Kooperační síť "Kvetoucí louky"

27/10/2023

Ohlédnutí za projektem Kooperační síť "Kvetoucí louky"

27/10/2023

Dokument polského partnera projektu Kooperační síť "Kvetoucí louky" realizovaného v rámci programu Přeshraniční Spolupráce Interreg V-A Česká republika - Pol...

27/10/2023

https://youtu.be/HUWlnIfD87w

Video polského projektového partnera
Kvetoucí louky v Bolesłavci

Dokument polského partnera projektu Kooperační síť "Kvetoucí louky" realizovaného v rámci programu Přeshraniční Spolupráce Interreg V-A Česká republika - Pol...

27/10/2023

Dlouhodobá péče o květnaté louky
Pokud se rozhodneme založit si kvetoucí louku, musíme počítat s tím, že ne všechno půjde přesně podle našich plánů. Nebo možná lépe řečeno-vývoj si bude řídit sama příroda. Proto bychom měli mít na paměti 2 hlavní zásady, a to pokoru k přírodním procesům vzhledem k výše napsanému, a potom také trpělivost, protože mnoho bylinných druhů začne kvést až ve druhém, ale také někdy v třetím nebo dokonce čtvrtém roce po založení a vysetí.
Během času bude na louce docházet ke změnám v druhové skladbě rostlin, a to vlivem faktorů, které nemůžeme dost dobře ovlivnit, a proto je musíme přijmout jako vyšší moc. Docela určitě mezi ně patří například rozdíly v počasí mezi jednotlivými roky. K tomu je potřeba počítat s procesem postupného oteplování v našich zeměpisných šířkách, které je neoddiskutovatelné a můžeme se pouze dohadovat o tom, do jaké míry je způsobené lidskou činnosti. To však nic nezmění na postupném zvyšování podílu teplomilnějších druhů, které budou zároveň snášet i delší období sucha. Do vývoje louky nám zasáhne zcela jistě také kolonizace rostlinnými druhy z blízkého okolí, a to včetně nepůvodních a bohužel někdy i invazivních taxonů.
Abychom však nebyli tak skeptičtí-jsou i faktory, které ovlivnit můžeme. Patří mezi ně především správné načasování termínů jednotlivých sečí. Květnaté louky podle místních podmínek budeme sekat nejčastěji 2x ročně, v sušších oblastech 1x a někde naopak i 3x (poslední seč je podzimní). S termíny můžeme v jednotlivých letech improvizovat a vývoj druhového spektra naší louky bude do určité míry záviset i na metodě pokus-omyl, což je však v pořádku, jedná se vždy o vratné procesy. Pokud se na louce budou vyskytovat ohniska plevelných a ruderálních druhů, zejména v prvních letech po založení, je dobré je mechanicky zlikvidovat. V případě zásadnějšího rozšíření nežádoucích druhů můžeme na části plochy provádět intenzivnější (častější) seč nebo založit část porostu znovu. Také můžeme naopak některé druhy rostlin cíleně dosévat, pokud budeme přesvědčeni, že najdou na našem pozemku vhodné stanovištní podmínky.

