Yawnathan Online

Yawnathan Online Myanmar and World News presented by Yawnathan Friends

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ်***************အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင် တီမိုသီ ဂျွန် စနိုက်ဒါ ရေးသည်။2...
10/02/2025

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ်
***************

အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင် တီမိုသီ ဂျွန် စနိုက်ဒါ ရေးသည်။

20. BE AS COURAGEOUS AS YOU CAN.

ကျွနုပ်တို့ တဦးတလေမျှ လွတ်လပ်စွာ နေထိုင်နိုင်ခွင့် အတွက် အသက် စွန့်လွှတ်ရန် ပြင်ဆင်ထားခြင်း မရှိလျင် ကျွနုပ်တို့ အားလုံး အာဏာရှင် လက်အောက်တွင် သေဆုံးကြရဖို့သာ ရှိသည်။

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ် တွင် နောက်ဆုံး အချက်ကိုတော့ စာရေးသူက ကြောက်စရာ ကောင်းလောက်အောင် ခပ်တိုတို ပင် ရေးသားသွားခဲ့သည်။

ရှိတ်စပီယား၏ Hamlet ပြဇာတ် တွင် အဓိက ဇတ်ကောင် Hamlet သည် ကိုယ်ကျင်သီလ နှင့် ပြည့်စုံသူ တဦး ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော ပုဂ္ဂိုလ် သည် ကောက်ကျစ်စင်းလဲပြီး မင်းကျင့်တရား နှင့် ပြည့်စုံခြင်း ကင်းမဲ့လှသည့် အုပ်ချုပ်သူ မင်းတပါး ရုတ်ခြည်း ဆိုသလို ပေါ်ထွက်လာခြင်းကို တုန်လှုပ်သွားမည်မှာလည်း သဘာဝ ကျသည်၊ ဖြစ်လည်း ဖြစ်သင့်သည်။

ထို့အတွက် သူသည် အထီးကျန်ခြင်း၊ အိမ်မက်ဆိုးများ၏ ခြောက်လှန့်ခံရခြင်း တို့ ခံစားလာရသည်။

အဘယ်ကြောင့်နည်း၊

Hamlet သည် ဖခင် ဖြစ်သူ ဘုရင် အဆိပ်သင့်ကာရုတ်တရက် သေဆုံးပြီး သိပ်မကြာခင်မှာပင် ဦးလေးဖြစ်သူ Claudius က နန်းတက်ပြီး မိခင်နှင့်ပါ အလျင်စလို လက်ထပ်လိုက်တာကို မြင်တွေ့လိုက်ရ၍ ဖြစ်သည်။

Hamlet သည် "The time is out of joint" မြည်တမ်းခဲ့သည်။ ထိုစကားစု သည် လူ့ခန္ဓာကိုယ်က အရိုးအဆစ်လွဲတာ (dislocated) ကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပြီး၊ ပြဇာတ်ထဲမှာတော့ ကမ္ဘာလောကကြီး အစီတစဉ်တကျ ရှိနေမှု ပျက်စီးသွားပြီလောဟု တင်စားလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

Hamlet က O cursed spite/ That ever I was born to set it right ပြောပြန်သည်။

ဆိုလိုသည်မှာ သူ့တွင် ဝမ်းနည်းမှု၊ ကျိန်စာသင့် ခံရသလို ဖြစ်သည့် ကံကြမ္မာ ကို မကျေနပ်သော်လည်း ဒီအရေး ကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်ဖို့ မွေးဖွားလာရပြီဟု ဖခင် အတွက် လက်စားချေရမည့် တာဝန်ကြီးနှင့် ယခုလို ဖြစ်လာသည့် အချိန်ကာလ မျိုးကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်ရမည့် အရေး သူ့ ပုခုံး ပေါ် ကျလာရသည်ကို မကျေမနပ် စိတ်နှင့် ပြောလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

သို့သော် ကျွန်တော်တို့ ရင်ဆိုင်နေရသော ကာလကြီးသည်လည်း တသက်နှင့် တကိုယ် မကြုံဖူးသည့် အဖြစ်ဆိုးများနှင့် ရင်ဆိုင်နေကြရပြီ ဖြစ်သည်။

မိမိတို့ ကြုံခဲ့သည့် ငါးနှစ်ကာလ အတွင်း ပုံမှန် အတိုင်း အပူ အပင် ကင်းစွာ ပျော်ရွှင်ခဲ့ရမှုများ၊ လွတ်လပ်စွာ စီးပွား ရှာနိုင်ခဲ့မှုများ၊ မိမိတို့ စိတ်ထဲ ရှိသမျှ ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခွင့် များ အစရှိသည် အချိန်များ ပြန်လည် ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ရဖို့ ခိုင်မာ‌ သော ဆုံးဖြတ်ချက် ဖြင့် တည်ဆောက်ရတော့မည့် လွန်စွာ အရေးကြီးသော အချိန်ကို ရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ မဟုတ်ပါက ဆရာ ဗန်းမော်တင်အောင်က သူ၏ "ကျွန်တော်" ဆိုသော စာအုပ်တွင် ရေးသားခဲ့သလို အဖြစ်မျိုး နှင့် ကြုံကြရတော့မည် ဖြစ်သည်။

"ခင်ဗျား တို့ ကျွန်တော်တို့ လူမျိုးတွေရဲ့ ကနေ့ ဆိုက်ရောက်နေတဲ့ အဖြစ်ဟာ စေ့စေ့ကြည့်ရင် အင်မတန် ရင်နာစရာ ကောင်းတယ်၊ လူတွေဟာ နှစ်ပေါင်း (၂၀) နီးပါးလောက် အတွင်း သေရ၊ ကြေရ၊ နာရ၊ ကျင်ရ၊ ငတ်ရ၊ ပြတ်ရ၊ ဆင်းရဲ မွဲရ၊ ပူရ၊ ပင်ရ၊ ငိုရ၊ ညည်းရ ဖန်များအား ကြီးလာတော့၊ ဘာဖြစ်လာကြသလဲ ဆိုရင် ထိုင်း လာ ကြတယ် မိတ်ဆွေ၊ ဒါဟာ အင်မတန် ကြောက်စရာ ကောင်းတဲ့ လက္ခဏာပဲ။

ဒီ အထုံအထိုင်း ရောဂါကြီး စွဲလာလိုက်တာ နောက်ဆုံး ဘယ်အခြေ အထိ ဆိုးလာသလဲ ဆိုရင် လူတွေဟာ မရယ်တတ်၊ မပြုံးတတ်တဲ့ အဆင့်ကို ရောက်လာကြပြီ မိတ်ဆွေ၊ အင်မတန် ရယ်စရာ ကောင်းတဲ့ အကွက်တကွက် ကို တွေ့နေရ‌တာတောင်မှ လူတွေဟာ ရယ်ဖို့မေ့နေကြတယ်၊ သတိရလာလို့ ရယ်လိုက်ကြပြန်တဲ့ အခါမှာလဲ မဲ့မဲ့ ရွှဲ့ရွှဲ့ နဲ့ မလှမပ ရယ်လိုက်ကြတယ်၊ အူလှိုက်သဲလှိုက် မရယ်တတ်ကြတော့ဘူး၊ ဟက်ဟက်ပက်ပက် ရယ်လို့ မရကြတော့ဘူး၊ ဒီအဖြစ်ဟာ ဘယ်လောက်များ အသည်းနာစရာ ကောင်းသလဲ မိတ်ဆွေ။

ရှိသမျှ သတ္တဝါ တွေမှာ လူသတ္တဝါ တမျိုးပဲ ရယ်တတ်တယ် မိတ်ဆွေ၊ ဒါကြောင့် အချို့ အဘိဓမ္မာ ပညာရှင်ကြီးတွေက လူသည် ရယ်မောတတ်တဲ့ သတ္တဝါလို့ ကိုးကား ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြတယ်၊ ဒါဟာလဲ အမှန်ပဲ၊ ရယ်တာဟာ အင်မတန် အရေးကြီးတယ်၊ လူ နဲ့ အခြား တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ခြားနားချက်ကြီး တခုဟာ ရယ်တဲ့ ကိစ္စပဲ၊ တိရစ္ဆာန်တွေဟာ မရယ်တတ်ရှာကြဘူး၊ လူတမျိုးပဲ ရယ်တတ်တယ် မဟုတ်လား၊ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ အမျိုးသား တွေ ဟာ နှစ်ပေါင်း (၂၀) နီးပါးလောက် မျက်ရည် နဲ့ မျက်ခွက် နေလာခဲ့ကြရတော့ မရယ်တတ်ကြတော့ဘူးဗျ၊ ဒါကြောင့် လူတွေစစ်စစ်က တိရစ္ဆာန် အဆင့်ကို လျှောကျမှန်း မသိ လျှောကျ‌နေကြပြီ။"

************

ကျွန်တော် ဆက်လက် တင်ပြဖို့ ရွေးချယ်ထားသည့် အကြောင်းအရာကတော့ Bill O'Reilly ရေးသားပြီး ချက်ခြင်းလို ဘက်စ်ဆဲလား စာရင်းတွင် ထိပ်ဆုံးက ရောက်ရှိသွားသည့် Killing the SS စာအုပ်ပင် ဖြစ်သည်။

ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးလျင် ပြီးချင်း ယမ်းငွေ့များ မစဲသေးခင်မှာပင် တတိယ ရိုက်ခ်ျ နိုင်ငံတော်ကြီး ၏ ထိတ်လန့် ခြောက်ခြား ဖွယ် ဖြစ်ရပ်များက တဖြေးဖြေး ဗူးပေါ်သလို ပေါ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။

နာဇီ စစ်ရာဇဝတ်ကောင်များသည်လည်း ‌ခြေဦးတည့်ရာ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ကုန်ကြသည်။ SS ခေါင်းဆောင် ဟိုင်းရိခ်ျ ဟင်းမလား အပါအဝင်အချို့ကို ချက်ခြင်းလို ဖမ်းဆီးမိပြီး အချို့ကလည်း လိုအပ်လျင် ခေါင်းဆောင်များအား ကယ်ထုတ်သွားရန် လျို့ဝှက် ဖွဲ့စည်းထားသည့် နာဇီ အဖွဲ့အစည်းမှ နိုင်ငံ ပြင်ပ ရောက်အောင် ကူညီ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့ကြသည်။

