24/11/2025
đŽ Investimet jashtĂ« KosovĂ«s rriten pĂ«r 55% â Pse po largohen bizneset?
Bizneset kosovare po zgjerojnë gjithnjë e më shumë aktivitetin e tyre jashtë vendit, duke parë mundësi më të sigurta dhe më fitimprurëse në tregjet e rajonit.
Ky trend reflektohet qartë edhe në statistikat e Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), të cilat tregojnë rritje të ndjeshme të investimeve direkte jashtë vendit.
Sipas BQK-sĂ«, gjatĂ« gjysmĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« kĂ«tij viti, investimet direkte tĂ« kosovarĂ«ve jashtĂ« KosovĂ«s arritĂ«n nĂ« 166.6 milionĂ« euro â njĂ« rritje prej 55% krahasuar me periudhĂ«n e njĂ«jtĂ« tĂ« vitit tĂ« kaluar, kur shuma ishte 107 milionĂ« euro.
Për krahasim, vlera e këtyre investimeve ishte 59.1 milionë euro në vitin 2020, u rrit në 100.3 milionë euro në vitin 2021 dhe vazhdoi të ngjitej deri në 224.3 milionë euro në vitin 2024.
ShqipĂ«ria â destinacioni kryesor i investitorĂ«ve kosovarĂ«
NjĂ« nga bizneset qĂ« e ka zhvendosur fokusin jashtĂ« KosovĂ«s, Ă«shtĂ« kompania ndĂ«rtimore âUni Projektâ, e drejtuar nga Fitim Bacaliu, i cili prej gjashtĂ« vjetĂ«sh operon nĂ« ShqipĂ«ri.
Ai tregon se i ka zvogëluar investimet në Kosovë dhe i ka orientuar ato drejt tregut shqiptar.
Arsyeja kryesore: fitimet më të qëndrueshme.
âNĂ« KosovĂ«, fuqia blerĂ«se ka rĂ«nĂ« ndjeshĂ«m, ndĂ«rsa nĂ« ShqipĂ«ri ka shumĂ« blerĂ«s tĂ« gatshĂ«mâ, thotĂ« ai pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Bacaliu investon deri në 4 milionë euro në vit në Shqipëri, kryesisht në Shëngjin dhe Lezhë, dhe punëson vetëm staf vendas.
Thotë se ky model u ka dhënë më shumë stabilitet investimeve të tij.
âBlejmĂ« toka, shesim dhe ndĂ«rtojmĂ« objekte tĂ« larta banimi⊠VetĂ«m unĂ« jam nga Kosova â inxhinier. TĂ« gjithĂ« punĂ«torĂ«t janĂ« nga ShqipĂ«riaâ, shpjegon afaristi.
NjĂ« tjetĂ«r rast Ă«shtĂ« edhe kompania prodhuese e kĂ«pucĂ«ve âSolid Shoesâ nga Suhareka, e cila prej muajit mars zotĂ«ron 40 pĂ«r qind tĂ« aksioneve tĂ« njĂ« fabrike nĂ« TiranĂ«.
Drejtori menaxhues, Shpejtim Kuçi, thotë se zgjerimi në Shqipëri është bërë për shkak të përvojës më të madhe prodhuese, numrit më të madh të klientëve, si dhe lehtësive për eksport drejt vendeve që nuk e njohin shtetësinë e Kosovës.
Ai, po ashtu, thekson se transporti detar përmes porteve shqiptare është shumë më i favorshëm për kompanitë që synojnë tregjet ndërkombëtare.
âKa shtete ku si KosovĂ« hasim barriera, ndĂ«rsa ShqipĂ«ria ka marrĂ«veshje mĂ« tĂ« hershme tregtareâ, thotĂ« Kuçi pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
âArsye tjetĂ«r Ă«shtĂ« se ne synojmĂ« edhe tregun amerikan dhe nĂ« ShqipĂ«ri tregtia mund tĂ« organizohet mĂ« lehtĂ« pĂ«r shkak tĂ« transportit detarâ, shton ai.
Kompania e tij punëson rreth 600 punëtorë në Shqipëri, 200 në Kosovë dhe 80 në Preshevë.
Sipas Institutit pĂ«r Studime tĂ« Avancuara â GAP nĂ« PrishtinĂ«, vetĂ«m vitin e kaluar kosovarĂ«t investuan mbi 80 milionĂ« euro nĂ« ShqipĂ«ri, ndĂ«rsa nĂ« vitin 2023 mbi 95 milionĂ« euro.
