26/03/2024
სომერსეტ მოემი
რატომ ვკითხულობ წიგნებს
თვრამეტი წლის ასაკში ვიცოდი ფრანგული, გერმანული და ცოტა იტალიური ენები, მაგრამ არავითარი განათლება არ გამაჩნდა და მწარედ განვიცდიდი ჩემს გაუნათლებლობას. ვკითხულობდი ყველაფერს, რაც ხელში ჩამივარდებოდა. იმდენად ცნობისმოყვარე ვიყავი, რომ ერთნაირი სიხარბით ვკითხულობდი პერუს ისტორიას და კოვბოის მემუარებს, პროვანსალის პოეზიის ტრაქტატს და "წმინდა ავგუსტინიანეს აღსარებას". ამგვარმა კითხვამ რაღაც ცოდნა შემძინა, რაც მწერლისთვის ზედმეტი არ არის. ნებისმიერი ცოდნა ადრე თუ გვიან გამოგადგება. წაკითხული წიგნების სია შევადგინე და ერთი ასეთი სია შემთხვევით შემომრჩა. რომ არ შემედგინა ეს სია ჩემთვის და მეტი არავისთვის, ვერ დავიჯერებდი, რომ ორ თვეში შეიძლებოდა შექსპირის სამი პიესის, მომზენის "რომის ისტორიის" ორი ტომის, ლანსონის "ფრანგული ლიტერატურის ისტორიის" ნახევარზე მეტის, ორი თუ სამი რომანის, ფრანგი კლასიკოსების რამდენიმე ნაწარმოების, ორი სამეცნიერო ნაშრომისა და იბსენის პიესის წაკითხვა. ნამდვილად გულმოდგინე შეგირდი ვიყავი იმ წლების განმავლობაში, რაც მედიცინით ვიყავი დაკავებული. სისტემატურად ვკითხულობდი ინგლისურ, ფრანგულ, იტალიურ და ლათინურ ლიტერატურას. მე წავიკითხე ბევრი ისტორიული, რაღაც ფილოსოფიური და, რა თქმა უნდა, საბუნებისმეტყველო და სამედიცინო წიგნები. ცნობისმოყვარეობა არ მაძლევდა იმის საშუალებას, რომ დავფიქრებულიყავი, რას ვკითხულობდი: ძლივს ვითმენდი, დამესრულებინა ერთი წიგნი, რათა დამეწყო მეორის კითხვა. ეს ყოველთვის მძენდა ახალ განცდებს და მეც ისეთი მღელვარებით ვკიდებდი ხელს მორიგ ლიტერატურულ ძეგლს, როგორითაც ნორმალური ახალგაზრდა ურტყამდა კრიკეტის ბურთს, ან კეთილშობილი ოჯახის ქალიშვილი მიემგზავრება მეჯლისზე. დროდადრო რეპორტიორები, უკეთესი მასალის არქონის გამო მეკითხებიან, ჩემი ცხოვრების რომელი მომენტი იყო ყველაზე საინტერესო. რომ არ მერიდებოს, ვიპასუხებდი: ეს არის მომენტი, როდესაც გოეთეს "ფაუსტის" კითხვა დავიწყე. ეს შეგრძნება რამდენადმე შემინარჩუნდა _ ახლაც კი წიგნის პირველი გვერდების წაკითხვისთანავე გამაჟრიალებს ხოლმე. ჩემთვის კითხვა დასვენებაა, როგორც სხვისთვის _ საუბარი ან ბანქოს თამაში. მეტიც, ეს მოთხოვნილებაა და თუ რაიმე დროით კითხვის გარეშე ვრჩები, თავგზა მებნევა, როგორც მორფინისტს, რომელიც მორფის გარეშე რჩება. ჩემი აზრით სჯობს მატარებლის განრიგი ან კატალოგი იკითხო, ვიდრე არაფერი. ეგ კიდევ არაფერი, რამდენი შესანიშნავი საათი მაქვს გატარებული არმიისა და ფლოტის მაღაზიის პრეისკურანტის, ბუკინისტის ჯიხურის სიების და რკინიგზის განრიგის კითხვისას. ისინი ძალზე რომანტიკულნი არიან. უფრო საინტერესონი, ვიდრე თანამედროვე რომანების ნახევარი.
მადლობა, ქალბატონ ნელი მაჭარაშვილს თარგმანისთვის.