ထိုသို့ လွတ်မြောက်သွားသူများတွင် အောက်ရှ်ဝစ် အကျဉ်းစခန်း တွင် လွန်စွာ ရွံရှာဖွယ် ကောင်းသည့် စမ်းသပ်မှု များ ပြုလုပ်ခဲ့၍ "သေမင်းတမန် နတ်သား" ဟု အမည်တွင်ခဲ့သည့် ဒေါက်တာ ဂျိုးဇက် မန်ဂယ်လိ၊ ဟစ်တလာ၏ ကိုယ်ရေး အရာရှိ မာတင် ဘောမင်း၊ လိုင်ယွန် သားသတ်သမား butcher of Lyon အဖြစ် နာမည်ဆိုး နှင့် ကျော်ကြားခဲ့သည့် ကလော့စ် ဘာဘီ၊ ထိုအထဲတွင် အဆိုးတကာ့ အဆိုးဆုံး ဖြစ်သည့် အဒေါ့ဖ် အိုက်ခမန်း တို့ ဖြစ်သည်။

၎င်းတို့အား အမဲလိုက်သလို လိုက်ပြီး တရားဥပဒေ ရှေ့မှောက်သို့ အရောက် ပို့ နိုင်ရန် ကျားကုတ်ကျားခဲ ကြိုးစားခဲ့ကြသည့် ပြင်သစ် လင်မယား၊ အမေရိကန် ရှေ့နေ၊ နာဇီ ပါတီ အပေါ် သစ္စာခံခဲ့ဖူးသည့် ဂျာမန် ရှေ့နေကြီး၊ မော့ဆက်အေးဂျင့်တို့၏ ဖြစ်ရပ်မှန် ဇာတ်လမ်းများ အား သွက်လက်စွာ ရေးသားထားသော စာအုပ် ဖြစ်သည်။

ဤကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် ထိုမျှလောက် ဆိုးသွမ်း ယုတ်မာလှသည့် စနစ်ကြီး ပေါ်ထွန်းခဲ့ဖူးသည်ကို အမှတ်ရပြီး သင်ခန်းစာ ယူနိုင်ရန် နှင့် သမိုင်း ဖြစ်ရပ်မှန်များ သိရှိ နိုင်စေရန် ဖြစ်သည်။

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ်***************အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင် တီမိုသီ ဂျွန် စနိုက်ဒါ ရေးသည်။1...
09/26/2025

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ်
***************

အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင် တီမိုသီ ဂျွန် စနိုက်ဒါ ရေးသည်။

19. BE A PATRIOT

အမေရိကားသည် နောက်လာမည့် မျိုးဆက်သစ်များ အတွက် ကောင်းမွန်သည့် ပုံရိပ် ဖြစ်လာ‌စေရန်
နမူနာ ပြ လုပ်ဆောင်ပေးပါ၊ သူတို့ အားလုံး အတွက် လိုအပ်နေလိမ့်မည်။

မျိုးချစ်စိတ် ဆိုသည်က အဘယ်နည်း။ ထိုအမေးကို မဖြေမီ ကျွနုပ်တို့ မျိုးချစ်စိတ် မဟုတ်သည် နှင့် စလိုက်ကြရအောင်၊ စစ်ထဲ ဝင်ဖို့ တိမ်းရှောင်ခဲ့သည်များ၊ စစ်သူရဲကောင်းများကို လှောင်ပြောင်သရော်ခြင်းများသည် မျိုးချစ်စိတ် မဲ့ရာ ရောက်သည်။ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များတွင် ဝင်ရောက်အမှုထမ်းနေသူ များကို ခွဲခြား ဆက်ဆံခြင်း၊ ဤနေရာတွင် မိမိ၏ ကုမ္ပဏီ ဝန်ထမ်း ဖြစ်လာသူများ၊ အကျိုးဆောင် ရှေ့နေခ မတန်တဆ တောင်းခံခြင်း၊ ခြေလက် အင်္ဂါ မသန်မစွမ်း ဖြစ်နေသော စစ်ပြန်များကို မိမိတို့ပိုင် နက်များထဲ ရောက်မလာစေရန် ‌ကမ်ပိန်းများ ဆင်နွှဲခြင်း တို့ကို ဆိုလိုသည်။

ဗီယက်နမ်တွင် စစ်မှု ထမ်းရန် ရှောင်လွှဲခဲ့ပြီး နယူးယောက်တွင် အိမ်ထောင်ဖက် ရှာဖွေခြင်းမျိုး နှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်းသည်လည်း နိုင်ငံ အပေါ် သစ္စာမဲ့ရာ ရောက်သည်။ အမေရိကန် အလုပ်သမား မိသားစုများက အခွန်ပေးဆောင်နေရချိန်တွင် မိမိကတော့ အခွန် တိမ်းရှောင်ဖို့ ကြိုးစားခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် မဲ့သည့် လုပ်ရပ် ဖြစ်သည်။ အခွန်ပေးဆောင်နေကြရသော အမေရိကန် မိသားစုများကို မိမိ သမ္မတ အရွေးခံရဖို့ ပြုလုပ်နေသည့် ကမ်ပိန်း အတွက် ရံပုံငွေ ထည့်ဝင်ဖို့ ပြောဆိုလာခြင်းသည် မျိုးချစ်စိတ် မရှိရာ ရောက်သည်။ ထိုမျှမကသေး ထိုသို့ ပြော၍ ထည့်ဝင်လာသည့် ငွေများကို မိမိ ကုမ္ပဏီ အကျိုး အတွက် သုံးလိုက်သေးသည်။

အာဏာရှင်များကို အားကျ ချီးမွမ်းခံ ဖွင့်‌နေခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် မရှိရာ ရောက်သည်။ ကင်ဂျောင်အန်း၊ ဘာရှာ အယ် အာဆတ်၊ ဗလာဒီမာ ပူတင် တို့အား ကြီးမြတ်သော ခေါင်းဆောင်ကြီးများ အဖြစ် ယူဆကာ ဆက်ဆံနေခြင်းမျိုးသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် မဟုတ်ပေ။ ပြည်ပမှ ခေါင်းဆောင်များအား အမေရိကန် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ တွင် ဝင်ရောက် ကူညီ ပေးကြပါဟု တောင်းဆိုခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် ဟု မခေါ်နိုင်၊ ရွေးကောက်ပွဲ အတွက် မဲဆွယ်ရာတွင်လည်း ရုရှားဖက် က ဝါဒ ဖြန့်ချီ မှု များအား ကိုးကား ပြောဆိုနေခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် မဟုတ်ပေ။

ရုရှား လူနည်းစု အာဏာရှင်များနှင့် အကြံပေး ပုဂ္ဂိုလ် တဦးအား မျှဝေ သုံးခြင်းသည် မျိုးချစ်စိတ်ဓါတ် မဟုတ်၊ ရုရှား ကုမ္ပဏီများ နှင့် ငွေကြေး အကျိုး အမြတ် ရှိနေသူများကို အကြံပေး ပုဂ္ဂိုလ်များ အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ်ဓါတ် မဟုတ်ပြန်၊

"ဗိုလ်ချုပ် မီရှာ" ဟု အခေါ်ခံရသည်ကို နှစ်သက်သူအား အမျိုးသား လုံခြုံရေး အကြံပေး ခံခြင်း၊ ၎င်း ကျူးလွန်ခဲ့သည့် ရာဇဝတ်မှုများ လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခြင်းမျိုးသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် မရှိရာ ရောက်သည်။ အပြစ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့် ရလာသူက မာရှယ်လော ကြေညာဖို့ ပြောဆိုခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် မဟုတ်၊ အမေရိကန် စစ်သားများအား "losers"ဟု၎င်း၊ "suckers" ဟု၎င်း ရည်ညွန်းပြောဆိုခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူ ဟု ပြော၍ ရပါဦးမည်လော၊

အမေရိကန် မိသားစု များ ရရှိနေသော ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို လုယက်ယူငင်ခြင်း၊ တတိုင်းပြည်လုံး လူ ငါးသိန်း ခန့် သေဆုံးနေချိန်တွင် ဂေါက်ရိုက် မပျက် ခရီးဆက်‌နေသည်မှာလည်း မျိုးချစ်စိတ် မရှိဟု ဆိုရမည်။ အမေရိကန် ရွေးကောက်ပွဲ အား ဖျက်လိုဖျက်ဆီး လုပ်ရန် ကြံစည်ခြင်း၊ ရှုံးနိမ့်သွားသည့် အခါ အနိုင်ရသူ အဖြစ် ပြောဆိုခြင်းသည်လည်း မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူ မဟုတ်ပေ။ ဒီမိုကရေစီ အား ဆုံးခန်း တိုင်သွားရန် ကြိုးပမ်းခဲ့မှု များ သည်လည်း မျိုးချစ်စိတ်ဟု ပြော၍ မရပေ။

အမျိုးသားရေး စိတ်ဓါတ်ရှိသူများက အထက်ပါ အခြင်းအရာများ ကို လုပ်ကောင်းလုပ်ကြမည် ဖြစ်သည်။ သို့သော် အမျိုးသားရေး သမား တဦးသည် မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူတဦး ဖြစ်မလာ၊ အမျိုးသားရေး သမား တဦးသည် ကျွနုပ်တို့အား အဆိုးဝါးဆုံး ဖြစ်လာအောင် အားပေးမည်၊ ဖြစ်လာပါက ကျွနုပ်တို့သည် အကောင်းဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ပြောလာပေမည်။

အမျိုးသားရေး သမားတဦးသည် အမြဲလိုလို အာဏာ၊ အောင်ပွဲ၊ အရှူံး နှင့် လက်စားခြေချင်း တို့ကိုသာ တွေးတောနေကြမည် ဖြစ်သော်လည်း ကမ္ဘာကြီး တွင် အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်နေသည်များကို စိတ်မဝင်စား တတ်ကြ ဟု ဂျော့ခ်ျ အော်ဝဲလ် က ရေးသားခဲ့ဖူးပေသည်။

အမျိုးသားရေး ဝါဒသည် ဆွေမျိုးသားချင်း၊ နီးစပ်သူ များ နှင့်သာ သက်ဆိုင်သည်။ ၎င်းတို့အတွက် အမှန်တရားသည် စိတ်ခံစားမှု များ အပေါ်တွင်သာ အခြေခံသည်။ အခြားလူများကို ကြည့်ပြီး မကျေမနပ် ဖြစ်လာပြီး ကိုယ့်လူမျိုးကိုသာ မြှင့်တင်ချင်သည့် စိတ်သည် သာ ၎င်းတို့၏ အတွေးအခေါ်များ အပေါ် လွှမ်းမိုးနေသည်။

ဆာဘီယား စာရေးဆရာ ဒါနီလို ကိရ်ရှ် က အမျိုးသား ရေး ဝါဒ ၏ ရသပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ကိုယ်ကျင့်တရား ပိုင်ဆိုင်ရာတွင် ကမ္ဘာကြီး ၏ တန်ဖိုး ထားမှု များ တွေ့ရမည် မဟုတ် ဟု ဆိုသည်။

မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူ တဦးသည် မိမိနိုင်ငံ တန်ဖိုးထားသည့် စံနှုန်းများ အတိုင်း ရှင်သန် နေထိုင်သွားလိုသည်။ ထိုသို့ နေထိုင်သွားနိုင်ရေး အတွက် နိုင်ငံသားတိုင်း မိမိတို့ကိုယ် မိမိတို့ အကောင်းဆုံး နေထိုင်သွားကြရန် တောင်းဆိုကြမည်လည်း ဖြစ်သည်။ မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူသည် လက်ရှိ ကမ္ဘာကြီးတွင် အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်နေသည်များကို ဂရုပြုရမည်၊ သို့မှသာ မိမိ တိုင်းပြည် ကို ချစ်ရာရောက်မည်၊ နိုင်ငံသည်လည်း ရေရှည် တည်တံ့ခိုင်မာ နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူ တဦးသည် တကမ္ဘာလုံးက တန်ဖိုးထားမှုများ ၎င်းတွင်လည်း ရှိနေရမည်၊ သို့မှသာ မိမိနိုင်ငံ ဘယ်အ ခြေ ဆိုက်‌ နေသည်ကို မိမိဖာသာ ပြန်လည် သုံးသပ် နိုင်မည်၊ အမြဲတမ်းလည်း ပို၍ပို၍ ကောင်းလာစေရန် ဆုမွန်ကောင်းများ တောင်းနေရမည်။

၁၉၂၀၊၃၀,၄၀ ကျော် ကာလများတွင် ဥရောပသည် ဒီမိုကရေစီ ဆိတ်သုဉ်း လာခဲ့သည်။ ယခုအခါတွင်တော့ ဥရောပ နိုင်ငံ အတော်များများသာမက ကမ္ဘာကြီး၏ အစိတ်အပိုင်း အများအပြားတွင်လည်း ပျက်စီး ယို့ယွင်းလာနေပြီ ဖြစ်သည်။ သမိုင်းတလျောက် ‌တွေ့ကြုံခဲ့ပြီးသည့် ဖြစ်ရပ်များက မိမိနိုင်ငံ ၏ အနာဂတ်သည် အမှောင်ထုထဲ သက်ဆင်းနေပြီ ဆိုသည်ကို သင်ကြားပို့ချ ပေးနေပြီ ဖြစ်သည်။

အမျိုးသားရေး သမား များ က "ဒီမှာ မဖြစ်နိုင်" ဟု ပြောနေမည် ဖြစ်သည်၊ ထိုသို့ ပြောနေခြင်းကပင် ပျက်စီးခြင်း ငါးပါးဆိုက်ဖို့ ပထမ ခြေလှမ်း လှမ်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။ မျိုးချစ်စိတ် ရှိသူ ကမူ ဒီမှာလည်း ဖြစ်လာနိုင်၍ ဖြစ်မလာအောင် ဟန့်တားရမည် ဟုသာ ပြောဆိုပေလိမ့်မည်။

ပါကင္ဆန္ေရာဂါႏွင့္ ဓါတုပစၥည္းမ်ား(၁) ၁၉၅၈ ခုႏွစ္က ဓာတုေဗဒကုမၼဏီ တစ္ခုသည္ ေပါင္းပင္သတ္ေဆးရည္ သည္ လူ ႏွင့္ မတည့္ေၾကာင္း၊ ...
09/21/2025

