19/06/2025
5 አደገኛ በሽታዎች‼️
ሳይለንት ኪለር (Silent Killer) የሚባሉ በሽታዎች ስያሜያቸውን ያገኙት ምንም አይነት ግልጽ ምልክት ሳያሳዩ በውስጥ ሰውነትን ቀስ በቀስ በመጉዳት ለከፋ የጤና ችግር አልፎ ተርፎም ለሞት ስለሚዳርጉ ነው። እነዚህ በሽታዎች ቶሎ ካልተገኙ እና ህክምና ካልተጀመረላቸው ከፍተኛ ጉዳት ሊያደርሱ ይችላሉ።
በብዛት የሚታወቁ ሳይለንት ኪለር በሽታዎች
በጣም የተለመዱት እና አደገኛ የሆኑት ሳይለንት ኪለር በሽታዎች የሚከተሉት ናቸው።
1. የደም ግፊት (Hypertension)
የደም ግፊት ደም ወደ ደም ስሮች ሲፈስ ግድግዳቸው ላይ የሚያሳድረው ጫና ከመጠን በላይ ሲጨምር ነው።
ለምን ሳይለንት ኪለር ተባለ? አብዛኛውን ጊዜ ምንም አይነት ግልጽ ምልክት አያሳይም። ሰዎች ለዓመታት ከፍተኛ የደም ግፊት ኖሯቸው ምንም ሳይሰማቸው መኖር ይችላሉ።
የሚያስከትለው ጉዳት: ካልታከመ የልብ ድካም፣ ስትሮክ (ስትሮክ/paralysis)፣ የኩላሊት በሽታ እና የአይን ችግሮችን ሊያስከትል ይችላል።
መከላከያና መፍትሄ: መደበኛ የደም ግፊት ምርመራ ማድረግ፣ ጤናማ አመጋገብ (ጨው መቀነስ)፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፣ ጭንቀትን መቆጣጠር።
2. የስኳር በሽታ (Diabetes Mellitus)
ሰውነት ስኳርን (ግሉኮስን) በአግባቡ መጠቀም ሲያቅተው ወይም በቂ ኢንሱሊን ማምረት ሲያቅተው የሚከሰት ነው።
በተለይ ዓይነት 2 የስኳር በሽታ መጀመሪያ ላይ ምንም ምልክት ላያሳይ ይችላል። ምልክቶች በሚታዩበት ጊዜም (ለምሳሌ ከልክ ያለፈ ጥማት፣ የክብደት መቀነስ፣ የድካም ስሜት) በሽታው በጣም ርቆ ሊሄድ ይችላል።
የሚያስከትለው ጉዳት: የልብና የደም ቧንቧ በሽታዎች፣ የኩላሊት ችግር፣ የአይን ብርሃን ማጣት፣ የእግር መቆረጥ (በመጥፎ የደም ዝውውር ምክንያት) እና የነርቭ መጎዳትን ያስከትላል።
መከላከያና መፍትሄ: የተመጣጠነ ምግብ መመገብ (ጣፋጭ ምግቦችን መቀነስ)፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፣ ክብደትን መቆጣጠር፣ በየጊዜው የደም ስኳር መጠንን መመርመር።
3. ከፍተኛ ኮሌስትሮል (High Cholesterol)
በደም ውስጥ ያለው የኮሌስትሮል (ቅባት) መጠን ከፍ ሲል ነው።
ምንም አይነት ምልክት አያሳይም። በደም ምርመራ ብቻ ነው የሚታወቀው።
የሚያስከትለው ጉዳት: በደም ስሮች ግድግዳ ላይ በመጠራቀም ደም በነፃነት እንዳይፈስ ያግዳል፣ ይህም ለልብ ድካም እና ስትሮክ ያጋልጣል።
መከላከያና መፍትሄ: ጤናማ አመጋገብ (ቅባት የበዛባቸውን ምግቦች መቀነስ)፣ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፣ ክብደትን መቆጣጠር።
4. ግላውኮማ (Glaucoma)
ግላውኮማ በአይን ውስጥ ያለው ፈሳሽ ግፊት በመጨመር የዓይን ነርቮችን በመጉዳት የሚከሰት በሽታ ነው።
መጀመሪያ ላይ ምንም አይነት የህመም ስሜት ወይም የእይታ ችግር ላይኖር ይችላል። ምልክት በሚታይበት ጊዜ ደግሞ (ለምሳሌ የጎን እይታ ማጣት) ጉዳቱ የደረሰ ሊሆን ይችላል።
የሚያስከትለው ጉዳት: ሙሉ ለሙሉ የአይን ብርሃን ማጣት።
መከላከያና መፍትሄ: መደበኛ የአይን ምርመራ ማድረግ፣ በተለይ እድሜ እየጨመረ ሲሄድ።
5. ኦስቲዮፖሮሲስ (Osteoporosis)
ይህ የአጥንት ጥግግት ሲቀንስ እና አጥንቶች በቀላሉ ለስብራት ተጋላጭ ሲሆኑ የሚከሰት ነው።
ምንም አይነት ምልክት ላያሳይ ይችላል። ሰዎች አጥንታቸው እየሳሳ እንደሆነ የሚያውቁት ስብራት ሲገጥማቸው ወይም ቁመናቸው ሲቀየር ነው።
የሚያስከትለው ጉዳት: በቀላሉ አጥንቶች ይሰበራሉ፣ በተለይ ወገብ፣ የእጅ አንጓ እና የጀርባ አጥንቶች።
መከላከያና መፍትሄ: በቂ ካልሲየም እና ቫይታሚን ዲ መውሰድ፣ ክብደት የሚያንቀሳቅሱ የአካል ብቃት እንቅስቃሴዎችን ማድረግ።
ሊወሰዱ የሚገባቸው ጥንቃቄዎች
እነዚህን ሳይለንት ኪለር በሽታዎች ለመከላከል እና በጊዜ ለማወቅ የሚከተሉትን ጥንቃቄዎች መውሰድ ወሳኝ ነው፦
* መደበኛ የጤና ምርመራ ማድረግ: ምንም ምልክት ባይኖርም እንኳን፣ በየጊዜው የደም ግፊትዎን፣ የደም ስኳርዎን፣ የኮሌስትሮል መጠንዎን እና ሌሎች አስፈላጊ ምርመራዎችን ያድርጉ።
* ጤናማ የአኗኗር ዘይቤ መከተል: የተመጣጠነ ምግብ መመገብ፣ በቂ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፣ ክብደትን መቆጣጠር እና ጭንቀትን በአግባቡ መቆጣጠር።
* የቤተሰብ የጤና ታሪክ ማወቅ: በቤተሰብዎ ውስጥ እነዚህ በሽታዎች የነበሩ ከሆኑ እርስዎም የመጋለጥ እድልዎ ከፍ ሊል ይችላል።
* የጤና ባለሙያ ማማከር: ስለማንኛውም የጤና ስጋትዎ ከጤና ባለሙያዎ ጋር ይነጋገሩ።
እነዚህን ጥንቃቄዎች በማድረግ፣ ሳይለንት ኪለር የሚባሉ በሽታዎችን በጊዜ ማወቅ እና መከላከል ይቻላል። ሌላ በምን ጉዳይ ላይ ላግዝዎት?
