نووسیار Nûsyar

23/11/2025

کۆڕێکی شیعریی بۆ (نارین ڕۆستەم) بە خوێندنەوەی ڕەخنەییی (د. هەرێم عوسمان).

دووشەممە
5ی ئێوارە
گەلەری ئاری لە (کارگەی کولتوور)

پێشانگەی هەمیشەیی کتێبەکانی نووسیار
کتێبفرۆشی نووسیار
گەلەری ئاری - Ari Gallary
سلێمانی: کارگەی کەلتوور

20/11/2025

لە زاری وەرگێڕەوە

کارزان عەلی

شەبیحەکانی دەسەڵات دەبێ ڕازی بن تەرمی باوکت بنێژیت. چڵکاوخۆرەکانی دەسەڵات دەبێ ڕازی بن. چەکدارە ڕێگرەکان، داعشەکان، ئیسلامییە سیاسییەکان، خێڵە چەکدارەکان، پزیشکەکانی کۆیلەی دەسەڵات، نیشانەگرەکانی سەر بازگەکان، مافیاکانی ناو گەڕەک و شارەکان، دەبێ ئەوەی چەکی پێ بێت، ڕازی بێت تۆ باوکت دەنێژیت.

(مردن کارێکی سەختە) بە تەنیا گێڕانەوەی ناشتنی تەرمی باوک نیە لە سایەی وڵاتێکی وێرانەدا، بەڵکو گێڕانەوەی پڕ ئازاری زیندووەکانە. ئەوانەی دەیانەوێت ئێوارە بە هێمنی نان بخۆن، شەو بە بێدەنگی بچنە سەر سەرین، سبەی بە دڵنیاییەوە بڕۆن بۆ کارکردن.

شەڕ دونیای شتە بچووکەکانیش دابەش دەکات. ڕۆشتن بۆ دەوام، نانخواردن لەسەر ڕووبارێک، پیاسەیەک لەگەڵ خۆشەویستەکەتدا، ئاودانی ئینجانەی گوڵەکان، وانەوتنەوە لە گوندێکی دوورە دەستدا، خوێندنەوەی شیعر و دانیشتن بە دیار فیلمێکەوە.

شەڕ، دونیای پیرەمێرد و پیرەژنەکان، دونیای منداڵەکان، دونیای هەمووان دەشێوێنێت.
(خالید خەلیفە) مەرگ ناگێڕێتەوە، بەڵکو ئازاری زیندووبوون دەگێڕێتەوە لە سایەی بەڵتەجی و شەبیحەکانی دەسەڵاتدا. دیوی تاریک و شێواوی ئیسلامە سیاسییە درۆزنەکان، ناخی بۆگەنی داعشییەکان، و خەڵکانێک کە چەکییان پێیە، کە تۆ بۆ ئەوەی تەرمێک بنێژیت، دەبێ تەنانەت خۆت لە سەگە بەرەڵاکانی سەر شەقامەکانیش لا بدەیت.


#نووسیار

20/11/2025

خوێندنەوەی: شوانە عەبدوڵا

لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا، تەنانەت مردنیش کارێکی دژوارە.
شەڕ شەڕە. بە خێرایی و بە ئاسانی کۆتایی نایەت. لایەنی هەرە باشی شەڕ، لە هەمووی خراپترە. شەڕ بۆ هەر شوێنێک بچێت بۆگەنی خۆی لەگەڵ خۆیدا هەڵدەگرێت، لە هەموو شوێنێک بڵاوی دەکاتەوە و ڕێگە نادات هیچ شتێک وەک خۆی بمێنێتەوە. شەڕ ڕۆح، بیرکردنەوە، خەونەکان دەگۆڕێت. شەڕ توانای بەرگەگرتنی هەمووان دەگۆڕێت.