ပါကင္ဆန္ေရာဂါႏွင့္ ဓါတုပစၥည္းမ်ား
(၁)
၁၉၅၈ ခုႏွစ္က ဓာတုေဗဒကုမၼဏီ တစ္ခုသည္ ေပါင္းပင္သတ္ေဆးရည္ သည္ လူ ႏွင့္ မတည့္ေၾကာင္း၊ လူ႔အတြက္ (toxin) ျဖစ္ေၾကာင္းသိရွိခဲ့သည္။ အဓိကအားျဖင့္ ဗဟိုနာဗ္ေၾကာကို ထိခိုက္ေစျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကုမၼဏီ၏ သိပၸံ ေရးရာတာ၀န္ရွိသူမ်ားက သူတို႔ေတြ႕ရွိခ်က္ကို မွတ္တမ္းတင္ထားရွိခဲ့သည္။
ထိုကုမၼဏီက သူတို႔ေတြ႕ရွိခ်က္ကိုမည္သူကုိမွမေျပာခဲ့ပါ။ ထို႔ေနာက္သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားအရထိုေဆး သည္ ၾကြက္မ်ားတြင္လည္း တုန္ခါမႈ ( tremor ) မ်ားျဖစ္ေစခဲ့ေၾကာင္း သိခဲ့ရျပန္သည္။ ထိ္ုအေတာအတြင္း ထို ေပါင္းပင္သတ္ေသာေဆး ပါရာကြက္ (paraquat) သည္ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း အထူးေရာင္းေကာင္းခဲ့ ျပီးကုမၼဏီကိုအျမတ္အစြန္း ရေစခဲ့သည္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္တစ္ႏွစ္အတြင္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္အေလးခ်ိန္ ေပါင္ ၁၇ သန္းမွ် သုံုးစြဲခဲ့ၾကသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ၆ ႏွစ္ကထက္ သံုးစြဲျခင္း ၂ ဆမွ် တိုးလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
(၂)
စစ္ျပီးခ်ိန္တြင္ ထိုပိုးသတ္ေဆးသံုးစြဲမႈသည္ တဟုန္ထိုး တိုးတက္ခဲ့ျပီး ထိုနည္းတူစြာ ပါကင္ဆန္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူမ်ားမွာလည္း ဦးေရတိုးပြားခဲ့သည္။ ၁၈၁၇ ခုႏွစ္က ေဒါက္တာ ပါကင္ဆန္ (Dr. James Parkinson) သည္ လန္ဒန္ျမိဳ႕တြင္ အသက္ၾကီးရင့္သူမ်ား လက္တုန္ရီသည့္ (shaking Palsy) ေရာဂါဟုေခၚခဲ့သည္။ ညစ္ ညမ္းမႈမ်ားျဖင့္ ျပည့္ေနသည့္ လန္ဒန္ျမိဳ႕ေတာ္တြင္ ပါတ္၀န္းက်င္မသန္႔ရွင္းမႈ ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားရျခင္းကိုထို စဥ္က သတိထားမိခဲ့ၾကသည္။
ယေန႔အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ပါကင္ဆန္ေရာဂါျဖစ္ပြားသူဦးေရမွာတစ္ႏွစ္လ်င္ ၉၀,၀၀၀ ခန္႔ရွိ္ေနပါသည္။ ပ်မ္းမွ် ၆ မိနစ္တြင္ တစ္ဦးေရာဂါျဖစ္ေနသည့္ သေဘာျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းသည္ တေျဖးေျဖး ဆိုးရြားလာေနေသာ နာဗ္ေၾကာဆိုင္ရာ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈတစ္ခုျဖစ္သည္။ တုန္ခါမႈ၊ တုန္ရီမႈ၊ ႏွင့္မိမိကိုယ္ကို ဟန္ခ်က္ညီေအာင္ မထိန္းသိမ္း ႏိုင္ေသာ ေရာဂါျဖစ္သည္။ လူကိုေသေစေသာေရာဂါမ်ားတြင္ ၁၃ ခုေျမာက္ေရာဂါျဖစ္ေနပါသည္။ တေျဖးေျဖးသိ လာရသည္မွာ ပိုးသတ္ေဆးမ်ား၊ စက္ရံုသံုး ဓါတုပစၥည္းမ်ား အထူးသျဖင့္ ပါရာကြတ္ (paraquat) ႏွင့္အေျခာက္ သန္႔ ရွင္းျခင္း (Dry clearing) လုပ္ရာတြင္သံုးေသာ ဓါတုေဗဒပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ထုိေရာဂါျဖစ္ ပြားရသည္ဟုယံု ၾကည္္ၾကသည္။
ထိုဓါတုပစၥည္းမ်ားမွာ လူကလုပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ျပီး စားေသာအစားအစာ၊ ေသာက္သံုးေသာေရႏွင့္ ေလထုအတြင္းမွာပ်ံ႕ႏွံ႕ေနၾကပါသည္။ ေဒါက္တာေဒၚစီ (Dr. Ray Dorsey) ႏွင့္ ေဒါက္တာအိုကင္ (Dr.Michael Okun) တို႔ေရးေသာ “ The Parkinson’s Plan “ စာအုပ္တြင္ ထိုဓါတုပစၥည္းမ်ားမွာလူတို႔ပါတ္၀န္းက်င္တြင္ရွိေန ရန္မလိုအပ္ပါဟုဆိုထားသည္။ သူတို႔သည္စာတမ္းေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ေရးခဲ့ျပီးလူ ၁၀,၀၀၀ ေက်ာ္ကိုကုသေပး ခဲ့ရာထိုေရာဂါသည္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာေရာဂါမဟုတ္ဘဲကၽြန္ေတာ္တို႔အစာထဲတြင္ပါေသာ ပိုးသတ္ေဆး မ်ား၊ ေရထဲတြင္ပါေသာဓါတုပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ေလထုတြင္ေတြ႔ရသည့္ညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ဟုဆို ၏။ ၄င္းသည္ ပင္ဒဲမစ္ သဖြယ္ျပန္႔ႏွံ႔ ေနသည္။
ရုပ္ရွင္မင္းသား မိုက္ကယ္ ေဖါက္ (Michael Fox) သည္ ဤေရာဂါစြဲကပ္ခံရျပီး ေဖာင္ေဒးရွင္းတစ္ခုကို ထူေထာင္ခဲ့ရာ ၄င္းကဤေရာဂါျဖစ္ပြားရပံုကိုေဖာ္ထုတ္လ်က္ရွိပါသည္။ ဓာတုေဗဒပစၥည္းတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္သူ႔ကိုယ္ ခႏၶာကို ထိေတြ႕ခဲ့ရေသာေၾကာင့္ဟု ဆိုပါသည္။ သို႕ေသာ္ ထုိသို႔ေတြ႕ထိမႈ ရွိပံုကိုရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသး ဘဲ ျဖစ္ပြားပံုကိုလည္း တိတိက်က် နားမလည္ေသးပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕တြင္ ‘ဂ်င္း’ (genetic) မွာလည္း ရာႏႈန္း အနည္းငယ္ ပါ၀င္ပတ္သက္လ်က္ရွိျပီး ပါတ္၀န္းက်င္၏လႊမ္းမိုးမႈကပိုမိုဆိုးရြားေစပါသည္။ ပါရာကြက္ကိုဒါဇင္ ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္အသံုးျပဳခြင့္ ပိတ္ပင္ထားျပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္မူမပိတ္ပင္ထားပါ။
ဖိလစ္ (Steve Philips) သည္ ေခါင္းေဆာင္မႈအေၾကာင္း ေျပာျပေနသူတစ္ဦးျဖစ္ျပီး သူ ၅၃ ႏွစ္အရြယ္ တြင္ ဘယ္ဘက္ေျခေထာက္ကိုေကာင္းေကာင္းမထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေတာ့ေၾကာင္းသတိထားမိခဲ့သည္။ တခါတရံဘယ္ ဘက္ေျခေထာက္မွာ ဘာမွလုပ္မရေတာ့ဘဲ အေသလို ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ သည္လုိႏွင့္သူသည္ ပါကင္ဆန္ေရာဂါ စြဲ ကပ္ေနျပီျဖစ္ေၾကာင္း သိခဲ့ရသည္။ ယခုအခါ အသက္ ၇၃ ႏွစ္ရွိျပီျဖစ္ေသာ မစၥတာ ဖိလစ္သည္ သူ ၁၆ ႏွစ္ႏွင့္ ၁၇ ႏွစ္ အရြယ္က လယ္ကြင္းတစ္ခုကို ပါရာကြက္ျဖန္းခဲ့ေၾကာင္း သတိရမိပါသည္။ သူသည္ ေနကာမ်က္မွန္ႏွင့္ ေခါင္းစီးကို အကာအကြယ္ယူခါ ပိုးသတ္ေဆးကို ပက္ျဖန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
NBA ဘတ္စကက္ေဘာသမား ဂရန္႔ (Brian Grant) မွာသူေရာဂါျဖစ္မွ သူ ၂ ႏွစ္ ႏွင့္ ၃ ႏွစ္သားတြင္ စစ္တပ္စခမ္းတစ္ခုအနီးမွ ေဆးျဖန္းထားေသာကြင္းၾကီးအနီးတြင္ေနခဲ့ဘူးေၾကာင္းအမွတ္ရခဲ့သည္။
မစၥတာဖိလစ္ႏွင့္လူေပါင္း ၆၀၀၀ ေက်ာ္တို႔ပူးေပါင္းကာ ပါရာကြက္ကုမၼဏီ (Syngenta) ကို တရားစြဲဆို ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းသည္ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္က ပါရာကြက္၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို လူမသိေအာင္ ဖံုးဖိထားခဲ့သည့္ ကုမၼဏီျဖစ္သည္။ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ဂါးဒီယမ္သတင္းစာတြင္ ပါလာမွသူတို႔တိုင္းျပည္သို႕ မေျပာခဲ့ၾကသည္မ်ားမွာ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ခန္႕ ကစ၍ပါရာကြက္သည္ ေၾကာက္စရာ ဓာတုပစၥည္းျဖစ္ေၾကာင္း ကုမၼဏီ က သိရွိခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ကုမၼဏီကေရာင္းခ်၍အေကာင္းဆံုးပစၥည္းျဖစ္ခဲ့သည္။ တရားရံုး၏ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္မွာမူပါရာကြက္သည္ ပါကင္ဆန္ေရာဂါႏွင့္ တိုက္ရိုက္ပါတ္သက္ပါသည္ဟူေသာသက္ေသျပခ်က္ကို မေတြ႕ ခဲ့ ပါဟုဆိုသည္။
ယမန္ႏွစ္က ကာလီဖိုးနီးယားမွ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ရေသာ ေအဂ်င္စီက ထုတ္ျပန္ေသာ စာတြင္မူကား ပါရာကြက္သည္ ပါကင္ဆန္ေရာဂါ ျဖစ္ရမႈတြင္ အဓိက ပါ၀င္ေနသည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္ အျခားေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္ လုိအပ္သည္။ ဂ်င္းႏွင့္ ဦးေခါင္းတြင္ ဒဏ္ရာရရွိသူ တို႕အမ်ားတြင္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ႏွင့္ အျခား ပိုးသတ္ေဆးမ်ားႏွင့္ေတြ႕ထိရမႈတို႔ေပါင္းစပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ နိဂံုး ခ်ဳပ္အေျဖမွာပါရာကြတ္ပိုးသတ္ေဆးကိုမသံုးရဟုပိတ္ပင္ရန္အေၾကာင္းျပခ်က္မလံုေလာက္ပါဟူ၍ျဖစ္၏။ ၂၀၂၁ ၾသဂုတ္လတြင္မူေဂါက္ကြင္းမ်ား၊ အမ်ားျပည္သူတို႔၏ ဥယ်ာဥ္ ကစားကြင္းမ်ားတြင္အသံုးခ်ခြင့္ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။
ပါရာကြက္တြင္တာ၀န္ရွိပါသည္ဟုသက္ေသျပရန္မွာကေလးတစ္ဦးကို၄င္းေဆးႏွင့္ ထိေတြ႔ေစမည္။ ထို႕ေနာက္ ထုိကေလးကို အႏွစ္ ၅၀ ခန္႔အခန္းထဲတြင္ ပိတ္ေလွာင္ျပီးအျခားအရာမ်ားႏွင့္ မထိမေတြ႔မိရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ လက္ေတြ႕တြင္ ဤကဲ့သို႔မလုပ္ႏိုင္ပါ။ လူတို႕စမ္းသပ္ႏိုင္သည္မွာ ဓါတ္ခြဲခန္းမွ ၾကြက္မ်ားကို ပါရာကြက္ ပိုးသတ္ေဆးႏွင့္ထိေတြ႕ေစျခင္းကိုသာတတ္ႏိုင္သည္။ ပါရာကြက္ႏွင့္ဆက္စပ္ေနေသာ အျခားဓာတု ေဗဒပစၥည္းမ်ားမွာ Dry Cleaning သံုး TLE- trichloroethyleneႏွင့္ PCE- Perochloroethylene တို႕ျဖစ္သည္။
အေမရိကန္တြင္ ေရာင္းခ်ေသာ ပါရာကြက္ကို ျဗိတိန္ႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕တြင္ ထုတ္လုပ္သည္။ ထိုႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ ၄င္းကိုအသံုးျပဳခြင့္မရွိေပ။ အျခားဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား ဘရာဇီးႏိုင္ငံ တို႔တြင္လည္း အသံုးျပဳျခင္းကိုပိတ္ပင္ ထားသည္။
(၃)
၁၉၆၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဒါက္တာကယ္စီ (Dr. Frances Kelsey) သည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ သဲလီဒိုမိုက္ (Thalidomide) သံုးစြဲျခင္းကိုတားျမစ္ႏုိင္ရန္ ၾကိဳးစားခဲ့သည္။ ကေနဒါႏွင့္ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားတြင္ထုိေဆးသံုးစြဲျခင္း ကို ခြင့္ျပဳထားသည္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္အိပ္ေဆးအျဖစ္ဤပစၥည္းကိုအသံုးျပဳသည္။ ဤ နည္း ျဖင့္အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ကေလးမ်ားကို ေမြးရာပါ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ (Birth defect) ျဖင့္ ေမြးဖြားျခင္းမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္သမၼတကေနဒီကသူ၏(exceptional Judgement) အတြက္ ဂုဏ္ျပဳဆု ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။
စီးကရက္၊ ခဲပါေသာသုတ္ေဆး၊ အက္ဘက္စေတာ့ (asbestos)၊ Pain Killer စသည္တို႕မွာအေမရိကန္ ျပည္တြင္ ေလာ္ဘီမ်ား၊ သိပၸံပညာတတ္မ်ား၊ ပီအိတ္ခ်္ဒီမ်ားကို ငွားရမ္းခါအသံုးျပဳခြင့္ရေအာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးၾကိဳးပမ္း ၾကရာယမန္ႏွစ္ တႏွစ္တည္းတြင္ ေဒၚလာ ၇၇ သန္း ကုန္က်ခဲ့ၾကသည္။
ဤနည္းတူ DDT-dichlorodiphenyl trichloroethene သံုးစြဲခြင့္ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ပိတ္ပင္ခဲ့ရာ ၄င္းေဆးသည္ ငွက္ဖ်ားတိုက္ဖ်က္ေရးတြင္ ကမာၻတ၀ွမ္းအသံုးျပဳခဲ့သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖင့္လူ ၉၁၇,၀၀၀ ေသခဲ့ရာမွ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေဒတာမ်ားအရေသဆံုးသူဦးေရမွာ ၆၃၈,၀၀၀ သာရွိပါေတာ့သည္။ ယခုအခါ ၄င္းေဆးကို ငွက္ဖ်ားထူထပ္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ တင္းၾကပ္ေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္ အသံုးျပဳခြင့္ျပဳထားသည္။
ပါကင္ဆန္ေရာဂါမျဖစ္ပြားရေအာင္ကာကြယ္နည္းမ်ားကို ပါကင္ဆန္ေရာဂါ၏ေရွ႕ေရးစာအုပ္တြင္ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။ စားေသာက္စရာ အသီးအရြက္မ်ားကိုမသံုးေဆာင္မွီ ေရႏွင့္စင္ၾကယ္ေအာင္ေဆးရမည္။ ပိုးသတ္ ေဆးမ်ားႏွင့္ မေတြ႔မထိေစရ။ Dry clearing ကို သံုးစြဲရာတြင္လည္း အ၀တ္ကို ပလပ္စတစ္ႏွင့္ ထုပ္ထားျခင္းကို အသံုးမျပဳမွီ ေလသလပ္ထားရန္ လုိပါသည္။
