21/06/2025
🇮🇱🇮🇷 İsrail ayətullah Əli Xameneinin aradan götürülməsini – yəni onu qətlə yetirməyi – indi açıq şəkildə hədəfə alıb, lakin bu, son qərar deyil və dünyanın güclü reaksiya vermə ehtimalı yüksəkdir.
İsrailin Müdafiə naziri İsrael Katz bu günlərdə bəyan etdi ki, “ayətullah Əli Xameneidən xilas olmaq” müharibənin məqsədlərindən biridir, onu “müasir Hitler” adlandırıb və “onun varlığı davam edə bilməz” deyib. Baş Nazir Netanyahu da bunu istisna etməyib və demişdir: “Bu, eskalasiyanı artırmayacaq, münaqişəni bitirəcək”.
Reuters-in məlumatına əsasən, İsraildə yüksək səviyyədə belə bir plan hazırlandı, amma ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp tərəfindən veto edildi – yayılan xəbərlərdə qeyd edilir ki, ABŞ planın aktuallığını rədd edib: “hələ ki bu, gündəmdə deyil”. Tramp hakimiyyətə qatılmaya bilər, amma ABŞ kəşfiyyatı və diplomatik maşın bu cür əməliyyata qarşı ciddi ehtiyatlı yanaşır.
Taktiki olaraq, İsrail intellektual və hava üstünlüyü sayəsində ayətullah Əli Xamenei-yə yaxın şəxsləri hədəf alıb – İsrail 2025 iyun ayından bəri yüksək rütbəli SEPAH komandirlərini və Xamenei əhatə edən şəbəkəni zərərsizləşdirməyə başladı. Lakin ayətullah Əli Xamenei özü hələlik öldürülməmiş qalır – o, bunkerə köçürülüb və bəzi hakim dairələr tərəfindən qərarvermə prosesindən azad edilib.
Analitiklər qeyd edir ki, ayətullah Əli Xameneinin ölümü vəziyyəti çox dəyişə bilər: bu, İran daxilində rəsmi hakimiyyətin dağılmasına gətirib çıxara bilər, amma eyni zamanda Hizbullah, Husi və digər İran təmsilçilərinin qarşı hücumlarını gücləndirərək regionu tamamilə xaotika sala bilər.
Regionda həlledici qərar yalnız İsraildən ibarət deyil. ABŞ, Avropa və qlobal cəmiyyət bu cür əməliyyata qarşı ciddi narahatdır. Tramp administrasiyası və hazırkı ABŞ hakimiyyəti belə addımı “çıxılmaz istiqamət” hesab edir – həm diplomatik, həm strateji baxımdan risklərin müqabilində dəyərsiz.
İsrail hazırda ayətullah Əli Xameneini hədəf alır, bu istiqamətdə kəşfiyyat və konsensus işləyir. Amma fiziki qətlə yetirmək hələki reallaşmayıb. Bu plan reallığa çevrilə bilər, amma yalnız ciddi beynəlxalq dəstək olmadan, ABŞ veto qoyarsa və regionda geniş təsir gözlənirsə – çox risklidir və yüksək ehtimalla həyata keçirilməyəcək.
Gələcəkdə vəziyyət dəyişə bilər: İranın hərbi-siyasi cavabı, ABŞ-İsrail razılaşması və regional aktorların mövqeyi həlledici olacaq.
Elchin Alioglu