Długoterminowa pielęgnacja łąk kwietnych
Decydując się na założenie łąki kwietnej, musimy liczyć się z tym, że nie wszystko pójdzie zgodnie z planem. A może lepiej powiedzieć - natura potoczy się własnym torem. Dlatego powinniśmy pamiętać o 2 głównych zasadach, a mianowicie pokorze wobec naturalnych procesów w świetle tego, co zostało napisane powyżej, a następnie także cierpliwości, ponieważ wiele gatunków roślin zielnych zaczyna kwitnąć dopiero w drugim, ale także czasami w trzecim, a nawet czwartym roku po założeniu i zasianiu.
Z biegiem czasu skład gatunkowy roślin na łące będzie ulegał zmianom z powodu czynników, których nie możemy wystarczająco dobrze kontrolować i dlatego musimy zaakceptować je jako siłę wyższą. Należą do nich na przykład różnice pogodowe w poszczególnych latach. Oprócz tego musimy wziąć pod uwagę proces stopniowego ocieplania się klimatu na naszych szerokościach geograficznych, który jest bezdyskusyjny i możemy jedynie spierać się o to, w jakim stopniu jest on spowodowany działalnością człowieka. Nie zmieni to jednak stopniowego wzrostu udziału gatunków bardziej ciepłolubnych, które będą również tolerować dłuższe okresy suszy. Na rozwój łąki z pewnością wpłynie kolonizacja przez gatunki roślin z otaczającego obszaru, w tym nierodzime i niestety czasami inwazyjne taksony.
Nie należy jednak być aż tak sceptycznym - istnieją czynniki, na które możemy mieć wpływ. Należą do nich przede wszystkim właściwe terminy poszczególnych koszeń. W zależności od lokalnych warunków, łąki kwietne będziemy kosić najczęściej dwa razy w roku, na terenach bardziej suchych raz, a w niektórych miejscach trzy razy (ostatnie koszenie jesienią). Z roku na rok możemy improwizować z terminami, a rozwój spektrum gatunkowego naszej łąki będzie w pewnym stopniu zależał od prób i błędów, co jest w porządku, ale zawsze są to procesy odwracalne. Jeśli na łące pojawią się chwasty i gatunki ruderalne, szczególnie w pierwszych latach po założeniu, dobrym pomysłem jest ich mechaniczne wyeliminowanie. W przypadku większego rozprzestrzenienia się niepożądanych gatunków możemy przeprowadzić intensywniejsze (częstsze) koszenie na części obszaru lub odtworzyć część drzewostanu. Z drugiej strony, możemy również ponownie zasiać niektóre gatunki roślin, jeśli jesteśmy przekonani, że znajdą one odpowiednie warunki siedliskowe na naszym terenie.

Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Google

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849

27/10/2023

Zelené střechy
Zelená je střecha částečně nebo zcela pokrytá vegetací, která roste buď z půdy nebo speciálního odlehčeného pěstebního substrátu nad hydroizolační membránu. Střecha také může obsahovat další vrstvy, jako například kořenovou bariéru, odvodnění a zavlažování. Zatravněné střechy jsou po staletí známé nejen v chladnějším podnebí Islandu, Skandinávie, Kanady a severu USA, ale například i v teplém podnebí Tanzanie.
V dnešní době jsou stále častěji používaným prvkem výstavby nových budov nebo i rekonstrukce těch stávajících. Díky zeleným střechám se zejména do měst vrací zeleň, a to i do míst, kde ji není možné mít na úrovni základního terénu. Celkově zvyšují estetickou hodnotu budovy, zlepšují teplotní i zvukové izolační vlastnosti a snižují interiérové tepelné výkyvy, zadržují srážkovou vodu a jejím vypařováním zlepšují mikroklima. Kromě toho, jsou-li dobře konstrukčně provedeny, chrání a zvyšují životnosti střešního pláště a střešní konstrukce.
Dnes si můžeme v případě plánování zelené střechy vybrat z celé řady typů, a to v závislosti na konstrukci domu a také podle toho, jaký máme celkový záměr. Nejvíce se zelené střechy uplatňují na pultových a mírně šikmých střechách, ale lze je vytvořit i na střechách sedlových. Pokud chceme mít střechu nízko údržbovou, zvolíme extenzivní variantu. Ta spočívá ve výsadbě suchomilných rostlin, sukulentů (rozchodníků a netřesků), mechů a suchomilných trav do odlehčeného substrátu. Porost lze založit výsadbou jednotlivých rostlinek, výsevem semen či řízků a kdo je netrpělivý, nejrychleji dosáhne cílového stavu použitím již předpěstovaných koberců. Ty jsou však pochopitelně cenově nejdražší. Péče o takovou střechu je minimální, prakticky bez zálivky, a jen občas odstraníme případné plevelné nechtěné rostliny.
Pokud chceme naopak zelenou střechu, o kterou se budeme starat a která může pro nás být i příjemným pobytovým místem (zde již spíše hovoříme o střešní zahradě), potom je samozřejmě nutné počítat s robustnější konstrukcí střechy, závlahou a samozřejmě vyššími náklady. Nejsme však omezeni jen na výběr suchomilných druhů rostlin, a i na střeše si potom můžeme vytvořit například kvetoucí loučku.

