Media Independent, 44 c Rue des Chartreux, Lyon (2025)

25/09/2025

Abasadorët e Paqes në Gjenevë, 13 Shtator 2025

Nga: Fran Kamshi - Amasador i Paqes, Francë.

Më 13 shtator 2025, në Gjenevë të Zvicrës, në adresën Rue Anne-Torcapel 19, 1202 Genève, u zhvillua me sukses programi ndërkombëtar i formimit të Ambasadorëve të Paqes (Ambassadors for Peace Training Program).
Ky aktivitet u organizua paralelisht edhe në Paris (Espace Barrault, 98 rue Barrault 75013 Paris), në Bienne (Rue du Chatelet 11, 2504 Bienne), si dhe në mënyrë virtuale përmes platformës Zoom.
Qëllimi kryesor i këtij formimi ishte prezantimi dhe shqyrtimi i parimeve universale, të cilat kontribuojnë në kapërcimin e barrierave midis qenieve njerëzore dhe në ndërtimin e një kulture të qëndrueshme të paqes.
Takimi u drejtua nga personalitete të shquara të Federatës Universale të Paqes (UPF):
Z. Jacques Marion, Kryetar i UPF për Evropën dhe Lindjen e Mesme;
Znj. Chantal Chételat Komagata, Koordinatore dhe Sekretare e Përgjithshme e UPF në Evropë.
Nga ora 09:00 deri në 15:00 (sipas orës globale), u zhvillua një program i plotë, me diskutime të hapura dhe frymë bashkëpunimi.
Një vend të veçantë zuri pjesëmarrja e shqiptarëve nga të gjitha trevat, brenda dhe jashtë kufijve shtetërorë të Shqipërisë, përfshirë Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut.
Z. Leon Molla, Ambasador i Paqes që nga viti 2014, themelues dhe President i Association Royaume du Soleil në Francë, si dhe Anëtar i Klubit të Gazetarëve në Lyon, Francë.
Ai ishte një nga organizatori dhe ftesa e tij mundësoi përfaqësimin tim dinjitoz të cilën mora pjesë në këtë takim madhështor, poashtu ku mora dhe titullin Ambasador i Paqes.
Z. Tahir Shabani, President i Institutit për Bashkëpunim dhe Zhvillim, i angazhuar si Ambasador i Paqes Botërore, aktivist dhe kontribues i qështjes së Kosovës.
Në fund të programit, të gjithë pjesëmarrësve iu dorëzua Certifikata e Ambasadorit të Paqes, duke vulosur angazhimin e tyre në përhapjen e vlerave të dialogut dhe unitetit.
Pas mbylljes së aktivitetit, pjesëmarrësit u ftuan në një pritje solemne nga Konsulli i Nderit i Maqedonisë së Veriut në Gjenevë, Z. Zaim Jashari, një veprimtar i shquar dhe biznesmen shqiptar.
Z. Jashari njihet gjithashtu si një nga kontribuuesit kryesorë për vendosjen e bustit të Heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu pranë liqenit të Gjenevës (Perle du Lac), afër zyrave të OKB-së. Pritja u zhvillua në restorantin “Cosa Nostra” (Rue des Alpes 5, 1201 Genève).
Ky takim u mbajt 24 vite pas tragjedisë së 11 shtatorit 2001 në New York, ngjarje që mori jetën e mijëra njerëzve dhe shënoi fillimin e një epoke të re sfidash globale për paqen.
Po ashtu, ai u zhvillua në vijim të Samitit të 21-të të Themelimit të Federatës Botërore të Paqes, organizatë e krijuar nga Dr. Sun Myung Moon dhe Dr. Hak Ja Han.
Në të njëjtën ditë, Dr. Tageldin Hamad, President i UPF Botërore, botoi një artikull me titull “Në hijen e tragjedisë - 24 vite pas 11 Shtatorit”, i cili ngjalli jehonë të gjerë në mbarë botën, duke theksuar vendosmërinë e UPF për të ndërtuar paqen në shekullin XXI, pavarësisht konflikteve të shumta që ende tronditin botën.
Gjatë këtij aktiviteti u mirëprita gjithashtu dhe unë të cilën siç e theksova më lart mora zyrtarisht titullin Ambasador i ri për Paqen në Francë.
Programi i formimit të Ambasadorëve të Paqes në Gjenevë dëshmoi edhe një herë se paqja nuk njeh kufij kombëtarë apo kulturorë, por është një aspiratë universale e njerëzimit.
Pjesëmarrja e gjerë, prania e personaliteteve shqiptare dhe nderimi i figurave historike si Skënderbeu, e bënë këtë ngjarje një moment me vlera të veçanta për bashkëjetesën dhe frymën globale të unitetit.

Foto: Nga e majta në të djathtë, Fran Kamshi dhe Tahir Shabani.

