14/10/2025
🇵🇱 DZIEŃ NAUCZYCIELA - ŻYCZENIA OD STOWARZYSZENIA "WSPÓLNOTA POLSKA"
Szanowni Państwo, Drodzy Nauczyciele, Wychowawcy, Dyrektorzy szkół, wszyscy zaangażowani w szkolnictwo polonijne na całym świecie.
W czasach, kiedy rodziła się europejska edukacja, Sokrates mawiał skromnie "Ja nie mogę nauczyć nikogo niczego. Ja tylko mogę sprawić aby inni zaczęli myśleć." My dodalibyśmy - myśleć i czuć, czuć po polsku. Tak odczytujemy rolę i powołanie nauczyciela polonijnego, bo bez tej pasji i żaru niosącego patriotyczne wartości pedagogiczny trud nie wyróżniałaby się niczym szczególnym. A tak, zarówno dzięki przekazywanej wiedzy jak też swoim osobistym przykładem, dbacie Państwo o zachowanie polskiej tożsamości niezależnie od miejsca gdzie zasiadają w szkolnych ławkach nasza młodzież i dzieci.
Jesteśmy przekonani, że będzie tak nadal i przez kolejne lata wspólnie starać się będziemy w coraz doskonalszej i ciekawej formie inspirować młode pokolenie Polonii do poznawania kultury i historii ich przodków. Stanisław Staszic pouczał, że "Talent jest jak kawałek szlachetnego, ale surowego metalu: dopiero pilna praca go obrobi i wartość mu wielką nada." W tym dziele Wasza rola jest nie do przecenienia.
W Dniu Święta Edukacji Narodowej życzymy Państwu zawodowej satysfakcji i sił w kontynuowaniu tak potrzebnej dla Polonii edukacyjnej misji. Jesteśmy dumni, że Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” współpracuje z tak znakomitymi pedagogami! Z ufnością też patrzymy w przyszłość, bo przecież "Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie". Dzięki Waszej pracy możemy być o to spokojni.
W imieniu Zarządu Krajowego i całej społeczności Wspólnoty Polskiej
Tomasz Różniak
Przewodniczący Zarządu Krajowego Stowarzyszenia "Wspólnota Polska"
**********
🇵🇱 DZIEŃ EDUKACJI NARODOWEJ
14 października przypada Dzień Edukacji Narodowej – święto nauczycieli, wychowawców i pedagogów. Obchodzony jest w rocznicę powołania w 1773 r. Komisji Edukacji Narodowej – pierwszego w Europie ministerstwa oświaty – która zajęła się reformowaniem szkolnictwa w Polsce.
Komisja Edukacji Narodowej była pierwszym w świecie ministerstwem oświaty i o wiele lat wyprzedziła podobne rozwiązania w innych państwach. Powołał ją Sejm Rozbiorowy. 14 października 1773 r. przyjął opracowany przez Hugona Kołłątaja projekt „Komissyi nad edukacją młodzi szlacheckiej dozór mającej”.
Powołanie Komisji Edukacji Narodowej było – obok uchwalenia Konstytucji Trzeciego Maja – jednym z najważniejszych wydarzeń u schyłku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wpisywało się w ducha reform, który miał zaradzić jej upadkowi. Misja zreformowania systemu edukacji łączyła zwaśnione stronnictwa polityczne.
Podstawowym celem komisji było takie zreformowania nauczania „aby młódź nabyła na wiek dalszy potrzebne światła, które by ją kierowały w życiu prywatnym i w życiu publicznym do zupełnego wykonania, co powinien człowiek, chrześcijanin i obywatel, aby i sobie u drugim stał się pożytecznym”. Choć w nazwie komisji wskazano na „młodzież szlachecką”, zakładała ona dostęp do edukacji także dla zdolnych przedstawicieli innych stanów. Przepisy Komisji Edukacji Narodowej obejmowały również kształcenie kobiet.
Działała w latach 1773-1794. Stworzyła nowoczesną strukturę organizacyjną oświaty – od szkół elementarnych przez gimnazja aż do uczelni wyższych. Reforma objęła programy nauczania, do których wprowadzono elementy nauk przyrodniczych, historii i geografii Polski, naukę języka ojczystego i wychowanie obywatelskie.
Komisja powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które zajęło się przygotowywaniem podręczników. Zamawiano je u wybitnych uczonych polskich, a także tłumaczono najlepsze opracowania zagraniczne. Komisja uregulowała również podstawy prawne zawodu nauczycielskiego i stworzyła pierwsze szkoły kształcące pedagogów.
Zreorganizowane zostały też akademie: krakowska i wileńska. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, przemianowany na Szkołę Główną Koronną, stał się nowoczesną uczelnią. Wysoką rangę zdobył uniwersytet wileński. Przemianowany na Szkołę Główną Wielkiego Księstwa Litewskiego stał się ważnym ośrodkiem nauk przyrodniczych i astronomii. Komisja zamierzała też powołać Królewski Uniwersytet w Warszawie – jego zalążkiem była utworzona w 1789 r. Szkoła Anatomii i Chirurgii.
Kres działaniom Komisji Edukacji Narodowej położyła utrata niepodległości Polski, ale wiele wprowadzonych przez nią rozwiązań miało kontynuację.
Idea obchodzenia w Polsce specjalnego święta nauczycieli sięga 1957 r. Wówczas, podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej w Warszawie, zaproponowano, aby 20 listopada stał się Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela. Ostatecznie zwyciężyła propozycja uczczenia rocznicy powołania Komisji Edukacji Narodowej. Uchwalona w 1972 r. ustawa Karta praw i obowiązków nauczyciela wprowadziła Dzień Nauczyciela obchodzony właśnie 14 października. Dzień Edukacji Narodowej wprowadzono w 1982 r. w miejsce obchodzonego wcześniej Dnia Nauczyciela. W artykule 74. ustawy Karta nauczyciela zapisano: „W dniu rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, 14 października każdego roku, obchodzony będzie Dzień Edukacji Narodowej. Dzień ten uznaje się za święto wszystkich pracowników oświaty i jest wolny od zajęć lekcyjnych”.
GRAF. PIXABAY - EDYCJA PAI
