Portugaliza 112

07/12/2025

🇵🇹 [ O rio que entre ambas as regiões corre, se constitui obstáculo natural, individualiza e harmoniza as duas regiões, únicas aliás que em todo o mundo produzem vinho Alvarinho, ou mesmo genecamente vinho verde.

A Galiza, identifica-se, na verdade, perfeitamente com o Entre Douro-e-Minho, região génese da independência portuguesa. Os galeguistas reconhecem-no:

"Um minhoto é um antigo galego. A estrutura psíquica e mesmo a realidade sociológica não é diferente aquém e além rio. Portugal e a Galiza têm interesses comuns: A Galiza pela cultura e a história cristã está ligada a Portugal tanto ou mais do que a Espanha".

É um retalho do noroeste que olha para Portugal e Espanha com interesse nos dois Estados, se quer levar a cabo um desenvolvimento, social e político correcto. Por razões económicas e culturais bem evidentes, não pode prescindir de Portugal, que, afinal, também nasceu do mesmo retalho…

O que Miguel de Umamuno escreveu da Galiza, aplica-se também à província portuguesa. Repare-se nesta passagem do mestre, extraída de «Por Tierras de Portugal y España»:

"A paisagem na Galiza é feminina. Tanto pela beleza e graciosidade, como, porque nela se não vêem mais do que mulheres. Efectivamente, os homens emigram para terra ou para o mar".

Do nosso lado, o Brasil foi em grande parte constituído por gentes do alto Minho. De tal modo que, no Rio ou em São Paulo, em Olinda ou São Salvador, não se gritava, Aqui de-El-Rei, mas Aqui-de Viana.

Os pescadores de Alto Mar recrutavam-se preferencialmente na mesma zona. Por seu turno a América Espanhola, desde o México ao Chile, passando por Cuba, valiam como Eldorado para os habitantes de além-rio:

Galiza está pobre
E a Havana me vou
Adeus prendas mias.
Adeus corazon…

A pesca longínqua não encontra também melhores praticantes, entre todos os espanhóis. Aqui não haveria, pois, razões espirituais para a separação. Falharia totalmente a justificação de Correia de Oliveira:

Separei-me em tenra idade
Dos meus irmãos das Espanhas
Almas diversas apartam
Mais do que o mar e as montanhas.

Como escreveu um grande mestre, a literatura galega, espelho da alma do seu povo, es la hermana mayor de la portuguesa… Mau grado o seu eminente sentido prático, ditado até pela escassez de recursos, mais penosa ainda lá do que cá, eles são como nós endogenamente poetas.

De ser galego me debo alabar
Porque aprendi liricamente a cantar…

Na Galiza, há, efectivamente, uma milenária tradição vática. Martin Codax apresenta-se como patriarca:

Mandado hei camigo
Ca ven meu amigo:
E irei, madre, a Vigo…

Ondas do mar de Vigo
Si vistes meu amigo?
E ai Deus se verá cedo!

Ondas do mar levado
Si vistes meu amado
E ai Deus se verá cedo!.

Parece que estamos a ouvir trovar Dom Sancho I ou D. Dinis, João de Guilhalde ao Pero Soares Taveiro…

Lá como entre nós el bard y el cisne contaban su morir.

Entre as palavras especificamente portuguesas conta-se o vocábulo «saudade» tão nosso que, diz-se, não tem mesmo tradução em qualquer outra língua. No Galego há o equivalente morrinha…

Rosália vai mais longe:
Campanas de Bastabales
Cando vos oya tocar
Morrome de soidades.

Mas não é so no verso que as almas se aproximam. Na Casa da Rua de Tróia, confundem-se os autores galegos com Eça de Queirós…

Enfim, são tantas as afinidades que melhor fora não ter existido a questão Conde de Trava e os condados, ao tempo incertos, a Galiza e Portucale tivessem feitos juntos a sua jornada histórica.

De qualquer modo, há uma forte contraposição entre a secular alma da Galiza, filiada em bardo celta, filho do vento e da chuva – mas do vento mareiro e a de Castela, nascida da aridez e do vento suão.

E o que afasta um galego dum castelhano aproxima-o de um português.]

* Artigo do ano 2012 de Manuel Leal Freire ( 1928 - 2018 ) para capeiaarraiana. pt

07/12/2025

🇵🇹 Cachenas, as vacas pequenas e cornudas que xa camiñaban pola Portugaliza séculos antes de nacer Cristo.

