04/01/2025
Maalintii shalay ahayd waxa ay dadku aad u sugayeen oo ay indhaha ku hayeen, Raโiisul Wasaare Dr. Abiy Axmed wuxuu xariga ka jaray Mashaariicda Waraabka ee Godey ee ku taal Dowlad Deegaanka Soomaalida(DDS). Inkasta oo mashruucani loogu talagalay in lagu kordhiyo waxsoosaarka beeraha iyo taageeridda nolosha dadka deegaanka, waa muhiim in la ogaado in mashruuca Godey uusan mid cusub ahayn; taariikhdiisa waxay ka soo bilaabataa ilaa Boqor Haile Selassie, iyadoo dib u habeyn lagu sameeyay xilligii Dergiga iyo xilligii EPRDF-na.
Inkasta oo uu muddo dheer jiray, haddana mashruucu wuu ku guuldareystay inuu wax ka qabto baahiyaha deg-degga ah ee dadka ku nool Godey, hadii aan laga hadlin Deegaanka guud. Taariikhdiisu waxay u taagan tahay sida caddeymo u ah himilooyinka beeraha ee Itoobiya iyo dhibaatooyinka ka dhasha isbeddelka joogtada ah ee xaaladda siyaasadeed ee dalka.
Sannadihii la soo dhaafay, maamulka Dowlad Deegaanka Soomaalida (DDS) wuxuu xoogga saaray horumarinta dhawr mashaariic oo muhiim ah: Mashruuca Madadaalada Shebeley iyo Wadada Jigjiga, kuwaas oo labaduba ay waxyeello u geysan karaan dadka nugul.
Wafdiyo federaal ah ayaa inta badan booqda mashaariicdan, taasoo muujinaysa dadaal lagu doonayo in lagu abuuro sheeko horumarineed. Si kastaba ha ahaatee, mashaariicdan, inkastoo ay muuqaal ahaan cajiib ah, waxay soo saaraan su'aalo walaac leh oo ku saabsan mudnaanta dowladda Itoobiya - iyadoo doorbidaysa sawirka horumarka dhabta ah iyo koritaanka dhaqaale.
Dhibaatooyinka dhabta ah ee ka baxsan caasimadda - ha ahaato Jigjiga ama Addis Ababa - waxay sheeko kale sheegayaan. Horumarinta iyo kaabayaasha dhaqaalaha ee Deegaanka Soomaalida iyo dalka oo dhan waa burbur, gargaarka bani'aadamnimada ma filna, malaayiin qaxooti Itoobiyaan ahna waxay wajahayaan caqabado waaweyn oo ay ku doonayaan inay dib ugu soo noolaadaan noloshooda.
Dagaallada hubeysan iyo isbeddellada cimiladu waxay sii xumeeyeen sicir-bararka, taasoo keentay in qiimaha nolosha uu cirka isku shareero, sahayda la kala gooyo, iyo burburka dhaqaalaha beeraha.
Masarrada hadda ee dowladda Itoobiya waxay u muuqataa mid sii xumaanaysa. Inkastoo kharashaadka militariga iyo mashaariicda qurxinta ee loogu talagalay in lagu abuuro sawir horumarineed ay ku jiraan wararka waaweyn, baahiyaha deg-degga ah ee gargaarka bani'aadamnimada, horumarinta dhabta ah, iyo dib-u-habaynta maamulka ayaa la iska indho-tirayaa.
Sicir-bararku wuu sii kordhayaa, saboolnimada ayaa sii xumaanaysa, iyo xasilloonida ayaa wali ah halis joogto ah. Kheyraadka muhiimka ah ayaa laga leexinayaa mashaariicda horumarin kara adkaysiga iyo soo nooleynta dhaqaalaha halganka, taasoo sii xumeyn doonta caqabadaha ay wajahayaan dadka caadiga ah.
Soo celinta xasilloonida dhaqaale ee Itoobiya iyo dib u dhiska kaabayaasha dhaqaale ee ay dagaalku burburiyay waa in ay mudnaanta koowaad siiyaan mashaariicda qurxinta ee aan waxba ka qaban baahida deg-degga ah ee dadweynaha.
Haddii dowladdu ay sii waddo mudnaanta ay siinayso howlgallada milatari iyo mashaariicda horumarineed ee qurxinta, waxay halis ugu jirtaa in ay sii xumeyso wareegga saboolnimada iyo in ay sii xoojiso ku tiirsanaanta gargaarka dibadda, taasoo ugu dambeyntii sii xumeyn doonta dhibaatooyinka ay wajahayaan muwaadiniinteeda iyo in ay suurtogal tahay in ay sababto rabshado shacab.
Dowladda Federaalka Itoobiya waa in ay diiradda saartaa howlgallada milatari ee ay ka saarto daryeelka dadkeeda. Iyada oo dib u qoondaynaysa kheyraadka si loogu soo nooleeyo bulshada, mashaariicda beeraha, iyo dib u dhiska kalsoonida dhexdeeda, Itoobiya waxay ku dhisi kartaa jidka loo maro adkaysiga iyo horumar waara.
Soo-saarista mashaariic cusub waa in aanay noqon oo kaliya calaamad muujinaysa horumar; taa beddelkeeda, waa in ay calaamad u tahay bilowga istaraatijiyad dhamaystiran oo u heellan in si dhab ah looga saaro dadka Itoobiya saboolnimada iyadoo la hubinayo dhamaan mustaqbal waara ee bulshada.
Bandhig 24 TV
and