ပါတ္၀န္းက်င္ကို ျပဳျပင္ရန္ လြန္စြာခက္ခဲပါသည္။ မျပည့္စံုေသာ ဗဟုသုတႏွင့္လည္း ေကာင္းမြန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို မခ်ႏိုင္ပါ။ လုပ္ငန္းမ်ားစြာတို႔ကေလထုအတြင္းသို႔ညစ္ညမ္းေစေသာ ပစၥည္းမ်ားကိုစြန္႔ထုတ္ ၾကရာတြင္ ၄င္းတို႔ကိုကာကြယ္ရန္မွာ ပို၍ခက္ခဲပါသည္။ အစုိးရမ်ားက ကုမၼဏီမ်ား အက်ိဳးစီးပြားထက္ မိသားစု မ်ား၏ က်န္းမာေရးကိုပိုမို အေရးေပးရန္လိုပါသည္။
Ref: The Clue to unlocking Parkinson’s disease, By Nicholas Kristof, NY Times Sept 11, 2025
ပါကင်ဆန်ရောဂါနှင့် ဓါတုပစ္စည်းများ
(၁)
၁၉၅၈ ခုနှစ်က ဓာတုဗေဒကုမ္မဏီ တစ်ခုသည် ပေါင်းပင်သတ်ဆေးရည် သည် လူ နှင့် မတည့်ကြောင်း၊ လူ့အတွက် (toxin) ဖြစ်ကြောင်းသိရှိခဲ့သည်။ အဓိကအားဖြင့် ဗဟိုနာဗ်ကြောကို ထိခိုက်စေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ကုမ္မဏီ၏ သိပ္ပံ ရေးရာတာဝန်ရှိသူများက သူတို့တွေ့ရှိချက်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားရှိခဲ့သည်။
ထိုကုမ္မဏီက သူတို့တွေ့ရှိချက်ကိုမည်သူကိုမှမပြောခဲ့ပါ။ ထို့နောက်သုတေသနပြုချက်များအရထိုဆေး သည် ကြွက်များတွင်လည်း တုန်ခါမှု ( tremor ) များဖြစ်စေခဲ့ကြောင်း သိခဲ့ရပြန်သည်။ ထိ်ုအတောအတွင်း ထို ပေါင်းပင်သတ်သောဆေး ပါရာကွက် (paraquat) သည် ဆယ်နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း အထူးရောင်းကောင်းခဲ့ ပြီးကုမ္မဏီကိုအမြတ်အစွန်း ရစေခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တစ်နှစ်အတွင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်အလေးချိန် ပေါင် ၁၇ သန်းမျှ သုုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ လွန်ခဲ့သော ၆ နှစ်ကထက် သုံးစွဲခြင်း ၂ ဆမျှ တိုးလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
(၂)
စစ်ပြီးချိန်တွင် ထိုပိုးသတ်ဆေးသုံးစွဲမှုသည် တဟုန်ထိုး တိုးတက်ခဲ့ပြီး ထိုနည်းတူစွာ ပါကင်ဆန် ရောဂါ ဖြစ်ပွားသူများမှာလည်း ဦးရေတိုးပွားခဲ့သည်။ ၁၈၁၇ ခုနှစ်က ဒေါက်တာ ပါကင်ဆန် (Dr. James Parkinson) သည် လန်ဒန်မြို့တွင် အသက်ကြီးရင့်သူများ လက်တုန်ရီသည့် (shaking Palsy) ရောဂါဟုခေါ်ခဲ့သည်။ ညစ် ညမ်းမှုများဖြင့် ပြည့်နေသည့် လန်ဒန်မြို့တော်တွင် ပါတ်ဝန်းကျင်မသန့်ရှင်းမှု ကြောင့် ရောဂါဖြစ်ပွားရခြင်းကိုထို စဉ်က သတိထားမိခဲ့ကြသည်။
ယနေ့အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ပါကင်ဆန်ရောဂါဖြစ်ပွားသူဦးရေမှာတစ်နှစ်လျင် ၉၀,၀၀၀ ခန့်ရှိ်နေပါသည်။ ပျမ်းမျှ ၆ မိနစ်တွင် တစ်ဦးရောဂါဖြစ်နေသည့် သဘောဖြစ်ပါသည်။ ၄င်းသည် တဖြေးဖြေး ဆိုးရွားလာနေသော နာဗ်ကြောဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ တုန်ခါမှု၊ တုန်ရီမှု၊ နှင့်မိမိကိုယ်ကို ဟန်ချက်ညီအောင် မထိန်းသိမ်း နိုင်သော ရောဂါဖြစ်သည်။ လူကိုသေစေသောရောဂါများတွင် ၁၃ ခုမြောက်ရောဂါဖြစ်နေပါသည်။ တဖြေးဖြေးသိ လာရသည်မှာ ပိုးသတ်ဆေးများ၊ စက်ရုံသုံး ဓါတုပစ္စည်းများ အထူးသဖြင့် ပါရာကွတ် (paraquat) နှင့်အခြောက် သန့် ရှင်းခြင်း (Dry clearing) လုပ်ရာတွင်သုံးသော ဓါတုဗေဒပစ္စည်းများကြောင့် ထိုရောဂါဖြစ် ပွားရသည်ဟုယုံ ကြည််ကြသည်။
ထိုဓါတုပစ္စည်းများမှာ လူကလုပ်သော ပစ္စည်းများဖြစ်ပြီး စားသောအစားအစာ၊ သောက်သုံးသောရေနှင့် လေထုအတွင်းမှာပျံ့နှံ့နေကြပါသည်။ ဒေါက်တာဒေါ်စီ (Dr. Ray Dorsey) နှင့် ဒေါက်တာအိုကင် (Dr.Michael Okun) တို့ရေးသော “ The Parkinson’s Plan “ စာအုပ်တွင် ထိုဓါတုပစ္စည်းများမှာလူတို့ပါတ်ဝန်းကျင်တွင်ရှိနေ ရန်မလိုအပ်ပါဟုဆိုထားသည်။ သူတို့သည်စာတမ်းပေါင်း ၁၀၀၀ ကျော်ရေးခဲ့ပြီးလူ ၁၀,၀၀၀ ကျော်ကိုကုသပေး ခဲ့ရာထိုရောဂါသည်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါမဟုတ်ဘဲကျွန်တော်တို့အစာထဲတွင်ပါသော ပိုးသတ်ဆေး များ၊ ရေထဲတွင်ပါသောဓါတုပစ္စည်းများနှင့် လေထုတွင်တွေ့ရသည့်ညစ်ညမ်းပစ္စည်းများကြောင့် ဖြစ်ရသည်ဟုဆို ၏။ ၄င်းသည် ပင်ဒဲမစ် သဖွယ်ပြန့်နှံ့ နေသည်။
ရုပ်ရှင်မင်းသား မိုက်ကယ် ဖေါက် (Michael Fox) သည် ဤရောဂါစွဲကပ်ခံရပြီး ဖောင်ဒေးရှင်းတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ရာ ၄င်းကဤရောဂါဖြစ်ပွားရပုံကိုဖော်ထုတ်လျက်ရှိပါသည်။ ဓာတုဗေဒပစ္စည်းတစ်မျိုးမျိုးနှင့်သူ့ကိုယ် ခန္ဓာကို ထိတွေ့ခဲ့ရသောကြောင့်ဟု ဆိုပါသည်။ သို့သော် ထိုသို့တွေ့ထိမှု ရှိပုံကိုရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေး ဘဲ ဖြစ်ပွားပုံကိုလည်း တိတိကျကျ နားမလည်သေးပါ။ ကျွန်တော်တို့တွင် ‘ဂျင်း’ (genetic) မှာလည်း ရာနှုန်း အနည်းငယ် ပါဝင်ပတ်သက်လျက်ရှိပြီး ပါတ်ဝန်းကျင်၏လွှမ်းမိုးမှုကပိုမိုဆိုးရွားစေပါသည်။ ပါရာကွက်ကိုဒါဇင် ပေါင်းများစွာသော နိုင်ငံများတွင်အသုံးပြုခွင့် ပိတ်ပင်ထားပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်မူမပိတ်ပင်ထားပါ။
ဖိလစ် (Steve Philips) သည် ခေါင်းဆောင်မှုအကြောင်း ပြောပြနေသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး သူ ၅၃ နှစ်အရွယ် တွင် ဘယ်ဘက်ခြေထောက်ကိုကောင်းကောင်းမထိန်းချုပ်နိုင်တော့ကြောင်းသတိထားမိခဲ့သည်။ တခါတရံဘယ် ဘက်ခြေထောက်မှာ ဘာမှလုပ်မရတော့ဘဲ အသေလို ဖြစ်နေခဲ့သည်။ သည်လိုနှင့်သူသည် ပါကင်ဆန်ရောဂါ စွဲ ကပ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း သိခဲ့ရသည်။ ယခုအခါ အသက် ၇၃ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော မစ္စတာ ဖိလစ်သည် သူ ၁၆ နှစ်နှင့် ၁၇ နှစ် အရွယ်က လယ်ကွင်းတစ်ခုကို ပါရာကွက်ဖြန်းခဲ့ကြောင်း သတိရမိပါသည်။ သူသည် နေကာမျက်မှန်နှင့် ခေါင်းစီးကို အကာအကွယ်ယူခါ ပိုးသတ်ဆေးကို ပက်ဖြန်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။
NBA ဘတ်စကက်ဘောသမား ဂရန့် (Brian Grant) မှာသူရောဂါဖြစ်မှ သူ ၂ နှစ် နှင့် ၃ နှစ်သားတွင် စစ်တပ်စခမ်းတစ်ခုအနီးမှ ဆေးဖြန်းထားသောကွင်းကြီးအနီးတွင်နေခဲ့ဘူးကြောင်းအမှတ်ရခဲ့သည်။
မစ္စတာဖိလစ်နှင့်လူပေါင်း ၆၀၀၀ ကျော်တို့ပူးပေါင်းကာ ပါရာကွက်ကုမ္မဏီ (Syngenta) ကို တရားစွဲဆို ခဲ့ကြသည်။ ၄င်းသည် ၁၉၅၈ ခုနှစ်က ပါရာကွက်၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို လူမသိအောင် ဖုံးဖိထားခဲ့သည့် ကုမ္မဏီဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင်ဂါးဒီယမ်သတင်းစာတွင် ပါလာမှသူတို့တိုင်းပြည်သို့ မပြောခဲ့ကြသည်များမှာ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ်ခန့် ကစ၍ပါရာကွက်သည် ကြောက်စရာ ဓာတုပစ္စည်းဖြစ်ကြောင်း ကုမ္မဏီ က သိရှိခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ကုမ္မဏီကရောင်းချ၍အကောင်းဆုံးပစ္စည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ် ချက်မှာမူပါရာကွက်သည် ပါကင်ဆန်ရောဂါနှင့် တိုက်ရိုက်ပါတ်သက်ပါသည်ဟူသောသက်သေပြချက်ကို မတွေ့ ခဲ့ ပါဟုဆိုသည်။
ယမန်နှစ်က ကာလီဖိုးနီးယားမှ ပိုးသတ်ဆေးများကို စောင့်ကြည့်ရသော အေဂျင်စီက ထုတ်ပြန်သော စာတွင်မူကား ပါရာကွက်သည် ပါကင်ဆန်ရောဂါ ဖြစ်ရမှုတွင် အဓိက ပါဝင်နေသည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် အခြားသော အကြောင်းအရာများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် လိုအပ်သည်။ ဂျင်းနှင့် ဦးခေါင်းတွင် ဒဏ်ရာရရှိသူ တို့အများတွင် ဖြစ်နိုင်ချေနှင့် အခြား ပိုးသတ်ဆေးများနှင့်တွေ့ထိရမှုတို့ပေါင်းစပ်ရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် နိဂုံး ချုပ်အဖြေမှာပါရာကွတ်ပိုးသတ်ဆေးကိုမသုံးရဟုပိတ်ပင်ရန်အကြောင်းပြချက်မလုံလောက်ပါဟူ၍ဖြစ်၏။ ၂၀၂၁ သြဂုတ်လတွင်မူဂေါက်ကွင်းများ၊ အများပြည်သူတို့၏ ဥယျာဉ် ကစားကွင်းများတွင်အသုံးချခွင့်ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။
ပါရာကွက်တွင်တာဝန်ရှိပါသည်ဟုသက်သေပြရန်မှာကလေးတစ်ဦးကို၄င်းဆေးနှင့် ထိတွေ့စေမည်။ ထို့နောက် ထိုကလေးကို အနှစ် ၅၀ ခန့်အခန်းထဲတွင် ပိတ်လှောင်ပြီးအခြားအရာများနှင့် မထိမတွေ့မိရအောင် ဆောင်ရွက်ရမည်။ လက်တွေ့တွင် ဤကဲ့သို့မလုပ်နိုင်ပါ။ လူတို့စမ်းသပ်နိုင်သည်မှာ ဓါတ်ခွဲခန်းမှ ကြွက်များကို ပါရာကွက် ပိုးသတ်ဆေးနှင့်ထိတွေ့စေခြင်းကိုသာတတ်နိုင်သည်။ ပါရာကွက်နှင့်ဆက်စပ်နေသော အခြားဓာတု ဗေဒပစ္စည်းများမှာ Dry Cleaning သုံး TLE- trichloroethyleneနှင့် PCE- Perochloroethylene တို့ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်တွင် ရောင်းချသော ပါရာကွက်ကို ဗြိတိန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့တွင် ထုတ်လုပ်သည်။ ထိုနိုင်ငံ များတွင် ၄င်းကိုအသုံးပြုခွင့်မရှိပေ။ အခြားဥရောပနိုင်ငံများ ဘရာဇီးနိုင်ငံ တို့တွင်လည်း အသုံးပြုခြင်းကိုပိတ်ပင် ထားသည်။
(၃)
၁၉၆၀ ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာကယ်စီ (Dr. Frances Kelsey) သည် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် သဲလီဒိုမိုက် (Thalidomide) သုံးစွဲခြင်းကိုတားမြစ်နိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ကနေဒါနှင့်ဥရောပနိုင်ငံများတွင်ထိုဆေးသုံးစွဲခြင်း ကို ခွင့်ပြုထားသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများအတွက်အိပ်ဆေးအဖြစ်ဤပစ္စည်းကိုအသုံးပြုသည်။ ဤ နည်း ဖြင့်အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အခြားနိုင်ငံများကဲ့သို့ကလေးများကို မွေးရာပါ ချို့ယွင်းချက် (Birth defect) ဖြင့် မွေးဖွားခြင်းများကို ကာကွယ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင်သမ္မတကနေဒီကသူ၏(exceptional Judgement) အတွက် ဂုဏ်ပြုဆု ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။
စီးကရက်၊ ခဲပါသောသုတ်ဆေး၊ အက်ဘက်စတော့ (asbestos)၊ Pain Killer စသည်တို့မှာအမေရိကန် ပြည်တွင် လော်ဘီများ၊ သိပ္ပံပညာတတ်များ၊ ပီအိတ်ချ်ဒီများကို ငှားရမ်းခါအသုံးပြုခွင့်ရအောင် အမျိုးမျိုးကြိုးပမ်း ကြရာယမန်နှစ် တနှစ်တည်းတွင် ဒေါ်လာ ၇၇ သန်း ကုန်ကျခဲ့ကြသည်။
ဤနည်းတူ DDT-dichlorodiphenyl trichloroethene သုံးစွဲခွင့်ကို အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ပိတ်ပင်ခဲ့ရာ ၄င်းဆေးသည် ငှက်ဖျားတိုက်ဖျက်ရေးတွင် ကမ္ဘာတဝှမ်းအသုံးပြုခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်က ငှက်ဖျားရောဂါဖြင့်လူ ၉၁၇,၀၀၀ သေခဲ့ရာမှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်ဒေတာများအရသေဆုံးသူဦးရေမှာ ၆၃၈,၀၀၀ သာရှိပါတော့သည်။ ယခုအခါ ၄င်းဆေးကို ငှက်ဖျားထူထပ်သော နေရာများတွင် တင်းကြပ်သော စည်းမျဉ်းများဖြင့် အသုံးပြုခွင့်ပြုထားသည်။
ပါကင်ဆန်ရောဂါမဖြစ်ပွားရအောင်ကာကွယ်နည်းများကို ပါကင်ဆန်ရောဂါ၏ရှေ့ရေးစာအုပ်တွင်ဖော်ပြ ထားပါသည်။ စားသောက်စရာ အသီးအရွက်များကိုမသုံးဆောင်မှီ ရေနှင့်စင်ကြယ်အောင်ဆေးရမည်။ ပိုးသတ် ဆေးများနှင့် မတွေ့မထိစေရ။ Dry clearing ကို သုံးစွဲရာတွင်လည်း အဝတ်ကို ပလပ်စတစ်နှင့် ထုပ်ထားခြင်းကို အသုံးမပြုမှီ လေသလပ်ထားရန် လိုပါသည်။
ပါတ်ဝန်းကျင်ကို ပြုပြင်ရန် လွန်စွာခက်ခဲပါသည်။ မပြည့်စုံသော ဗဟုသုတနှင့်လည်း ကောင်းမွန်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များကို မချနိုင်ပါ။ လုပ်ငန်းများစွာတို့ကလေထုအတွင်းသို့ညစ်ညမ်းစေသော ပစ္စည်းများကိုစွန့်ထုတ် ကြရာတွင် ၄င်းတို့ကိုကာကွယ်ရန်မှာ ပို၍ခက်ခဲပါသည်။ အစိုးရများက ကုမ္မဏီများ အကျိုးစီးပွားထက် မိသားစု များ၏ ကျန်းမာရေးကိုပိုမို အရေးေပးရန်လိုပါသည်။
Ref: The Clue to unlocking Parkinson’s disease, By Nicholas Kristof, NY Times Sept 11, 2025