Zielone dachy
Zielony dach to dach częściowo lub całkowicie pokryty roślinnością, która wyrasta z gleby lub specjalnego lekkiego podłoża rosnącego na wodoodpornej membranie. Zielone dachy są znane od wieków nie tylko w chłodniejszym klimacie Islandii, Skandynawii, Kanady i północnych Stanów Zjednoczonych, ale także w ciepłym klimacie Tanzanii.
Obecnie są one coraz częściej wykorzystywane jako element konstrukcji nowych budynków, a nawet renowacji istniejących. Zielone dachy przywracają zieleń w szczególności w miastach, nawet w miejscach, w których nie jest to możliwe na poziomie gruntu. Ogólnie rzecz biorąc, zwiększają one wartość estetyczną budynku, poprawiają właściwości izolacji termicznej i akustycznej oraz zmniejszają wahania temperatury wewnątrz budynku, zatrzymują wodę deszczową i poprawiają mikroklimat poprzez parowanie. Ponadto, jeśli są dobrze zaprojektowane, chronią i wydłużają żywotność budowy i konstrukcji dachu.
Obecnie przy planowaniu zielonego dachu istnieje wiele rodzajów do wyboru, w zależności od projektu domu i ogólnego zamiaru. Większość zielonych dachów stosuje się na dachach spadzistych i lekko spadzistych, ale można je również tworzyć na dachach dwuspadowych. Jeśli zależy nam na dachu niewymagającym konserwacji, wybieramy wariant ekstensywny. Polega on na sadzeniu roślin sucholubnych, sukulentów (rozchodników i turzyc), mchów i sucholubnych traw w lekkim podłożu. Roślinność można zakładać sadząc pojedyncze rośliny, wysiewając nasiona lub sadzonki, a niecierpliwi najszybciej osiągną stan docelowy korzystając z gotowych dywanów. Są one jednak oczywiście najdroższe. Pielęgnacja takiego dachu jest minimalna, praktycznie bez podlewania, a jedynie sporadyczne usuwanie zachwaszczonych, niechcianych roślin.
Jeśli natomiast zależy nam na zielonym dachu, o który będziemy dbać i który będzie dla nas przyjemnym miejscem do życia (tutaj mówimy bardziej o ogrodzie dachowym), to oczywiście musimy liczyć się z solidniejszą konstrukcją dachu, nawadnianiem i oczywiście wyższymi kosztami. Nie jesteśmy jednak ograniczeni do wyboru sucholubnych gatunków roślin i możemy na przykład stworzyć na dachu kwitnącą łąkę.


Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Google

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849

27/10/2023

Bílé Karpaty
Pravděpodobně největší a možná i nejznámější louky, tedy alespoň mezi širší ochranářskou veřejností, najdeme na česko-slovenské hranici v Chráněné krajinné oblasti Bílé Karpaty a jejich okolí, například v jižní části Vizovických vrchů. Jedná se o mimořádně bohaté louky z pohledu biodiverzity, o čemž svědčí například fakt, že celkem zde bylo vyhlášeno 42 lučních maloplošných zvláště chráněných území s celkovou plochou 1 127 ha. Příkladem jsou národní přírodní rezervace Čertoryje a Jazevčí nebo národní přírodní památka Búrová. Tyto louky vznikly jako polopřirozená náhradní vegetace na místě původních lesostepí, teplomilných doubrav, dubohabřin a bučin. Jejich druhová bohatost je zapříčiněna více faktory, a to pestrostí stanovišť, kdy vedle sebe mohou existovat druhy suchých trávníků (válečka prapořitá, sveřep vzpřímený, šalvěj luční), mezofilních luk (třeslice prostřední, kopretina bílá), střídavě vlhkých luk (bezkolenec rákosovitý, bukvice lékařská, srpice barvířská, mochna bílá) a lučních pramenišť, stejně jako teplomilných doubrav a lesních lemů (smldník jelení, kakost krvavý).
Příznivě k úrovni diverzity přispívá také dochovaná mozaika malých lesních porostů a solitérních stromů, zachování kontinua tradičního hospodaření (každoroční festival ručního kosení za pomoci stovek dobrovolníků z celé země) a nízká míra hnojení. Bělokarpatské louky jsou bohaté i na opravdu vzácné chráněné druhy orchidejí, jako jsou např. vstavač mužský, vstavač kukačka, tořič včelonosný nebo pětiprstka žežulník. Celkově bylo na bělokarpatských loukách zjištěno přes 800 druhů rostlin, z nichž 90 je silně nebo kriticky ohrožených. Bylo zde nalezeno také například přes 400 druhů mechorostů. Na rostliny jsou potom vázány různé druhy bezobratlých živočichů. Jedná se o druhově nejbohatší luční společenstva v celé střední Evropě.

