Afghan Tips

05/08/2025

په بروکسل کې یوې 36 کلنه افریقايي ښځې غوښتل په یوه شرکت کې کار وکړي، خو شرکت د هغې غوښتنه رد کړه. د رد دلیل د هغې د پوست رنګ او عمر و. د شرکت یوه کارکوونکي په ایمیل کې لیکلي و: "بد نه ده، خو توره ده او مشره ده."

محکمې دا اقدام تبعیضي وباله، یعنې له نوموړې سره د رنګ او عمر له امله ناعادلانه چلند شوی و. قاضي پرېکړه وکړه چې شرکت باید هغې ته تاوان ورکړي، چې اندازه یې له 21 زره ايرو څخه زیاته ده. دا تاوان د شپږ میاشتو معاش دوه چنده دی. شرکت دا پرېکړه ومنله او شکایت يې ونه کړ.

05/08/2025

په بلجیم کې د پناه غوښتنې اصول نور هم سخت شوي دي. له اګست څلورمې وروسته، که یو څوک مخکې په بل اروپايي هېواد کې پناه اخیستې وي، نو هغه نشي کولای چې بلجیم ته راشي او دلته پناه وغواړي. حکومت وايي پناه هغه خلکو ته ورکول کېږي چې خوندي ځای ته اړتیا لري، نه هغو ته چې د خپلې خوښې هېواد غواړي.

په 2024 کال کې شاوخوا څلوېښت زره کسانو بلجیم کې پناه غوښتې وه، خو له دې شمېرې پنځلس زره کسانو مخکې لا په بل هېواد کې پناه لرله. اوس دا ډول غوښتنې سمدستي رد کېږي.

همدارنګه ، که څوک غواړي خپله کورنۍ هم دلته راولي، نو دا به هم نور سخت شي.

05/08/2025

د هالنډي ژبې اړين اصطلاحات او جملې - په طبيعت کې

په پښتو ژبه د هالنډي ژبې زدکړې په دغه لوست کې د طبیعت یا چاپېریال په اړه خبرې کېږي. موږ په دې لوست کې هغه څه زده کوو چې تر دې موضوع پورې اړه لري. که چېرې په ...

05/08/2025

په بلجیم کې داسې خلک شته چې کوچیان بلل کېږي، لکه Roma او Sinti. دوی یو ډېر زوړ او لرغونی کلتور لري او له ډېر پخوا راهیسې په اروپا کې ژوند کوي. دوی موسیقي، هنر او خپل دودونه ډېر خوښوي او له همدې لارې خپل کلتور ژوندی ساتي. اکثره وخت ازاد او ګرځنده ژوند غوره کوي.
خو د دوی ژوند ډېر اسانه نه دی. دوی له تبعیض سره مخ دي، ډېری یې کار نه لري، ښوونه‌یې کمه ده او د اوسېدو لپاره مناسب کورونه نه لري. زیات کوچیان له دولتي مرستو بې‌برخې وي او ډېر ماشومان‌یې ښوونځي ته نه‌شي تلای.

سره له دې، کوچیان زموږ د ټولنې یوه مهمه او بډایه برخه ده. که موږ د دوی درناوی وکړو، دا معنا لري چې موږ د انسانیت، برابرۍ او مختلفو کلتورونو درناوی کوو.

دا د Roma او Sinti په نامه خلک اصلاً د شمالي هند څخه راغلي او شاوخوا زر کاله مخکې یې اروپا ته کډوال شوي دي . دوی له ایران، ترکیې او نورو سیمو تېر شوي او وروسته یې په اروپا کې ژوند پیل کړی. نن ورځ دا خلک د اروپا په ډېرو هېوادونو کې ژوند کوي، خو لا هم خپل کلتور يې ساتلی دی.

