Konsyans & Libete

Konsyans & Libete Yon paj pou leve konsyans pep la sou verite,istwa,jistis ak libete.

🟥🔶Madan Sara se yon figi santral nan ekonomi enfòmèl ayisyen an. Se fanm ki jwe wòl entèmedyè ant ti pwodiktè (sitou pey...
22/05/2025

🟥🔶Madan Sara se yon figi santral nan ekonomi enfòmèl ayisyen an. Se fanm ki jwe wòl entèmedyè ant ti pwodiktè (sitou peyizan) ak konsomatè final yo. Yo achte pwodwi agrikòl nan zòn riral yo, pote yo ale nan vil, e vann yo sou mache piblik. Yo se poto mitan s*kilasyon manje, e yo pote sou do yo yon pati esansyèl nan ekonomi lokal la.
Orijin ♦️
🔹Sistèm Madan Sara a gen rasin li nan epòk kolonyal la, kote fanm esklav yo te konn al vann ti pwodwi nan vil pou achte libète pitit yo oswa soutni fanmi yo.
🔹Apre endepandans lan, fanm peyizan yo kontinye ak pratik sa a, epi li vin tounen yon estrikti fondamantal pou ekonomi riral ak vil yo.
🔶Tèm “Madan Sara” a soti Ayiti, men li gen resanblans ak lòt modèl fanm machann nan Karayib la oswa Afrik (tankou “market women” nan Nijerya).
🔶Wòl Madan Sara nan sosyete a
🔹 Ekonomik:Yo konekte mòn ak lavil.
🔹Yo jere s*kilasyon manje sou tout zile a.
🔹Yo kontribye plis pase 60% nan mache agrikòl lokal la.
🔶 Sosyokiltirèl:
🔹Yo se modèl detèminasyon, dyalòg, ak solidarite.
🔹Yo se fanm ki toujou leve bonè, pran risk, epi pa janm bay legen.
🔹Anpil nan yo bati kay, mete timoun lekòl, epi vin antreprenè.
🔶 Politik:
🔹Malgre enpòtans yo, yo pa souvan reprezante nan espas desizyon yo.
🔹Yo viktim neglijans leta e pafwa abi fòs lòd yo.
🔶Madan Sara kòm senbòl rezistans
Malgre yo pa gen aksè a kredi, sekirite oswa asirans, yo fonksyone kòm baz rezistans ekonomik fanm .
🔹Madan Sara" pa sispann mete limyè sou jan yo ap defye sistèm dominan ki pa janm rekonèt valè travay yo.
♦️Madan Sara se plis pase yon machann. Se yon pilye. Se yon fanm ki pote ekonomi an sou tèt li, k ap lite kont mizè, ensekirite, e neglijans gouvènman yo, tout pandan l ap nouri yon peyi.
Men yon melanj achtag ou ka mete anba atik ou sou Madan Sara — yo melanje kreyòl ak franse, kout ak estratejik pou atire plis moun sou rezo yo:

🟥♦️Chante Tradisyonèl Timoun nan Kilti Ayisyèn: Memwa, Jwèt ak Idantite🔶Nan kè chak sosyete, chante timoun yo se plis pa...
17/05/2025