18/09/2025

Gjin Ndre Lekgegaj, simbol i qëndresës dhe besnikërisë në Mirditë

Gjin Ndre Lekgegaj rridhte nga një familje e nderuar dhe me tradita të hershme atdhetare në Perlat Epër, Mirditë.
Ai ishte i biri i Ndre Gjon Lekgegës, një ushtarak i periudhës së Mbretit Zog, i cili shquhej për trimëri dhe përkushtim në mbrojtjen e kufijve të vendit. Ndre Gjon Lekgega njihej sidomos për betejën në Dibër, ku qëndroi në front për 48 orë me radhë kundër sulmeve sllave, duke mbrojtur kufirin Shqipëri-Maqedoni.
Me ardhjen e regjimit komunist, familja Lekgegaj u përndoq sistematikisht, ashtu si shumë familje të tjera nacionaliste të Mirditës, që nuk pranuan asnjëherë të dorëzonin idealet e tyre për një Shqipëri të lirë dhe demokratike.
Gjin Ndre Lekgegaj u akuzua nga regjimi se kishte ndihmuar dhe shoqëruar figura të njohura të rezistencës antikomuniste si Alush Leshanaku dhe Hamit Matjani.
Ai ishte gjithashtu shok i ngushtë me Nikoll Melyshin, një tjetër figurë e shquar e qëndresës së armatosur në Mirditë.
Gjatë arrestimit, autoritetet komuniste i gjetën një sharrc amerikan (armë e sjellë nga aleatët gjatë Luftës së Dytë Botërore) si dhe disa letra të shkëmbyera me Alush Leshanakun dhe Nikoll Melyshin.
Këto prova u përdorën për ta akuzuar si “armik të popullit”.
Fillimisht, gjykata komuniste e dënoi me pushkatim, por falë ndikimit dhe miqve të të atit, dënimi iu ul në 12 vjet burg.
Pas kryerjes së dënimit, ai u kthye në Perlat, por e kaloi jetën në kushte të vështira, gjithmonë nën survejimin e regjimit.
Ai jetoi me vëllain e tij, Markun, nuk pranoi të martohej më pas arrestimit dhe u shua pa lënë trashëgimtarë.
Gjin Ndre Lekgegaj mbeti i njohur si një personalitet kokëfortë, i pathyeshëm në besimet e tij dhe pjesë e një familjeje që i qëndroi deri në fund antikomunizmit.
-Alush Leshanaku (1916-1947)
Me origjinë nga Librazhdi, ai ishte një nga figurat më të njohura të rezistencës antikomuniste.
I shquar për trimëri dhe aftësi luftarake, Leshanaku formoi grupe të armatosura që luftuan kundër pushtetit të ri komunist.
Ai u bë simbol i qëndresës, sidomos në zonat e Elbasanit dhe Librazhdit.
Në vitin 1947, u tradhtua dhe u vra në një pritë nga forcat komuniste.
Kujtohet si një nga figurat më të spikatura të lëvizjes nacionaliste pas Luftës së Dytë Botërore.
-Hamit Matjani (1920-1951)
Një tjetër figurë emblematike e rezistencës, i lindur në Matjan të Lushnjës.
Ai ishte ndër themeluesit e organizatës së famshme “Banda e Matjanit”, e cila vepronte në Myzeqe dhe Shqipërinë e Mesme.
Matjani ishte i lidhur me Ballin Kombëtar dhe mbrojti me armë parimet e lirisë dhe demokracisë kundër regjimit komunist.
Pas një periudhe aktiviteti të gjatë në male, ai u kap nga Sigurimi i Shtetit dhe u ekzekutua më 1951.
-Nikoll Melyshi (1916-1946)
Nga Melyshi i Mirditës, ai ishte një ndër nacionalistët më të vendosur të krahinës.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe pas saj, u rreshtua hapur kundër komunizmit, duke formuar grupe të armatosura rezistence në Mirditë.
Ndërroi jetë në mërgim në vitin 1989 në Amerikë.
Figura e tij mbeti e gdhendur në kujtesën e mirditorëve si shembull i sakrificës për lirinë e vendit.
Historia e Gjin Ndre Lekgegajt lidhet ngushtë me fatin e miqve të tij, të cilët dhanë jetën për lirinë e Shqipërisë.
Ai përfaqëson një brez të tërë burrash që nuk pranuan të përkuleshin para diktaturës, edhe pse çmimi ishte jeta, rinia, ose e ardhmja e tyre personale.
Familja Lekgegaj mbetet një ndër familjet më të njohura të krahinës së Mirditës, duke ruajtur me nder dhe krenari kujtimin e bijve të saj që luftuan për atdheun dhe për idealet e lirisë.