سووریا لە ساڵی ٢٠١١ لە ژێر دەسەڵاتی بەشار ئەسەددا
بۆنی مردن لە هەموو شوێنێک بوو. دەنگی تەقینەوەکان بۆ ساتێکیش نەدەوەستان و ڕۆژانە سەدان سەرباز و هاووڵاتی سڤیل گیانیان لەدەست دەدا. خەڵک لە گۆڕە بەکۆمەڵەکاندا نێژران، شار و گوندە چۆڵکراو و وێرانبووەکان بە ئۆتۆمبێلی سووتاو و تانکە تێکشکاوەکانەوە، دیمەنێکی وێرانکاری و ئاوارەبوونیان نیشان دەدا. خاڵی پشکنینی سەربازی و گرووپە چەکدارەکان لە ڕێگادا هەبوون و دەیانتوانی چارەنووسییان بگۆڕن. لەم سەردەمەدا ئیدی مردن بە مردنێکی سروشتی و لۆژیکانە نەبوو، زۆربەی خەڵک، یان بەهۆی بۆردومانەکانەوە کوژراون، یان لە ژێر ئەشکەنجەدان و بارودۆخی سەختدا لە ناوەندەکانی دەستبەسەرکردندا گیانیان لەدەستداوە.

لە هەلومەرجێکی وادا عەبدوللەتیف لە دوا ساتەکانی ژیانیدا وەسیەت بۆ کوڕەکەی دەکات کە لە زێدی خۆی، لە تەنیشت خوشکەکەیەوە بنێژرێت. بەڵام جێبەجێکردنی ئەم وەسیەتە بۆ منداڵەکانی قورس و مەحاڵ بوو.
سەرەڕای ئەوەیش بڕیار دەدەن مەترسییەکانی ئەم سەفەرە قەبووڵ بکەن و لە دیمەشقەوە سەفەرێکی پڕ لە ڕووداو و ترسناک دەست پێ
دەکەن بۆ گەیشتن بە عەننابیە و جێبەجێکردنی ویستەکەی باوکیان.

دەستخۆشیی زۆرم بۆ هاوڕێم کاکە کارزان عەلی کە ئەم ڕۆمانەی وەرگێڕاوەتەوە سەر زمانی شیرینی کوردی و لە لایەن وەشانخانەی نووسیارەوە، چاپ و بڵاو کراوەتەوە.

19/11/2025

لە ماڵی وەفایی لە هەولێر بەردەستە

📖 مردن کارێکی سەختە

ڕۆمانی (مردن کارێکی سەختە) لە ساڵی ٢٠١٦ـدا بڵاو بووەتەوە، لاری برایس کردوویەتی بە ئینگلیزی و لە ساڵی ٢٠١٩ـدا بڵاو کراوەتەوە. ئەم ڕۆمانە باس لە سەفەری سەختی دوو برا و خوشکێک دەکات بە ناوەکانی بولبول و حسێن و فاتیمە، کە دەیانەوێت وەسیەتی باوکیان جێبەجێ بکەن و لە تەنیشت لەیلای خوشکیدا لە زێدەکەی خۆیان لە عەنابییە بە خاکی بسپێرن. سەفەرێکی دوورودرێژی پڕ سەرکێشی و نیگەرانییە، کە پێویستە بە چەندین بازگە و ناوچەدا تێپەڕ ببن، کە هەریەکەیان لە شەڕێکی خوێناوی و قورسدان لەگەڵ یەکتری و ڕژێمی سوریاشدا.

”ئەم ڕۆمانە سەفەرێکی سەختە بە ڕێگەیەکدا کە هاوشێوەی نییە.”

– ڕۆژنامەی میدل ئیست

”بەهێزە لە گومانەکانیدا، مرۆڤدۆستانەیە لە ڕوانینەکانیدا، نەرمونیانە لە مکوڕبوونیدا.)

ئیلیۆت ئاکیرمان لە ڕۆژنامەی نیۆرک تایمز ڕاستەوخۆ نووسەرەکە بە فۆکنەر دەچوێنێت و دەڵێت ”زۆرینەی نووسەرە بەناوبانگەکانی ئەمریکا نازناوی خەلیفە فۆکنەریان لێ ناوە، لەگەڵ ڕۆمانی “مردن کارێکی سەختە”دا، خالید خەلیفە بزانێت یان نا، بەم کتێبەی داوای ئەو نازناوەی کردووە”.