Białe Karpaty
Prawdopodobnie największe i być może najbardziej znane łąki, przynajmniej wśród szerszej publiczności objętej ochroną przyrody, znajdują się na granicy czesko-słowackiej w Obszarze Chronionego Krajobrazu Białe Karpaty i ich okolicach, na przykład w południowej części wzgórz Vizovic. Są to łąki wyjątkowo bogate z punktu widzenia różnorodności biologicznej, o czym świadczy fakt, że w sumie zadeklarowano tu 42 małoobszarowe obszary łąkowe specjalnie chronione o łącznej powierzchni 1127 ha. Przykładami są narodowe rezerwaty przyrody Čertoryje i Jazevčí lub narodowy pomnik przyrody Búrová. Łąki te powstały jako półnaturalna roślinność zastępcza na miejscu pierwotnych stepów leśnych, ciepłolubnych dębów, grabów i buków. Na ich bogactwo gatunkowe wpływa kilka czynników, a mianowicie różnorodność siedlisk, na których mogą występować gatunki suchych trawników (kłosownica pierzasta, stokłosa prosta, szałwia łąkowa), łąki mezofilne (drżączka średnia, stokrotki białe), na przemian łąki wilgotne (mulinia, bukwica zwyczajna, sierpik barwiarski, pięczornik biały) i źródła łąkowe, a także ciepłolubne dęby i obrzeża lasów (gorysz siny, bodziszek czerwony).
Pozytywny wpływ na poziom różnorodności ma również zachowana mozaika małych drzewostanów i samotnych drzew, ciągłość tradycyjnej gospodarki (coroczny festiwal ręcznego koszenia z pomocą setek wolontariuszy z całego kraju) oraz niski poziom nawożenia. Łąki Białych Karpat są również bogate w naprawdę rzadkie chronione gatunki storczyków, takie jak storczyk męski, storczyk kukułka, dwulistnik pszczeli. Łącznie na białokarpackich łąkach zidentyfikowano ponad 800 gatunków roślin, z których 90 jest silnie lub krytycznie zagrożonych. Stwierdzono również występowanie ponad 400 gatunków mchów. Z roślinami związane są różne gatunki bezkręgowców. Są to najbogatsze gatunkowo zbiorowiska łąkowe w całej Europie Środkowej.

Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Google

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849

27/10/2023

Savany
Savana je ekosystém složený z travních porostů a roztroušených dřevin. Stromy jsou od sebe v takových vzdálenostech, že jejich koruny netvoří zapojený porost a otevřená klenba poskytuje dostatek světla pro rozvoj bylinného patra. Savany se vyskytují v oblastech s teplým až horkým podnebím, například v subsaharské Africe, Austrálii, Jižní Americe a Jižní a Jihovýchodní Asii. Během roku jsou zde výrazně oddělena období sucha a dešťů. Právě suchá období jsou rozhodující pro snížený výskyt dřevin, díky čemuž v těchto oblastech nevyroste klasický les. Podle množství a pokryvnosti dřevin se rozlišují čtyři formy savan, a to savanové lesy, kde stromy tvoří téměř lesní klenbu avšak stále ještě propouštějí dostatek světla pro růst souvislého porostu travin, dále stromové savany s rozptýlenými stromy a keři, keřové savany s rozptýlenými keři a nakonec travnaté savany, kde se dřeviny nevyskytují vůbec. S klesajícím podílem dřevin jsou obvykle jednotlivé oblasti také sušší.