Nga: Leon Molla

07/09/2025

Familja Lufi i Mirditës, një derë fisnike mes heroizmit dhe kalvarit të dhimbjes

Në historinë e Mirditës, një krahinë e njohur për qëndresën dhe besnikërinë ndaj lirisë dhe identitetit kombëtar, një vend të veçantë zë Familja Lufi nga Tranga e Selitës.
Kjo derë e hershme e fisnike ka dhënë ndër shekuj djem të shquar në mbrojtje të trojeve shqiptare, duke qenë një bazë e rëndësishme e kryengritjeve kundër pushtuesve osmanë dhe më vonë një vatër e fortë rezistence ndaj regjimit komunist.
Që në moshë të re, pinjollët e kësaj familjeje u bënë pjesë e kryengritjeve anti-osmane, duke luftuar krah për krah me figurat kryesore të Mirditës. Ndër ta spikat Ndrec Lufi, i cili bashkë me të vëllanë, Gjon Lufin, një ndër krerët e kryengritjeve, morën pjesë në shumë beteja për çlirimin e vendit.
Familja Lufi nuk ishte thjesht pjesë e një lëvizjeje krahinore, por një shtyllë e mbrojtjes së identitetit shqiptar në veri.
Në kohën e Mbretërisë Shqiptare, Ndrec Lufi mbajti gradën Kapiten i Parë në ushtri.
Me shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore, ai iu bashkua Lëvizjes Nacionalçlirimtare si zv-komandant i forcave vullnetare.
Angazhimi i tij shkaktoi hakmarrjen e pushtuesve italianë, të cilët i dogjën kullën në Selitë, simbolin e derës së fortë të familjes.
Pas mbarimit të luftës, Ndreci u rreshtua krah forcave nacionaliste dhe u bë një nga udhëheqësit e rezistencës antikomuniste në malet e Mirditës. Ai mori pjesë në kuvendet ndërkrahinore të Bruçit, Lurës e më gjerë, duke mbrojtur idealin e një Shqipërie të lirë e demokratike.
Fitorja e komunizmit solli një tragjedi të madhe për këtë familje.
Nga shpia e Lufit u vranë 9 burra, ndërsa dy fëmijë vdiqën në internim, duke u bërë një nga familjet më të goditura të Mirditës.
– Ndrec Lufi dhe djali i tij Nikolla u pushkatuan pasi u arratisën në Jugosllavi.
– Ndue Gjon Lufi, Gjin Llesh Lufi dhe Tanush Lufi u vranë në mal gjatë përleshjeve me forcat ndjekëse.
Historia e tyre është një shembull i dhimbjes kolektive të Mirditës, ku dera fisnike u shënjestrua për të zhdukur frymën e qëndresës.
Shtëpia e Lufit në Selitë cilësohet si një nga dyert më të forta të Mirditës, që dha ndër breza bijtë më të mirë në mbrojtje të tokës dhe nderit. Kjo derë u bë simbol i burrërisë, sakrificës dhe krenarisë mirditore.
Madje, edhe në letërsi, figura e Ndrecës u përjetësua.
Në librin “Udha e Brezave”, në poemën “Unë jam vëllai juaj me autor Ndrec Molla”, ai shfaqet në vargjet:
“Dredh cigare në qelibare
Kulla e Lufit nuk del fare”.
Një metaforë e heshtjes së dhunshme që regjimi i imponoi kujtesës së tyre.
Familja Lufi mbetet një dëshmi e gjallë e asaj se si Mirdita, përmes dyerve të saj fisnike, ka dhënë gjithmonë bij për lirinë dhe ka paguar çmime të larta për qëndresën.
Historia e tyre është e ndërthurur mes lavdisë luftarake dhe dhimbjes së persekutimit, duke u bërë pjesë e kujtesës kolektive që nuk duhet të shuhet.
Historia e familjes Lufi është një kapitull i rëndësishëm për studiuesit, historianët dhe brezat e rinj, që kërkojnë të kuptojnë se si krahinat shqiptare, përmes sakrificës së familjeve fisnike, ruajtën identitetin, besimin dhe dinjitetin kombëtar përballë pushtuesve dhe diktaturës.

Nga: Leon Molla

Shënim: Autori i këtij shkrimi Leon Molla është stërnip i kësaj dere, nëna e nënës së Leonit, Mrika e Ndre Gjon Lekgegës është bija e Lufit.

06/09/2025

Ndue Bajraktari i Kuzhnenit, fisniku që nuk u përkul

"Unë nuk largohem pa marrë hakun e djalit tim, nuk e lë Atdheun pa e vra Bardhok Bibën."