– ڕۆژنامەی گاردیان

📚 لە ماڵی وەفایی بەردەستە

🚗 گەیاندن بۆ سەرجەم شار و شارۆچکەکان هەیە

19/11/2025

”ئەم ڕۆمانە سەفەرێکی سەختە بە ڕێگەیەکدا کە هاوشێوەی نییە.”

– ڕۆژنامەی میدل ئیست

”بەهێزە لە گومانەکانیدا، مرۆڤدۆستانەیە لە ڕوانینەکانیدا، نەرمونیانە لە مکوڕبوونیدا.)

ئیلیۆت ئاکیرمان لە ڕۆژنامەی نیۆرک تایمز ڕاستەوخۆ نووسەرەکە بە فۆکنەر دەچوێنێت و دەڵێت ”زۆرینەی نووسەرە بەناوبانگەکانی ئەمریکا نازناوی خەلیفە فۆکنەریان لێ ناوە، لەگەڵ ڕۆمانی “مردن کارێکی سەختە”دا، خالید خەلیفە بزانێت یان نا، بەم کتێبەی داوای ئەو نازناوەی کردووە”.

– ڕۆژنامەی گاردیان



#نووسیار

18/11/2025

مردن كارێكی سه‌خته‌، به‌ڵام سه‌ختر بینینی شكسته‌كانی پێش ئه‌و ڕووداوه‌یه‌



ئاكۆ قادر حه‌مه‌

مردن كارێكی سه‌خته‌، ڕۆمانی خالید خه‌لیفه (١٩٦٤-٢٠٢٣)‌ی ڕۆماننوس و سیناریستی سوورییه‌‌، "كارزان عه‌لی" بە سەلیقەی وەرگێڕییەکی سەرکەوتووەوە کردوویەتی بە کوردی.

ئه‌م ده‌قه‌ ده‌كرێت ته‌نیا وه‌ك ده‌قێكی ئه‌ده‌بی له‌باره‌ی شۆڕش سوریا نه‌یخوێنینه‌وه‌، به‌ڵكو وه‌ك‌ باسێك له‌باره‌ی واقیعی كۆمه‌ڵایه‌تی وهزری سوریای پێش شۆڕش و شه‌ڕی ناوخۆیی ئه‌و وڵاته و وڵاتانی دیكه‌ی هاوشێوه‌ی ببینین‌، هه‌روه‌ها ئاشكراكردنی ئه‌و هۆكاره‌ بونیادیانه‌شی كه‌ ده‌بنه‌ هۆی سه‌رهه‌ڵدانی ناڕه‌زایه‌تییه‌كان و شكستهێنانی.



كورته‌یه‌ك له ڕۆمانه‌كه‌وه‌:

ڕۆمانه‌كه‌ باس له‌ كاره‌كته‌ری سه‌ره‌كی "عه‌بدولڵه‌تیف" ده‌كات كه‌ له‌ هه‌فتاكانی ته‌مه‌نیدایه‌، له‌ یه‌كێك له‌ نه‌خۆشخانه‌كانی دیمه‌شقدا له‌ ساڵانی یه‌كه‌می شۆڕشی سوریا دژ به‌ به‌شار ئه‌سه‌ددا ده‌مرێت. عه‌بدوڵه‌تیف پێش مردنی وه‌سێت ده‌كات ته‌رمه‌كه‌ی ببه‌نه‌وه‌ له‌ ته‌نیشتی گۆڕه‌كه‌ی "له‌یلا"ی خوشكییه‌وه‌ بینێژن، له گوندی‌ "عه‌نابییه"‌ له‌ باكوری حه‌له‌ب، كه‌ پێش ٥٠ ساڵ ئه‌وێی به‌ توڕه‌یی به‌ره‌و دیمه‌شق جێهشتووه‌.