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ်***************အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင် တီမိုသီ ဂျွန် စနိုက်ဒါ ရေးသည်။1...
09/19/2025

အာဏာရှင် စနစ်မှ ထုတ်နှုတ်ယူရမည့် သင်ခန်းစာ နှစ်ဆယ်
***************

အမေရိကန် သမိုင်းပညာရှင် တီမိုသီ ဂျွန် စနိုက်ဒါ ရေးသည်။

18. BE CALM WHEN THE UNTHINAKABLE ARRIVES

ခေတ်သစ် အာဏာရှင် စနစ်သည် လူများ၏ သေခြင်းတရားကို ကြောက်ရွံ့စိတ်အား အသုံးချပြီး အုပ်ချုပ်ရေး ခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း ဆိုသည့် terror management မျိုး ဖြစ်သည်။ အကြမ်းဖက်သမား များ တိုက်ခိုက်ခံလာရသည့် အခါတိုင်း အာဏာပိုင်များသည် ထိုဖြစ်ရပ်ကို အခွင့် အရေး တရပ် အဖြစ် အသုံးချကာ အာဏာကို ခိုင်မာ အောင် တည်ဆောက်လာလေ့ ရှိသည်ကို အမြဲ သတိပြုမိနေဖို့လိုသည်။

ရုတ်ခြည်း ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်လာသည့် အခါတိုင်း အုပ်ချုပ်ရေးကို အပြန်အလှန် ထိန်းညှိပေးသည့် စနစ် ချုပ်ငြိမ်းသွားခြင်း၊ အတိုက်အခံ ပါတီများကို ဖျက်သိမ်းပစ်ခြင်း၊ လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခွင့်ကို ရပ်ဆိုင်းပစ်ခြင်း၊ မျှတသည့် တရားစီရင်ရေး ဆုံးရှုံးသွားခြင်း အစရှိသည် တို့ လိုအပ်လာသည်။ ယင်းသည် ဟစ်တလာ၏ စာအုပ်ဟောင်းကြီးထဲက လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ဖြစ်သည်။
၎င်းတို့ ဆင်လာသော အကွက်ထဲသို့ အဝင်မခံကြပါနှင့်။

ဟစ်တလာသည် ဒီမိုကရေစီ နည်းလမ်း ဖြင့် အာဏာ ရလာခဲ့သည်မှာ မှန်သော်လည်း ၎င်း၏ အစိုးရ အဖွဲ့အား ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ နာဇီ များ ဖြစ်လာအောင် ပံ့ပိုးပေးလိုက်သည်က ရိုက်ခ်ျစတက် ပါလီမန် အဆောက်အဦး မီးဟုန်းဟုန်း တောက်လောက်ခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်ပင် ဖြစ်သည်။ ဤသည်ကား နိုင်ငံကို အကြောက်တရား သွတ်သွင်း ပြီး စီမံ အုပ်ချုပ်သွားနိုင်မည့် ပုံစံ ချိုးပေးလိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်သည်။

၁၉၃၃ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၇ ရက် ည ကိုးနာရီ ခန့်တွင် ဂျာမန် လွှတ်တော် ရိုက်ချ်စတက် တည်ရှိရာ အဆောက်အဦးကြီးသည် မီးစတင် လောင်ကျွမ်းလာခဲ့သည်။ ဘာလင် တွင် ထိုညက မည်သူက ရှို့ခဲ့သနည်း။ ကျွနုပ်တို့ မသိခဲ့ကြ၊ ဤသည်ကလည်း အရေးမပါလှ၊ အရေးပါလာသည်က ထိုသို့ အံ့အားသင့်ဖွယ် ကောင်းလောက်အောင် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့မှု မှ အရေးပေါ် အခြေအနေဆိုသည့် နိုင်ငံရေး ပေါ်ထွက်လာခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ထိုညက ထွက်ပေါ်လာသော မီးတောက်မီးလျံ များကို ကျေနပ်အားရစွာ စိုက်ကြည့်နေခဲ့သည့် ဟစ်တလာသည် "ဒီမီး က အစ ပဲ ရှိသေးတယ်" ဟု ပြောလာခဲ့သည်။ ထိုမီးကို ရှို့ခဲ့သူသည် နာဇီများ ဟုတ်သည် မဟုတ်သည်က ဟစ်တလာ အတွက် အရေးမကြီး၊ သူ့အတွက် နိုင်ငံရေး အရ အခွင့်အလန်းကြီး တခု ပေါ်ထွက်လာချေပြီဟု ရှုမြင်လာခဲ့သည်။

