11/11/2025
"ਸਾਮਣੇ ਵਾਲੇ ਖਾਲੀ ਪਲਾਟ ਵਿੱਚ ਕੋਠੀ ਬਣ ਰਹੀ ਸੀ"
ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਗੇਟ 'ਤੇ ਕੁਰਸੀ ਡਾਹ ਕੇ ਬੈਠਾ ਅਖਬਾਰ ਪੜਦਾ ਹੋਇਆ, ਅਕਸਰ ਦੇਖਦਾ ਕਿ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਰੋਜ ਹੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਕਮੀਜ ਫੜ ਗੱਡੀ ਬਣਾ ਕੇ ਖੇਡਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਇੱਕ ਅਗਲੇ ਦੀ ਕਮੀਜ ਪਿੱਛਿਓਂ ਫੜ ਲੈਂਦਾ 'ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਉਸਦੀ ਪਿੱਛੋਂ, ਇੰਝ ਕਦੀ ਕੋਈ ਇੰਜਣ ਬਣ ਜਾਂਦਾ। ਓਹੀ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਡੱਬਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਸਾਰੇ ਵਾਰੀਆਂ ਬਦਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਪਰ ਗੌਰਤਲਬ ਸੀ ਇੱਕ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਮੁੰਡਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ "ਗਾਰਡ ਦਾ ਡੱਬਾ" ਹੀ ਬਣਦਾ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਸੈਨਤ ਮਾਰ ਕੋਲ ਸੱਦ ਲਿਆ, ਰੋਜ-ਰੋਜ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਗਾਰਡ ਬਣਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ। ਹੱਸ ਪਿਆ, ਆਖਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅੰਕਲ ਜੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਗੱਲ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਕਮੀਜ ਹੈਨੀਂ, ਸੋ ਜੇ ਇੰਜਣ ਬਣ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪਿਛਲਾ ਮੇਰੀ ਕਮੀਜ ਕਿੱਦਾਂ ਫੜੂ। ਏਨੀ ਗੱਲ ਦੱਸਦਾ ਉਹ ਰੋਇਆ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਹੀ ਜਜਬਾਤੀ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਮੈਨੂੰ ਜਰੂਰ ਭਾਵੁਕ ਕਰ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਸਬਕ ਸਿਖਾ ਗਿਆ ਕਿ ਹਰੇਕ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਕਮੀਂ ਜਰੂਰ ਰਹਿੰਦੀ ਏ, ਸਰਬ ਕਲਾ ਸੰਪੂਰਨ ਕੋਈ ਨੀ ਹੁੰਦਾ। ਹਾਲਾਤ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਹ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਸਾਲ ਦਾ ਮਾਸੂਮ ਮਾਂ ਪਿਓ ਅੱਗੇ ਆਕੜ ਵੀ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਕਮੀਜ ਲੈ ਕੇ ਦਿਓ, ਪਰ ਹਾਲਾਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਖੇਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਸਾਮਣੇ ਪਈ ਅਖਬਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀ ਜਿੰਨੀ ਖਬਰ ਸੀ, "ਨੌਵੀ ਵਿੱਚ ਪੜਦੇ ਨੇ ਬੁਲੇਟ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਨਾ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਗੱਡੀ ਹੇਠ ਸਿਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।" ਫੇਰ ਉੱਥੇ ਬੈਠਾ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਾ ਸ਼ੁਕਰੇ ਸਾਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਕਰਦੇ ਰੋਂਦੇ ਖਪਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਕਦੀ ਰੰਗ ਗੋਰਾ ਨੀ, ਕਦੀ ਨੈਣ ਨਕਸ਼ ਸੋਹਣੇ ਨੀ, ਕਦੇ ਕੱਦ ਛੋਟਾ 'ਤੇ ਕਦੀ ਢਿਡ੍ਹ ਮੋਟਾ। ਕਦੀ ਗੁਆਂਢੀ ਵਰਗੀ ਮਹਿੰਗੀ ਕਾਰ ਹੈਨੀ। ਕਦੀ ਗੁਆਂਢਣ ਦਾ ਨੌ-ਲੱਖਾ ਹਾਰ 'ਤੇ ਕਦੀ ਆਈਲੈਟਸ 'ਚੋਂ ਘੱਟ ਬੈਂਡਸ।