وه‌سێتی باوكه‌كه‌ بۆ بولبولی كوڕی، و حسێنی برای و فاتمه‌ی تاقانه‌ خوشكیان، كه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی ئه‌وانیش وه‌ك په‌یوه‌ندی نێوان كۆمه‌ڵگه‌ی سوریای له‌به‌ریه‌كهه‌ڵوه‌شاو و له‌ ڕووی هاوسۆزییه‌وه‌ دابڕاون، ده‌بێته‌ ڕیسكێكی گه‌وره‌ و تاقه‌تپڕوكێن‌.

گواستنه‌وه‌ی ته‌رمێك له‌دۆخی شه‌ڕی ناوخۆیی سوریادا، به‌ناو ئه‌و هه‌موو بازگه‌ و سه‌ربازگه‌ و تۆپبارانی سوپای سوریا و ئه‌و هه‌موو گروپه‌ جیاوازانه‌دا‌، دۆخی سوریای ئه‌و ساڵانه‌مان له‌ نزیكه‌وه‌ پێ ئاشنا ده‌كات.

زۆرینه‌ی ئه‌و سه‌رنجانه‌ی له‌باره‌ی ڕۆمانه‌كه‌وه‌ نووسراون، سه‌رنجن له‌باره‌ی كاتی هه‌نووكه‌یی ڕۆمانه‌كه‌وه‌ كه‌ سه‌روبه‌ندی شه‌ڕی نێوخۆیی سوریایه، كه‌ ئێمه‌ دووباره‌یان ناكه‌ینه‌وه‌‌، به‌ڵكو سه‌رنج ده‌خه‌ینه‌ سه‌ر دوو بیرۆكه‌ی دیكه‌ له‌ ڕۆمانه‌كه‌دا كه‌ ئاوڕیان لێ نه‌دراوه‌ته‌وه‌، ئه‌و دوو بیرۆكه‌یه‌ی كه‌‌ پێمانده‌ڵێت سته‌م و نادادی و گه‌نده‌ڵی و زۆرداری و داڕوخانی كۆمه‌ڵگه‌ی سوری له‌پێش شۆڕش و شه‌ڕی ناوخۆیی سوریاوه‌ هه‌ن و ئه‌وه‌ی سوریای به‌و دۆخه‌ گه‌یاندووه‌ شۆڕش و شه‌ڕی ناوخۆیی نین به‌ته‌نیا، به‌ڵكو زۆر ده‌مێكه‌ سوریا به‌ده‌ست چه‌ندین كه‌مووكورتی بونیادییه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت كه‌ هه‌م هۆكاری سه‌رهه‌ڵدانی ناڕه‌زایه‌تییه‌كانن، هه‌م هۆكاری شكستهێنانی.



سته‌م له‌ (له‌یلا) ده‌لاقه‌یه‌ك بۆ بینینی سته‌می كۆمه‌ڵایه‌تی سه‌ر ژنان و دواكه‌وتنی كۆمه‌لگه‌:

له‌یلا، خوشكی عه‌بدولله‌تیفی حه‌فتا ساڵه‌یه‌،‌ پێش په‌نجا ساڵ به‌زۆر خێزانه‌كه‌ی ده‌یانه‌وێت به‌شووی بده‌ن، له‌یلا ڕه‌تی ده‌كاته‌وه‌، به‌ڵام به‌زۆر به‌سه‌ریدا ده‌سه‌پێنن كه‌ شوو به‌ پیاوێك بكات كه‌ ئه‌م پێی ده‌ڵێت: "بۆنی پیازی گه‌نیوی لێ دێت"، بۆیه‌ له‌ ڕۆژی ئاهه‌نگه‌كه‌یدا له‌سه‌ربانی ماڵه‌كه‌یان به‌ده‌م سه‌ماوه‌، خۆی ده‌سووتێنێت.

عه‌بدولله‌تیف، كه‌ له‌یلا چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌ی لێ ده‌كات به‌رگری لێبكات و نه‌هێڵێت به‌زۆر بیده‌ن به‌ پیاوێك كه‌ خۆشی ناوێت، بێده‌نگی لێده‌كات و پێیوایه‌ هه‌وڵێكی وا له‌به‌رده‌م به‌ها و نه‌ریته‌ به‌هێزه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌كه‌یدا چاره‌نووسی هه‌ر شكسته. له‌و سه‌روبه‌نده‌دا كه‌ ئاگر له‌ جه‌سته‌ی خوشكه‌كه‌ی هه‌ڵده‌ستێت، ئه‌م گونده‌كه‌یان جێ ده‌هێڵێت.

