21/07/2025
အေးဆေးတည်ငြိမ်သောသူ
(၁)
အချို့လူများသည် တည်ငြိမ်အေးဆေးသော အသွင်ရှိကြသည်။ သူတို့ကိုယ်သူတို့ သေချာပြီး စိတ်ချ လက်ချ အေးချမ်းငြိမ်သက်ကြသည်။ Cool ဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ မကြာသေးမှီက “Cool People” ဟူသော အမည်ဖြင့် သုတေသနစာတမ်းတစ်စောင်ထွက်လာခဲ့သည်။ ထိုစာတမ်း၏အလိုအရလူတို့သည် အေးချမ်းတည် ငြိမ်စွာ နေနိုင်ရန်အတွက်အရည်အချင်း ၆ မျိုးရှိကြသည်ဟု ဆိုပါသည်။ သူတို့သည် ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ပွင့်လင်း စွာ ဆက်ဆံတတ် (extrovert) ကြသည်။ မိမိဖါသာငြိမ်ကုပ်ပြီး ဖြေဖျောက်နေတတ်သည့် (Introvert) အကျင့် မရှိ ကြပါ။ အမြဲပျော်ရွှင်သော(hedonistic) စိတ်ဓာတ်ရှိရမည်။ စွမ်းဆောင်နိုုင်သူ (Powerful) ဖြစ်ရမည်။ စွန့်စားလို သောသဘောရှိရမည်။ ပွင့်လင်းသောအမြင် နှင့် မိမိဖါသာယုံကြည်မှုအပြည့်ဖြင့့်် (autonomous) နေနိုင်ရမည်။ ထိုအရည်အချင်းတို့နှင့် ပြည့်စုံသူတို့မှာ အေးဆေးတည်ငြိမ်သော လူတို့ ဖြစ်ကြပါသည်။
(၂)
ယခင်လက ထုတ်ဝေသည့် လက်တွေ့စမ်းသပ်ရေးစိတ်ပညာ (Journal of Experimental psycholo- gy: general) စာစောင်မှာပါလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ လူပေါင်း ၆၀၀၀ ခန့်ကိုအင်တာဗျူး လုပ်ပြီးအမေရိကန် အပါ အဝင် ၁၂ နိုင်ငံတို့၌ လက်တွေ့စမ်းသပ်သည့် မေးခွန်းများကို မေးမြန်းခါ အဖြေထုတ်ယူ ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။စမ်း သပ်မှု၏ပထမဆုံးမေးခွန်းမှာမည်သည့်အရည်အသွေးသည် လူအများကို ကောင်းသောလူနှင့် ခင်မင်ဘွယ်ရာလူ များနှင့်ကွဲ၍အေးဆေးသည်ဟုအထင်ရောက်စေပါသနည်း။ အေးဆေးတည်ငြိမ်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုသည်မှာဘယ်နေ ရာမှာဘဲနေနေ အတူတူပဲဖြစ်ပါသည်။ အသက်အရွယ် ဘယ်လောက်ပဲရှိရှိ၊ ဝင်ငွေဘယ်လောက်များသည် နည်း သည်မဟူ၊ သူတို့သည်ပညာ အရည်အချင်းကိုလည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန်မလို မိန်းမ ယောကျာ်း မရွေးမှန်ကန် ပါသည်။
ဒုတိယမေးခွန်းမှာ လူတို့၏အေးဆေးသည်ဟု ထင်စေသောအရည်အသွေးများသည် ယဉ်ကျေးမှုကို လိုက်၍ ပြောင်းလဲမှုရှိပါသလားဆိုသောမေးခွန်းဖြစ်သည်။
သုတေသနလုပ်သူများကို အံ့အားသင့်စေသော အချက်မှာ သူတို့သည်ဘယ်နေရာကိုဘဲရောက်ရောက် သည်အရည်အသွေးများကိုမြင်တွေ့ရခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ ဤစာတမ်းရေးသူများတွင် တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည့် ၀ါရင် (Carleb Warran) ဆိုသူမှာ ဤသုတေသနနယ်ပယ်တွင် အနှစ် ၂ဝမျှ အလုပ်လုပ်နေသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။