🌄🍃 Serra de Soajo - PNPGerês 🌳🍂

⛰️🍁 O Gado

Todos os dias ao Final do dia, a rotina é esta... O Gado desce do alto da Serra até às Brandas, onde se abriga das noites que começam agora a ficar mais Frias...
Uma dose extra de Feno também faz as delícias destes magníficos animais.. 😁😁

07/12/2025

🇵🇹 📖 Poño nos comentarios ligazón ao pdf de 250 páxinas deste interesante libro do ano 2018. 👀

06/12/2025

🥋 🤼🏼‍♂ ️[ Hoxe, baixo o nome unificado de Loita Tradicional Galega, un pequeno grupo de gardiáns pelexa para que esta disciplina non remate no cemiterio das tradicións perdidas. Non loitan por medallas, loitan pola memoria.

Severino Gómez, director técnico do Club de Loitas Tradicionais A Cambadela é un dos fundadores dunha investigación que comezou en 1986, nunha xuntanza en Ourense, co obxectivo de sacar á luz o que estaba abandonado. Non o moveu o diñeiro nin a gloria deportiva, senón algo máis profundo, o "culto da miña terra".

Nunha época onde o marketing o invade todo, sería doado vender a Loita Galega baixo a etiqueta mística do celtismo. De feito, Severino recoñece que "o mellor era fabuloso e vendía moi ben o dicir celta". Porén, a rigorosidade obrígalles a desmentir o mito. "É totalmente mentira. Non atopamos dato absolutamente ningún", sentencia o director técnico.

A Loita Galega non é unha danza druídica; é filla do suor e do traballo. As súas raíces pérdense séculos atrás, posiblemente ligadas a formas de combate de soldados da Antiga Roma que evolucionaron e, o máis importante, diversificáronse segundo os oficios. A loita adaptouse ao traballo agrícola e ás vestimentas do pobo.

O regulamento e o contexto recuperados fálannos dunha actividade ligada aos ciclos da vida rural. No interior, loitábase durante a malla do trigo ou do centeo. O "tatami" eran monllos de palla formando un círculo de uns 3,30 metros de diámetro. O obxectivo: tirar ao contrario ou botalo fóra dese círculo vivo, nunha clara metáfora da "loita polo territorio". Tamén se loitaba nos palleiros da herba seca, onde o gañador era quen lograba quedar enriba.

Nas zonas de ribeira, como no Ulla ou no Miño, a loita trasladábase ás barcazas de area. Nas vilas mariñeiras, o escenario era a praia ou o porto, debuxando o círculo na area ou aproveitando a descarga do peixe. Era un deporte orgánico, nado da terra e do mar, non dos ximnasios.

Se hai un dato que racha cos estereotipos e eleva a Loita Galega a unha categoría especial dentro das loitas europeas, é o papel da muller. Mentres que noutras tradicións o combate era un reduto exclusivamente masculino, en Galicia a historia é diferente.

Severino Gómez cítanos un documento revelador de 1️⃣8️⃣1️⃣2️⃣, atopado na Biblioteca Mundial do Deporte, que fala de "las luchas de la Galicia española, donde también las practicaban las mujeres". Non é unha anécdota illada. "Para min é unha das cousas máis importantes", asegura Severino emocionado.

A literatura galega xa nolo advertía. Rosalía de Castro, en Follas Novas (1880), escribía: "Os mozos loitan coas mozas, / Medindo as forzas que teñan / E n’andan en cumprimentos / Para botarse por terra". Tamén Emilia Pardo Bazán, no seu conto El Molino (1900), narraba como as mozas loitaban entre si e mesmo desafiaban aos mozos, "degenerando entonces la batalla en deleitable juego".

Severino confirma esta realidade histórica e engade un matiz sociocultural profundo: "Aquí as mulleres dentro da agricultura eran un 90%". En Galicia, a muller manexa o arado, e agora a motoserra e o tractor.

Esa fortaleza física e social trasladábase ao xogo. "Había un dito que dicían que a muller galega era a única que mira de fronte a un home", lembra Severino. "Quere dicirse que ten a forza, a valentía de mirar de cara a un home sen baixar a vista".