مانه‌وه‌ی سته‌می سه‌ر ژنان له‌ سوریا، و گوێنه‌دان به‌ ویست و ئیراده‌یان، به‌ڵگه‌ی بوونی سته‌مێكی كۆمه‌ڵایه‌تییه‌ پێش سته‌می سیاسی. بۆیه‌ تازه‌نه‌كردنه‌وه‌ی سیسته‌می كۆمه‌ڵایه‌تی و هێشتنه‌وه‌ی به‌دواكه‌وتووی، پاڵپشتییه‌كی گه‌وره‌بووه‌ بۆ مانه‌وه‌ و گه‌شه‌نه‌كردن و دواكه‌وتنی كایه‌ی سیاسی.

پێشخستن و گه‌شه‌دان به‌ هه‌ركایه‌یه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تی بێ تازه‌كردنه‌وه‌ی كایه‌كانی تری كۆمه‌ڵگا شكستده‌هێنێت، ده‌مێكه‌ ئه‌مارتیا سین ئه‌وه‌ی پیشانداوه‌ كه،‌ دیموكراتیزه‌كردنی سیاسی، بێ دیموكراتیزه‌كردن و پێشخستنی كایه‌كانی تری كۆمه‌ڵگه‌ شكست ده‌هێنێت[1]، ئه‌وه‌ی كه‌ كۆمه‌ڵگه‌كانی وه‌ك سوریا و كۆمه‌ڵگا هاوچه‌شنه‌كانی له‌نێویاندا كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌ش، زۆر بایه‌خی پێناده‌ن.

عه‌بدولڵه‌تیف كه‌ له‌ حه‌فتا ساڵی ته‌مه‌نیدا ده‌بێته‌ یه‌كێك له‌ شۆڕشگێڕه‌كان و داوای ڕوخانی دكتاتۆر ده‌كات، ده‌زانێت له‌كوێدا شكستی هێناوه‌، بۆیه‌ له‌سه‌رمه‌رگدا ده‌یه‌وێت گۆڕه‌كه‌ی له‌ ته‌نیشتی گۆڕه‌كه‌ی له‌یلاوه‌ بێت. گۆڕه‌كه‌ی له‌یلا ڕه‌مزی چه‌وسانه‌وه‌ي كۆمه‌ڵایه‌تییه،‌ و مردن و شیبوونه‌وه‌ی ته‌رمه‌كه‌ی ئه‌میش ڕه‌مزی شكستی شۆڕشی سوریایه‌.

لێره‌دا عه‌بدولله‌تیف گه‌شتووه‌ به‌ هه‌مان ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ی جۆرج ته‌ڕابشی كه‌ له‌ دوا وتاریدا به‌ناوی (شه‌ش وێستگه‌ی ژیانم)دا ده‌نووسێت: "هه‌ڵوێست به‌رامبه‌ر ژن له‌ كۆمه‌ڵگاكانماندا هه‌ڵوێستمان به‌رامبه‌ر سه‌رتاپای جیهان دیاریده‌كات. ............ كه‌ پێویسته‌ خه‌بات بكه‌یین له‌ ڕێگای وشه‌وه‌ له‌ پێناوی گۆڕینی شێوه‌ی بیركردنه‌وه‌، گۆڕینی بونیادی ناوه‌كی عه‌قڵ، نه‌ك ته‌نها بونیادی ڕووكه‌شی سیاسی یان ئایدۆلۆجی"[2]، عه‌بدولله‌تیف له‌سه‌رمه‌رگدا ئه‌وه‌ی بۆ ڕوون بۆته‌وه‌، شكستی شۆڕشی سوریا شتێكی حه‌تمییه‌، چونكه‌ كۆمه‌لگه‌ی سووری پێش وه‌خت نیگای خۆیان له‌باره‌ی ئازادی ژنه‌وه‌ یه‌كلانه‌كردۆته‌وه‌.