မေးခွန်းများကို ဖြေဆိုသူများသည် Cool ဟူသော စကားလုံး၏ သဘောအဓိပ္ပါယ်ကို သိနားလည်ပြီးသူ ဖြစ်ရန်လိုသည်။ စကားလုံးကို မိမိတို့ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ပြီး နားလည်ရသူများကိုမမေးပါ။ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခု တွင် ဤသဘောတရားများကို စာလုံးအဓိပ္ပါယ်အရ ဘာသာပြန်စရာမလိုဘဲ နားလည်ခြင်းကိုဆိုလိုသည်။
` ဤအဖြစ်မှာ ချမ်းသာ၍ပြည့်ပြည့်ဝ၀ နေနိုင်သော လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင်သာ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်မဟုတ်ပေ။ ဤစကားလုံး၏ အဓိပ္ပါယ်ကို နားလည်သည်ဆိုခြင်းသည်အေးဆေးငြိမ်သက်သည့် သဘောသဘာဝကိုနားလည် သည်ဟုဆိုလိုသည်။ သို့သော် အေးဆေးတည်ငြိမ်ခြင်းကိုလူတို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်နားလည်နိုင်ခြင်းမရှိသေးပါ။ ကာလရှည်ကြာစွာလူတို့သဘောပေါက်လက်ခံထားခဲ့ကြသည်မှာတည်ငြိမ်အေးဆေးစွာနေထိုင်ခြင်းကိုကောင်း သည်ဟုသာလူတို့သိထားကြခြင်းဖြစ်သည်။ တည်ငြိမ်အေးဆေးသောသူသည်ခင်မင်ဖွယ်ကောင်းသည်။ အရည် အချင်း ပြည့်ဝသည်။ သူ၏ ကိုယ်ပိုင်စတိုင်သည် ဆွဲဆောင်မှု အားကောင်းသည့် လူမျိုးတွင်သာ တွေ့နိုင်သည်။ ဒေါက်တာဝါရင် တို့ုကသိလိုသည်မှာ Coolness ဆိုသောစကား သည်အဘယ်ကိုရည်ညွှန်းပါသနည်း။ သူတို့ သည် လူတို့၏ကောင်းသောသဘောကိုသာနားလည်လိုခြင်းမဟုတ်။ အချို့လူများကအေးဆေးသည်။ အချို ့က မအေးမဆေး ပျာလောင်ခတ်နေသည်။ မကောင်းသောသူများလည်း ရှိကြသည်။ ထို့နောက်သူတို့ကသူတို့ုိနှင့် ပတ်သက်သည့် အရည်အချင်း ၁၅ မျိုးလောက်ကိုလည်း ရှိမရှိကို မေးကြသည်။
တချိန်က ကုမ္ပဏီ ဥက္ကဌ များ (Tech CEO) သည် လျှပ်စစ်ကားကိုမောင်း၍စတိုင်ယူကြသည်။ အာကာ သသို့သွားခါ ကြွားလုံးထုတ်ကြသည်။ မဂ္ဂဖင်းတစ်စောင်ကလူတို့သည် အေးဆေးသည်ဟု အထင်ခံရအောင်သုံး ကြသောပစ္စည်း များမှာတစ်နှစ်လျှင် ၂ ဒဿမ ၄ ထရီလီယံ ဘိုးမျှရှိသည်ဟုဆိုပါသည်။
ဤအေးဆေးခြင်းစကားလုံးမှာ ၁၉၆၀ ပတ်ဝန်းကျင်က အာဖရိကန် အမေရိကန်လူမျိုးနင့်ဥရောပ ဘိုဟီီီီီီီီီီီ မီယံ လူမျိုး တို့အကြား စတင်အသုံးပြုခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ မိအိုဖအိုများ၊ ဆရာများ၊ သီလရင်ဆရာကြီးတို့သည် ကောင်း၏။ သို့သော်မအေးဆေးကြပါ။ ကောင်းသောလူဖြစ်ရခြင်းသည် အေးဆေးသူဖြစ်ဖို့လုံလောက်မှုမရှိပါ။ မိမိတို့၏ ခံစားချက်များကိုမပြသခြင်းကို အေးဆေးသည်ဟုထင်မြင်ကြသည်။ ဓါတ်ပုံရိုက်သောအခါ မရယ် မပြုံး နေသောသူကိုအေးဆေးသူဟု မြင်ကြသည်။