Ndue Bajraktari i Kuzhnenit ishte një ndër figurat më të nderuara të zonës së tij, një burrë me karakter të lartë, i përgatitur, i mençur, bujar dhe gjithnjë i matur në fjalë.
Personaliteti i tij i veçantë bënte që të respektohej nga të gjithë, miq e kundërshtarë, dhe të shihej si një shtyllë e fortë e traditës dhe besës shqiptare.
Me ardhjen e komunizmit, kur shumë burra u gjunjëzuan nga frika, Ndue Bajraktari zgjodhi rrugën e burrnisë.
Ai nuk pranoi të nënshtrohej, por doli malit duke iu bashkuar Lëvizjes Kombëtare të Maleve, të drejtuar nga Marka Gjonmarkaj, duke vënë jetën e tij në shërbim të një ideali të madh, lirisë dhe dinjitetit të Atdheut.
Por sakrifica e tij u bë edhe më e rëndë kur familja e tij u godit rëndë nga regjimi.
Djali i tij, Marku, një djalë i ri plot shpresë, u ekzekutua mizorisht në vitin 1948 nga forcat e ndjekjes në Kryezës.
Dëshmitë e kohës tregojnë se në këtë krim të rëndë dorën e kishte vetë Bardhok Biba, një nga figurat më të zymta të diktaturës komuniste. Humbja e djalit ishte plagë e hapur për Ndue Bajraktarin, plagë që nuk u shërua kurrë.
Sikur kjo të mos mjaftonte, familja e tij u internua dhe në kampin famëkeq të Lushnjës, ku fëmijët, gratë dhe të moshuarit jetonin mes mjerimit, i vdiq vajza.
Aty, mes telave me gjemba dhe urisë, u shua një engjëll i pafajshëm, duke i rritur edhe më shumë dhimbjen e pamasë.
Kur shokët e tij i propozuan të arratisej jashtë vendit, ai dha një përgjigje që do të mbahet mend ndër breza:
“Unë nuk largohem pa marrë hakun e djalit tim, nuk e lë Atdheun pa e vra Bardhok Bibën.”
Dhe fjala e dhënë, si për çdo burrë të vërtetë të maleve të Mirditës, ishte ligj.
Më 7 gusht 1949, kur u ekzekutua Bardhok Biba, amaneti i tij u plotësua. Vetëm atëherë, i qetë në shpirt dhe me hakun e birit të larë, Ndue Bajraktari vendosi të largohej nga Shqipëria.
Brenda dhjetë ditëve, ai kaloi kufirin shqiptar i cili më vonë u vendos në Belgjikë.
Megjithatë, kujtimet e dhimbshme dhe plagët e humbjeve e shoqëruan deri në fund.
Ai mbeti gjithmonë një burrë me dinjitet, i thjeshtë, i heshtur, por me një shpirt të madh, që bartte mbi vete barrën e një familjeje të shkatërruar nga diktatura dhe mallin e pashuar për tokën e të parëve.
Në vitin 1968 Ndue Bajraktari ndërroi jetë në Bruksel.
Sot, emri i tij kujtohet me nder dhe respekt në Mirditë dhe më gjerë.
Ai mbetet simbol i fisnikërisë, i qëndresës dhe i besës shqiptare.
Historia e tij është dëshmi e dhimbshme, por edhe e lavdishme, e një kohe kur burrat nuk pranonin të përkulnin kokën përpara padrejtësisë.
Ai është dhe do të mbetet ndër breza një figurë e paharruar, një shembull i gjallë i dinjitetit dhe i dashurisë për Atdheun.

Nga: Leon Molla

03/09/2025

Arkeologët dhe floriri që kurrë nuk u gjet

Është për t’u çuditur, në çdo germim arkeologjik të kryer në tokat shqiptare, nga varret deri te tumat mijëravjeçare, gati gjithmonë dalin të njëjtat “zbulime”: ndonjë enë prej balte, ndonjë unazë llamarine, ndonjë varse bakri apo një copë bronxi e ndryshkur.
Por kurrë, asnjëherë, nuk na p***a dalë një stoli ari, një monedhë e çmuar, një armë madhështore prej metali fisnik.
Sipas arkeologëve tanë, duket sikur ilirët, dardanët apo fiset e tjera të lashta që jetuan në këto troje, kanë qenë kaq të varfër sa nuk kishin asgjë më shumë se balta dhe llamarina.
Ironia është e thellë: Shqipëria, një truall që ka qenë urë civilizimesh, qendër tregtie dhe djep kulturash, na paraqitet sot, falë raporteve “zyrtare” të arkeologëve, si vendi i varreve bosh dhe i varfërisë së përjetshme.
Madje kjo varfëri, sipas tyre, na ndjek deri në ditët tona.
Por e vërteta e hidhur është tjetër: floriri nuk është se nuk ekzistonte, por thjesht nuk na lejohet ta shohim.
Ai mbyllet në xhepat e atyre që duhej të ishin rojtarët e trashëgimisë, por që janë bërë grabitësit e saj.
Stolitë, shpatat e punuara me mjeshtëri, mburojat dhe përkrenaret e lashta të gjitha këto, në vend që të shihen në muzetë tona, përfundojnë në pazaret e vendeve fqinje.
Pra, përderisa arkeologët na shesin përrallën se “këtu s’ka pasur kurrë florinj”, shqiptarët duhet të mjaftohen me baltë, llamarinë dhe brohoritjet boshe për trashëgiminë e humbur.
Dhe kështu, historia e pasur e këtij vendi, në vend që të shkruhet me shkronja ari, vazhdon të mbulohet me pluhur.

Nga: Leon Molla

Varri monumental i Periudhës Ilire.
Foto: Instituti i Arkeologjisë.

02/09/2025

Pse heshtet mbi trashëgiminë tonë ilire?

Në çdo zbulim arkeologjik që bëhet në trevat tona, njoftimet zyrtare pothuajse gjithmonë e etiketojnë atë si romak, grek, bizantin apo sllav.
Asnjëherë nuk shënohet me bindje se kemi të bëjmë me trashëgimi ilire, edhe pse këto troje kanë qenë dhe mbeten zemra e botës ilire.
Shembulli i fundit është varri monumental i zbuluar në Strikcan të Bulqizës, një gjetje me përmasa të mëdha dhe me rëndësi të veçantë arkeologjike. Zyrtarisht ai u cilësua si varr romak, për shkak të mbishkrimeve dhe elementeve të tjera të periudhës.
Por, askund nuk u tha se ky territor, këta njerëz dhe ky qytetërim ishin dhe mbeten pasardhës të drejtpërdrejtë të ilirëve.
Duket sikur ka një prirje të qëllimshme për të fshirë nga kujtesa rrënjët e vërteta ilire të shqiptarëve, duke i lënë gjithnjë në hije ose duke i zëvendësuar me identitete të huaja.
Kjo nuk është thjesht mungesë vëmendjeje, por shpesh herë shërben si mjet për interesa të huaja, sidomos të shteteve fqinje greke e sllave, të cilat prej shekujsh kanë synuar të përvetësojnë trashëgiminë tonë historike.
Është e padrejtë dhe e dëmshme që në vend të pranohet me krenari e vërteta, se shqiptarët janë pasardhësit e drejtpërdrejtë të ilirëve, po imponohet një narrativë e huaj që mohon ekzistencën e kësaj rrace të lashtë.
Ilirët kanë qenë dhe mbeten themeli i identitetit tonë kombëtar, ndaj çdo zbulim në këto troje duhet parë para së gjithash përmes këtij prizmi.
Arkeologjia shqiptare duhet të jetë në shërbim të së vërtetës historike, jo i interesave të huaja. Heshtja mbi ilirët nuk është thjesht një harresë shkencore, por një padrejtësi ndaj vetë identitetit tonë kombëtar.