Existía, por suposto, a picaresca. Despois das segas, homes loitaban contra homes e mulleres contra mulleres, pero o momento máis agardado era a loita mixta, onde o contacto físico permitía ese achegamento ou "ligoteo". Pero máis alá do xogo amoroso, quedaba patente unha realidade: a muller galega era, en todos os sentidos, unha loitadora.

Como se loita hoxe en día para manter a fidelidade con ese pasado? O Club A Cambadela realizou un traballo de normalización técnica para converter aquelas mañas de aldea nun deporte seguro e regrado.

O vestiario actual é unha homenaxe directa á roupa de faena. Os loitadores visten un pantalón tipo "maón" (o clásico pantalón de traballo azul ou negro), dun tecido forte. "Dóbrase ata a altura do xeonllo", explica Severino. A forma de levalo ten a súa propia simboloxía: os mariñeiros dobrábano uns catro dedos por riba do xeonllo para non mollarse; os labregos, catro dedos por debaixo. Compleméntase cunha faixa, esa peza fundamental que os nosos antergos usaban para protexer o abdome e cargar pesos.

Tecnicamente, a Loita Galega ten similitudes coa loita olímpica greco-romana, o judo ou o jiu-jitsu en canto a bases físicas (control, desequilibrio, proxección), pero distínguese polos agarres. A roupa xoga un papel crucial: permítese agarrar o pantalón e a faixa para executar as proxeccións, algo que non existe na loita olímpica.

No Manual Práctico desenvolvido polo club, recóllense técnicas con nomes tan nosos como o "Chuzo", a "Aperta de Cotelo", a "Sega Interior" ou o "Trabe de Xeonllo".

A diferenza doutras loitas que impiden o combate no chan, a variante galega normalizada permite continuar a acción trala caída, buscando inmobilizar ao rival (o "amarre") ou obrigalo a tocar coas costas na terra. Gaña quen ten máis puntos, quen logra un amarre de 15 segundos ou quen executa mañas de gran valor. É un sistema que busca o equilibrio: nin a brutalidade dunha pelexa rueira, nin a rixidez dun baile de salón.

A pesar da riqueza histórica, da singularidade do papel da muller e do traballo de sistematización realizado, a Loita Tradicional Galega vive nunha precariedade alarmante.

"Non temos apoio institucional ningún", denuncia Severino. "Estamos para publicar un libro, pero nin para iso". O Club A Cambadela, integrado na Federación Galega de Loita (coa que manteñen unha excelente relación e colaboran na parte olímpica), leva o peso da tradición sobre as súas costas en solitario.

As actividades de difusión, os obradoiros nas escolas, as conferencias e as exhibicións fixéronse durante anos "por a nosa conta, ninguén nos pagou nada".

É un traballo feito "por amor á arte", roubándolle horas á familia e ao descanso. Severino, aos seus 72 anos, e os seus compañeiros Jorge (62) e Moisés (53), comezan a sentir o peso do tempo.

O medo a que o legado desapareza é real. "Isto podería morrer comigo, aínda que espero que non", di Severino cunha mestura de preocupación e esperanza. Actualmente, teñen a un rapaz novo sacando o título de adestrador e están a traballar nun documental audiovisual.

O obxectivo é rexistrar as imaxes nos sitios orixinais —na sega, no mar, nas lanchas— para que as vindeiras xeracións poidan ver de onde naceu isto, cales son as "raíces verdadeiras".A Loita Galega é moito máis que dous corpos intentando derrubarse. É a memoria dun pobo que traballaba arreo e sabía xogar con esa mesma intensidade. É a lembranza das mulleres fortes que miraban de fronte. É a lingua que falamos sen palabras.

Severino Gómez pecha a súa testemuña cunha mensaxe clara para calquera galego ou galega: "Isto non é meu, isto é de Galicia, da terra, da cultura do pobo". A supervivencia desta "grande esquecida" depende agora de que a sociedade galega decida se quere conservala ou deixala morrer no esquecemento definitivo. As mañas están escritas, o regulamento está listo e os mestres aínda están aquí. Só falta quen queira baixar á area e coller a faixa.]

* Artigo de Helena González para o xornal galego Galicia Confidencial.

⚠️ Poño ligazóns con máis informacións e imaxes ilustrativas nos comentarios. 👀

06/12/2025

🇸🇳 🦺 [ A asociación nace para “fortalecer a convivencia, promover o coñecemento intercultural e apoiar a integración efectiva da comunidade senegalesa residente no municipio”.

