02/07/2025
გივი...
"სამი წელი ვისწავლე ჰარვარდში. პერიოდულად ჩავდიოდი, იქვე ვცხოვრობდი, კამპუსში, ექვსი ადამიანისთვის სპეციალურად გამოყოფილ სივრცეში. ყველას ჩვენი ოთახი და საერთო სასწავლო სივრცე გვქონდა, სადაც ჩვენს ექვსკაციან ჯგუფს საშინაო დავალებები უნდა მოემზადებინა. საძინებელი ოთახები მარტივად, მაგრამ კომფორტულად იყო მოწყობილი, ბოლო მოდელის კომპიუტერებით აღჭურვილი. ერთ საღამოს, როცა მორიგ დავალებას ვუკირკიტებდი, ტელეფონმა დარეკა. კაცის ხმა იყო, რომელიც დახვეწილი ძველი ქართულით მესაუბრებოდა. გავოცდი, ასეთი ქართული ძველ ფილმებშიც კი არ მქონდა მოსმენილი. ისეთ სიტყვებს იყენებდა, ჩემი ქართულის შემრცხვა. ახალგაზრდავ, გივი ვარ ზალდასტანიშვილი, თქვენთან შეხვედრა მსურს და, გეთაყვა, უარს ნუ მეტყვითო, ბოსტონში ჰარვარდის კლუბში, ამა და ამ დროს გელოდებითო.
შორიდან მსმენოდა ემიგრანტი გივი ზალდასტანიშვილის შესახებ და ვიცოდი, ქართველებს ეხმარებოდა ამერიკაში და განსაკუთრებით ჰარვარდში სასწავლებლად წასვლაში.
ჰარვარდის კლუბში შევხვდით. ისე ვღელავდი, არ ვიცოდი, როგორ მელაპარაკა, ქართულზე უკვე მოგახსენეთ და ჩემი ინგლისური ხომ საერთოდ რა მოსატანი იყო მასთან. ელეგანტურად ეცვა, განსაკუთრებული შარმი დასდევდა,კისერში ჩაფენილი მისი საყვარელი შარფით, რომელიც სიკვდილის წინ მე მისახსოვრა და მუდმივად ჩემთანაა დღესაც. სადილი ძალიან უშუალო და თბილ გარემოში წარიმართა, ხელის ჩამორთმევისთანავე გაქრა მღელვარება, წინ მეჯდა ნამდვილი ქართველი კაცი, თხემით ტერფამდე გაჟღენთილი თავისი სამშობლოს სიყვარულით, უკომპრომისო ღირებულებებით და სურვილით, რომ სამშობლოსთვის დახმარება გაეწია. პირველივე წუთიდან მოვინუსხე, ასეთი სიყვარული ქვეყნის მიმართ მხოლოდ წიგნებში მქონდა წაკითხული.
პირდაპირ საქმეზე გადავიდა, პირველივე წინადადება ასე ჟღერდა: მხოლოდ მაშინ ჩამოვედი სამშობლოში, როცა საქართველო დამოუკიდებელი გახდაო. 1924 წელს, აჯანყების დამარცხების შემდეგ, დამოუკიდებლობა საბოლოოდ რომ წაგვართვეს ბოლშევიკებმა, მაშინ წამიყვანეს ჩემმა მშობლებმა საფრანგეთში, სადაც სორბონა დავამთავრეთ მე და ჩემმა ძმამ, ოთარმა, მერე ამერიკაში გადმოვედით და ორივემ ჰარვარდი დავამთავრეთო. სულ მაწუხებდა ჩემი ქვეყნის ბედი, ჰოდა, უკვე თითქმის 10 წელია, ვცდილობ სკოლის დაფუძნებას დამოუკიდებელ საქართველოში და ვერანაირად ვერ მოვახერხე, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა მინისტრს, პრეზიდენტს თუ გავლენიან პირს ვესაუბრეო. მზად ხარ დამეხმარო და ჩემთან ერთად ეს სკოლა გააკეთოო? ყელში რაღაც გამეჩხირა - მე ხომ დამწყები ბიზნესმენი ვიყავი, ჰარვარდის ჯგუფში არა მარტო ასაკით ყველაზე უმცროსი, არამედ კომპანიის სიდიდითაც უმნიშვნელო, ჩემი ჯგუფელების კომპანიებთან შედარებით. დაუფიქრებლად ვუპასუხე, რა თქმა უნდა, აუცილებლად გვერდით მიგულეთ-მეთქი. ჰოდა, ჩვენს საქმეს გაუმარჯოსო, თქვა და ჭიქა მომიჭახუნა.