Nga: Leon Molla

28/08/2025

Halil Patrona, shqiptari që tronditi Perandorinë Osmane

Në historinë e Perandorisë Osmane, një ndër figurat më të veçanta e më të përfolura është Halil Patrona, i lindur në Stamboll (Kostandinopojë) në vitin 1690, i njohur në burimet historike edhe si “Patrona Halil”.
Ai ishte shqiptar, dhe rreth origjinës së tij ekzistojnë disa versione: disa burime e përmendin nga Delvina, të tjera e lidhin me fshatin Rupisht në Sanxhakun e Manastirit.
Që në rini u përfshi në sistemin e devshirmesë dhe u bë jeniçer, duke hyrë kështu në mesin e ushtrisë më të fuqishme të sulltanit.
Në vitin 1720, Halil Patrona shfaqet si komandant i jeniçerëve në Vidi.
Ishte një periudhë trazirash të shumta, dhe ai u përfshi në një kryengritje në Nish, gjë që e bëri të binte ndesh me autoritetet osmane.
Për këtë arsye, u përjashtua nga trupa e jeniçerëve dhe u detyrua të gjente mënyra të tjera jetese.
Në Stamboll filloi të shiste mallra ambulante nëpër rrugë dhe më vonë ngriti një hamam të vogël. Megjithatë, në kujtesën e bashkëkohësve ai mbahet mend edhe si pastrues hamami dhe më pas si një nëpunës i thjeshtë në marinën osmane.
Ngjarjet që e çuan Halil Patronën në qendër të historisë lidhen me atë që quhet Epoka e Tulipanëve (1718 - 1730).
Ishte një periudhë kur Perandoria Osmane, nën udhëheqjen e Sulltan Ahmedit III dhe vezirit të tij të fuqishëm Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha, u ndikua shumë nga jeta luksoze dhe fryma perëndimore.
Oborri i Stambollit jetonte mes festave, haremeve të mbushura me luks, kopshtijeve madhështore dhe një jete ekstravagante, ndërkohë që populli i thjeshtë vuante varfëri, taksa të larta dhe padrejtësi sociale.
Ky kontrast mes luksit të oborrit dhe varfërisë së popullit ndezi pakënaqësi të madhe.
Halil Patrona, me prejardhje të thjeshtë, përjetoi në kurriz varfërinë e njerëzve të zakonshëm, gjë që e bëri të fitonte mbështetje të madhe mes shtresave të ulëta të Stambollit.
Në shtator të vitit 1730, Halil Patrona u bë udhëheqës i një kryengritjeje të fuqishme popullore kundër luksit të pallatit dhe politikës së Sulltanit Ahmed III.
Fillimisht u bashkuan me të disa dhjetëra jeniçerë të pakënaqur, por shumë shpejt turma u shtua me mijëra zejtarë, tregtarë të vegjël, shërbëtorë, ushtarë të liruar dhe popull të zakonshëm të Stambollit.
Me thirrjet kundër shpenzimeve të mëdha të sulltanit dhe kundër vezirit Ibrahim Pasha, kryengritja u kthye në një stuhi.
Brenda disa ditësh, Halil Patrona me ndjekësit e tij pushtuan kryeqytetin.
Ai arriti të detyrojë Sulltan Ahmedin III të abdikojë nga froni, duke e zëvendësuar me nipin e tij Mahmud I.
Ky ishte një moment i rrallë në historinë osmane, kur një shqiptar i thjeshtë, i dalë nga populli, arriti të përmbysë vetë sulltanin.
Pas fitores, Halil Patrona u bë njeriu më i fuqishëm i Stambollit për rreth dy muaj.
Ai u njoh si njeriu që kontrollonte realisht pushtetin, ndërkohë që sulltani i ri Mahmud I e mbante fronin vetëm falë mbështetjes së tij.
Ka dëshmi historike se gjatë kësaj periudhe, Halil Patrona jo vetëm që kishte ndikim politik, por edhe ekonomik, pasi kontrollonte tregjet dhe merrte vendime për jetën e përditshme të kryeqytetit.
Megjithatë, fuqia e tij nuk mund të zgjaste gjatë. Oborri dhe elita ushtarake osmane nuk mund të pranonin që një ish-pastrues hamami e tregtar i vogël të kishte në dorë frerët e perandorisë.
Vetë sulltani Mahmud I, ndonëse fillimisht i detyruar të pranonte fuqinë e tij, më vonë me ndihmën e trupave të rregullta organizoi një tradhti.
Halil Patrona u thirr në pallat me premtimin e një bisedimi miqësor, por aty u vra pa mëshirë me 25 nëntor të vitit 1730, vetëm pak javë pas triumfit të tij historik.
Revolta e Halil Patronës mbetet një nga ngjarjet më të mëdha sociale e politike në historinë osmane të shekullit XVIII.
Ajo tregoi se pakënaqësia popullore mund të trondiste edhe një nga perandoritë më të mëdha të botës.
Për shqiptarët, figura e Halil Patronës është dëshmi e fuqisë, guximit dhe ndikimit që ata patën në Perandorinë Osmane.
Edhe pse fundi i tij ishte tragjik, ai u përjetësua si simbol i revoltës së shtresave të ulëta kundër luksit dhe padrejtësisë.