O alcalde de Carballo, Daniel Pérez, que estivo acompañado polas concelleiras de Servizos Sociais, Maica Ures, e Cultura, Maruxa Suárez, amosouse moi interesado pola iniciativa.

A día de hoxe figuran no padrón municipal un total de 193 habitantes de nacionalidade senegalesa, algúns deles residentes en Carballo desde hai varios anos.

A súa intención é dar un paso máis e acadar unha integración plena, tanto no ámbito social coma no cultural ou lingüístico, e con esa finalidade teñen prevista a organización de actividades formativas e culturais.

Facilitar á comunidade senegalesa os idiomas GALEGO e español, dar a coñecer a cultura do seu país, crear espazos de encontro intercultural, previr a exclusión social, fomentar a participación veciñal e promover a convivencia, o respecto e a diversidade cultural son os obxectivos específicos da entidade Senegaleses de Carballo.

Para o seu primeiro ano de actividade presentaron unha proposta que inclúe talleres de GALEGO e español, obradoiros do idioma senegalés, wolof, ou de música, danza, gastronomía e tradición oral de Senegal.

Pero tamén charlas e unhas xornadas interculturais nas que poidan participar veciños e veciñas de ámbalas comunidades.]

06/12/2025

📜 ▪︎Titulo Preliminar do Estatuto de Autonomía da Galiza ( 1981 ):
• Galicia, nacionalidade histórica, constitúese en Comunidade Autónoma para acceder ó seu autogoberno, de conformidade coa Constitución Española e co presente Estatuto, que é a súa norma institucional básica.

• A Comunidade Autónoma, a través de institucións democráticas, asume como tarefa principal a defensa da identidade de Galicia e dos seus intereses, e a promoción da solidariedade entre todos cantos integran o pobo galego.

• Os poderes da Comunidade Autónoma de Galicia emanan da Constitución, do presente Estatuto e do Pobo.

• A organización territorial terá en conta a distribucion da poboación galega e as súas formas tradicionais de convivencia e asentamiento.

• Para efectos do presente Estatuto, gozan da condición política de galegos os cidadáns españois que, de acordo coas leis xerais do Estado, teñan veciñanza administrativa en calquera dos municipios de Galicia.

• Como galegos, gozan de dereitos políticos definidos neste Estatuto os cidadáns españois residentes no estranxeiro que tivesen a súa última veciñanza administrativa en Galicia, e acrediten esta condición no correspondente Consulado de España. Gozarán tamén destes dereitos os seus descendentes inscritos como españois, se así o solicitan na forma que determine a lei do Estado.

• Correspóndelles ós poderes públicos de Galicia promove-las condicións para que a liberdade e a igualdade do individuo e dos grupos en que se integran sexan reais e efectivas, remove-los atrancos que impidan ou dificulten a súa plenitude e facilita-la participación do tódolos galegos na vida política, económica, cultural e social.

• Os poderes públicos da Comunidade Autónoma asumen, como un dos principios rectores da súa política social e económica, o dereito dos galegos a viviren e traballaren na propia terra.

• A lingua propia de Galicia é o galego.

• Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.

• Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilita-lo seu coñecemento.

• Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.

• A bandeira de Galicia é branca cunha banda diagonal de cor azul que a travesa desde o ángulo superior esquerdo ó inferior dereito.

• Galicia ten himno e escudo de seu.

• As comunidades galegas asentadas fóra de Galicia poderán solicitar, como tales, o recoñecemento da súa galeguidade entendida como o dereito a colaboraren e compartiren a vida social e cultural do pobo galego.

• Unha lei do Parlamento regulará, sen prexuízo das competencias do Estado, o alcance e contido daquel recoñecemento ás ditas comunidades que en ningún caso implicará a concesión de dereitos políticos.

---------------------------------------------------------------------------

CONSTITUIÇÃO ESPANHOLA 1978.

▪︎ As Comunidades Autónomas PODERÃO ASSUMIR competências nas seguintes matérias:

• Organização das suas instituições de autogoverno.

• Alteração dos limites dos municípios compreendidos no seu território e, em geral, as funções que caibam à Administração do Estado sobre as Corporações locais e cuja transferência seja autorizada pela legislação sobre Regime Local.

• Ordenamento do território, urbanismo e habitação.

• Obras públicas de interesse da Comunidade Autónoma no seu próprio território.