"အခုအချိန်ကစပြီး ဘယ်သူ့ကိုမှ ချမ်းသာမပေးတော့ဘူး၊ ကျုပ်တို့ သွားမယ့် လမ်းကို အနှောက်အယှက် ပေးလာသူ မှန်သမျှ ဖြိုလှဲပစ်ရမယ်" ဟု ကြုံးဝါးရင်း နောက်တနေ့တွင်ပင် ဂျာမန် နိုင်ငံသား အားလုံး၏ အခြေခံ အခွင့်အရေးအားလုံးကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီ ဆိုသော အမိန့်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ မည်သူကို မဆို ရဲအဖွဲ သည် "ကြိုတင် ကာကွယ်သည့် အနေဖြင့် ထိမ်းသိမ်း နိုင်ခွင့်" အပ်နှင်းလိုက်သည်။

ဟစ်တလာမှ မီးတင်ရှို့ခဲ့ခြင်းသည် ဂျာမဏီ၏ ရန်သူများ ဖြစ်သည် ဟူသော အပြော ကြောင့် မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြုလုပ်သော ပါလီမန် ရွေးကောက်ပွဲတွင် နာဇီ ပါတီသည် ပြတ်ပြတ်သားသား အနိုင်ရရှိသွားခဲ့သည်။

ရဲအဖွဲ့ နှင့် နာဇီ စစ်ရဲများက လက်ဝဲနိုင်ငံရေး ပါတီ များ မှ အဖွဲ့ဝင်များကို သိမ်းကျုံး ဖမ်းဆီးလာကြသည်။ ၎င်းတို့အား ယာယီ ဆောက်လုပ်ထားသော ချွေးတပ်စခန်းများတွင် ချုပ်နှောင်ထားခဲ့သည်။

မတ်လ ၂၃ တွင် ပါလီမန်အသစ် မှ "ပြည်သူ နှင့် နိုင်ငံ‌ တော်၏ ဆင်းရဲဒုက္ခများအား ကုစားရန်" ဆိုကာ ဟစ်တလာအား သူတဦးတည်း သဘောဖြင့် ဥပဒေ အမိန့်အာဏာများ ထုတ်ပြန်နိုင်သည့် "Enabling Act" ဆိုသည့် ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးခဲ့သည်။ (မိမိတို့ နိုင်ငံသည်လည်း မင်းအောင်လှိုင်၏ ရွေးကောက်ပွဲ အပြီး ထိုသို့ ဖြစ်မလာနိုင်ဟု မည်သူ ပြောနိုင်ပေမည်နည်း။)

ဤသို့ဖြင့် လေးနှစ်တကြိမ် သက်တမ်းတိုးလာခဲ့၍ ဂျာမဏီသည် နောက်ထပ် ဆယ့်နှစ်နှစ် နီးပါး ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးဆုံးသွားသည် အထိ အရေးပေါ် အ‌ခြေ အနေ အောက်တွင် နေခဲ့ကြရတော့သည်။

ဟစ်တလာသည် လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာ အပြည့်အဝ ရလာခဲ့ပြီ ဖြစ်‌၍ မူလက အရေးပါမှု သိပ်မရှိသည့် အကြမ်းဖက်မှုတစ်ခုကို အသုံးချပြီး၊ လူသန်းပေါင်းများစွာကို သတ်ဖြတ်ကာ ကမ္ဘာကြီးကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည့် အကြမ်းဖက် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တစ်ခုကို ထူထောင်လာခဲ့‌သည်။

ယနေ့ခေတ် အာဏာရှင်များကတော့ လူများ၏ ကြောက်ရွံ့စိတ်ကို အသုံးချပြီး အာဏာတည်မြဲအောင် လုပ်တတ်ကြသူများ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့က ပိုပြီး တီထွင် ကြံဆ နိုင်သူများ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

အမေရိကန် သမ္မတ လောင်းကို ထောက်ခံခဲ့သည် လက်ရှိ ရုရှား အုပ်ချုပ်သူများကို စဉ်းစားကြည့်ကြပါစို့။ ဗလာဒီမာ ပူတင်သည် ရိုက်ခ်ျတက် လွှတ်တော် အဆောက်အဦးကြီး မီးလောင်သွားခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်မျိုး နှင့် ဆင်သည့် မတော်တဆ မှု မျိုး နှင့် အာဏာ ရလာခဲ့ယုံသာမက ထိုအာဏာကို ဆက်၍ ခိုင်မြဲနေစေ‌ရန် အခက်အခဲ (အစစ်အမှန်‌ ကော၊ အတုအယောင်ကော၊ သံသယ ဖြစ်ဖွယ်) မှန်သမျှ အား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှု များကို ဆက်တိုက်ဆိုသလို အသုံးချ၍ ဖယ်ရှားခဲ့သည်၊ အိမ်နီးချင်း ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံများကိုလည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

၁၉၉၉ ဩဂုတ်လ တွင် ဘောရစ် ယဲဆင် ကျန်းမာရေး ချို့တဲ့လာ၍ ပူတင်အား ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်သည့် အခါ ၎င်းဘယ်သူဘယ်ဝါ ဖြစ်သည်ကို မသိကြ၊ စစ်တမ်း ကောက်ချက် များ တွင်လည်း မယ်မယ်ရရ ထွက်မလာခဲ့။

နောက်ပိုင်းလ များ တွင် ရုရှား မြို့ကြီးများရှိ အဆောက်အဦး အတော်များများ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ဗုံးခွဲခံခဲ့ရသည်၊ ရုရှား လျို့ဝှက် ရဲ အဖွဲ့၏ လက်ချက် ဖြစ်ပုံရသည်။ အရာရှိ အတော်များများအား ၎င်းတို့၏ လုပ်ဖေါ်ကိုင်ဖက်များက အပြစ်ရှိကြောင်း သက်သေ အထောက်အထား များ တွေ့လာ၍ ဖမ်းဆီးခဲ့ကြသည်၊ နောက်တကြိမ် တွင် ရုရှား လွှတ်တော် ဥက္ကဌ က ‌ဗုံး အမှန်တကယ် မပေါက်ကွဲမီ ရက်အနည်းငယ် အလိုကပင် ဗုံးပေါက်ကွဲကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ထိုသို့ ဖြစ်ပျက်လာမှု များ ရှိနေသော်ငြားလည်း ပူတင်သည် ချက်ချင်းညာရှိ မူဆလင်များကို လက်စားချေ စစ်ပွဲဆင်နွှဲမည်ဟု ကြေညာပြီး ကျုးလွန်သည်ဟု ယူဆထားသူ များ ကို "အိမ်သာထဲပါ မကျန် မောင်းထုတ်ပစ်မည်" ဟု ကတိပေးလာခဲ့သည်။

ရုရှား နိုင်ငံသည် စုစည်းလာပြီး ပူတင်၏ လူကြိုက်များ မှု သည် မိုးထိ မြင့်တက်သွားခဲ့သည်။ နောက်လ အတွင်း ပြုလုပ်သည့် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ တွင် ပူတင်သည် အနိုင်ရရှိသွားခဲ့သည်။

၂၀၀၂ ခုနှစ် မော်စကို ပြဇာတ်ရုံကြီး အား အကြမ်းဖက် သမား တို့ တိုက်ခိုက်လာမှု ကို နှိမ်နှင်း ခဲ့စဉ် အတွင်း ရုရှား နိုင်ငံသား အများအပြားသည် လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ ဝင်များ၏ လက်ချက်ဖြင့် သေဆုံးခဲ့ကြရသည်။ ပူတင်သည် ထိုသို့ ဖြစ်လာသော အခြေအနေများကို အခွင့် ကောင်း ယူပြီး ပုဂ္ဂလိက ရုပ်မြင်သံကြား ဌာနများကို ထိန်းချုပ် လိုက် သည်။

၂၀၀၄ တွင် ဘက်စလန် ရှိ စာသင်ကျောင်း တကျောင်းအား အကြမ်းဖက်သမားများက သိမ်းပိုက်လိုက်ချိန်တွင် ပူတင်သည် လူထု ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသည့် ‌ဒေသ အုပ်ချုပ်ရေး မှုး ရာထူးကို ဖျက်သိမ်းပစ်ခဲ့သည်။

ဤနည်း ဖြင့် ပူတင်သည် ပုဂ္ဂလိက ပိုင် ရုပ်မြင်သံကြား ဌာနများ၊ ရွေးကောက်ခံ ဒေသအုပ်ချုပ်ရေး မှုး များ ကို ဖယ်ရှားပစ်လိုက်ခြင်း ဖြင့် အာဏာ ၏ အထွပ်အထိပ်သို့ တက်လှမ်းလာခဲ့သည်။ ထိုသို့ လုပ်နိုင်ရန်လည်း အစစ်အမှန်ကော၊ အတုအယောင်ကော၊ သံသယ ဖြစ်ဖွယ် ကောင်းသော အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ်များ က ပံ့ပိုးပေးခဲ့ခြင်း ပင် ဖြစ်သည်။

ပူတင်သည် ၂၀၁၂ တွင် သမ္မတ ပြန်ဖြစ်လာခဲ့ပြီး နောက် လူများအား အကြောက်တရား ဖြင့် စီမံ အုပ်ချုပ်မှုကို နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒ ထဲ သွတ်သွင်းလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၄'တွင် ယူကရိန်းအား ကျုးကျော်ခဲ့ပြီး နောက်တွင် ရုရှား စစ်တပ်အား အကြမ်းဖက် တပ်ဖွဲ့များ အဖြစ် အသွင်ပြောင်းပေးခဲ့သည်။ စစ်ယူနီဖောင်းများ မှ အမှတ်တံဆိပ်များ အားလုံးကို ဖယ်ရှားပစ်လိုက်သည်။ ၎င်းတို့ ကျုးလွန်ခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်မှု များ အတွက် တာဝန်မရှိ ဟု ငြင်းဆို နိုင်ရန် အတွက် ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်း အရှေ့တောင်ဖက်ခြမ်းရှိ ဒွန်ဘားစ် ဒေသအား တိုက်ခိုက်လာသည့် ကမ်ပိန်းတွင် ချီချင် လက်နက်ကိုင်များကို အသုံးချလာခဲ့သည်။ မူဆလင်ဒေသများတွင် အ‌ခြေစိုက်ထားသော ရုရှားတပ်များကိုလည်း စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ရုရှားသည် ၂၀၁၄ တွင် ပြုလုပ်သည့် ယူကရိန်း၏ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲအားလည်း ဆိုက်ဘာမှ တဆင့် နှောက်ယှက်ရန် ကြိုးစားခဲ့‌သော်လည်း အောင်မြင်မှု မရခဲ့ပေ။