ထိုနေရာတွင် ကောင်းသောလူနှင့် အေးဆေးတည်ငြိမ်သောလူတို့သည် များစွာသောအရည်အချင်းများ ၌ အတူတူ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ သို့သော် ကောင်းသောလူ၏ ထူးခြားချက်မှာ ကောင်းသောလူတို့သည် လိုက်လျော သောဘောရှိခြင်း၊ ထုံးစံကို မြတ်နိုးခြင်း၊ ခိုင်ခန့်သော ယုံကြည်မှုရှိခြင်း၊ နွေးထွေးသော သဘောထားတူညီခြင်း၊ လူတိုင်းသည် ညီမျှသောသဘော၊ အားလုံးတူသောသဘော၊ မိမိဘာသာ တာဝန်သိပြီး ငြိမ်သက်အေးချမ်းသော သဘောကိုဖေါ်ဆောင်ပါသည်။ စွမ်းဆောင်ရည်ရှိသောသူတို့သည်အေးချမ်းငြိမ်သက်သည့် အပြင်ကောင်းသော သဘောကိုလည်း ဆောင်ကြပါသည်။
ထိ့ုကြောင့်သုတေသနပြုချက်တွင် Cool ၏သဘာဝကိုမသိသောသူတို့အားသုတေသနပြုသူများမှ ဖယ် ရှားထားခြင်းဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုတွင် အေးချမ်းငြိမ်သက်ခြင်း ဆိုသောစကားကို မည်သည့်အခါမှာသုံးရ သည်ကို မသိသောသူများကိုဆိုလိုပါသည်။ အေးဆေးသောသူများကို အခြားလူတို့ထက်လူမှုရေးအဆင့်အတန်း မြင့်မားသည်ဟုယူဆကြသည်။ ဤသုတေသနပြုချက်မှာအသက်အရွယ်မျိုးစုံပါဝင်သော်လည်းအသက် ၃၀ နှင့် အောက် လူများကို အဓိက ရည်ရွယ်ပါသည်။
ထို့ပြင် ယဉ်ကျေးမှု၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သော ရန်လိုခြင်း (aggressive)၊ အများအပေါ် လွှမ်းမိုးနိုင် ခြင်းဆိုသော အချင်းအရာသည် ယဉ်ကျေးမှုပုံစံ အမျိုးမျိုးကိုလိုက်၍ ပြောင်းလဲပါသည်။ ဒေါက်တာ ပရင့်စတိန်း (Mitch Prinstein) မှာစိတ်ပညာဆိုင်ရာ စာအုပ်အမျိုးမျိုး ရေးခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူကအနောက်တိုင်း နိုင်ငံများတွင် ရန်လိုခြင်း၊ ကျူးကျော်နှောင့်ယှက်ခြင်းကို လူကောင်းတို့၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်အနေဖြင့် လက်ခံထားကြသည်။ ထိုကိစ္စမှာ အရှေ့တိုင်းသားတို့အဖို့ မလိုလားအပ်သော လူ၏ အရည်အချင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပရင့်စကိန်းသည် ပေါ်ပြူလာဖြစ်ချင်းအတွက် လူတို့တွင်ရှိရမည့် အရည်အချင်းများ စာအုပ်များကိုလည်း ပြုစုသူဖြစ်ရာ Coolness သည် ပေါ်ပြူလာဖြစ်ရန် အကြောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။
သုတေသနပြုသူများက လူတို့၏အရွယ် အမျိုးမျိုးတွင် လူပျိုဖော်ဝင်စ (Adolescence) အရွယ်သည်လူ အများအဖို့ အေးဆေးစွာနေလိုခြင်းအတွက် စိတ်ဓာတ်အရ ရှင်သန်ဆုံး အချိန်ဖြစ်သည်။ သူသည် လူအများ က ဝယ်သည့်ပစ္စည်း၊ မည်သူ့ကို ချစ်ခင်သည်၊ ဘယ်လိုစကားပြောရမည်နှင့် ပျော်ရွှင်မှုအတွက် ဘာတွေလုပ်ရ မည် ဆိုသော အချက်များက လွှမ်းမိုးနေသည်။
