27/06/2025
✅მ ა ლ ე
"ბრემენელმა პედაგოგმა და სამოგზაურო ავტორმა, ალფრედ ნავრათმა, კავკასიაში (ევროპის რამდენიმე ქვეყნის გავლით) 1923 წელს იმოგზაურა და საკუთარი ფოტოაპარატით 500-მდე ფოტო გადაიღო. მისი მხატვრულად დაწერილი სამოგზაურო ანგარიში "მედეას სამეფოში. კავკასიური მოგზაურობა და თავგადასავალი", დაახლოებით 90 ფოტოს თანხლებით, 1924 წელს გამოიცა ლაიფციგის ერთ-ერთ ცნობილ გამომცემლობაში.
ნავრათი თავად წერს, რომ ის, პირველი გერმანელი მოგზაურია უკვე საბჭოთა საქართველოში. შესაბამისად, სპეციალური წინასწარი ნებართვისა და მოგზაურობის მიზნის "შესაბამის სამსახურებთან" შეთანხმების გარეშე, "წითელი ვარსკვლავის" ახალ იმპერიაში რთული იქნებოდა ფოტოაპარატმომარჯვებული მგზავრის შემოსვლა და ისეთ ადგილებში გადაადგილება, როგორებიც იყო ამიერკავკასიის გერმანული დასახლებები, ყაზბეგი - ჩრდილოეთ ოსეთი - მამისონის უღელტეხილი და სხვა.
"მედეას სამეფოში" დოკუმენტური პროზაა, მომენტის ფიქსაცია. ავტორი ცდილობს ნანახ-განცდილის აღწერას, თუმცა რიგ შემთხვევებში თვითცენზურით და ცალმხრივობით გამოირჩევა. ზოგადად, ტექსტში არაერთგან გამოსჭვივის საბჭოთა რუსეთის (ხშირად მთელ ტერიტორიას რუსეთად მოიხსენიებს) მიმართ წინასწარი კეთილგანწყობა, რაც 1920-იანი წლების ევროპის რიგ ინტელექტუალურ წრეებში საკმაოდ გავრცელებული დამოკიდებულება იყო.
ავტორი თვითონ "ობიექტური შემფასებლის" როლის მორგებას ცდილობს, თუმცა იმ კონტექსტიდან გამომდინარე, რაც 1923 წელს იყო ქვეყანაში, ცხადი ხდება, რომ მთელ რიგ პრობლემებზე ის უბრალოდ დუმს. ამა თუ იმ მოვლენის და ზოგადი პოლიტიკური კონტექსტის არცოდნას გამოვრიცხავთ, რადგან ნავრათი თბილისში გერმანულ საავადმყოფოში ცხოვრობდა და გერმანელი მასპინძლებისგან მაინც ეცოდინებოდა, იმ სირთულეების შესახებ, რაც თუნდაც მხოლოდ ამიერკავკასიის გერმანული კულტურის დაწესებულებს დაუდგათ საქართველოს საბჭოთა რუსული ოკუპაციის კვალდაკვალ. შესაბამისად, კვლევის ამ ეტაპზე რთული სათქმელია ავტორი რეალურად გულშემატკივრობდა საბჭოეთს, ეს სამოგზაურო გარიგების ნაწილი იყო თუ უბრალო წინდახედულება.
მიუხედავად ამისა,
წიგნი "მედეას სამეფოში" არაერთ საინტერესო ცნობას შეიცავს 1923 წლის საქართველოზე, თბილისში მცხოვრები გერმანული თემის ამბებსა და სხვა საკითხებზე. ფოტოები კი ამ მონათხრობს კიდევ უფრო ამრავალფეროვნებს. რამდენადაც 1920-იანი წლების საქართველოს ამსახველ სამოგზაურო ლიტერატურაზე ქართულად ნაკლებად მიგვიწვდება ხელი, ვიდრე წინა პერიოდებისაზე, მიზანშეწონილად ჩავთვალეთ საქართველოს ნაწილის თარგმნა და გამოცემა.
"მედეას სამეფოში" გამომცემლობა "ალონის" ახალი საგამომცემლო სერიის - "ქართულ-გერმანული ბიბლიოთეკა" პირველი წიგნია და ის შემოდგომისთვის დაისტამბება. ამ სერიაში უახლოეს მომავალში კიდევ არაერთ საინტერესო, უცნობ მასალას შემოგთავაზებთ.
გერმანულიდან თარგმნეს ლაშა დადიანმა და ანა მარგველაშვილმა.
ანა მარგველაშვილის წინათქმით.
რედაქტორი: შოთა იათაშვილი.
ყდის დიზაინი: მაგდა ცოცხალაშვილი.