🟥♦️Chante Tradisyonèl Timoun nan Kilti Ayisyèn: Memwa, Jwèt ak Idantite
🔶Nan kè chak sosyete, chante timoun yo se plis pase yon senp melodi. Yo se zouti edikatif, mwayen transmisyon konesans, ak pòtay sou kilti pèp la. An Ayiti, chante tradisyonèl timoun okipe yon plas espesyal nan lavi kominotè. Yo sèvi kòm zouti pou jwe, aprann, kominike valè, ak kenbe memwa kolektif vivan.
♦️Orijin ak Wòl Chante Timoun
Chante timoun ayisyen pran rasin nan tradisyon oral afriken, melanje ak enfliyans kolonyal e kreyòl. Yo tradwi eksperyans pèp la, sitou moun andeyò ki viv toupre lanati, ki sèvi ak imajinasyon ak pawòl pou aprann pitit yo. Chante sa yo transmèt:
🔹Konpòtman moral: respekte manman, pa vòlè, travay di.
🔹Lavi chak jou: jaden, zannimo, manje, fanmi.
🔹Istwa ak rezistans: egzanp chante “Nèg Mawon”Tipoulèt sove, madan wa bezwen l'.
🔶Karakteristik Chante Timoun Ayisyen
Lang: Anpil chante fèt an kreyòl, kèk gen fòm biling (franse-kreyòl).
🔹Mizik: Senp, repete, ak ritm fasil pou timoun suiv.
🔹Jwèt: Chante yo souvan mache ak mouvman, won, danse, imite bèt.
🔹Istwa: Yo souvan rakonte ti istwa imajinè oswa reyalite chak jou.
🔹Moralite: Plizyè gen leson oubyen avètisman (egzanp: Zenglendo pa ladann).
🔶Valè Edikatif ak Sosyal
🔹Devlopman Lang: Chante ede timoun aprann mo, estrikti fraz, entonasyon.
🔹Leson Sosyal: Yo montre respè, kolaborasyon, obeyisans.
🔹Sens Kominotè: Chante kolektif ranfòse sans viv ansanm ak tradisyon.
🔹Memwa Kiltirèl: Yo ankre timoun nan idantite ayisyèn, malgre modènite.
🔶Menas ak Pwoteksyon
🔹Nan epòk dijital kote mizik etranje anvayi telefòn ak lekòl, anpil nan chante sa yo ap disparèt. Timoun yo pa tande yo lakay, ni nan medya. Se poutèt sa li enpòtan pou:
🔹Ankouraje lekòl entegre yo nan klas (matènèl, kreyasyon mizikal).
🔹Kreye fich edikatif, liv ak videyo sou chante sa yo.
🔹Ankouraje granmoun chante yo ak pitit yo lakay.
🔹Mete chante yo sou rezo sosyal pou plis vizibilite.
♦️Chante tradisyonèl timoun pa senp melodi. Yo se chimen pou timoun vin tounen sitwayen ki konekte ak rasin yo. Se zouti kiltirèl, afektif ak edikatif ki merite plis plas nan lekòl, medya ak fanmi ayisyèn yo. Pwoteje yo, se sove yon gwo pati nan lespri pèp la.


🟥🤔 SA NOU DWE KONNEN SOU TRÈT NEGRIYÈ 🔶Pandan plizyè syèk, zansèt nou yo te trennen sòti nan tè lakay yo,an Afrik, yo te...
17/05/2025

🟥🤔 SA NOU DWE KONNEN SOU TRÈT NEGRIYÈ
🔶Pandan plizyè syèk, zansèt nou yo te trennen sòti nan tè lakay yo,an Afrik, yo te mare, blese, vann tankou bèt. Trèt negriyè a – se non nou bay komès moun nwa yo te fòse sòti lAfrik pou sèvi esklav nan Amerik, Ewòp, ak lòt kote. Sa se youn nan krim ki pi mechan limanite janm fè.

♦️12 milyon. Se kantite moun yo estime ki te kidnape, mete nan bato, e vann kòm esklav pandan Trèt Atlantik la. Anpil pa t rive viv pandan vwayaj lanmè a.
🔶An Ayiti, plis pase 500,000 te viv nan chenn ak soufrans, espesyalman nan plantasyon s*k, kafe, ak kakawo. Se sa ki te mete baz revolisyon 1791 lan, ki fè Ayiti tounen premye repiblik nwa endepandan.

♦️Men Trèt Negriyè a pa t sèlman fèt pa blan. Genyen Afriken ki te patisipe, ki te vann frè yo ak sè yo bay kolon an. Gen move tèt nan tout pèp. Men sa pa janm jistifye masak yo te fè sou nou.
🔶Poukisa sa enpòtan jodi a?
Paske anpil nan pwoblèm Ayiti ap viv yo sòti nan epòk sa. Lè ou pa konnen ki jan ou te fè blese, ou pa ka geri. Lè w pa konnen ki jan ou te fè pèdi libète w, ou pap janm ka batay pou reprann li.

✊🏽Jounen jodiya Ayiti ap peyi pri libète sa'a anba men gwo pwisans ki te toujou estomake kont endepandans nou.
Nou dwe sonje. Nou dwe konprann. Nou dwe reflechi.
🔶 Konsyans & Libète, se pa yon slogàn – se yon nesesite pou yon pèp ki vle leve.

