16/10/2025
Greenpeace den Korte miéntras pueblo nativo ta eliminá
KRALENDIJK -- James Finies, Fundador di Bonaire Human Rights Organization (BHRO), a reuní ku e delegashon di Greenpeace Hulanda tokante e kaso legal dia 21 di ougùstùs 2021. For di e momentu ei i despues, Finies a atvertí e liderazgo di Greenpeace tokante e uso òf representashon inkorekto di e krísis klimátiko den konteksto di Boneiru.
E kaso di Boneiru ta relashoná ku e derecho di outodeterminashon i derechonan humano fundamental i ta di un naturalesa altamente polítiko. Hopi di e petishonarionan envolví ta polítiko i tal representashon inkorekto por suprimí, desvia, òf konfundí atenshon internashonal for di e proseso konstitushonal i internashonal pa protehá e pueblo di Boneiru bou di artíkulo 73 di e karta di Nashonnan Uní komo un teritorio sin propio gobernashon.
Kaida sistemátiko i rápido
“Mi mama i mi tata, nan mayornan, i generashonnan promé, a nase i biba na Boneiru. Pa kantidat di aña nos antepasadonan a piska den nos lananan, a biba dor di kria di bestia i a planta den e tera Boneriano. Boneiru no ta solamente nos kas, e ta nos identidat, nos historia i nos responsabilidat pa protehé,” segun Finies.
Desde e disolushon forsa di Antia Hulandes na 2010, e pueblo nativo di Boneiru a eksperensiá un kaida sistemátiko i rápido, e poblashon lokal a baha for di mas o ménos 80% pa solamente 30% den solamente 15 aña. Famianan ta keda desplasá, ta nenga derechonan i nan bos no ta konta den desishonnan ku ta afektá nan tera, kultura i futuro di e isla.
Eliminashon silensioso
Ta for di e realidat akí no solamente komo un individuo, pero komo parti di un pueblo ku ta luchando pa no keda eksterminá, un pueblo ku for di 2010 ta enfrentando un eliminashon silensioso di nan eksistensia i kultura. Un pueblo ku ta desaparesiendo awor, no pa un menasa klimátiko futurístiko, sino via di lei i maneho kolonial imponé pa Den Haag.
Den e konteksto akí, BHRO ta dirigí su mes na e akshon di Greenpeace i riba e tema mas profundo di hustisia ambiental sin outodeterminashon.
E situashon akí ta lanta preokupashon serio tokante hustisia ambiental, konsenso i e derecho di outodeterminashon di e pueblo di Boneiru.
Representashon inkorekto
Greenpeace a usa Boneiru den demanda klimátiko, pero ta ignorá su atministrashon kolonial imponé sin konsenso, ku ta riska representashon inkorekto di e realidat polítiko i di derechonan humano di e isla.
Ora ku Greenpeace ta presentá Boneiru simplemente komo un isla Hulandes afektá pa kambio klimátiko, e ta sea intenshonalmente òf no ta legitimasando e kontinuo kontròl kolonial i ta silensiando e lucha legítimo di e isla pa outodeterminashon.
Yamada
Hustisia ambiental berdadero no por eksistí sin deskolonisashon i outodeterminashon. BHRO ta hasi un yamada na Greenpeace i tur organisashon internashonal pa rekonosé Boneiru komo un teritorio kolonisá i sin propio gobernashon. Korigí desinformashon riba status konstitushonal, ku ta kategoria Boneiru inkorekto komo un munisipio spesial di Hulanda, ignorando ku su inkorporashon komo Entidat Públiko a keda imponé sin konsenso di e pueblo. Kolaborá ku eksperensia lokal eksistente.
Boneiru tin mas di dies organisashon ambiental ku dékadanan di eksperensia, inkluyendo Bonaire Human Rights Organization. Apesar di esaki, Greenpeace a ekskluí e gruponan akí i a enfoká riba figuranan polítiko pa kampaña pa haña atenshon global.
Sostené gobernashon lokal komo parti sentral di kualke struktura di hustisia klimátiko i garantisá ku tur benefisio, fondonan, òf leinan i manehonan relashoná ku klima ta empoderá direktamente e pueblo di Boneiru i no gobièrnu òf institushonnan Europeo. Rekonosé e marginalisashon demográfiko i kultural di Bonerianonan, ku e poblashon a baha for di 80% pa 30% den último diessinku aña, poniendo e komunidat na rísiko serio di desaparishon.
Boneiru no por separá su retonan ambiental i sosial for di su eksklushon polítiko. Sin gobernashon propio, Boneiru no por disidí riba su mes leinan i maneho ambiental, manehá su rekursonan, òf determiná kon fondonan di adaptashon ta keda usá.
Pa e akshon klimátiko ta hustu i efektivo, e mester ta dekolonial, restorando e pueblo di Boneiru su derecho pa disidí nan mes futuro riba nan mes tera.