• Caminhos de ferro e estradas cujo itinerário se desenvolva integralmente no território da Comunidade Autónoma e, nos mesmos termos, o transporte realizado por estes meios ou por cabo.

• Os portos de abrigo, os portos e aeroportos desportivos e, em geral, os que não desenvolvam atividades comerciais.

• A agricultura e a pecuária, de acordo com a ordenação geral da economia.

• Os montes e aproveitamentos florestais.

• A gestão em matéria de proteção do meio ambiente.

• Os projetos, construção e exploração dos aproveitamentos hidráulicos, canais e sistemas de rega de interesse da Comunidade Autónoma; as águas minerais e termais.

• A pesca em águas interiores, a cultura de marisco e a aquicultura, a caça e a pesca fluvial.

• Feiras locais.

• O fomento do desenvolvimento económico da Comunidade Autónoma dentro dos objetivos estabelecidos pela política económica nacional.

• O artesanato.

• Museus, bibliotecas e conservatórios de música de interesse para a Comunidade Autónoma.

• Património monumental de interesse da Comunidade Autónoma.

• O fomento da cultura, da investigação e, quando for caso disso, do ensino da língua da Comunidade Autónoma.

• Promoção e ordenamento do turismo no seu âmbito territorial.

• Promoção do desporto e da adequada utilização dos tempos livres.

• Assistência social.

• Saúde e higiene.

• A vigilância e proteção dos seus edifícios e instalações. A coordenação e demais faculdades relacionadas com as polícias locais nos termos que estabeleça uma lei orgânica.

• Decorridos cinco anos, e mediante a reforma dos seus Estatutos, as Comunidades Autónomas PODERÃO AMPLIAR sucessivamente as suas competências dentro do quadro estabelecido no artigo 149.

• Em nenhum caso se admitirá a federação de Comunidades Autónomas.

05/12/2025

🇧🇪 🎵 [ Ialma, o grupo musical conformado por catro fillas de emigrantes galegos en Bélxica, cumpre neste 2025 un cuarto de século, que celebran cunha xira que percorreu, no pasado mes de novembro, puntos da xeografía galega como Vimianzo, O Pino, Padrón ou Carballo.

Sermos Galiza conversa con Verónica Codesal, unha das súas integrantes, para rememorar a súa traxectoria, falar do seu compromiso e da influencia que ten Galiza na súa identidade, así como o que supón levar a cultura do país sempre por bandeira a unhas galegas que naceron e viven fóra.

— En primeiro lugar, como xurdiu a creación do grupo?

Todo comezou no Centro Galego de Bruxelas. Alí cada ano eran enviados desde Galiza profesores que impartían aulas de baile, gaita, percusión ou canto. Nós tiñamos un grupo de baile que participaba das Xornadas do folklore galego en Santiago de Compostela, e, neste contexto, para un baile en concreto o profesor precisaba cantareiras, polo que decidimos participar cantando as que hoxe somos integrantes de Ialma.

Tivemos varias actuacións co grupo de baile até que, nunha ocasión, a casa de discos Emmy propúxonos a gravación dun disco. Nós aceptamos, mais non tiñamos repertorio, polo que artistas como Montse Rivera, do grupo Leilía; Paty Blanco do grupo Anubía; ou o gaiteiro Xoán Porto acompañáronnos e arroupáronnos na creación dos primeiros temas, e así gravamos o noso primeiro disco. Despois, coa mesma discográfica gravamos un segundo disco, e, a partir de aí, os seguintes xa foron pola nosa conta.

— Están a celebrar o seu 25 aniversario, cales foron as sensacións xerais ao longo deste cuarto de século?

Sí, son moitos anos, moitos palcos, moitos festivais... A verdade é que estamos orgullosas de manter o núcleo central do grupo, porque comezamos sendo seis e, tras a gravación do primeiro CD, pasamos a ser só catro.

Foi importante sempre ter eses grupos sempre perto de cada unha de nós. Manter iso é fantástico para nós, porque poucos grupos perduran así 25 anos. Sentímonos, en resumo, orgullosas e afortunadas, de poder continuar traballando no que nos gusta.

— Como se viviu esta traxectoria a nivel emocional?

Para nós, Ialma sempre foi a parte máis feliz da nosa vida. Eu, pola miña parte, estou moi feliz cando subo a un escenario, é onde me sinto mellor. Porén, si que houbo algún momento difícil, especialmente ao principio. Cando comezamos a colaborar cos músicos e a facer unha música máis “fusión”, algo máis moderna, o grupo deixou de interesar a algunhas das compañeiras que tiñamos ao inicio.

