13/11/2025
#قلعهها در ولایت دایکندی
در استان دایکندی واقع در مرکز افغانستان، چندین محوطه قلعهای تاریخی وجود دارد که واجد اهمیت فرهنگی، تاریخی و معماریاند. در ادامه مهمترین آنها را مرور میکنیم:
🔍 قلعه «چهار برج»
یکی از شناختهشدهترین قلعهها در این استان، قلعهای است که در محافل محلی به «قلعه چهار برج» شناخته میشود. برخی نکات مربوط به آن:
ساخت این نوع قلعهها (با چهار برج و دیوار بلند) عمدتاً در گوشه و کنار دایکندی برای تأمین امنیت، محافظت از خانها و بزرگان و جلوگیری از تهاجم به کار گرفته شده است.
این قلعهها به لحاظ تاریخی دیرینه چندانی ندارند؛ طبق گزارشها، دستکم در ۳۰ سال اخیر به شکل منظمتر احداث شدهاند.
به گفته آقای سیرت، یکی از مسئولان محلی: «قلعهٔ تاریخی «خدیر» در سازمان یونسکو ثبت شده، اما پروژه بازسازی آن با سقوط دولت جمهوری متوقف شده است.»
چالشها: به دلیل وضعیت اقتصادی، دسترسی به منابع، و محیط امن برای مرمت، بسیاری از این قلعهها وضعیت خوبی ندارند و نیاز به مرمت دارند.
🏰 قلعهای تاریخی دیگر در دایکندی
یک مورد دیگر که گزارش شده، قلعهای با چهار برج در دایکندی است که وضعیت بسیار آسیبپذیر دارد:
این قلعه دارای چهار برج هر یک تقریباً ۲۲ متر ارتفاع است و فاصله بین برجها حدود ۷۰ متر بوده است.
مساحت بنا حدود ۴۰۰ متر مربع تخمین زده شده و شامل شش سالن زندگی، چند حمام، سه آشپزخانه و ۱۲ اتاق در طبقه دوم بوده است.
بخشهایی از دیوار و یکی از برجها تخریب شدهاند؛ مالک بنا اعلام کرده که توان مالی مرمت کامل را ندارد.
بنا در فهرست آثار فرهنگی توسط وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان ثبت شده است.
✅ اهمیت و چالشها
اهمیت:
قلعهها نمادهای قدرت محلی، امنیت و معماری بومی هستند؛ نشاندهندهٔ روشهای دفاعی در مناطق کوهستانی افغانستان.
از منظر فرهنگی، این قلعهها بخشی از میراث ملموس منطقه محسوب میشوند که میتوانند برای مطالعات تاریخی، جامعهشناسی و گردشگری اهمیت داشته باشند.
چالشها:
بسیاری از این قلعهها به دلیل عدم مرمت، شرایط اقلیمی سخت، و کمبود بودجه در وضعیت نابسامانی هستند.
دسترسی جغرافیایی سخت (بهویژه در زمستان) و محدودیت منابع محلی باعث شده که اقدامات مرمتی به تأخیر انجام شود.
اسناد و پژوهشهای دقیق کمی دربارهٔ این قلعهها منتشر شدهاند — اطلاعات پراکنده و ناقص هستند