27/08/2025

Atentati komunist në Shkodër që tronditi Mirditën dhe Kosovën

Më 23 nëntor 1943, në Shkodër, tek "Kafja e Madhe", u krye një atentat tinzar nga forcat komuniste, ku u vranë Major Ndrec Preng Marku, komandant i Qarkut të Shkodrës, dhe Nënkolonel Adem Boletini, djali i patriotit të madh kosovar Isa Boletini.
Kjo ngjarje e përgjakshme nuk ishte një rastësi. Ajo tregonte fytyrën e vërtetë të komunizmit në Shqipëri, i cili, qysh në fillesat e tij, derdhi gjakun e shqiptarëve dhe masakroi popullin e vet për interesa të ngushta politike, duke u shërbyer hapur qarqeve serbe.
Nuk është e rastësishme që vendosja e regjimit komunist në Shqipëri erdhi me ndihmën direkte të forcave jugosllave.
Major Ndrec Preng Marku ishte biri i Preng Marka Prengës, bajraktarit të Orosh*t, një figurë e shquar historike e Mirditës.
Preng Marka Prenga (1858 - 1955), ishte një udhëheqës i lindur dhe mbrojtës i traditave të maleve shqiptare.
Ai trashëgoi rolin e bajraktarit të Orosh*t dhe u bë një nga figurat më të njohura në mbrojtjen e identitetit, zakoneve dhe lirisë së mirditorëve.
Përmes prijësisë së tij, Mirdita u bë një shtyllë e rëndësishme e rezistencës dhe e kombëtarizmit shqiptar.
Shumë herë, Preng Marka Prenga u gjend në ballë të përballjeve për të ruajtur autonominë e krahinës dhe për të ndihmuar çështjen kombëtare.
I biri i tij, Ndrec Prenga, duke trashëguar burrërinë dhe ndjenjën e atdhetarisë, mori rrugën e shërbimit ushtarak dhe arriti të bëhej komandant i Qarkut të Shkodrës.
Ai gëzonte respekt të madh, sidomos në Mirditë e Shkodër, si një figurë e vendosur kundër kaosit dhe ndikimeve të huaja.
Së bashku me të, më 23 nëntor 1943, ra edhe Nënkolonel Adem Boletini, djali i Isa Boletinit, simbolit të gjallë të qëndresës shqiptare në Kosovë.
Isa Boletini (1864 - 1916), ishte një nga prijësit më legjendarë të kombit shqiptar.
Ai u bë i famshëm për trimërinë, urtësinë dhe qëndresën e pathyeshme ndaj pushtuesve osmanë dhe serbë.
Shprehja e tij e njohur “Shkodra asht e jona, dhe do ta mbrojmë me gjak” është bërë pjesë e kujtesës historike shqiptare.
Isa Boletini ishte pjesë e Kuvendit të Vlorës më 1912, ku u shpall Pavarësia e Shqipërisë, duke treguar vendosmërinë për bashkimin e Kosovës me trungun amë.
Ai mbeti deri në fund një figurë e respektuar dhe e frikshme për kundërshtarët.
Djali i tij, Adem Boletini, ndoqi rrugën e të atit, duke u bërë oficer dhe duke qëndruar besnik ndaj idealeve kombëtare.
Vrasja e tij në Shkodër ishte një tjetër dëshmi se komunizmi i sapolindur në Shqipëri kishte si synim shfarosjen e çdo figure që mishëronte atdhetarinë e vërtetë.
Vrasja e Ndrec Preng Markut dhe Adem Boletinit ishte më shumë sesa një atentat ndaj dy personaliteteve të rëndësishme: ishte një mesazh politik se komunizmi nuk pranonte ekzistencën e figurave të pavarura, të lidhura me traditën, me Mirditën dhe me Kosovën, dy shtylla historike të rezistencës shqiptare.
Djelmnia e Mirditës dhe ajo e Kosovës, ndër shekuj, kanë luftuar krah për krah për lirinë e Atdheut.
Martirizimi i këtyre dy bijve të shquar, njëri pasardhës i bajraktarit të Orosh*t dhe tjetri bir i Isa Boletinit, është një dëshmi e përbashkët e gjakut të derdhur për Shqipërinë e lirë.

Nga: Leon Molla

27/08/2025

Pal Mark Deda: Unë komunisti që përfundova në burgun e Burrelit

«Ja si deshi të më ekzekutonte pa gjyq Mark Dudi dhe Preng Nikoll Marku në vitin 1972 në Dërven por më mbrojti Kadri Hazbiu».