သို့သော် သင်ယုံကြည်သည့် အေးချမ်းတည်ငြိမ်မှုဆိုသည်မှာ ကျယ်ပြန့်သော ယဉ်ကျေးမှုနယ်ပယ်တွင် သင့်ခံယူချက်နှင့်ကိုက်ညီလိုမှကိုက်ညီပါလိမ့်မည်။ အေးချမ်းတည်ငြိမ်သောသူနှင့် လူကောင်းတို့မှာအခါခပ်သိမ်း တူညီကြသည်မဟုတ်ပေ။ ကောင်းသောသူနှင့် တည်ငြိမ်မှုရှိသောသူတို့ကို ခွဲခြားရန် လူအများကို မေးသောအခါ ကြင်နာတတ်ခြင်းနှင့် ကူညီလိုခြင်း ၂ ခုမှာ ကောင်းသောသူတွင် ရှိသည်ဟုဖြေဆိုသည်။
ထို့ကြောင့် အေးချမ်းတည်ငြိမ်သောသူ ဆိုသည်မှာ လူတို့၏ ဦးတည်ချက် ဖြစ်သင့်မသင့် စဉ်းစား ကြည့်သင့်သည်။ သုတေသနပြုသူများက ဤကိစ္စအပေါ် သံသယရှိကြသည်။
လူတို့သည် အေးဆေးတည်ငြိမ်စွာ နေနိုင်ရေးအတွက် စွန့်စားရခြင်း၊ ငယ်ရွယ်စဉ်ကာလ၌ ဖြစ်ပါက ဘေးပါတ်ဝန်းကျင်တွင် ပေါ်ပြူလာဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဆိုးကျိုးများရှိ၏။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်ကပြုလုပ်ခဲ့သော စူးစမ်းလေ့ လာမှုတစ်ခုက ၄င်း၏အန္တရယ်များကို ဖေါ်ပြခဲ့သည်။ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်တွင် ဤကဲ့သို့ ပြင်ပမှကြည့်လျင် အေးဆေးသည်ဟူသောအဖြစ်ကို ရရန် ကျိုးစားသော လူငယ်အများအပြားမှာ အသက်၂ဝကျော်လာသောအခါ တွင် အရက်သေစာသောက်ခြင်း၊ ဆေးချခြင်းနှင့် လူမှုဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်တွင် အခက်အခဲများစွာ ကြုံရသည် ဟု ဆိုပါသည်။ သူတို့သည် အစွန်းရောက်သော အပြုအမူများကို သူတို့၏ အေးဆေးသော အမူအရာဖြစ် ပေါ် ရေးအတွက် ပြုလုပ်ကြသည်ဟု ဆိုသည်။
(၃)
ကျောင်းသားငယ်တစ်ယောက် ကျောင်းတွင် ပေါ်ပြူလာဖြစ်ရေးမှာ သူတို့၏ အရည်အချင်း၊ စိုးမိုးမှုနှင့် မြင်သာထင်သာရှိမှု တို့အပေါ်တွင်မူတည်ရပေရာ ထိုအရာများရရှိအောင် ကြိုးစားရမည့်အပြင် နောင်လာမည့် အရေးကိစ္စများတွင် အောင်မြင်မှုရရေးမှာလည်း ထိုအလုပ်ပေါ်တွင် မူတည်နေသည်ဟု ဒေါက်တာပရင့် စကိန်း ကဆိုသည်။ ကလေးတစ်ယောက်သည်အေးချမ်းငြိမ်သက်သော လက္ခဏာမရှိသည့်တိုင် အရင်းနှီးဆုံး မိတ်ဆွေ တစ်ယောက်၏ ထောက်ခံမှုကို ရသည်ဆိုလျင်ပင် သူတို့အတွက် အောင်မြင်မှုရနိုင်သည်ဟု ဆို၏။
ေအးေဆးတည္ျငိမ္ေသာသူ
(၁)
