18/03/2024
1,Gujii bahaatti loltoonni mootummaa pp gareen wal qooduun wal haleeluun hiamme.
Gujii bahaa Bahaa Aanaa Gooroo Doolaa magaala harqallootti loltoonni mootummaa Itiiphiyaa raayyaa ittisa biyyaa galagala kaleessaa walitti dhukaasaa akka bulan maddeen himan.
Odeessa nu qaqabe akka ibsutti loltoonni 7 akka ajjeefamanii fi loltoonni 10 immoo akka mada'eedha baruun danda'ameera.
Gujiibhaatti guyyaa lama dura wal waraansi loltoota wbo waliin adeemsifamuu isaa hordofuun , loltoonni mootummaa kisaaraa lubbuu fi qabeenyaa isaan mudateef walii walii isaaniitti quba qabuun wal haleeluun barameera.
kana malees Lola WBO waliin taasisaniin kan mufatan Waraanni mootummaa Itoophiyaa, nama miseensaa pooliisi isaanii turee kan maqaan isaa Nagawoo Tasfayee jedhamu haala suukkanneesssn ajjeesuun maddeen himan.
miseensi poolisii loltoota pp'n ajjeefame kun waggaa lama dura sirna oromoo ajjeesuuf hin hojjadhu jechuun hojii gadi alakkisuun isaa barameera.
2.Dhaabbanni mirga namoomaaf falmu Hiyuumaan Raayts Waach Pirezidaantii Naannoo Somaalee duraanii Abdii Illee hidhaa irraa bilisa baasuu mootummaa Itoophiyaa qeeqee jiraa.
Abdii illee yakkoota sukaneessaa raaawwatanii turan jechuun tarkaanfii mootummaan Itoophiyaa fudhate qeequun gocha farra namummaati ittiin jedheera.
Pirizidaantii duraanii mootummaa naannoo Somaalee kan ta'an Abdii Mohaammad Umar kan Abdii Illee jedhamuun beekkamu, warraaqsa ummanni Oromoo guutuu Itoophiyaa keessatti adeemsisaa ture hordofee haleellaan sabummaa irratti xiyyeefate ummata Oromoo naannoo Somaalee keessa jiraatuu fi naannawaa daangaa jiru irratti akka raawwatamu ajajuun namoota dhibbootaan lakkaa'aman ajjeesisiisee Miliyoona tokko qe'ee isaanii irraa buqqisee turuunn isaa ni yaada tamaa.
Akka harka mirgaa Adda Demookiraatawaa Warraaqsa Ummattoota Itoophiyaatti kan ilaalamu Abdii Illee yakkoota namoomaa bal'aa ummata irratti raawwachuu fi ummata buqqaasuun ajandaa Warraaqsaa ummanni Oromoo qabate jijjiiruuf yaalii taasisuus hin milkaayin hafeera.
Sirni ADWUI qabsoo ummataatiin kufee Abdii Illeenis yakka raawwataniin to'annoo jala ooluun isaa ni beekama.
To'annaa jala ooluun Abdii Illee kanneen ajaja isaatiin lubbuu dhabanii fi qabeenyi isaanii barbadaa’e haqa ni argatu jedhamee eeggamuus mootummaan Biltsiginnaa himata isaa addaa kutuun bilisa baasuun gocha saalfachiisa ta'ee jira.
Ministerri Haqaa Itoophiyaa sababa “faayidaa hawaasa bal’aatiif” jechuun Abdii Illee fi hoogganaa METEC duraanii Jeneraal Kinfee Daanyaw hidhaarraa bilisa baasuu ifoomsee ture.
Abdii Illee himata “sarbiinsa mirga namoomaa” irratti banameef murtii haqaa osoo hin argatin fi miidhamtoonni haqa osoo hin argatin hafuun rifaatuu uumee jira. Hiyuuman Raayit Waach tarkaanfii mootummaan Itoophiyaa fudhate kana haqa miidhamtootaa kan eege miti jechuun qeeqeera.
Abdii Illee Bara 2010 hanga 2018 aangoo pirezidaantummaa naannichaa irra oggaa turanitti, yakkoota akka ajjeechaa jumlaa, dararaa hamaa, buttaa fi kanneen biroo naannichatti raawwataman duuba jiraachuu dhaabbatichi ibsee jira.
Akka ibsa HRW’tti, bara 2018 keessa yeroo Abdii Illee aangoorra turetti mana hidhaa Ogaadanitti argamu keessatti mirgi namoomaa hidhamtootaa sarbamuun hidhamtoonni maatii, tajaajila fayyaa, abukaatoofi nyaataa akka hin arganne taasifamaniiru jedheera.
Namni kun yakka raawwateef seeratti dhiyaatee adabbii argachuu akka qabu miidhamtoota wabeeffachuun gabaasa isaa keessatti jira.
HRW “Abdii illee bilisa taasisuun yakkoonni akkasii akka itti fufanii raawwatamaniif karaa banuudha,” jechuun qeeqeeera.
xumura irrattis Mootummaan Itoophiyaa namoota yakka ulfaataa raawwatan seeratti dhiyeessuun olaantumaa seeraa raggaasisuun yakka raawwataniif gaafatamaa akka taasisu dhaabbanni mirga namoomaaf falmu Hiyuumaan Raayits Waach gaafatee jira.
3, Humnootii finxaaleyyii faannoo Godina Addaa Saba Oromoo Walloo Aanaa Jiillee Dhummuuggaa keessatti waraana banuun namoota nagaa ijjeesaa jiraachuun himame.
Lola guyyaa kalee gandoota Aanaa Jiillee Dhummuuggaa keessatti taasifameen uummata Oromoo Walloo irraa namooti torba ijjeefamuun, 9 madaa'uu jiraattoti himaniiru.
Humnooti kun haleellaa walitti fufaa gandoota akka Xuquree Gooroo, Wadaawoo, Baalciifi Mudhii Facaa akkasumas gandoota dhibii keessatti taasisaa jiru jedhameera.
Guyyaa kaleessaa Bitootessa 17 bara 2024 haleellaa Aanaa Jiillee Dhummuuggaa gandoota xuquree gooroo, Wadaawoo, Balciifi Mudhii Facaa irratti raawwataniin namooti nagaa hedduun ijjeefamunis beekameera.
Humnooti finxaaleyyii kun baatii raamadaanaa eeggachuun haleellaa qindaa'aa uummata Oromoo Walloo irratti banuun ni beekamaa. Rakkoo nageenyaa humnooti finxaaleyyii faannoo kun uumaniin uggurri geejjibaa labsamee sochiin geejjibaa dhaabachuun uummati rakkoo hedduuf saaxilamuu jiraattoti himaa jiru.
mootummaan federaalaa waa'ee haleellaa humnoonni faannoo kun walloo irratti bananii hanga ammaa waan jedhe hin qabu.
4, Hordoftoonni amantii waaqeffannaa jila milkaa'aa Odaa Nabeetti taasifachuu himame.
Jiilli amantaa waaqeffataa gara Odaa Nabeetti imalee milkiin galleerra" jechuun dureewwan amantichaa himaniiru. jilli kun dhaloonni Odaa Nabee akka yaadatuuf akkasumas guddina isaa akka beekuuf yaadamee jilli garasitti bahamuu eeraniru.
Odaan Nabee odaalee shanan gadaa Oromoo keessaa tokko yoo ta'u, Ardaa jilaa fi wiirtuu sirna gadaa Tuulamaati. Duudhaan ganamaa Oromoo Tuulamaa baay'een dirree kanatti gaggeeffamaa.
Bakka seena guddaa qabu kanaaf kunuunsi godhamaafii akka hin jirre kan eeran namoonni yaada kennan, kunuunsi barbaachisaan godhamuufii akka qabu dhaamaniiru. Ardaa jilaa kana badiirraa oolchuun gahee dhaloota kanaa ta'uusibsaniiru.
5,Pireezidaantiin Raashiyaa vilaadmir Puutiin sagalee 87.3% argachuun filannoo Raashiyaa irraa deebiin moo’ataniiru.
Pireezidaantiin Raashiyaa filannoo mootummaa gaggeeffamaa ture moo’achuun irra deebiin filatamuun gabaafame.
Waajjirri komishinii filannoo Raashiyaa akka ibsetti, pireezidaant Puutiin sagalee caalmaa argachuun moo’ate jedheera.
Plakkaawwiin sagalee hanga yoonaatti taasifame akka agarsiisutti, putiin sagalee 87.3% argachuun filannicha moo’ateera. Pireezidaant Puutiin nama umrii 71 yoo ta’u waggoota jahan itti aananiif pireezidaaantii Raashiyaa ta’uun kan tajaajilu ta’uu barameera.
Pireezidaantiin kun garaagarummaa sagalee guddaadhaaan haala salphaa ta’een morkattoota isa moo’ate jedhameera. Puutiin pireezidaantota waggoota dheeraa Raashiyaa hoogganan jedhamuun sadarkaa olaanaa qabataa.
namni kun erga bara 1999 biyya Sooviyeet duraanii Raashiyaa bulchaa jiru, biyyattiin yeroo filannoo geggeessaa jirtutti misayilaa yukreeniin haleelamuun ishee nin yaadatamaa. balleessaan yukreen kun adabbii malee kan darbamu miti jechuun putiin yukreenitti dhaadataniiru.