Në Mal të Zi, ndërkaq, investimet e tilla në vitin 2024 kapën vlerën e 18.2 milionë eurove.
Pse largohen bizneset?
Ekspertët dhe përfaqësuesit e bizneseve e shohin si shqetësuese rritjen e investimeve jashtë Kosovës.
Ata paralajmërojnë se ky trend mund të intensifikohet, nëse nuk merren masa urgjente.
Lulzim Rafuna, kryetar i Odës Ekonomike të Kosovës, thotë se burokracia, mungesa e digjitalizimit dhe çmimet e larta të energjisë po i shtyjnë bizneset drejt tregjeve të tjera.
âNe ende funksionojmĂ« me sistem klasik. Mungesa e digjitalizimit ngadalĂ«son proceset. Kjo e komplikon procesin pĂ«r bizneset dhe ato heqin dorĂ«â, thotĂ« Rafuna pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Ai rikujton edhe daljen e kompanive të mëdha në tregun e hapur të energjisë, më herët këtë vit.
Kjo ka bërë që çmimi i rrymës për to të shtrenjtohet dhe ato të bëhen më pak konkurruese në treg, krahasuar me vendet e rajonit.
Ismet Mulaj, ish-ministër i Tregtisë dhe Industrisë, thotë për Radion Evropa e Lirë se orientimi i bizneseve drejt Shqipërisë, Malit të Zi dhe shteteve të tjera tregon se jashtë vendit ato gjejnë kushte më të favorshme.
Sipas tij, shqetësuese është sidomos largimi i bizneseve prodhuese.
âPĂ«rveç procedurave burokratike dhe problemeve me energji, imazhi i produkteve qĂ« prodhohen nĂ« KosovĂ«, nuk Ă«shtĂ« ai qĂ« do ta dĂ«shironim, pĂ«r shkak se edhe Kosova, edhe bizneset nuk kanĂ« pasur fuqi financiare pĂ«r tĂ« zhvilluar marketing nĂ« vendet e ndryshmeâ, shton Mulaj.
ĂfarĂ« humb Kosova?
Largimi i bizneseve nga Kosova ka pasoja të ndjeshme për buxhetin dhe ekonominë.
Përveç daljes së kapitalit financiar, Kosova humb edhe nga të hyrat doganore, Tatimi mbi Vlerën e Shtuar, tatimi mbi fitimin e korporatave, si dhe tatimet dhe kontributet pensionale, të cilat përfundojnë në shtetet ku kompanitë operojnë.
Për më tepër, këto biznese shpesh kthehen edhe si konkurrentë të drejtpërdrejtë në tregun vendor.
âTĂ« gjitha kĂ«to i ulin tĂ« ardhurat publike qĂ« do tĂ« mund tĂ« pĂ«rdoreshin pĂ«r shĂ«rbime publike, qoftĂ« pĂ«r shĂ«ndetĂ«si, arsim, infrastrukturĂ«â, thotĂ« Mulaj.
Varësia e Kosovës nga importi, ndërkaq, vazhdon të rritet.
Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, vitin e kaluar importet kapën vlerën e mbi 6 miliardë eurove, ndërsa eksportet rreth 900 milionë euro.
Edhe këtë vit situata duket e ngjashme: nga janari deri në korrik importet kanë arritur mbi 4 miliardë euro, ndërsa eksportet vetëm 521 milionë euro.
âKrejt paratĂ« e gatshme po i nxjerrim jashtĂ« dhe kjo Ă«shtĂ« shumĂ« e dhimbshmeâ, thotĂ« Rafuna.
EkspertĂ«t kĂ«rkojnĂ« mbĂ«shtetje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« pĂ«r sektorin privat, veçanĂ«risht pĂ«r industrinĂ« prodhuese, si dhe digjitalizim tĂ« shĂ«rbimeve pĂ«rmes modelit âone stop shopâ.
âNuk kĂ«rkohet ndonjĂ« kosto e lartĂ« pĂ«r tâi realizuar shĂ«rbimet digjitale, kurse bizneset do tĂ« pĂ«rfitonin shumĂ« â qoftĂ« nĂ« shpejtĂ«si tĂ« shĂ«rbimit, qoftĂ« nĂ« zvogĂ«lim tĂ« mundĂ«sisĂ« pĂ«r korrupsionâ, thotĂ« Mulaj.
Ministria në detyrë e Industrisë, Tregtisë dhe Inovacionit në Kosovë nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it nëse ekziston ndonjë strategji për të frenuar këtë trend të largimit të bizneseve. /REL/