Podle vodního režimu, respektive období sucha se savany dělí na také 4 typy. Jsou to vlhké savany vzniklé uměle na místě vykáceného deštného pralesa (Afrika) nebo na těžkých chudých půdách v Jižní Americe, dále suché savany s baobaby v Africe nebo s blahovičníky v Austrálii, trnité savany v afrických polopouštních oblastech kolem Sahary a pouště Kalahari a nakonec zaplavované savany na místech s málo propustným podložím, které se stávají sezónními mělkými jezery v období dešťů (například bezodtoká delta řeky Okavango v africké Botswaně).

Savany obývá řada ikonických živočišných druhů a typických představitelů jednotlivých kontinentů. V Africe jsou to zebry, žirafy, lvi a další druhy fauny, v Austrálii například klokani. Většina světoznámých afrických národních parků je tvořena také převážně savanami.

Sawanny
Savannah to ekosystem złożony z łąk i rozproszonych roślin drzewiastych. Drzewa rozmieszczone są w taki sposób, aby ich korony nie tworzyły łączonego wzrostu, a otwarty baldachim zapewnia wystarczającą ilość światła do rozwoju warstwy ziół. Sawanny występują na obszarach o klimacie ciepłym do gorącego, takich jak Afryka Subsaharyjska, Australia, Ameryka Południowa oraz Azja Południowa i Południowo-Wschodnia. W ciągu roku wyraźnie oddziela się tu pora sucha od deszczowej. To właśnie okresy suche decydują o zmniejszeniu występowania drzew, co oznacza, że na tych terenach nie będzie rósł klasyczny las. Ze względu na liczbę i pokrycie drzew wyróżnia się cztery formy sawanny oraz lasy tosawanskie, w których drzewa tworzą niemal koronę lasu, ale nadal przepuszczają wystarczającą ilość światła do wzrostu ciągłego wzrostu traw, następnie sawanny drzewiaste z rozproszonymi drzewami i krzewy, sawanny krzewiaste z rozproszonymi krzewami i wreszcie sawanny trawiaste, na których nie ma żadnych drzew. W miarę zmniejszania się udziału gatunków drzewiastych poszczególne obszary zwykle stają się bardziej suche.
Sawanny dzielą się również na 4 typy ze względu na reżim wodny, czyli porę suchą. Są to sawanny wilgotne utworzone sztucznie na terenie wyciętego lasu deszczowego (Afryka) lub na ciężkich, ubogich glebach w Ameryce Południowej, następnie sawanny suche z baobabami w Afryce lub z turzycami w Australii, sawanny cierniste na afrykańskich obszarach półpustynnych wokół Sahary i pustynia Kalahari, a ostatecznie zalane sawanny w miejscach o słabo przepuszczalnym podłożu, które w porze deszczowej stają się sezonowymi płytkimi jeziorami (na przykład pozbawiona odpływu delta Okawango w Botswanie w Afryce).
Sawanny zamieszkuje szereg kultowych gatunków zwierząt i typowych przedstawicieli poszczególnych kontynentów. W Afryce są to zebry, żyrafy, lwy i inne gatunki fauny, w Australii na przykład kangury. Większość znanych na całym świecie afrykańskich parków narodowych to także głównie sawanny.


Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Google

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849

27/10/2023

Stepi
Označení step pochází z ruštiny a používá se pro označení travnatých oblasti mírného klimatického pásu. Celoročně je zde nedostatek srážek pro růst dřevin a vegetační období trvá obvykle maximálně čtyři měsíce. Tím se odlišují od savan, které jsou v tropických nebo subtropických oblastech, je na nich přirozený řídký porost stromů a je v nich zřetelné střídání období sucha a dešťů. Stepi se vyznačují horkými léty a chladnými zimami. Půdy zde jsou velmi úrodné a v dnešní době tvoří takzvané světové obilnice, klíčové pro obživu celé lidské populace. Stepi se vyskytují ve východní Evropě, Asii a Americe, kde se jim říká v Severní částí prérie a v Jižní pampy.
Na stepní bylinná společenstva jsou vázáni také různí typičtí živočichové. Z obratlovců využívajících dostatek rostlin jsou to kopytníci a drobní hlodavci. Ti slouží za potravu šelmách a dravým ptákům. V jihoamerických pampách žijí také jedni z největších nelétavých ptáků světa podobní pštrosům- nandu stepní a nandu pampový.
Všichni tito obyvatelé stepí se přizpůsobili nedostatku povrchové vody i velkým rozdílům mezi létem a zimou. Totéž však museli udělat i lidé. Původní národy těchto oblastí byli příslušníky kočovných kmenů, kteří se živili pastevectvím. Usedlé zemědělské hospodaření, které velkou část těchto největších lučních ekosystémů planety přeměnilo v ornou půdu, se rozšířilo až v 19. století a největší rozmach zažilo až v následujícím století dvacátém.
I v České republice máme několik malých fragmentů stepí, přičemž většina významnějších ploch je zákonem chráněna. Nejvýznamnější a největší z nich je Národní přírodní rezervace Mohelenská hadcová step v Jihomoravském kraji.