Foi unha mágoa ter que deixar de traballar con elas por iso, de feito mantemos o contacto e unha moi boa relación persoal, mais a separación profesional si que se viviu como un momento triste. Deixando isto, Ialma para nós sempre é felicidade e moita alegría.

— En todos estes anos o panorama cultural semellou mudar moito. Como viviron a introdución da cultura galega neses primeiros anos? Observaron algunha mudanza na recepción da mesma por parte do público ao longo deste tempo?

A acollida do público belga da música galega sempre foi moi boa. Sempre estiveron moi contentos ao ver esa tradición que se mantén tan viva no noso país. De feito, sempre enchemos os auditorios, e á xente sempre lle gustou ver, por exemplo, a nosa maneira de tocar a pandeireta, que é peculiar, ou vernos bailar no escenario.

Creo que a acollida sempre foi moi boa, nos festivais de folk, coma o World of music, sempre houbo artistas galegos. Para nós tamén era importante que, en parte grazas a nós, puidesen vir á Bélxica grupos galegos, e que a xente xa coñecese a nosa música.

A evolución foi que, de ano en ano, xa non houbo nin que presentar que era Galiza, nin unha pandeireta, nin unha gaita. Actualmente aquí, en Bélxica, coñécese ben o que se fai na Galiza e a calidade que temos con respecto aos músicos e bandas.]

* Anacos desta entrevista de Laura Piñeiro para o xornal galego Nós Diario.

05/12/2025

🥝🥝 [ Os kiwicultores do Baixo Miño levan un mes dando o calo para recoller unha plantación que felizmente lles permitirá recuperarse do mal grolo do 2024, ano no que o frío e a choiva lastraron os brotes do froito.

En Tomiño, Tui e Oia sitúase entre 20 e 25 toneladas nesta campaña. A previsión apunta a que a recolección se achegue ás 6.000 toneladas neste ano «de normalidade».

Nas leiras dos produtores de Kiwi Atlántico cultívase preto da metade. Os traballos comezaron o pasado 3 de novembro e concluirán moi pronto. En toda a comarca, Tomiño ten un peso importante neste labor e, de feito, mantén o liderado como o concello máis produtor por hectárea de toda España.

En canto á calidade do produto, da trepadora Actinidia recuperaron froitos «en niveis de azucre moi bos» no momento da recollida e que presenta un estado de materia seca «mellor que nos últimos anos». Menos asombroso resultou o tamaño, «menor que no último exercicio», pero sen trastornar o bo sabor, como analiza Martín Fernández, enxeñeiro agrónomo de Kiwi Atlántico.

En canto á calidade do produto, da trepadora Actinidia recuperaron froitos «en niveis de azucre moi bos» no momento da recollida e que presenta un estado de materia seca «mellor que nos últimos anos». Menos asombroso resultou o tamaño, «menor que no último exercicio», pero sen trastornar o bo sabor, como analiza Martín Fernández.

Agora, toca organizar o almacenamento e a loxística de semellante cantidade de froitas. Desde o sur de Galicia, partirán a grandes distribuidoras e lineais de supermercados, que dinamizan o groso das vendas de Kiwi Atlántico.

Na súa extensa traxectoria, España mantense como principal consumidor das bagas que produce esta organización. O custo foi de entre 1,20 e 1,25 euros por quilo. As estimacións apuntan a que a campaña de vendas concluirá entre maio e xuño, cando arrinca a de Nova Zelandia.

Aínda que non sempre é doado, os produtores desta compañía fundada no ano 1988 e con sede en Ribadumia confían en seguir discorrendo pola senda do crecemento ao longo desta década e por iso teñen varios proxectos en marcha. Un deles está relacionado coa procura de novos terreos sobre os que estender as plantacións. Agora, teñen os ollos postos no lugar de Acevedo, no municipio de Ribadeo, onde xa se fixeron con hectáreas que entrarán en produción nos vindeiros anos.

Ao sur da comunidade, en Oia, tamén se puxo a proba un demostrador dixital frutícola, un sistema de monitoraxe e control de rega. A iniciativa acóllese ao programa europeo Dixital Europe e levouse a cabo da man do HUB de innovación Datalife.

A compañía Kiwi Atlántico xa representa a 80 socios e a uns 100 agricultores de Galicia, Asturias, Cataluña e Portugal. Entre todas estas xeografías, acada as 450 hectáreas sobre as que o ano pasado colleitou 12.000 toneladas. Con estas cifras, é lóxico que sexa a maior produtora de España e unha das referentes en Europa.]

* Imaxes dos kiwis engadida por mín.

05/12/2025

🇵🇹 🎵 Video de 23 s. [ A portuguesa emmy Curl, nada e criada nas altas montañas de Vila Real, dá vida ás antigas melodías do folclore transmontano e celta que durante moito tempo permaneceran esquivas. A artista dedícase a valorar e respectar o patrimonio cultural portugués, incorporando o lado moderno e o seu estilo de interpretación nas complexas capas rítmicas e harmónicas destas tradicións.

Pastoral, gañador do Premio José Afonso 2025, é máis que un álbum, unha homenaxe ao patrimonio cultural do folclore portugués, unha celebración da coraxe e o amor en tempos difíciles.

Unha invitación a oíntes e amantes da música a perderse e relaxarse na atmosfera Pastoral, que resoará como as voces das montañas que os rodean. A portuguesa emmy Curl nada e criada nas altas montañas de Vila Real, dá vida ás antigas melodías do folclore transmontano e celta que durante moito tempo permaneceran esquivas.

A artista dedícase a valorar e respectar o patrimonio cultural portugués, incorporando o lado moderno e o seu estilo de interpretación nas complexas capas rítmicas e harmónicas destas tradicións.]

🏫 Actuará no Teatro Principal de Compostela.
Dia 13 de Decembro ás 20:30. Entrada libre.

* Texto tirado da web santiagoturismo e video no que anuncia concertos ( xa acontecidos ) en Melide e Pontevedra tirado do FB da propia artista.

04/12/2025

💍💍💍💍 [ Unhas obras de restauración realizadas na igrexa en 2020 sacaron á luz catro aneis de prata agochados nunha bolsa de seda bordada con fíos metálicos. Aquilo foi unha auténtica sorpresa. Pronto se relacionaron coa lenda dos aneis milagreiros que pertenceron a 9 bispos enterrados en Santo Estevo ao longo do século X.

Tras cinco anos de investigación, a historiadora do CSIC Therese Martin corrobora a súa autenticidade nun dos capítulos do libro The Social Lives of Medieval Rings.

Os aneis, ademais de estar dentro dunha bolsa de seda, estaban acompañados de dous pequenos documentos que certificaban o status de “reliquias”. Un deles inclúe unha data: 1785. E un texto: Estes catro aneis son dos bispos santos desta casa. O outro texto conservado é máis antigo, probablemente do século XVII: Estes catro aneis son os que quedaron dos nove santos bispos. Son os que quedaron. Os demais desapareceron. Por eles pasa auga para os enfermos e sandan moitos.

Segundo Therese Martin, estes pergamiños son auténticos e recollen información clave para entender a historia dos aneis. Dende logo, entre os séculos XVII e XVIII non só se coñecían as xoias, senón que se atribuían aos bispos do século X e eran empregadas para a curación.

Outro dos aspectos máis relevantes da investigación está na bolsa de seda na que estaban gardados os aneis. A súa forma circular coincide cos bolsos empregados dende finais da Idade Media ata os séculos XVI e XVII tanto por homes como por mulleres; unha cronoloxía que coincide coa do pergamiño máis antigo.

“A bolsa bordada puido ser agasallo á igrexa monástica, xa fose como un soporte apropiado para os prezados aneis ou reutilizada para esa función cando os aneis se levaban aos fogares dos enfermos“, sinala Martin.

De feito, testemuños escritos do século XVI recollen varios “episodios milagreiros” atribuídos ás xoias, como a curación dunha nena cega, dun home con bocio e dunha rapaza con febres altas. Ao parecer, os pacientes tiñan que poñer os aneis, tocalos, ou ben lavarse con auga que caera a través das xoias. E seica curaban.

En canto ás características físicas dos aneis, están feitos de prata e decorados con ouro ou nielado. Teñen pedras preciosas engastadas ou pasta de vidro, que no seu momento debeu ser brillante. Unha das xoias non conserva a xema, pero si varias cruces no aro. Martin tamén precisa que puideron empregarse nun dedo nu ou ben por enriba dunha luva episcopal.