بولبول، كوڕه‌ بچوك و لاوازه‌كه‌ی عه‌بدولله‌تیف، كه‌ (بڕیاریدا بچێته‌ به‌شی فه‌لسه‌فه‌، هه‌ستی كرد باوكی شه‌رمه‌زاركردووه‌، چونكه‌ باوكی به‌درێژایی ته‌مه‌نی ناوی ئه‌و فه‌یله‌سووفانه‌ی دووباره‌ ده‌كرده‌وه‌ كه‌ مرۆڤایه‌تییان گۆڕیوه‌، به‌ڵام ده‌یوست كوڕه‌كانی ببن به‌ شتێك و كارێكیان ده‌ست بكه‌وێت كه‌ پێداویستییه‌كانیان پڕبكاته‌وه‌)، لێره‌دا عه‌بدولله‌تیف هه‌روه‌ك "جۆرج ته‌ڕاب

شكستی كایه‌ی فه‌لسه‌فه‌ و بیركردنه‌وه‌، وه‌ك پێشه‌كییه‌ك بۆ شكستی سیاسی:

بولبول، كوڕه‌ بچوك و لاوازه‌كه‌ی عه‌بدولله‌تیف، كه‌ (بڕیاریدا بچێته‌ به‌شی فه‌لسه‌فه‌، هه‌ستی كرد باوكی شه‌رمه‌زاركردووه‌، چونكه‌ باوكی به‌درێژایی ته‌مه‌نی ناوی ئه‌و فه‌یله‌سووفانه‌ی دووباره‌ ده‌كرده‌وه‌ كه‌ مرۆڤایه‌تییان گۆڕیوه‌، به‌ڵام ده‌یوست كوڕه‌كانی ببن به‌ شتێك و كارێكیان ده‌ست بكه‌وێت كه‌ پێداویستییه‌كانیان پڕبكاته‌وه‌)، لێره‌دا عه‌بدولله‌تیف هه‌روه‌ك "جۆرج ته‌ڕابشی" له‌باره‌ی بونیادی هزری مرۆڤی عه‌ره‌بییه‌وه‌‌ له‌ دوا وتاریدا شیكردنه‌وه‌ی بۆ كردووه‌، له‌ ڕووی هزرییه‌وه‌ له‌ ئاستی ڕووكه‌شدا پێشكه‌وتوخوازه‌، به‌ڵام له‌ قوڵایی بونیاده‌ هزرییه‌كه‌یدا هێشتاكه‌ كۆنه‌په‌رست و ته‌سلیم بووه‌، نایه‌وێت كوڕه‌كانی هیچ قوربانییه‌ك بده‌ن و نایه‌وێت كوڕه‌كه‌ی سه‌روكاری له‌گه‌ڵ فه‌لسه‌فه‌ و بیركردنه‌وه‌دا بێت.

هه‌رچه‌نده‌ بولبول ده‌یزانی "ناتوانێت دونیا بگۆڕێت، به‌ڵام ده‌یویست له‌ جیهان تێبگات، ده‌ویست ببێته‌ خوێندكارێكی نایاب،................ به‌ڵام مامۆستاكانی به‌شی فه‌لسه‌فه‌ ڕقیان له‌ بیركردنه‌وه‌ بوو، ته‌نانه‌ت پرسیاره‌كانی تاقیكردنه‌وه‌ و نمره‌كانیشیان ده‌فرۆشت، هه‌موو ئه‌وه‌ی دژی فه‌لسه‌فه‌ بوو له‌ به‌شی فه‌لسه‌فه‌دا هه‌بوو، ڕقیان له‌ گفتوگۆ و سیاسه‌ت و بیركردنه‌وه‌ و لێكۆڵینه‌وه‌ بوو........".