ਕਦੀ ਅੰਗਰੇਜੀ, ਕਦੀ ਬੈਂਕ ਬੈਲੇਂਸ 'ਤੇ ਕਦੀ ਧੰਦੇ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਦੀ ਮਾਰ। ਕਦੀ ਵੀਜਾ ਨੀ ਲੱਗਾ 'ਤੇ ਕਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ, ਕਦੀ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਕਾਰ ਰਹਿ ਗਈ। ਕਦੀ ਜੋ ਕੋਲ ਹੈ ਉਹ ਗਵਾਚ ਹੀ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਚੋਵੀ ਘੰਟੇ ਬੱਸ ਇਸੇ ਦਾ ਫਿਕਰ 'ਤੇ ਕਦੀ ਜੋ ਮਿਲਿਆ, ਉਹ ਗਵਾਂਢੀ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ। ਇਸ ਸਾਰੇ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣਾ ਪੈਣਾ, ਜੋ ਹੈ ਉਸੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਸਿੱਖਣੀ ਪੈਣੀ।
ਨਿੱਕੀ ਚਿੜੀ ਤਾਕਤਵਰ ਚੀਲ ਨੂੰ ਉੱਚੇ ਆਸਮਾਨ ਉੱਡਦਿਆਂ ਦੇਖ ਕਦੀ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਈ। ਕੱਛੂ-ਕੁੰਮਾ ਸਹੇ ਦੀ ਤੇਜ ਰਫਤਾਰ ਤੋਂ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਸੜਿਆ 'ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਹੇ ਨੂੰ ਕੱਛੂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਕਦੀ ਜੈਲਸੀ ਹੋਈ। ਨਾ ਕਦੀ ਹਿਰਨ ਤੋਤੇ ਮੱਝਾਂ ਗਾਵਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਪਲਾਨ ਹੀ ਲਿਆ ਤਾਂ ਵੀ ਰੱਬ ਦੀ ਰਜਾ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੁਸ਼, ਹਰੇਕ ਆਪਣੀ ਤੋਰੇ ਤੁਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਏ।
ਬੱਸ ਇਨਸਾਨ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਦੇਖ ਆਪਣੀ ਰਫਤਾਰ ਵਧਾ ਲੈਂਦਾ 'ਤੇ ਫੇਰ ਭੰਬਲਬੂਸੇ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁੱਝ ਗਵਾ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਰੋਣੇ ਰੋਂਦਾ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ। ਜਨੌਰ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਨੇ ਕਿ ਰੀਸ ਤੋਂ ਬਚੋ 'ਤੇ ਖੁਸ਼ ਰਹੋ। ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਆਏ ਹਾਂ 'ਤੇ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਹੀ ਜਾਣਾ ਏ, ਕਹਿਣਾ ਔਖਾ ਏ। ਪਰ ਕਰ ਕੇ ਜਰੂਰ ਦੇਖਿਓ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਈਰਖਾ 'ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ। ਆਪਣੀ ਤੋਰੇ ਤੁਰ ਕੇ ਦੇਖਿਓ ਕਿੰਨਾ ਅਨੰਦ ਆਉਂਦਾ ਏ ਜਿਊਣ ਦਾ।
ਦੋਸਤੋ ਮੁੱਕਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲਾਤ ਕਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ, ਸਗੋਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਓਦੋਂ ਪਹਾੜ ਬਣ ਰਾਹ ਡੱਕ ਲੈਂਦੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਹਾਲਾਤ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਲੇਖ ਦਾ ਮੂਲ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਮੇਰਾ ਹੈ। 👏
ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਜਵੰਦਾ
