
16/02/2024
Buusaa Gonofaan Duudhaa Oromoon Rakkoo Uumamaafi Namtolchee Ittiin Qolatudha!
~~~
Ilmi namaa Addunyaa kanarraa wayita jiraatu qormaataawwan uumamaafi namtolchee kan ittiin wal damdamachiisu sirnoota garaa garaa ijaarratee qaba. Oromoonis falaasama Sirna Gadaa keessaa qabuun rakkoowwan uumamaafi namtolchee kan ittiin ce'ee wal ceesisu sirna wal gargaarsaa duudhaa isaan dabaalame Buusaa Gonofaa qaba.
Mootummaan Naannoo Oromiyaas jijjiiramaa booda duudhaa ganamaatti deebi'uun rakkoowwan uumamaafi namtolchee qolachuuf Buusaa Gonofaan fala waaraa ta'uu mirkaneesse. Sirna aadaan ture kana ammayyeessee jaarmiyaa mootummaa naannoo irraa hanga Aanaatti caasaa guddaa qabu taasisuunis ijaareera.
Sirni kaleessa aadaan uummanni ittiin wal tumsaa ture kun labsii 244/2014 Caffee Oromiyaatiin erga ragga'ee as waggaa lama keessatti namoota miliyoona hedduuf hubannoo uumuun miseensota miliyoona 21 horachuus danda'eera. Kanaanis, qormaatawwan uumamaafi namtolchee waggoota lamaan darbe mudaataa ture karaa ajaa'iba ta'een qolachuufi sagantaa nyaata barattootaanis injifannoo haaraa galmeessuun danda'ameera.
Humni waloo kun tarkaanfii haaraa duudhaa Oromoo ganamaa irraa madde ergama Oromoo qormaata namtolcheefi uumamaa qolachuu danda'e uumuun saba guddaa gargaaramuu keessaa gara gargaaruutti ce'e ijaaruudha.
Uummanni keenyas rakkoowwan hawaasummaa waloo waggoota lamaan darbe muudate Kaabaa hanga Kibbaa, Bahaa hanga Lixaa kan qabu irraa qoodee gargaarsa harka ormaa osoo hin eeggatiin wal oolchuu akka danda'u gochaan nuuf mirkaneesseera. Kun jalqabbii amansiisaa Oromiyaa ijaarree Itoophiyaa utubuufi Gaanfa Afrikaa tasgabbeessuu akka dandeenyu kan mul'isedha.
Karoora xiiqii bara 2016n hojiiwwan ji'oota Ja'an darbe keessattis hojjetameen miseensota miliyoona 9.6 ol horachuu, barattoota miliyoona 5.3 oliif nyaata dhiyeessuufi qaamolii hawaasaa rakkoo uumamaafi namtolcheen qe'eefi qabeenya isaanii irraa buqqa'an deebisanii dhaabuu keessattis gumaachi olaanaan taasifameera.
Uummata keenya qindeessinee humna waloo Buusaa Gonofaas cimsinee harka ormaa osoo hin eeggatiin rakkoo uumamaas ta'e namtolchee nu mudatu damdamachuuf dursinee qophaauun qaroomina. Akkuma eegalletti cimsinee itti fufna.
Ergama kana dhaloota dhaalchisuuf manneen barnootaa Oromiyaa keessatti argaman hundi barattoota Gumii Buusaa Gonofaatiin ijaaruufi hubachiisuun dhaloota cimsuu qabu. Bara 2016 kanatti miseensota Buusaa Gonofaa miliyoona 22.6 irraan ga'uuf hojjetamaa jira.
Kanaafis Buusaa Gonofaaf miseensa ta'uufi wal tumsaaf harka diriirsuun gocha eebbifamaa abboota keenya irraa dhaalle ammayyeessinee Oromiyaa ijaarree dhaloota itti aanu dhaalchisuuf Oromoon hundi miseensa Buusaa Gonofaa akka ta'u waamicha dhiyeessina.
Biiroo Kominikeeshinii Oromiyaa
Guraandhala, 2016
Finfinnee