အခ်ိဳ႕လူမ်ားသည္ တည္ျငိမ္ေအးေဆးေသာ အသြင္ရွိၾကသည္။ သူတို႕ကုိယ္သူတို႕ ေသခ်ာျပီး စိတ္ခ် လက္ခ် ေအးခ်မ္းျငိမ္သက္ၾကသည္။ Cool ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ မၾကာေသးမွီက “Cool People” ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ သုေတသနစာတမ္းတစ္ေစာင္ထြက္လာခဲ့သည္။ ထိုစာတမ္း၏အလိုအရလူတို႔သည္ ေအးခ်မ္းတည္ ျငိမ္စြာ ေနနိုင္ရန္အတြက္အရည္အခ်င္း ၆ မ်ိဳးရွိၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။ သူတို႔သည္ ျပင္ပကမာၻႏွင့္ ပြင့္လင္း စြာ ဆက္ဆံတတ္ (extrovert) ၾကသည္။ မိမိဖါသာျငိမ္ကုပ္ျပီး ေျဖေဖ်ာက္ေနတတ္သည့္ (Introvert) အက်င့္ မရွိ ၾကပါ။ အျမဲေပ်ာ္ရႊင္ေသာ(hedonistic) စိတ္ဓာတ္ရွိရမည္။ စြမ္းေဆာင္ႏိုုင္သူ (Powerful) ျဖစ္ရမည္။ စြန္႔စားလို ေသာသေဘာရွိရမည္။ ပြင့္လင္းေသာအျမင္ ႏွင့္ မိမိဖါသာယံုၾကည္မႈအျပည့္ျဖင့့္္ (autonomous) ေနႏိုင္ရမည္။ ထိုအရည္အခ်င္းတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုသူတို႔မွာ ေအးေဆးတည္ျငိမ္ေသာ လူတို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။
(၂)
ယခင္လက ထုတ္ေ၀သည့္ လက္ေတြ႔စမ္းသပ္ေရးစိတ္ပညာ (Journal of Experimental psycholo- gy: general) စာေစာင္မွာပါလာခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လူေပါင္း ၆၀၀၀ ခန္႔ကိုအင္တာဗ်ဴး လုပ္ျပီးအေမရိကန္ အပါ အ၀င္ ၁၂ ႏိုင္ငံတို႔၌ လက္ေတြ႔စမ္းသပ္သည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို ေမးျမန္းခါ အေျဖထုတ္ယူ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။စမ္း သပ္မႈ၏ပထမဆံုးေမးခြန္းမွာမည္သည့္အရည္အေသြးသည္ လူအမ်ားကို ေကာင္းေသာလူႏွင့္ ခင္မင္ဘြယ္ရာလူ မ်ားႏွင့္ကြဲ၍ေအးေဆးသည္ဟုအထင္ေရာက္ေစပါသနည္း။ ေအးေဆးတည္ျငိမ္သည့္ပုဂၢိဳလ္ဆိုသည္မွာဘယ္ေန ရာမွာဘဲေနေန အတူတူပဲျဖစ္ပါသည္။ အသက္အရြယ္ ဘယ္ေလာက္ပဲရွိရွိ၊ ၀င္ေငြဘယ္ေလာက္မ်ားသည္ နည္း သည္မဟူ၊ သူတို႔သည္ပညာ အရည္အခ်င္းကုိလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္မလို မိန္းမ ေယာက်ာ္း မေရြးမွန္ကန္ ပါသည္။
ဒုတိယေမးခြန္းမွာ လူတို႔၏ေအးေဆးသည္ဟု ထင္ေစေသာအရည္အေသြးမ်ားသည္ ယဥ္ေက်းမႈကို လိုက္၍ ေျပာင္းလဲမႈရွိပါသလားဆိုေသာေမးခြန္းျဖစ္သည္။
သုေတသနလုပ္သူမ်ားကို အံ့အားသင့္ေစေသာ အခ်က္မွာ သူတို႔သည္ဘယ္ေနရာကိုဘဲေရာက္ေရာက္ သည္အရည္အေသြးမ်ားကိုျမင္ေတြ႔ရျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဤစာတမ္းေရးသူမ်ားတြင္ တစ္ဦးအပါအ၀င္ျဖစ္သည့္ ၀ါရင္ (Carleb Warran) ဆိုသူမွာ ဤသုေတသနနယ္ပယ္တြင္ အႏွစ္ ၂၀မွ် အလုပ္လုပ္ေနသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။