Non obstante, non teñen inscricións nin imaxes que axuden a precisar a cronoloxía ou a súa cultura de orixe, polo que a súa datación tense que facer a través do seu contexto. Mais aquí hai outro grande obstáculo: o lume arrasou a gran parte da documentación dos tres primeiros séculos de Santo Estevo. Así é que algunhas pistas clave para reconstruír a historia dos aneis puideron ser pasto das chamas.

No estudo, Therese Martin constrúe unha cronoloxía que apoia a súa defensa de autenticidade dos aneis. Ata 1463, as tumbas dos bispos —ás que o propio Afonso VIII fixo referencia— estaban no claustro. A partir desa data situaron os restos óseos no retablo do altar maior.

En 1551 rexistrase a que, ata o de agora, é a primeira referencia escrita aos aneis. No texto conservado dise que durante o cambio dos restos se puido comprobar como “nos dedos dos corpos bendicidos se atoparon ricos aneis”.

Xa na última década do século XVI, un novo cambio no disposición da igrexa induciu a un novo traslado dos restos, que se dividiron en dous grupos: cinco para un lateral e catro para outro. E pouco a pouco, as súas pistas fóronse perdendo ata o ano 2020.

Pese a que o enterramento dos nove bispos está datado ao longo do século X, non hai referencias aos seus aneis ata 600 anos despois. E non é ata 1662 cando as xoias adquiren maior protagonismo nos testemuños escritos; un feito que coincide no tempo co proceso impulsado polo propio mosteiro para converter en santos os seus famosos bispos.

Xustificaron a súa petición a través das “curacións milagreiras” dos relixiosos, mais as probas non se consideraron suficientes. No estudo de Martin só transcende o nome dun deles, Santo Ansuri.

Mencionouno o historiador Juan Tamayo Salazar no século XVII, cando afirmou que durante o traslado dos seus restos en 1463 puido comprobarse que había “aneis adheridos” aos seus dedos. Segundo esta teoría, todas as “xoias milagreiras” pertencerían a Arsuri, e non habería unha por cada bispo enterrado en Santo Estevo.

Therese Martin confesa ao final do seu ensaio que comezou a investigación cunha actitude “escéptica”, mais a análise pormenorizada das evidencias, tanto as escritas como as materiais, levárona e crer na autenticidade dos pergamiños que acompañaban os aneis.

“Dende a perspectiva dunha historiadora da arte do século XXI, o feito mesmo de que estes aneis non sexan magníficos […] converteuse para min nun punto inesperado ao seu favor”, escribe Martin nas conclusións.

Fronte a outras xoias espectaculares, como as asociadas a San Rosendo no tesouro de Celanova e hoxe custodiado na Catedral de Ourense, os aneis dos bispos de Santo Estevo son, cando menos, humildes. Precisamente este punto é o que a leva a pensar que poden ser do século X.

Amais disto, a historiadora do CSIC non atopou ningún aspecto material —é dicir, nin na prata nin no ouro— que vaia en contra da datación que ela aproxima. O estilo das xoias, explica, tampouco se corresponde con tempos modernos. E, ademais, se os compara con outros aros episcopais habituais na documentación ibérica do século X é capaz de atopar máis semellanzas que diferenzas.

“Se ben os deseños sinxelos destes aneis e a ausencia de inscricións ou pedras preciosas extraordinarias deixan pouca marxe para unha resposta definitiva, todo apunta a que se trata dos aneis que se extraeron dos dedos de polo menos un titular episcopal cando os ósos dos nove foron extraídos das súas tumbas individuais en 1463 e trasladados a un retablo tras o altar maior de Ribas de Sil”, conclúe a investigadora.

O estudo de Therese Martin é un novo capítulo na longa e enigmática historia dos aneis dos bispos de Santo Estevo. Ás veces a realidade supera á ficción, e así o demostrou a escritora viguesa María Oruña cando publicou o libro El bosque de los cuatro vientos tan só uns meses antes do achado dos aneis.

Si, a obra centrábase na lenda das xoias, como se fose un prognóstico do que acontecería despois por puro azar: unhas obras nos relicarios da igrexa e a revelación dun segredo. Aínda hai grandes lagoas arredor destes aneis. Talvez nos próximos anos se abran novos capítulos desta fascinante historia.]

* Artigo de Laura Filloy para a revista galega Gciencia.