🟥KÒVE AK ESKWAD: ♦️FÒS SOLIDARITE AYISYÈN KE NOU PA DWE PÈDI🔶Ou konn tande mo kòve oswa eskwad? Se pa de mo ki pase mòd...
16/05/2025

🟥KÒVE AK ESKWAD:
♦️FÒS SOLIDARITE AYISYÈN KE NOU PA DWE PÈDI
🔶Ou konn tande mo kòve oswa eskwad? Se pa de mo ki pase mòd; se rasin nou, se modèl devlopman kolektif nou te toujou genyen!
♦️Kòve, se lè tout vwazen mete men pou ede yon lòt moun nan kominote a: fouye jaden, netwaye lakou, ranje kay, fouye kanal. San peye. San reklame anyen. Jodi a pou ou, demen pou mwen.
🔶Eskwad, se menm lespri a, men pi òganize: yon ekip ki gen règ pa li, chak manm gen jou l pou l resevwa èd lòt yo. Se tankou yon “bank travay” kote tout moun se kliyan ak sipòtè an menm tan.
🔶Men sa yo pote:
🔶Travay la fèt vit, ak kè kontan, blag, chante.
🔶Lyen sosyal vin pi solid: timoun aprann viv ansanm, granmoun mete plis konfyans.
🔶Lajan pa bezwen la pou avanse: fòs zepòl se kapital nou.
🔶Devlope kominote a fèt san depann de gouvènman oswa ONG.
♦️Men jodi a…
🔶Nou wè yo ap disparèt piti piti. Individualis, migrasyon, ak sistèm lajan ap chanje lespri kolektif la. Men èske se pa tan pou reviv valè sa yo?
♦️Kòve ak eskwad pa rete kòm pratik tan lontan, se youn nan zouti nou ta dwe bezwen jodi a:
🔶Pou rebati wout, lekòl, jaden.
🔶Pou netwaye katye nou.
🔶Pou soutni fanmi ki fè fas ak difikilte.
🔶Yon peyi pa bati sou zam, li bati ak solidarite epi tèt ansanm.
♦️👉🏽Ou konn fè kòve? Ou panse nou ka mete sa sou pye ankò?
Ekri "Wi" si ou kwè nan fòs sa a!✊🏽


♦️🟥Tire Kont: Yon Bijou Oral Ayisyen Ki Prèske Disparèt🤔🔶“Krik?” – “Krak!”Se konsa anpil sware te toujou konn koumanse a...
13/05/2025

♦️🟥Tire Kont: Yon Bijou Oral Ayisyen Ki Prèske Disparèt🤔
🔶“Krik?” – “Krak!”
Se konsa anpil sware te toujou konn koumanse an Ayiti. Granmoun te chita ak timoun sou galri, anba solèy tap tenyen je oswa lalin klere, pou rakonte yon kont. Men, eske w te konnen tire kont pat sèlman plezi? Se yon eritaj pwofon, rasin pèp nou an, e yon zouti edikatif ak espirityèl.
♦️🔶 Ki Orijin Tire Kont❓
♦️Tire kont soti nan tradisyon oral Afrik de Lwès, kote pèp tankou Fon, Ewe, Akan, Yoruba te konn sèvi ak kont pou transmèt leson lavi, valè moral, e memwa zansèt.
♦️Lè esklav yo te rive an Ayiti, yo te pote fòm sa a nan memwa kolektif yo. Yo te adapte l ak reyalite kreyòl, mete bèt k'ap pale, istwa kote mal genyen konsekans, byen genyen rekonesans.
♦️Fonksyon Kont yo
🔹 Edikatif: Chak kont pote yon leson moral: respè, solidarite, entèlijans, lanmou, travay.
🔹Terapi sosyal: Li ede kominote a reflechi sou pwòp sitiyasyon li.
🔹 Pwoteksyon kiltirèl: Pandan peryòd esklavaj ak apre endepandans, tire kont te sèvi pou anseye listwa, memwa, ak valè pèp la.
♦️Karakteristik Kont yo
🔹Istwa ak bèt k'ap pale (egzanp: konpè kòk,Tenzen).
Anpil imajinasyon, dyalòg ak ton ironik.
♦️Kòmanse ak “Krik-Krak” oswa “Yon ti kont pou lanuit pa two long.”
🔹Fini ak fraz tankou “Se mwen ki tire kont, se pa mwen ki mete so,oubyen " Yo te banm yon ti kout pye mvin tonbe laa ".
🟥Poukisa Tire Kont prèske Disparèt?
🔹Televizyon, telefòn, rezo sosyal: Moun pa chita pale ankò.
🔹Sistèm lekòl kolonyal la: Yo te devalorize konesans orijin pèp la.
🔹Legliz fondamantalist: Gen anpil ki te deklare kont kòm bagay “dyab”.
🔹Pèdi kontak ak granmoun: Jèn pa konn kot yo ka tande kont ankò.
Poukisa Nou Dwe Reviv Tire Kont?
♦️Tire kont te enpòtan
🔹Pou bay timoun lòt modèl istwa ki soti lakay.
🔹Pou ranfòse lang kreyòl la ak valè li.
🔹Pou rekonstwi memwa kolektif nou.
🔹Pou retire jèn yo nan betiz TikTok ak move enfliyans.
♦️ Nap lanse yon Apèl..☝🏽
Nou TireKontdwe rakonte, anrejistre, ekri ak pataje kont!
Se pa demode: se revolisyon!
Se pa fòlklò: se memwa!
Se pa bagay timoun sèlman: se rasin yon nasyon.
♦️Tire kont se liv san papye, se leson san profesè, se miray san ranpa.