Step
Określenie step pochodzi z języka rosyjskiego i służy do określenia trawiastych obszarów strefy klimatu umiarkowanego. Przez cały rok brakuje opadów dla wzrostu drzew, a sezon wegetacyjny trwa zwykle maksymalnie cztery miesiące. To odróżnia je od sawann, które znajdują się w obszarach tropikalnych lub subtropikalnych, charakteryzują się naturalnym rzadkim wzrostem drzew i wyraźną naprzemiennością pór suchych i deszczowych. Stepy charakteryzują się gorącym latem i mroźną zimą. Gleby tutaj są bardzo żyzne i dziś tworzą tak zwane spichlerze świata, kluczowe dla wyżywienia całej populacji ludzkiej. Stepy występują w Europie Wschodniej, Azji i Ameryce, gdzie nazywane są w północnej części prerii i na południowych pampa.
Ze zbiorowiskami ziół stepowych powiązane są także różne typowe zwierzęta. Spośród kręgowców żywiących się dużą ilością roślin są to kopytne i małe gryzonie. Służą jako pokarm dla zwierząt i ptaków drapieżnych. Pampasy Ameryki Południowej są także domem dla jednego z największych na świecie nielotnych ptaków podobnych do strusi – stepu i pampasu.
Wszyscy ci mieszkańcy stepów przystosowali się do braku wód powierzchniowych i dużych różnic między latem i zimą. Jednak ludzie musieli zrobić to samo. Pierwotnymi ludami tych obszarów byli członkowie plemion koczowniczych, którzy utrzymywali się z hodowli. Rolnictwo osiadłe, które przekształciło dużą część największych ekosystemów łąkowych planety w grunty orne, rozprzestrzeniło się dopiero w XIX wieku, a swój największy rozkwit przeżyło dopiero w następnym XX wieku.
Nawet w Czechach mamy kilka małych fragmentów stepów, podczas gdy większość ważniejszych obszarów jest prawnie chroniona. Najważniejszym i największym z nich jest Narodowy Rezerwat Przyrody Step Mohelenská Hadcová w kraju południowomorawskim.

Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Google

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849

17/10/2023

Louky na Jizerce
Další ikonickou luční enklávou Jizerský hor je osada Jizerka. Nachází se ve východní části Jizerských hor u hranic s Polskem pod horou Bukovec. Ta se poměrně vymyká z geologie celého okolí, protože je čedičová, zatímco jinde převažuje žula. Osou celé osady je potok Jizerka. Zdejší louky jsou částečně přirozeného, rašeliného původu, protože celá lokalita je hodně podmáčená. Louky na sušších místech vznikly naopak lidskou činností, tedy až po osídlení tohoto místa. K němu došlo někdy v 16. století, první ověřené záznamy jsou z roku 1539. Nejdříve byla Jizerka osadou dřevorubců a hledačů drahých kamenů- safírů. Později, v 19. století, zde sídlili a pracovali skláři. V této době zažila Jizerka největší rozmach a rozkvět. Všechny tyto historické činnosti spojené navíc s drobným zemědělským hospodaření vedly logicky k lokálnímu trvalému odlesnění některých ploch. A právě na nich se nacházejí ony louky vytvořené lidskou rukou…..
Dnes je Jizerka především vyhledávanou turistickou lokalitou během celého roku. Je však také pod drobnohledem ochrany přírody, protože se zde vyskytuje celá řada zvláště chráněných druhů rostlin a živočichů. Z nejvzácnějších můžeme jmenovat například masožravou rostlinu rosnatku okrouhlolistou, pamětníka poslední doby ledové břízu zakrslou nebo zástupce ptačí říše tetřívka obecného. V blízkém okolí jsou i další zajímavé luční lokality, jsou však vesměs o něco hůře přístupné. O přírodovědném význam luk na Jizerce a v okolí svědčí i to, že jsou zde vyhlášeny dvě národní přírodní rezervace- Rašeliniště Jizery a Rašeliniště Jizerky. Jedná se o nejpřísněji chráněnou kategorii chráněných území v české republice. Kromě toho jsou zde i „obyčejné“ přírodní rezervace- Černá jezírka a Rybí loučky. Další významné a proto i chráněné lokality se nacházejí na polské straně hranice.