ေမးခြန္းမ်ားကို ေျဖဆိုသူမ်ားသည္ Cool ဟူေသာ စကားလံုး၏ သေဘာအဓိပၸါယ္ကို သိနားလည္ျပီးသူ ျဖစ္ရန္လုိသည္။ စကားလံုးကို မိမိတို႔ဘာသာသို႔ ဘာသာျပန္ျပီး နားလည္ရသူမ်ားကိုမေမးပါ။ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခု တြင္ ဤသေဘာတရားမ်ားကို စာလံုးအဓိပၸါယ္အရ ဘာသာျပန္စရာမလိုဘဲ နားလည္ျခင္းကိုဆိုလုိသည္။
` ဤအျဖစ္မွာ ခ်မ္းသာ၍ျပည့္ျပည့္၀၀ ေနႏိုင္ေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္သာ ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္မဟုတ္ေပ။ ဤစကားလံုး၏ အဓိပၸါယ္ကုိ နားလည္သည္ဆိုျခင္းသည္ေအးေဆးျငိမ္သက္သည့္ သေဘာသဘာ၀ကိုနားလည္ သည္ဟုဆိုလိုသည္။ သို႔ေသာ္ ေအးေဆးတည္ျငိမ္ျခင္းကိုလူတို႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔နားလည္ႏုိင္ျခင္းမရွိေသးပါ။ ကာလရွည္ၾကာစြာလူတို႔သေဘာေပါက္လက္ခံထားခဲ့ၾကသည္မွာတည္ျငိမ္ေအးေဆးစြာေနထိုင္ျခင္းကိုေကာင္း သည္ဟုသာလူတို႔သိထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ တည္ျငိမ္ေအးေဆးေသာသူသည္ခင္မင္ဖြယ္ေကာင္းသည္။ အရည္ အခ်င္း ျပည့္၀သည္။ သူ၏ ကုိယ္ပုိင္စတိုင္သည္ ဆြဲေဆာင္မႈ အားေကာင္းသည့္ လူမ်ိဳးတြင္သာ ေတြ႔နုိင္သည္။ ေဒါက္တာ၀ါရင္ တို႔ုကသိလုိသည္မွာ Coolness ဆိုေသာစကား သည္အဘယ္ကိုရည္ညႊန္းပါသနည္း။ သူတို႔ သည္ လူတို႔၏ေကာင္းေသာသေဘာကိုသာနားလည္လုိျခင္းမဟုတ္။ အခ်ိဳ႕လူမ်ားကေအးေဆးသည္။ အခ်ိဳ ႔က မေအးမေဆး ပ်ာေလာင္ခတ္ေနသည္။ မေကာင္းေသာသူမ်ားလည္း ရွိၾကသည္။ ထို႔ေနာက္သူတို႔ကသူတို႔ုိႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အရည္အခ်င္း ၁၅ မ်ိဳးေလာက္ကိုလည္း ရွိမရွိကို ေမးၾကသည္။
တခ်ိန္က ကုမၸဏီ ဥကၠဌ မ်ား (Tech CEO) သည္ လွ်ပ္စစ္ကားကိုေမာင္း၍စတိုင္ယူၾကသည္။ အာကာ သသို႔သြားခါ ၾကြားလံုးထုတ္ၾကသည္။ မဂၢဖင္းတစ္ေစာင္ကလူတို႔သည္ ေအးေဆးသည္ဟု အထင္ခံရေအာင္သံုး ၾကေသာပစၥည္း မ်ားမွာတစ္ႏွစ္လွ်င္ ၂ ဒႆမ ၄ ထရီလီယံ ဘိုးမွ်ရွိသည္ဟုဆိုပါသည္။
ဤေအးေဆးျခင္းစကားလံုးမွာ ၁၉၆၀ ပတ္၀န္းက်င္က အာဖရိကန္ အေမရိကန္လူမ်ိဳးနင့္ဥေရာပ ဘိုဟီီီီီီီီီီီ မီယံ လူမ်ိဳး တို႔အၾကား စတင္အသံုးျပဳခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ မိအိုဖအိုမ်ား၊ ဆရာမ်ား၊ သီလရင္ဆရာၾကီးတို႔သည္ ေကာင္း၏။ သို႔ေသာ္မေအးေဆးၾကပါ။ ေကာင္းေသာလူျဖစ္ရျခင္းသည္ ေအးေဆးသူျဖစ္ဖို႔လံုေလာက္မႈမရွိပါ။ မိမိတို႔၏ ခံစားခ်က္မ်ားကိုမျပသျခင္းကို ေအးေဆးသည္ဟုထင္ျမင္ၾကသည္။ ဓါတ္ပံုရိုက္ေသာအခါ မရယ္ မျပံဳး ေနေသာသူကိုေအးေဆးသူဟု ျမင္ၾကသည္။