✊🏽Nou pa ka bati Ayiti si nou bliye pawòl zansèt yo.🔥

👉🏽Si nou renmen travay la, abòne ak paj la 🙏🏽

13/05/2025

Mes publications ont obtenu 50 réactions et commentaires la semaine dernière. Merci à tout le monde pour votre soutien ! 🎉

🟥JODIYA, NAP SONJE FANM SAJ YO – ENFIMYÈ NATIRÈL PEYI A🔴13 me, Jounen Mondyal Enfimyè.♦️Jodi a, pandan lemond antye ap o...
13/05/2025

🟥JODIYA, NAP SONJE FANM SAJ YO – ENFIMYÈ NATIRÈL PEYI A
🔴13 me, Jounen Mondyal Enfimyè.
♦️Jodi a, pandan lemond antye ap onore enfimyè ki pran swen nou chak jou, nou menm ann Ayiti nou pa dwe bliye fanm saj nou yo, medsen natirèl ak espiryèl ki te okipe fanm ak fanmi depi tan lontan.
♦️Fanm saj, yo rele yo tou matwòn, se te poto mitan kominote a. Yo te ede fanm fè pitit, swaye yo ak remèd rasin, [remèd] ,bay konsèy, e defann lavi lè lasyans pat ko pran plas li nan lopital. Men, plis pase sa ankò, fanm saj yo te pote konesans sakre(swivan kwayans yo) — yo te konn sèvi ak pratik vodou, beny fèy, e konekte ak lavi ak lanmò (swivan kwayans ki nan vodou a).
♦️Yo te souvan konn di: “San fanm saj, fanm pa ta ka chita.”
♦️Yo te leve vwa pou fanm ki pat gen aksè ak medikaman, yo te kanpe pou fanm ki te viktim, e yo te bay lanati plas li nan sante pèp ayisyen an.
♦️Men jounen jodi a, fanm saj yo prèske disparèt…
Sistèm modèn, stigmatizasyon kont vodou, ak mank transmisyon konesans fè wòl yo prèske efase. Fanm saj yo pat janm bezwen blouz ni papye pou pran swen moun — yo te gen sajès rasin ak lespwa nan men yo.
♦️Ann sonje fanm saj yo. Ann onore memwa yo.
Se yo ki te premye enfimyè nou yo, e jodi a, nou pa ka pale de sante san yo.
♦️Nou dwe mete limyè sou fanm sa yo, pa sèlman pou sa yo te ye, men pou sa yo toujou kapab reprezante pou yon Ayiti ki vle refè ak rasin li.✊🏽



🟥♦️Edikasyon ak transmisyon konesans Vodou se yon aspè fondamantal si nou vle bay valè, klè, ak diyite a yon sistèm kway...
12/05/2025

🟥♦️Edikasyon ak transmisyon konesans Vodou se yon aspè fondamantal si nou vle bay valè, klè, ak diyite a yon sistèm kwayans ki souvan mal konprann, stigmatize, e menm pèsekite. Men kèk prensip ak estrateji kle pou sa fèt de fason serye, respekte, e efikas:

♦️ Rekonesans Vodou kòm patrimwàn kiltirèl ak filozofik
Li enpòtan pou mete aksan sou Vodou pa sèlman kòm relijyon, men kòm yon sistèm konesans, etik, filozofi, ak memwa kolektif pèp ayisyen.