05/08/2025

په بلجیم کې ډېر ځوانان، په ځانګړي ډول نارینه، د Tele-Onthaal مرستندویه شمېره ته زنګ وهي، ځکه چې ځانونه تنها، غمجن، یا له ژوندانه ستونزو سره مخ احساسوي. دا خدمت شپه او ورځ، هره ورځ خلاص وي، حتى د دوبي په رخصتیو کې هم. یوازې د جولای په میاشت کې ورته نږدې لس نيم زره زنګونه شوي، چې دا په اوسط ډول هره ورځ 342 زنګونه کېږي. ډېری زنګونه د ماښام یا شپې لخوا شوي او زیات شمېر یې ځوانانو کړي دي. ځوانان اکثره د چیټ له لارې خبرې کوي او ډېر یې د 25 کلونو نه کم عمر لري. دا هم ویل شوي چې د ځان وژنې او ځان ته د زیان رسولو په اړه خبرې مخ په زیاتېدو دي او نارینه ډېر داسې زنګونه وهي.

که تاسو هم خپه یاست، ځان یوازې احساسوئ، یا له ستونزو سره مخ یاست، نو کولی شئ په پټه او وړیا توګه 106 ته زنګ ووهئ، یا د tele-onthaal.be له لارې چیټ وکړئ. دا خدمت یوازې په هالنډي ژبه دی. که څوک جرمني یا فرانسوي ژبه وايي، هغوی کولی شي 0800 32 123 ته زنګ ووهي. مرستې غوښتل شرم نه، بلکې زړورتیا ده.

04/08/2025

په بلجیم کې د Arsele ښار یو سړی، چې د فوټبال ټیم مشر و، وروسته له هغه روغتون ته یووړل شو چې د آسیايي غومبسو له خوا شل ځله چیچل شوی و. دا پېښه هغه وخت رامنځته شوه کله چې د فوټبال توپ د غومبسو ځالې ته نږدې والوت او غومبسې ځان له خطر سره مخ احساس کړ.

متخصصین وايي که څوک د غومبسو له خوا وچیچل شي، نو باید ژر تر ژره ځان خوندي ځای ته ورسوي او له غومبسو سره جګړه ونه کړي، ځکه یوه بریدګره نورې هم راجذبوي. چیچلی ځای باید سوړ شي، خو زهر باید ونه ایستل شي، ځکه دا کار د خولې یا مرۍ پړسوب رامنځته کولی شي. که څوک د ساه تنګي، پړسوب یا د زړه چټک درزا احساس کړي، نو باید ژر تر ژره ډاکټر ته زنګ ووهي. هر انسان د چیچلو پر وړاندې یو ډول غبرګون نه لري، ځینې خلک د یوې چیچنۍ له امله هم خطرناک عکس‌العمل ښيي.

د غومبسو له ځالو لږ تر لږه درې متره فاصله وساتئ، ځکه که ډېر نږدې شئ، هغوی تیری کوونکي کېږي. دا مهال د دوبي په پیل کې د غومبسو ځالو جوړېدل روان دي، نو باید دا لومړنۍ ځالې وموندل شي او له منځه یووړل شي، ځکه چې وروسته هغوی لوړو ونو ته ځي او موندل یې سخت وي.

04/08/2025

اوس مهال په جنوبي اروپا کې ډېره ګرمي ده. په هسپانیه، پرتګال او فرانسه کې هوا ډېره تاوده شوې ده. په ځینو سیمو کې تودوخه تر څلوېښتو درجو پورته تللې ده. خلک وايي چې د ورځې په وخت له کوره نه‌شي وتلی، ځکه هر ځای ډېر ګرم دی. حتی د شپې لخوا هم هوا نه یخه کيږي او خلک سم خوب نه‌شي کولای. په پرتګال کې د ځنګلونو د اورلګېدنې خطر هم ډېر شوی، ځکه ځمکه وچه ده او حکومت خبرداری ورکړی دی.