ထုိေနရာတြင္ ေကာင္းေသာလူႏွင့္ ေအးေဆးတည္ျငိမ္ေသာလူတို႔သည္ မ်ားစြာေသာအရည္အခ်င္းမ်ား ၌ အတူတူ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေကာင္းေသာလူ၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ေကာင္းေသာလူတို႔သည္ လိုက္ေလ်ာ ေသာေဘာရွိျခင္း၊ ထံုးစံကို ျမတ္နိုးျခင္း၊ ခိုင္ခန္႔ေသာ ယံုၾကည္မႈရွိျခင္း၊ ေႏြးေထြးေသာ သေဘာထားတူညီျခင္း၊ လူတိုင္းသည္ ညီမွ်ေသာသေဘာ၊ အားလံုးတူေသာသေဘာ၊ မိမိဘာသာ တာ၀န္သိျပီး ျငိမ္သက္ေအးခ်မ္းေသာ သေဘာကိုေဖၚေဆာင္ပါသည္။ စြမ္းေဆာင္ရည္ရွိေသာသူတို႔သည္ေအးခ်မ္းျငိမ္သက္သည့္ အျပင္ေကာင္းေသာ သေဘာကိုလည္း ေဆာင္ၾကပါသည္။
ထ႔ိုေၾကာင့္သုေတသနျပဳခ်က္တြင္ Cool ၏သဘာ၀ကိုမသိေသာသူတို႔အားသုေတသနျပဳသူမ်ားမွ ဖယ္ ရွားထားျခင္းျဖစ္သည္။ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုတြင္ ေအးခ်မ္းျငိမ္သက္ျခင္း ဆုိေသာစကားကို မည္သည့္အခါမွာသံုးရ သည္ကို မသိေသာသူမ်ားကိုဆုိလုိပါသည္။ ေအးေဆးေသာသူမ်ားကို အျခားလူတို႔ထက္လူမႈေရးအဆင့္အတန္း ျမင့္မားသည္ဟုယူဆၾကသည္။ ဤသုေတသနျပဳခ်က္မွာအသက္အရြယ္မ်ိဳးစံုပါ၀င္ေသာ္လည္းအသက္ ၃၀ ႏွင့္ ေအာက္ လူမ်ားကို အဓိက ရည္ရြယ္ပါသည္။
ထုိ႔ျပင္ ယဥ္ေက်းမႈ၏ လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ ရန္လုိျခင္း (aggressive)၊ အမ်ားအေပၚ လႊမ္းမိုးႏိုင္ ျခင္းဆုိေသာ အခ်င္းအရာသည္ ယဥ္ေက်းမႈပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလုိက္၍ ေျပာင္းလဲပါသည္။ ေဒါက္တာ ပရင့္စတိန္း (Mitch Prinstein) မွာစိတ္ပညာဆုိင္ရာ စာအုပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေရးခဲ့သူျဖစ္သည္။ သူကအေနာက္တိုင္း ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ရန္လုိျခင္း၊ က်ဴးေက်ာ္ေႏွာင့္ယွက္ျခင္းကုိ လူေကာင္းတို႔၏ လကၡဏာတစ္ရပ္အေနျဖင့္ လက္ခံထားၾကသည္။ ထိုကိစၥမွာ အေရွ႕တိုင္းသားတို႔အဖို႔ မလိုလားအပ္ေသာ လူ၏ အရည္အခ်င္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ပရင့္စကိန္းသည္ ေပၚျပဴလာျဖစ္ခ်င္းအတြက္ လူတို႔တြင္ရွိရမည့္ အရည္အခ်င္းမ်ား စာအုပ္မ်ားကိုလည္း ျပဳစုသူျဖစ္ရာ Coolness သည္ ေပၚျပဴလာျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု ဆုိပါသည္။
သုေတသနျပဳသူမ်ားက လူတို႔၏အရြယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ လူပ်ိဳေဖာ္၀င္စ (Adolescence) အရြယ္သည္လူ အမ်ားအဖို႔ ေအးေဆးစြာေနလိုျခင္းအတြက္ စိတ္ဓာတ္အရ ရွင္သန္ဆံုး အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ သူသည္ လူအမ်ား က ၀ယ္သည့္ပစၥည္း၊ မည္သူ႔ကို ခ်စ္ခင္သည္၊ ဘယ္လုိစကားေျပာရမည္ႏွင့္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈအတြက္ ဘာေတြလုပ္ရ မည္ ဆိုေသာ အခ်က္မ်ားက လႊမ္းမိုးေနသည္။