იმ ღამეს არ მიძინია, ჯერ კიდევ გივის შთაბეჭდილების ქვეშ ვიყავი, მის მიერ მოყოლილი ისტორიები წარსულში მაბრუნებდა: მამამისის, სოლომონის ამბები, რომელიც ქაქუცა ჩოლოყაშვილის მარჯვენა ხელი და 1924 წლის აჯანყების სამხედრო საქმეთა მომწესრიგებელი პოლკოვნიკი იყო. სკოლის ამბავი ცალკე თავის ტკივილად და მღელვარებად მექცა, არ ვიცოდი, როგორ უნდა გამეკეთებინა ის, რაც იმ ადამიანებმა ვერ შეძლეს, ვინც გივიმ ჩამოთვალა.
მოკლედ, უკან დახევა გამორიცხული იყო - სიტყვა ნათქვამი იყო, პირობა მიცემული. მალევე თბილისში მე, გივიმ და გია ბაზღაძემ მოქმედების გეგმა შევიმუშავეთ (ამ საქმეს შემდეგ სხვა ბიზნესმენებიც შემოუერთდნენ) და დავიწყეთ ორგანიზაციული საკითხების მოგვარება: შენობა, ფინანსები, ქართველი მასწავლებლების შერჩევა, რომლებიც შტატებში უნდა გაგვეშვა ერთწლიან მოსამზადებელ პროგრამებზე. მოკლედ, 2000 წლის საქართველოსთვის წარმოუდგენელ ამბავს შევეჭიდეთ.
მანამდე კი, ჰარვარდში ჩემი ყოფნის დროს ხშირად ვხვდებოდით მე და გივი და ვსაუბრობდით. ერთ შაბათს კი მითხრა, ახლა ექსეტერის აკადემიაში მივდივართ, დონალდი დამთანხმდა და საქართველოში მომყვება, ჩვენი სკოლის დირექტორი იქნებაო და გამაცნო თავისი მეგობარი, ჰარვარდის პროფესორი, წარმოსადეგი კაცი დონალდ ტომასი. დონალდმა პირველივე წუთებიდან მომნუსხა ერუდიციით...
დონალდი დღესაც აგრძელებს სკოლის აქტიურ მხარდაჭერას, თუმცა მაშინ არც სკოლა, არც შენობა, არც ფინანსები არ გვქონდა. ექსეტერის სწავლების მეთოდი, ჰარკნესის მაგიდა გახდა საფუძველი ამერიკული აკადემიისა და, რა თქმა უნდა, არაჩვეულებრივი სამასწავლებლო გუნდი. დაახლოებით 25 მასწავლებლის გაგზავნა მოხერხდა შეერთებულ შტატებში, ჰარვარდში, სიმონსის და ექსეტერის კოლეჯებში ერთი წლის განმავლობაში. ამ პროექტის დაფინანსებაში აშშ სახელმწიფო დეპარტამენტმა მიიღო მონაწილეობა. მადლობა მათ. საქართველოშიც ბევრმა ბიზნესმენმა გამოიჩინა გულუხვობა სკოლის დაფინანსებაში. მადლობა თითოეულ მათგანს, ჩამოთვლას არ შევუდგები, არ მინდა, ვინმე გამომრჩეს, მათი გვარები მუდმივად არის გამოკრული სკოლაში, საპატიო ადგილას. უკვე ოცი წელია, ყველა ვამაყობთ ამ სკოლის წარმატებებით, ჩვენი სტუდენტებით, მათი მიღწევებით, ამ თემაზე ბევრს არ დავწერ, ყველასთვის ცნობილია ამის შესახებ. სკოლის დევიზია - სიკეთე და განათლება, სწორედ ის, რაც ყველაზე მეტად გვაკლია დღეს ჩვენ საზოგადოებაში. ესეც მალე შეიცვლება, მე მჯერა ამის.
დანამდვილებით შემიძლია ვთქვა: ყველა იმ პროექტის ჩამონათვალში, რომელიც ჩემს მეგობრებთან ერთად განვახორციელე, ამერიკული აკადემია პირველ ადგილს იკავებს. ეს არის ჩემი ყველაზე საამაყო პროექტი, სადაც გივის გარდაცვალების შემდეგ, 2007 წლიდან 2020-მდე, ანუ პოლიტიკაში მოსვლამდე, სკოლის სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარის პოსტს ვიკავებდი.
მადლობა, გივი, ასეთი საქმისთვის და განსაკუთრებული ქართველობისთვის."
ამონარიდი წიგნიდან "სიმართლე გითხრათ". 2024 წელი.
გაგრძელება იქნება.