داڕوخانی كۆمه‌ڵگه‌ی سوری، پێش سه‌رهه‌ڵدانی شۆڕشی سوریا و شكستی ئه‌و شۆڕشه‌ و شه‌ڕی ناوخۆ و له‌به‌ریه‌كهه‌ڵوه‌شانی، سه‌ریهه‌ڵداوه. شه‌ڕی ناوخۆیی سوریا به‌رئه‌نجامی داڕوخانی زانكۆ و قوتابخانه‌ و قه‌ده‌غه‌كردنی بیركردنه‌وه‌ و گفتوگۆی سیاسی و دواكه‌وتوویی كایه‌ كۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری و سیاسی و به‌هاییه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی سووری بووه‌.



پوخته‌ی سه‌رنج:

مردن كارێكی سه‌خته‌، ده‌كرێت ته‌نیا وه‌ك گێڕانه‌وه‌ی چیرۆكی خێزانێك نه‌بینین‌ له‌ سه‌روه‌ختی شه‌ڕ و ئاژاوه‌ی ناوخۆی سوریادا، به‌ڵكو وه‌ك شیكردنه‌وه‌یه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی سوریای پێش شۆڕش بیبینین، ده‌قه‌كه‌ كه‌ڵه‌كه‌بوونی زۆرداری كۆمه‌ڵایه‌تی، به‌های دواكه‌وتوو و داڕوخانی هزری نیشان ده‌دات، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ ئاشكرا ده‌كات چۆن كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی نائاماده‌ له‌ڕووی هزری و كۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسییه‌وه‌ بۆ شۆڕش، له‌كاتی سه‌رهه‌ڵدانی شۆڕشدا، نه‌ك نابێته‌ هۆی پێشخستنی كۆمه‌ڵگه‌، به‌ڵكو شۆڕش ده‌رگای دۆزه‌خ ده‌كاته‌وه‌ و ده‌بێته‌ هۆی كاره‌ساتی مرۆیی گه‌وره‌تر، و شۆڕشیش مه‌حكوم به‌ شكست ده‌كات.

[1] أمارتيا صن، التنمية حرية، ت: شوقي جلال، قاهرة: الهيئة المصرية العامة للكتاب، 2010.

[2] شه‌ش وێستگه‌ی ژیانم، جۆرج ته‌ڕابشی، ١٦-٣-٢٠١٦، https://ako-q-hama.blogspot.com/2022/10/shesh-westgey-zhiyanm.html

٭٭٭

18/11/2025

لە ماڵی وەفایی لە هەولێر بەردەستە

📖 کرۆکی تیشک

✍️ سەردار نۆڕێ

📚 لە ماڵی وەفایی بەردەستە

🚗 گەیاندن بۆ سەرجەم شار و شارۆچکەکان هەیە

18/11/2025

سەرنجێک لەسەر (کرۆکی تیشک)

ساڵەح هەلاج

دەستتان خۆش بێت نۆڕێ گیان.
من وەک هەر شیعرنووسێک، شێوازی تایبەتی خۆمم هەیە. هەر لە گەنجیمەوە دەستم بە شیعرنووسین کردووە لەسەر شیعری بڕگەیی کوردی و فۆرم ناوەڕۆکی شیعری ئازادی کوردی، دەنووسم.

ئەوەی ئێستا شێوازی شیعری هایکووی ژاپۆنی لای دەنکە دەنکەی شاعیرانی هایکوونووسەوە دەبینم، تینوویێتیم ناشکێنن.
بۆ من ئیقاع ڕووحی شیعرە، بۆ هەر نەتەوەیەک، دەنگ و لەرەی ئاواز، وشەی هەر زمانێک، ڕوحە شیعرییەتەکە.

هەڵبەت شیعری هایکوو بۆ خەڵکی ژاپۆن تام و چێژی ئیستاتیکای جوانیی خۆیانە، هەر وەک ئێمە، بە دەنگ و سۆز و ئاوازەکەی.

نایشارمەوە، ئەمڕۆ کۆمەڵە شیعری هایکووی (کرۆکی تیشک)ی شاعیری جواننووس؛ مامۆستا (سەردار نۆڕێ) بەشێکم لێی خوێندەوە، هەر بە ڕاستی جوانکارییەکی کوردانەم تێیاندا بینی. نەک هەر ئەوە، بگرە ئەو شێوازە شیعرەی وا کورداندووە، بە تاسەوە بەشێکم لێی خوێندەوە.