–Ai ka shërbyer me bindje Partisë së punës, por kulisat dhe prapaskenat e çuan në qelitë e Burrelit si i burgosur politik.

Z. Pal Mark Deda, pse u burgose nga regjimi?

Nuk u burgosa nga regjimi, por nga bashkëpunëtorët e Sigurimit të Shtetit që infiltruan për burgosjen time.

Me çfarë akuze të çuan përpara gjyqit komunist?

Së pari, u akuzova se do të arratisesha për në Jugosllavi, sepse në vitin 1945 më akuzuan gjoja se unë kam bashkëpunuar me të vetmuarit e malit për t’i bashkuar në çetat me bandën e Mark Gjomarkut.
Akuza më e rëndë ishte ajo e grupazhit kundër partisë dhe pushtetit që e rrezikoja poshkatimin.
Trupi gjykues më akuzoi dhe për atentat kundër Frrok Pjetër Gegës që ishte zv/ministër i Punëve të Brendshme dhe deputet i Kuvendit Popullor.

A e keni njohur përsonalisht Mark Gjomarkun?

Vetëm një herë e kam parë Mark Gjomarkun në shtëpinë e Zef Margjinit, i cili ky i fundit martohej.
Marku erdhi bashkë me vëllezërit e tij në martesën e Zefit.

Domethënë keni qënë në dasmën e Zef Margjinit?

Po kam qënë.

Me 13 qershor 1946, Mark gjomarku që rrethohet dhe plagoset nga forcat komuniste, vrau veten për të mos rënë i gjallë në duart e tyre. Dini gjë për informatorin që njoftoi komunistët për vendodhjen e tij?

Apsolutisht nuk di asgjë për këtë rast.

Kush e vrau Bardhok Bibën?

Në atë kohë që është vrarë Bardhok Biba kam qënë në Dibër, por kurë kam shkuar në mort dëgjova se Bardhok Bibën, e vrau Lidhja Kombëtare e Maleve me firmën e Ndue Pjetër Gjomarkut.

Mos ndoshta ka dorë Sigurimi i Shtetit në vrasjen e Bardhok Bibës?

Nuk mendoj se ka dorë Sigurimi, ndoshta dhe mund të ketë por unë nuk di asgjë.

Dini gjë se si ka ndodhur vrasja?

Me Bardhok Bibën ka qënë shoqërues Pal Gjoka, Ded Kol Sherri dhe Pashk Shyti, për këtë mund të pyesni ato që ndoshta mund të japin përgjigjen e duhur.

Për masakrën e 17 gushtit 1949 çfarë mund të na thoni?

14 përsonat që u ekzekutuan në Qafë-Valmir mund të them këtë që kanë qenë plotësisht të pafajshëm, nuk kanë ditur asgjë në lidhje me vrasjen e Bardhok Bibës.

E keni lexuar buletinin e 23 Marsit 1971, ku Enver Hoxha ka folur për çështjen e burgosjes tuaj?

Po, e kam lexuar pasi kam dalur nga burgu, unë i kam dhënë të drejtë Enver Hoxhës për fjalët që ka thënë dhe për qëndrimin e tij pozitiv ndaj meje, por jam kundër Mark Dudit për fjalët që i ka thënë Enver Hoxhës, i cili ka kërkuar më këmbëngulje dënimin tim.
Mark Dudi më vonë e ka aprovuar dënimin tim me ekzekutim pa gjyq në mars të vitit 1972 në Dërven, por më mbrojti Kadri Hazbiu.

Keni punësuar familjet antikomuniste pa lejen e Zyrës së Punës?

Po i kam punësuar dhe i kam trajtuar si gjithë punëtorët e tjerë, këtë qëndrim kam mbajtur ndaj të deklasuarve në minierë të Bulqizës, kam mbajtur dhe për ata të Mirditës.

Në gjykatë ju është komunikuar akuza se keni thënë që Enver Hoxha është imoral, është e vërtetë apo ishte shpifje e radhës?

Apsolutisht nuk e kam thënë, këto ishin shpifjet e kundërshtarëve të mi në Mirditë që kërkonin me çdo kusht kokën time.

Akuzat tuaja janë aprovuar nga gjykata?

Të gjitha akuzat kundër meje kanë qënë false dhe denigruese kundër përsonit tim, gjithçka ishin mashtrime sepse të 12 dëshmitarët që me dëshminë e tyre, dërguar gjykatës kundër meje nuk erdhën të ballafaqohen me mua në sallën e gjyqit, prandaj më takonte automatikisht pafajësia sepse ishin dëshmitarë të rremë.

I njihni këta dëshmitarë?

Po, i njoh.

Cilët janë?

Apsolutisht nuk ja vlen t’ju përmend emrin.

Kurë keni qenë të dënuar i keni shkruar institucioneve për të drejtën tuaj?

Po, të gjithëve institucioneve u kam shkruar si: Enver Hoxhës, Ramiz Alisë, Hysni Kapos, Gjykatës së Lartë dhe Prokurorisë së Pergjithshme.

Ç’farë përgjigje keni marrë prej tyre?