သို႔ေသာ္ သင္ယံုၾကည္သည့္ ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္မႈဆုိသည္မွာ က်ယ္ျပန္႔ေသာ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ပယ္တြင္ သင့္ခံယူခ်က္ႏွင့္ကိုက္ညီလိုမွကိုက္ညီပါလိမ့္မည္။ ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္ေသာသူႏွင့္ လူေကာင္းတို႔မွာအခါခပ္သိမ္း တူညီၾကသည္မဟုတ္ေပ။ ေကာင္းေသာသူႏွင့္ တည္ျငိမ္မႈရွိေသာသူတို႔ကို ခြဲျခားရန္ လူအမ်ားကို ေမးေသာအခါ ၾကင္နာတတ္ျခင္းႏွင့္ ကူညီလိုျခင္း ၂ ခုမွာ ေကာင္းေသာသူတြင္ ရွိသည္ဟုေျဖဆိုသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္ေသာသူ ဆိုသည္မွာ လူတို႔၏ ဦးတည္ခ်က္ ျဖစ္သင့္မသင့္ စဥ္းစား ၾကည့္သင့္သည္။ သုေတသနျပဳသူမ်ားက ဤကိစၥအေပၚ သံသယရွိၾကသည္။
လူတို႔သည္ ေအးေဆးတည္ျငိမ္စြာ ေနႏိုင္ေရးအတြက္ စြန္႔စားရျခင္း၊ ငယ္ရြယ္စဥ္ကာလ၌ ျဖစ္ပါက ေဘးပါတ္၀န္းက်င္တြင္ ေပၚျပဴလာျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားရွိ၏။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ကျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ စူးစမ္းေလ့ လာမႈတစ္ခုက ၄င္း၏အႏၱရယ္မ်ားကို ေဖၚျပခဲ့သည္။ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္တြင္ ဤကဲ့သို႔ ျပင္ပမွၾကည့္လ်င္ ေအးေဆးသည္ဟူေသာအျဖစ္ကို ရရန္ က်ိဳးစားေသာ လူငယ္အမ်ားအျပားမွာ အသက္၂၀ေက်ာ္လာေသာအခါ တြင္ အရက္ေသစာေသာက္ျခင္း၊ ေဆးခ်ျခင္းႏွင့္ လူမႈဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္တြင္ အခက္အခဲမ်ားစြာ ၾကံဳရသည္ ဟု ဆိုပါသည္။ သူတို႔သည္ အစြန္းေရာက္ေသာ အျပဳအမူမ်ားကို သူတို႔၏ ေအးေဆးေသာ အမူအရာျဖစ္ ေပၚ ေရးအတြက္ ျပဳလုပ္ၾကသည္ဟု ဆုိသည္။
(၃)
ေက်ာင္းသားငယ္တစ္ေယာက္ ေက်ာင္းတြင္ ေပၚျပဴလာျဖစ္ေရးမွာ သူတို႔၏ အရည္အခ်င္း၊ စိုးမိုးမႈႏွင့္ ျမင္သာထင္သာရွိမႈ တို႔အေပၚတြင္မူတည္ရေပရာ ထိုအရာမ်ားရရွိေအာင္ ၾကိဳးစားရမည့္အျပင္ ေနာင္လာမည့္ အေရးကိစၥမ်ားတြင္ ေအာင္ျမင္မႈရေရးမွာလည္း ထိုအလုပ္ေပၚတြင္ မူတည္ေနသည္ဟု ေဒါက္တာပရင့္ စကိန္း ကဆိုသည္။ ကေလးတစ္ေယာက္သည္ေအးခ်မ္းျငိမ္သက္ေသာ လကၡဏာမရွိသည့္တိုင္ အရင္းႏွီးဆံုး မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္၏ ေထာက္ခံမႈကို ရသည္ဆိုလ်င္ပင္ သူတို႔အတြက္ ေအာင္ျမင္မႈရႏိုင္သည္ဟု ဆုိ၏။
Ref: What makes Someone Cool? By Christina Caron N.Y. Times 30 June 2025