၂၀၁၅ ဧပြီလထဲတွင် ရုရှား ဟက်ကာ များက ISIS အယောင်ဆောင်ကာ ပြင်သစ် ရုပ်မြင်သံကြား ဌာနတခု၏ ထုတ်လွှင့်မှု ကို အုပ်စီးသွားနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင်တော့ ပြင်သစ် တနိုင်ငံလုံးကို အကြောက်တရားများ ဖုံးလွှမ်းစေမည့် ထုတ်လွှင့်မှု များ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။

ရုရှားတို့က ဆိုက်ဘာခါလီဖိတ် (ဆိုက်ဘာ အစ္စလမ် နိုင်ငံ‌ တော်) ဆိုကာ အယောင်ဆောင် ခဲ့ကြသည်။ သို့မှသာ ပြင်သစ် တို့ ယခင်ကထက် ပို၍ တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားလာကြမည်လည်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ လုပ်ရသည့် ရည်ရွယ်ချက်မှာ ပြင်သစ် မဲဆန္ဒရှင်များအား လက်ယာစွန်း ပါတီ ဖြစ်သော အမျိုးသား တပ်ဦးကို မဲပေးလာကြရန် အတွက် ဖြစ်သည်။ ထိုပါတီအား ရုရှားတို့က ဘဏ္ဍာရေး အရ အထောက်အပံ့ ပေးနေခဲ့သည်။

၂၀၁၅ နိုဝင်ဘာလ တွင် ပဲရစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှု တွင် လူပေါင်း ၁၃၀ သေဆုံးပြီး ၃၆၈ ဦး ဒဏ်ရာရသွားခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်ရပ် အပေါ် ကရင်မလင် နှင့် နီးစပ်သော တွေးခေါ် မျှော်မြင်ရေး အဖွဲ့ ၏ တည်ထောင်သူမှ ဝမ်းသာ အားရ ဖြင့် ဥရောပအား ဖက်ဆစ်ဝါဒ နှင့် ရုရှားဖက် ရောက်လာအောင် တွန်းအားပေးမှု အဖြစ် ပြောဆိုခဲ့သည်။ အနောက်ဥရောပတွင် ဖြစ်ပွားလာသော အစစ်အမှန် သို့မဟုတ် အတုအယောင် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှု မှန်သမျှ သည် ရုရှားတို့ အကျိုးရှိရာ ရှိကြောင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။

၂၀၁၆ အစောပိုင်းတွင် ရုရှားတို့သည် ဂျာမဏီတွင် အကြောက်တရားများ ဖြစ်ပေါ်လာရန် အတုအယောင်တခု ဖန်တီးလာကြသည်။ ဆီရီယား တွင် အရပ်သားများကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ပြီး မူဆလင် ဒုက္ခသည်များအား ဥရောပ ဖက် မောင်းထုတ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မူဆလင်များသည် ကလေးငယ်များကို အဓမ္မ ပြုကျင့်ကြသူများ ဖြစ်သည်ဟူသော မိသားစု ဒရာမ တခု ခင်းကျင်းလာကြသည်။ ဂျာမဏီတွင်လည်း ဒီမိုကရေစီ စနစ် ပြိုလဲသွားရန် နှင့် လက်ယာ အစွန်းရောက် ပါတီများ အင်အားကောင်းလာရန် ရည်ရွယ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုမတိုင်မီ စက်တင်ဘာလ အတွင်းက ဂျာမန် အစိုးရ မှ ဆီရီယား ဒုက္ခသည် တသန်း လက်ခံသွားမည်ဟု ကြေငြာခဲ့သည်။ ရုရှားသည်လည်း ချက်ခြင်း ‌ဆိုသလို အရပ်သားများကို ပစ်မှတ်ထား၍ ဗုံးကြဲ တိုက်ခိုက် လာတော့သည်။ ဒုက္ခသည်များ ဖန်တီးပေးပြီး နောက် ရုရှားသည် ဇာတ်ကြောင်း ခင်းပြလာခြင်း ဖြစ်သည်။

၂၀၁၆ ဇန်နဝါရီ လ အတွင်း ရုရှားမီဒီယာများက ဂျာမဏီ တွင် နေထိုင်သော ရုရှား နွယ်ဖွား မိန်းကလေးသည် ခေတ္တခဏ ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ရာ ရွှေ့ပြောင်း ဝင်ရောက်လာသူ မူဆလင်များ၏ ဝိုင်းဝန်း အဓမ္မပြုကျင့်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်ဟု သတင်း ထုတ်လွှင့် ဖြန့်ချီလာခဲ့သည်။

သံသယ ဖြစ်မှု များ နှင့် အတူ ပျာပျာသလဲ ဖြစ်လာသော လက်ယာ အဖွဲအစည်း များက အစိုးရ ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများ ဆော်ဩ လုပ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ ‌ဒေသခံ ရဲ အဖွဲ့က ထိုသို့သော အဓမ္မ ပြုကျင့်ခံရမှု မျိုး မရှိ ခဲ့ပါဟု လူထု ကို အသိပေးလာခဲ့သော်လည်း ရုရှား မီဒီယာများက သတင်းကို ဖုန်းကွယ်ထားသည်ဆိုကာ စွပ်စွဲလာကြသည်။ ထိုအထဲတွင် ရုရှား သံတမန်များလည်း ပါဝင်လာခဲ့သည်။

၂၀၁၆ နောက်ပိုင်းတွင်တော့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည်လည်း "ဒုက္ခသည် ဆိုသူများ၏ ကျုးကျော်ခြင်း ခံရပြီ" ဆိုပြီး ဖန်တီးလာသော အကျပ်အတည်း များ နှင့် ကြုံလာရသည့် နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်။ မိမိတို့ ပြည်နယ်များ ကို ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်ပေးမည့် အစီအစဉ်များ မှ လွတ်မြောက်လိုသူများ အတွက် အခွင့်အရေး တရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အာဖရိကနွယ်ဖွား အမေရိကန်လူမျိုး အနည်းငယ်၏ ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်များ တွင် အကြမ်းဖက်မှုများ လုပ်ခဲ့သည်ကို ၎င်းတို့၏ အကြမ်းဖက်မှု လှိုင်းလုံးကြီး ရိုက်ခတ် ခံခဲ့ရသည် ဆိုကာ လူများ၏ စိတ်ထဲတွင် ထင်ယောင်ထင်မှားဖြစ်အောင် ပုံဖော်ခဲ့ကြသည်။

ပြဿနာ တစုံတရာ မပေါ်ဘဲ တရားမျှတစွာ ကျင်းပခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်များ အပေါ် မယုံကြည်ဟု ဆိုကာ အကြောင်းပြစရာ တခု အဖြစ် လိမ်ညာသည့် သတင်းအမှားများ၊ စွပ်စွဲမှု များ ပြုလုပ်ရန် အသုံးချခဲ့ကြသည်။

ဤသည်တို့က အတွင်းရန်သူ များ၏ နာဇီဝါဒ အစပျိုးလာသည့် ယုံတမ်းစကား များ အသုံးချကာနောက်ကြော ဓါးနှင့် ထိုးခြင်း ခံလိုက်ရသည့် သစ္စာဖေါက်မှု ကြီးပင် ဖြစ်သည်။

အကြမ်းဖက်လိုသည့် အာဏာရှင်များ အတွက် မူ
ရိုက်ခ်ျစတက် မီးရှို့ခံခဲ့ရမှု အား တခဏတာ တုန်လှုပ်စရာ ဖြစ်သော်လည်း တသက်တာ ရိုးကျိူး သွားအောင် လုပ်နိုင်သည်ဟု သင်ခန်းစာ ယူခဲ့ကြသည်။ ကျွနုပ်တို့ ရယူရမည့် သင်ခန်းစာကား မိမိတို့ စိတ်တွင် အလိုအလျောက် ပေါ်လာတတ်သော ကြောက်စိတ် နှင့် ထိခိုက် ဝမ်းနည်းမှု များ ဖြင့်
ကျွနုပ်တို့ ၏ အင်စတီကျူးရှင်း များ ပျက်စီးသွားသည် အထိ မဖြစ်စေသင့်။

သတ္တိရှိခြင်းသည် မကြောက်ခြင်း၊ ဝမ်းနည်းစိတ် မရှိခြင်း ဟု မဆိုလို၊ အာဏာရှင်တို့ မှ မိမိတို့၏ သဘာဝ ကြောက်ရွံ့စိတ်ကို နှိုးဆွအောင် တိုက်ခိုက် စီမံဖန်တီးလာမှု ကို ချက်ခြင်းလို သိရှိပြီး အခက်ခဲဆုံး အချိန် ရောက်နေစဉ်တွင်ပင် တွန်းလှန် နိုင်ခြင်းကိုသတ္တိဟု ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။

ဂျိမ်း မက်ဒီဆန်မှ အာဏာရှင် တိုင်းသည် ၎င်းတို့ အတွက် "လွန်စွာ အခြေအနေ ပေးလာသည့် အရေးပေါ် " ဆိုသည်မှ ထွက်ပေါ်လာတတ်စမြဲ ဟု အကျိုးသင့် အကြောင်းသင့် ဖေါ်ပြခဲ့သည်။ ရိုင်းစတက်ခ်ျ မီးလောင်ခံရပြီးနောက်တွင် ဟန်နာ အာရန့်ဒ် က "ကျမ ဟာ ဘေးလူ တယောက်အနေနဲ့ ရပ်ကြည့်နေလို့ မဖြစ်တော့ဘူးလို့ ယူဆလာတယ်" ဟု ပြောလာခဲ့သည်။

အာဏာသိမ်း ဖို့ တကြိမ် ကြိုးပမ်းမှု ရှိလာခဲ့လျင် မအောင်မြင်ခဲ့လည်း အောင်မြင်ဖို့ အတွက် လေ့ကျင်စရာ ဖြစ်လာခဲ့စမြဲ ဖြစ်သည်။ နောက်တကြိမ်တွင် အရေးပေါ် အခြေအနေက ပိုပြီး ကောင်းသွား နိုင်သည်၊ ကျွနုပ်တို့ အနေဖြင့် မထင်မှတ်စရာ ဟု ဆိုကာ အံ့အားသင့်နေ၍ မဖြစ်ပေ။

Address

Calgary, AB

Website

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Yawnathan Online posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Shortcuts

Share

Category

YAWNATHAN - ONLINE

Reveal the info, bring the truth, storm the brain and make things better