Nuk kam marrë asnjë përgjigje, atyre nuk ju vë faj për arsye se pasi hodha poshtë 12 dëshmitarët që më akuzuan se jam armik i PPSH-së, ngrihet Preng Nikoll Marku me dieninë e Mark Dudit dhe i shkruan letër partisë se e kam sharë Enver Hoxhën.
Kjo akuzë jo vetëm që më dënoi me 11 vjet burg që i kreva në burgun e Burrelit, por më ndërpreu të gjithë rrugët për t’u ankuar, kjo ishte goditja kryesore që më bënë të lartpërmendurit.

Jeni pyetur si dëshmitar kurë është dënuar Gjin Marka Toma?

Nuk më ka pyetur asnjeri si dëshmitar kundër tij, më kanë akuzuar padrejtësisht se gjoja unë kam dalë dëshmitar.
Këto janë gënjeshtra dhe duan të hedhin baltë kundër meje dhe Gjin Marka Tomës.
Unë nuk kam qënë dëshmitar i asnjë shqiptari, po të duash mund të kontrolloni dosjet, jam plotësisht i pastër.

Me cilët keni qëndruar në burg, mund të na përmendni disa prej tyre?

Kam qëndruar me shumë të burgosur dhe intelektualë si për shembull me Pjetër Arbnorin në burgun e Burrelit, 9 vjet e 5 muaj në dhomën nr.6, kam pasur respekt më të mirë për të.
Po ashtu me Dom Nikoll Mazrekun, i cili ishte dënuar me 20 vite burg dhe këto vite burg ishin mbaruar, por atëhere që priste të lirohej i shtuan edhe 20 vite burg të tjera për ti bërë, kjo ishte më tmerri që mund të dëgjohej në atë vend ferri.
Këto ishin metodat e atij sistemi që i përdornin për të mos dalë gjallë nga burgu.

Intervistoi: Leon Molla

(Botuar: E hënë 06 dhjetor 2010 në gazetën Telegraf)

Shënim: Pal Marka Deda i lindur me 08. 11. 1926 në Malaj, Mirditë dhe ndërroi jetë me 18. 11. 2014 në Rrëshen, Mirditë.

25/08/2025

Pal Pjetër Doçi studjuesi që kaloj nëpër kalvaret e regjimit komunist

Pal Pjetër Doçi (1922-2016) lindi në fshatin Shebe, Mirditë, ishte një personalitet i lartë i kulturës dhe historisë shqiptare, ka vazhduar Akademinë Ushtarake në Rusi 1945 - 1949 dhe titullohet Pedagog i Shkollës Ushtarake në Tiranë, por pas 5 viteve largohet për shkak të burgosjes së vëllezërve të tij (Ndoit dhe Markut).
Nga viti 1959 - 1962 mbaron Universitetin e Tiranës për Histori - Gjeografi.
Në vitin 1977 arrestohet dhe akuzohet nga regjimi komunist me akuzën "kundërshtar i pushtetit popullor", i cili gjatë regjimit komunist vuajti ferrin e burgjeve, megjithëse vëllai i tij, Mhill Doçi, kishte pushtet.
Jo vetëm Pali, por edhe vëllai i tij, majori i lartë Mark Pjetër Doçi, i cili më 7 prill 1939 mbajti frontin kundër forcave fashiste në Vlorë, si dhe Gjini e Ndue Doçi, përjetuan dhunën e sistemit diktatorial shqiptar.
Pal Pjetër Doçi u shqua si një burrë fisnik, i urtë, i mençur, bujar dhe i matur në biseda.
Ai mishëronte tiparet burrërore mirditase dhe rridhte nga një familje me kontribute të jashtëzakonshme në çështjen kombëtare.
Pali kreu studimet si në Shqipëri, ashtu edhe në Rusi, duke pasuruar formimin e tij shkencor dhe intelektual.
Ai botoi një sërë veprash me rëndësi historike, etnografike dhe kritike, ndër të cilat veçohen:

-Ded Gjon Luli – Monografi (1964, ribotuar 1972).
-Mehmet Shpendi – Monografi (1966).
-Një nga të tetët (1971).
-Hoxha Kadri Prishtina (1976, vepër e ndaluar dhe e tërhequr nga qarkullimi në vitin 1977).
-Vetëqeverisja e Mirditës (1996, vështrim etnografik e historik).
-Prend Doçi – Abati i Mirditës (1997).
-Fati i një dijetari (1998).
-Mirdita, vatër e qëndresës antiosmane (1999)
Gjurmë (2000).
-Një jetë në shërbim të atdheut (2001).
-Kryengritja e vitit 1912, në Vilajetin e Shkodrës (2002).
-Për Kanunin (vështrim kritik) (2003).

Këto vepra, të shkruara me pasion atdhetar dhe përkushtim shkencor, përbëjnë një trashëgimi të çmuar për historinë, kulturën dhe identitetin shqiptar.
Pal Pjetër Doçi mbetet një figurë fisnike, një burrë i nderuar i Mirditës dhe një zë i fuqishëm i së vërtetës historike.

Nga: Leon Molla

Media Independent

25/09/2025

18/09/2025

07/09/2025

06/09/2025

03/09/2025

02/09/2025

28/08/2025

27/08/2025

27/08/2025

25/08/2025

Adresse

Téléphone

Site Web

Notifications

Contacter L'entreprise

Raccourcis

Partager

Type