16/05/2025
Marka laga hadlayo arrinta jin-galka, gaar ahaan gabdhaha Soomaaliyeed, waxaa muhiim ah in la eego dhowr arrimood:
1. Dhaqan & Aaminsanaanta Bulshada
Gabdhaha Soomaaliyeed waxay ku barbaaraan bulsho aad u aamminsan arrimaha jinka, sixirka, iyo indha-indheynta. Marka qof dumar ah uu xanuunsado si aan muuqan sababtiisa (sida madax xanuun joogto ah, hurdo laโaan, ama dabeecad isbeddel), waxaa si dhaqso ah loogu tirin karaa in uu jin galay.
2. Cadaadiska Bulshada iyo Maskaxda
Gabdhaha Soomaaliyeed, gaar ahaan kuwa ku nool gudaha Soomaaliya ama qurbaha qaar, waxay wajahaan cadaadis badan oo ku saabsan:
Diinta iyo dhaqanka (inay tahay "inantii wanaagsanayd"),
Qoyska iyo guurka,
Waxbarasho iyo shaqo.
Cadaadiskan wuxuu keeni karaa dhibaatooyin maskaxeed (sida PTSD, depression, ama anxiety), balse marar badan lama aqoonsado, halkii waxaa la yiraahdaa "jin baa galay."
3. Wacyiga Caafimaadka Maskaxda oo Yaraaday
Dalal badan oo caalamka ah, gabdhaha marka ay la kulmaan dhibaatooyin maskaxeed waxaa loo geeyaa dhakhtar cilmi-nafsiyeed. Soomaaliya, ama bulshooyinka Soomaaliyeed, arrintaas wali si buuxda looguma baraarugsana. Taa beddelkeeda, ruuxaa lagu daraa masaajidyo ama "sheekh" si loo "bixiyo jinka."
4. Arrimo Diineed iyo Dhaqan Isku Darsan
Inkasta oo Muslimiin badan oo kale caalamka joogaan, dhaqamada kala duwan waxay saamayn ku yeeshaan sida loo fahmo jinka. Soomaalidu waxay leeyihiin dhaqan aad u xeel dheer oo ku saabsan jinnada iyo sixirka, taasoo sii xoojisa sheekooyinka noocaas ah.
5. Media iyo Cabsida la Isku Gudbiyo
Sheekooyinka jinka ayaa si joogto ah loogu gudbiyaa gabdhaha iyadoo loo marayo:
Qoyska,
Asxaabta,
Social media,
Filimaan iyo buugaag dhaqan-dhaqaaleed ah.
Marka qof dumar ah uu arko ama maqlo dad kale oo leh "anigaa la galay," waxaa laga yaabaa in ay nafteeda la qabsato isla astaamahaas (arrin loo yaqaan suggestibility ama saamayn uu sheeko ku yeesho qofka).
---
Gunaanad:
Ma aha in gabdhaha Soomaaliyeed jinka si gaar ah u galaan, balse waa isbiirsaday dhaqan, diin, wacyi maskaxeed, iyo fahamka bulshada oo u horseeday in xaalado maskaxeed ama dhibaatooyin nolosha ah loo turjumo in "jin galay."
Mohamett Dubat