دەستخۆشی لە مامۆستا سەردار دەکەم.
پێت دەڵێم: گوڵم داهێنانت کردووە.
دەستان خۆش بێت.

نموونەی هایکووەکانی نۆڕێ

-١-
نەک بۆ مردنی خۆر،
بە سەفەریشی
کراسی نیلی دەپۆشێ ئاسمان.

-٢-
گسک لە ئاسمان دەدا،
ئەستێرەکان ڕادەماڵێ
-گزنگ!

-٣-
کچانی سەماکەرن
ئەستێرەکان،
یانەی شەوانەیە ئاسمان.

17/11/2025

خالید خەلیفە (١٩٦٤-٢٠٢٣) ڕۆماننووس و شاعیر و سیناریستێکی سوورییە، لە شاری حەڵەب لە دایک بووە، کۆلێژی یاسای لە حەڵەب تەواو کردووە. یەکەمین ڕۆمانی بە ناوی (پاسەوانی فێڵ – حارس الخديعة) لە ساڵی ١٩٩٣ـدا بڵاو کردووەتەوە. پاش ئەوە ڕۆمانی (دەفتەری قرباتییەکان- دفاتر القرباط)ـی لە ساڵی ٢٠٠٠ـدا بڵاو کردووەتەوە. بەڵام بەناوبانگترین ڕۆمانی بە ناوی (لە ستایشی ڕقدا – مديح الكراهية) لە ساڵی ٢٠٠٨ـدا بڵاو کردوەتەوە و چووەتە کورتەلیستی خەڵاتی بووکەری عەرەبییەوە. هەروەها ڕۆمانەکانی بۆ زمانەکانی کوردی، فەرەنسی، ئیتالی، ئەڵمانی، نەرویجی، ئینگلیزی و ئیسپانی وەرگێڕدراون.


#نووسیار

14/11/2025

ڕۆمانی (مردن کارێکی سەختە) لە ساڵی ٢٠١٦ـدا بڵاو بووەتەوە، لاری برایس کردوویەتی بە ئینگلیزی و لە ساڵی ٢٠١٩ـدا بڵاو کراوەتەوە. ئەم ڕۆمانە باس لە سەفەری سەختی دوو برا و خوشکێک دەکات بە ناوەکانی بولبول و حسێن و فاتیمە، کە دەیانەوێت وەسیەتی باوکیان جێبەجێ بکەن و لە تەنیشت لەیلای خوشکیدا لە زێدەکەی خۆیان لە عەنابییە بە خاکی بسپێرن. سەفەرێکی دوورودرێژی پڕ سەرکێشی و نیگەرانییە، کە پێویستە بە چەندین بازگە و ناوچەدا تێپەڕ ببن، کە هەریەکەیان لە شەڕێکی خوێناوی و قورسدان لەگەڵ یەکتری و ڕژێمی سوریاشدا.

”ئەم ڕۆمانە سەفەرێکی سەختە بە ڕێگەیەکدا کە هاوشێوەی نییە.”

– ڕۆژنامەی میدل ئیست

”بەهێزە لە گومانەکانیدا، مرۆڤدۆستانەیە لە ڕوانینەکانیدا، نەرمونیانە لە مکوڕبوونیدا.)

ئیلیۆت ئاکیرمان لە ڕۆژنامەی نیۆرک تایمز ڕاستەوخۆ نووسەرەکە بە فۆکنەر دەچوێنێت و دەڵێت ”زۆرینەی نووسەرە بەناوبانگەکانی ئەمریکا نازناوی خەلیفە فۆکنەریان لێ ناوە، لەگەڵ ڕۆمانی “مردن کارێکی سەختە”دا، خالید خەلیفە بزانێت یان نا، بەم کتێبەی داوای ئەو نازناوەی کردووە”.

– ڕۆژنامەی گاردیان


#نووسیار