په بلجیم کې هوا لا تراوسه مناسبه ده، خو د اونۍ په پای کې به لږ ګرمه شي. تمه کېږي چې د جمعې او یکشنبې په ورځو کې به تودوخه شاوخوا 26 یا 27 درجې ته ورسېږي.

که څوک د اروپا ګرمو هېوادونو ته سفر کوي، نو باید ډېرې اوبه وڅښي، له لمره ځان پټ کړي او د سیوري لاندې یا یخو ځایونو کې پاتې شي،ترڅو ځان له ګرمي وساتي.

04/08/2025

له بلجیم نه د اروپا نورو شېنګېن هېوادونو ته سفر کول به ډېر ژر بدل شي. د اکتوبر په ۱۲مه نېټه، یو نوی سیستم پیلېږي چې نوم یې "EES" دی. دا سیستم به د پوله تېرېدو طریقه بدله کړي. نور به پاسپورټ ته مهر نه لګېږي، بلکې ستاسې د مخ عکس، د ګوتو نښې او د پاسپورټ معلومات به یو ځل کمپیوټر ته داخل شي. دا معلومات به تر درې کلونو پورې خوندي ساتل کېږي.

دا نوی قانون په هغو ۲۹ اروپايي هېوادونو کې پلی کېږي چې د شېنګېن برخه دي، لکه فرانسه، جرمني، ایټالیا، اسپانیا او نور. خو آیرلنډ او سایپرس پکې شامل نه دي. که تاسې د بلجیم تابعیت لرئ یا هلته اوسېږئ او شېنګېن ویزه لرئ، نو دا نوی سیستم پر تاسې هم عملي کېږي.

کله چې له پوله تير شئ، نور به سټېکر یا مهر نه وي. که ستاسې معلومات له مخکې ثبت شوي وي، نو تاسې به د برېښنايي دروازې له لارې چټک تېر شئ. دا کار به سفر اسانه او ګړندی کړي.

یادونه: که اروپا ته سفر کوئ، نو له مخکې ځان خبر کړئ، ځکه چې امکان لري په لومړیو ورځو کې لږ ځنډ او ګډوډي وي.

04/08/2025

تېره جولای میاشت کې Deutsche Bank د اروپايي ښارونو د روزمره خوراکي توکو د بيو او مصارفو راپور خپور کړ. دا راپور ښیي چې په اروپا کې تر ټولو لوړې بیې په سویس کې دي.

په ځانګړې توګه جنیوا د (Grocery‑Index = 106) او زوریخ (103) هغه ښارونه دي چې له نيويارک څخه هم ډېر ګران يا قيمته بلل کېږي. تر دې وروسته، اسلو (78)، پاریس (71) لوکزامبورګ (66) د اروپايي ټولنې تر ټولو ګران ښارونه دي.

هیلسنکي، ویانا، کوپنهاګن، میلانو، لندن، بروکسل، اډینبورګ، فرانکفورت، دوبلین، آمستردام، میونخ او سټاکهولم بيا په دې لړ کې منځنۍ ښارونه دي چې د Grocery‑Index نمرې یې د 58 څخه تر 62 پورې دي.

بلخوا، بوډاپست او وارسا په اروپا کې تر ټولو ارزانه ښارونه دي (هر یو 37) نمرې لري، په دې معنې چې د نیویارک سل ايرو سودا دلته یوازې په €37 ايرو اخيستل کېږي يا تقریبا 63٪ ارزانه ده.

نور ارزانه ښارونه لکه استانبول (39)، پراګ (42)، لیسبن (44)، اتن (46)، مادرید (46)، بارسلونا (49)، روم (51) او برلین (55) نمبرې لري.

تاسې چېرې اوسېږئ؟

04/08/2025

په بلجیم کې د موټر ټکر او له پېښې وروسته تښتېدل لا هم یوه جدي ستونزه ده. که څه هم د 2024 کال په لومړیو کې دا پېښې پنځه سلنه کمې شوې، خو بیا هم په هر دوه ساعته کې یوه پېښه ثبتېږي. په بروکسل کې وضعیت تر ټولو خراب دی، چیرې چې نږدې شل سلنه پېښې له ټکر او تښتې سره تړاو لري.