Łąki nad Jizerką
Kolejną kultową enklawą łąkową Gór Izerskich jest osada Jizerka. Znajduje się we wschodniej części Gór Izerskich w pobliżu granicy z Polską, pod górą Bukovec. Różni się to zupełnie od budowy geologicznej całego obszaru, ponieważ jest to góra bazaltowa, podczas gdy gdzie indziej dominuje granit. Osią całej osady jest potok Jizerka. Łąki tutejsze są częściowo pochodzenia naturalnego, torfowego, gdyż cała miejscowość jest bardzo podmokła. Łąki w miejscach bardziej suchych powstały natomiast w wyniku działalności człowieka, czyli dopiero po zasiedleniu tego miejsca. Miało to miejsce gdzieś w XVI wieku, pierwsze potwierdzone wzmianki pochodzą z 1539 roku. Początkowo Jizerka była osadą drwali i poszukiwaczy szlachetnych kamieni - szafirów. Później, w XIX wieku, mieszkali i pracowali tu hutnicy szkła. W tym czasie Jizerka przeżyła swój największy rozkwit. Wszystkie te historyczne działania, oprócz drobnego rolnictwa, logicznie rzecz biorąc, doprowadziły do lokalnego, trwałego wylesiania niektórych obszarów. I to właśnie na nich znajdują się łąki stworzone ludzką ręką…..
Dziś Jizerka to przede wszystkim poszukiwany przez cały rok ośrodek turystyczny. Jednak jest on również objęty ochroną ochrony przyrody, gdyż występuje tu wiele gatunków roślin i zwierząt objętych szczególną ochroną. Do najrzadszych można zaliczyć na przykład roślinę mięsożerną: rosiczkę okrągłolistną, brzozę karłowatą, świadka ostatniej epoki lodowcowej, czy przedstawiciela królestwa ptaków – cietrzewia. W okolicy znajdują się także inne ciekawe miejsca na łąkach, ale z reguły są one nieco trudniej dostępne. O przyrodniczym znaczeniu łąk nad Izerą i wokół niej świadczy także fakt, że utworzono tu dwa narodowe rezerwaty przyrody – Torfowisko Izery i Torfowisko Jizerki. Jest to najściślej chroniona kategoria obszarów chronionych w Republice Czeskiej. Oprócz tego znajdują się tu także „zwykłe” rezerwaty przyrody – Černá jezírka i Rybí loučky. Inne ważne, a zatem także chronione miejsca znajdują się po polskiej stronie granicy.

Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Wikimedia

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849

17/10/2023

Štěrkové trávníky
Takzvané štěrkové trávníky jsou velice zajímavou alternativou ke zpevněným plochám, protože mají některé srovnatelné vlastnosti, jako například únosnost zatížení, ale zároveň mají vysokou schopnost zadržovat vodu. Tím jsou přesným opakem betonových či asfaltových ploch, a to samozřejmě v tom pozitivním slova smyslu, tedy minimálně pokud budeme považovat zadržování vody za prospěšné. A to bychom asi měli.
Tyto plochy jsou tvořeny vrstvou stěrku, většinou kategorie 16/32 (to znamená s velikostí jednotlivých kamínků mezi 16 a 32 milimetry), smíchanou s určitým množstvím zeminy. Té se přidává přibližně 20 %. Do této směsi se vysévá travní porost, který je tvořený převážně trávními druhy-lipnicí červenou, jílkem vytrvalým a lipnicí luční. Kromě nich se přidává v malém množství například žebříček obecný. Tato takzvaná vegetační vrstva je silná 15-30 centimetrů. Pod ní může být ještě vrstva drenážní, která je obdobně mocná a je tvořena hrubším štěrkem. Ta napomáhá lepšímu zasakování vody. Někdy se místo štěrku používají recyklované materiály, například stavební suť. Obě tyto vrstvy se musejí řádně zhutnit. Když je potom ještě prokoření travní porost, jsou opravdu využitelné jako parkoviště, cesty a podobně.
Na rozdíl od mlatových povrchů mají lepší propustnost vody, lépe a více ji tedy zadržují, a naopak po dešti na nich nejsou louže. Kromě toho mohou být i esteticky pěkné, protože často se do vysetých travních směsí časem samovolně přidají kvetoucí byliny, snášející chudý substrát, sešlapávání či pojíždění. Tyto trávníky se nezalévají. Vypadají proto často jako suché, ale pokud jsou dobře prokořeněné, fungují. Podstatné je proto po jejich vysetí počkat se zátěží nejlépe 3 vegetační měsíce, a začít je využívat až po druhé. nebo třetím posekání. Tyto trávníky se sekají dle potřeby několikrát ročně, je nutné počítat s vyšší výškou seče, aby sekačka nebyla v kontaktu s kamínky na povrchu.

Żwirowe trawniki
Bardzo ciekawą alternatywą dla nawierzchni utwardzonych są tzw. trawniki żwirowe, które posiadają porównywalne właściwości, jak np. nośność, ale jednocześnie charakteryzują się dużą zdolnością zatrzymywania wody. Stanowią w ten sposób dokładne przeciwieństwo nawierzchni betonowych czy asfaltowych, i to oczywiście w pozytywnym tego słowa znaczeniu, czyli przynajmniej jeśli uznamy, że retencja wody jest korzystna. I prawdopodobnie powinniśmy.
Powierzchnie te składają się z warstwy żwiru, zwykle kategorii 16/32 (to znaczy z pojedynczymi kamieniami o wielkości od 16 do 32 milimetrów), zmieszanej z określoną ilością gleby. Dodaje się do niego około 20%. Do tej mieszanki wysiewa się trawę, która składa się głównie z gatunków traw - wiechliny czerwonej, życicy trwałej i wiechliny łąkowej. Oprócz nich dodaje się niewielką ilość np. krwawnika pospolitego. Ta tak zwana warstwa roślinna ma grubość 15-30 centymetrów. Pod nią może znajdować się warstwa drenażowa, która jest podobnie mocna i składa się z grubszego żwiru. Dzięki temu woda lepiej się wchłonie. Czasami zamiast żwiru stosuje się materiały pochodzące z recyklingu, np. gruz budowlany. Obie te warstwy muszą być odpowiednio zagęszczone. Kiedy trawa jest jeszcze ukorzeniona, można je naprawdę wykorzystać jako parkingi, ścieżki i tym podobne.
W odróżnieniu od nawierzchni rusztowych mają lepszą przepuszczalność wody, dzięki czemu zatrzymują ją lepiej i mocniej, a wręcz przeciwnie, po deszczu nie powstają na nich kałuże. Poza tym mogą mieć także walor estetyczny, gdyż do wysianych mieszanek traw często z czasem dodawane są zioła kwitnące, które tolerują słabe podłoże, deptanie czy jeżdżenie. Trawniki te nie są podlewane. Dlatego często wyglądają na suche, ale jeśli są dobrze ukorzenione, działają. Dlatego z ich wysiewem należy odczekać przynajmniej 3 miesiące wegetacyjne, a dopiero po drugim przystąpić do ich stosowania, lub po trzecim koszeniu. Trawniki te koszone są w miarę potrzeb kilka razy w roku, należy uwzględnić większą wysokość koszenia, aby kosiarka nie miała kontaktu z kamieniami na powierzchni.

Autor: Ing. Martin Dušek
Foto: Google

Kooperační síť "Kvetoucí louky" / Sieć współpracy "Kwitnące Łąki"
CZ.11.4.120/0.0/0.0/20_032/0002849