսյան, Ռաֆ Բարաթյան, Հովհաննես Զորավիգ։ Թարգմանություն բաժնում․ Խավիեր Մարիաս, Վլադիմիր Վիսոցկի։ Նորք-Ռետրո (1992թ․) բաժնում․ Էդվարդ Միլիտոնյան, Գուրգեն Խանջյան, Դավիթ Մուրադյան, Ռուբեն Մարգարյան։