قربانیان اکثره پېاده‌تلونکې، بایسکل‌چلوونکي او موټرسایکل چلوونکي دي . که څوک د ټکر وروسته وتښتي، نو دا دروند جرم دی، تر 16 زره ايرو جریمه، تر 4 کلونو بند او د موټر چلولو دایمي بندیز پرې لګېدای شي.

خلک باید پوه شي چې تيښته ستونزه نه حل کوي. مرسته کول او راپور ورکول د انسانیت او قانون غوښتنه ده.

03/08/2025

په بلجیم کې حکومت خلکو ته یو نوی فرصت ورکړی، ترڅو خپلې هغه پیسې قانوني کړي چې مخکې یې حکومت ته نه‌دي ښودلې. دا پیسې کېدای شي د کاروبار ګټه وي، د میراث ترلاسه شوې پیسې وي، یا بهرني بانکي حسابونه وي. که دا پیسې له اووه کلونو څخه کم وخت مخکې ترلاسه شوې وي، نو باید د مالیې تر څنګ ۳۰ سلنه جریمه هم ورکړل شي. خو که دا پیسې له اووه کلونو څخه زیات وخت مخکې ترلاسه شوې وي، نو جریمه به ۴۵ سلنه وي، چې دا د پخوا په پرتله ۵ سلنه زیاته ده.

دا ډول قانوني کول مخکې هم څو ځله ترسره شوي او حکومت ته یې ملیاردونه ايرو عاید ورکړی دی. اوس بیا ډېر خلک، په ځانګړي ډول هغه کسان چې د میراث پیسې لري، هڅه کوي چې خپلې پټې پیسې ښکاره او قانوني کړي، ترڅو له قانوني ستونزو او جرمو ځان وژغوري.

که ته یا ستا کورنۍ داسې پیسې لرئ چې تر اوسه حکومت ته نه‌دي ښودل شوې، نو دا یو ښه چانس دی چې قانوني یې کړئ. تر ټولو ښه لاره دا ده چې له یو مالي مشاور سره مشوره وکړئ، ترڅو دا پروسه په سمه توګه ترسره شي او ستاسې پیسې له خطره خوندي پاتې شي.

02/08/2025

په اسپانیا کې یوي کورنۍ غوښتل له بارسلونا څخه مراکش ته سفر وکړي، خو کله چې هوایي ډګر ته ورسېدل، پوه شول چې د دوی د لس کلن زوی پاسپورټ ختم شوی دی. ددې پر ځای چې له سفره تېر شي، مور او پلار پرېکړه وکړه چې زوی یې هلته یوازې پرېږدي. هغوی یو خپلوان ته زنګ وواهه چې راشي او ماشوم له هوايي ډګره یوسي.

ماشوم یوازې ناست و، د هوايي ډګر کارکوونکو هغه ولید، پولیسو ته یې زنګ وواهه. وروسته پولیسو د الوتکې پیلوټ ته زنګ وواهه، او د اعلان له لارې پوښتنه وشوه چې دا ماشوم له چا پاتې شوی دی، خو څوک یې مالک نه شو. بلاخره یوه کارکوونکې وتوانېده چې مور او پلار پیدا کړي او دواړه له الوتکې ښکته کړل شول.

اوس دا پېښه د هسپانوي چارواکو له خوا څېړل کېږي. امکان لري چې مور او پلار ته قانوني سزا ورکړل شي، ځکه ماشوم یوازې پرېښودل خطرناک او غیر قانوني کار دی.

که چیرې سفر کوئ، نو مخکې له مخکې د هر ماشوم او د کورنۍ د غړو پاسپورټونه وګورئ، ترڅو داسې ستونزې رانه شي.