♦️Transmisyon an ta dwe montre Vodou kòm yon fason pou konprann mond lan, relasyon imen, lanati, ak istwa nou.
Transmisyon an ta dwe fèt sou de nivo:
a. Nivo kominotè ak oralite tradisyonèl
Houngan, manbo, granmoun lakay, ak lòt lidè espirityèl ta dwe jwe yon wòl santral, nan batay pou pa pèdi transmisyon oral, chante, pawòl, rityèl, dans, ak istwa fanmi yo.
Anseye jèn yo nan lakou, peristil, aktivite kominotè kote konesans lan ka pase natirèlman, ak respè pou sakre ak sekrè.
b. Nivo akademik ak literè

♦️Enkli Vodou nan pwogram edikasyon nasyonal tankou istwa, literati, ak konesans sosyal.
Kreye lekòl, sant rechèch, piblikasyon, podcast, ak videyo edikatif sou Vodou ak valè li yo.

♦️Ankouraje etid sou Vodou san mistifikasyon: konprann senbòl yo, lwa yo, estrikti lakou yo, mizik, ak rit.

♦️ Dekolonize panse a sou Vodou
Bay jèn yo zouti pou yo konprann ki jan lesklavaj, kolonyalis, e relijyon etranje yo te itilize demonizasyon Vodou pou domine.
♦️Fè moun konnen Vodou pa senonim ak "satan", "sòsyè", oswa "magie noire" jan kolonis ak relijyon enpòte fè kwè.

♦️ Itilize nouvo teknoloji pou transmisyon an
YouTube, TikTok, podcast, e-books, atelye sou Zoom: tout sa ka sèvi pou gaye konesans lan nan yon lang senp, vivan, ak aksesib.

♦️Fè kontni bileng (kreyòl ak franse oswa angle) pou touche dyaspora ak etranje ki vle aprann.

♦️ Mete aksan sou etik Vodou
Fòk nou montre ke Vodou gen etik, lwa moral, respè pou lavi, pou kominote, pou lanati, kontrèman ak imaj manipilasyon oswa vyolans yo souvan mete sou li.

♦️ Kreye espas dyalòg ant Vodouyizan ak moun ki pa pratikan.

Epi Favorize dyalòg entè-reliyè ak sekilè, kote Vodouyizan ka eksplike panse yo san agresyon, epi lòt moun aprann san prejije.



🔴🔶Pap la gen orijin ayisyen? E pi apre?❓♦️Wi, nouvo Pap la, Leo XIV, gen orijin ayisyen atravè granpapa manman li. Se yo...
10/05/2025

🔴🔶Pap la gen orijin ayisyen? E pi apre?❓

♦️Wi, nouvo Pap la, Leo XIV, gen orijin ayisyen atravè granpapa manman li. Se yon done istorik enteresan, men kisa sa chanje pou nou, nou menm Ayisyen, desandan esklav, k ap viv anba anpriz Legliz Katolik depi plizyè syèk?❓

♦️ Fòk nou sonje:
Se pap yo ki te bay benediksyon pou kolonize,mete nan eklavaj, ak "evanjelize" Afriken yo.
♦️Se legliz la ki te benni kòd esklav yo, epi ki te toujou bò kote opresè yo.

♦️Se legliz la ki jodi a kontwole sistèm edikatif la an Ayiti, fòme lespri ti moun sou baz relijyon, fè nou bliye listwa nou e jodia n'ap peye pri libète nou.

♦️Nou pa bezwen Pap ayisyen, ni pastè ayisyen, ni evèk ayisyen pou sove Ayiti. Sa nou bezwen, se:
♦️retire dominasyon legliz nan sistèm edikatif pèp ayisyen an.
♦️separe Leta ak legliz
♦️konstwi yon edikasyon kap libere sèvo nou , ki mete Ayiti an premye
🔶Rasin pa sifi,se menm travay sistèm nan ki pwal kontinye.
♦️Se pa paske Pap la gen orijin ayisyen ke Legliz Katolik ap sispann opoze li ak libète ak lesekilaris. Se pa paske li soti nan yon fanmi ki gen san ayisyen ke li ap mete krim legliz la sou tab.

✊🏽Nou pap pran sa pou pyès valè senbolik. Nou rete djanm nan batay pou yon Ayiti lib de tout dominasyon relijyez, ekonomik, e mantal.






Abòne ak paj la,siw renmen travay la..

10/05/2025

♦️Konsyans ak libète 🔥

Dirección

Calle Santa Mercedes 13770
Santiago
8051011

Teléfono

+56932683586

Página web

Notificaciones

Sé el primero en enterarse y déjanos enviarle un correo electrónico cuando Konsyans & Libete publique noticias y promociones. Su dirección de correo electrónico no se utilizará para ningún otro fin, y puede darse de baja en cualquier momento.

Contato La Empresa

Enviar un mensaje a Konsyans & Libete:

Atajos

Compartir

Categoría