What are the opening hours?

Monday 09:00 - 20:00 Tuesday 09:00 - 20:00 Wednesday 09:00 - 20:00 Thursday 09:00 - 20:00 Friday 09:00 - 20:00 Saturday 09:00 - 14:00

Εκδόσεις Πλέθρον, Athens (2025)

23/07/2025

23 Ιουλίου 1943: Ο Έρικ Μπράουν δολοφονεί, στο Ρέιλι του Έσεξ, τον ανάπηρο κακοποιητικό πατέρα του σε μια υπόθεση που έμεινε γνωστή ως «The Rayleigh bath chair murder».

Τα δυο πρόσωπα που συναντιούνται με σκοπό τη σεξουαλική ικανοποίηση εκφράζουν, καθώς αναζητούν τη μοναξιά, τη διαμαρτυρία τους απέναντι στην ενόρμηση της αγέλης, απέναντι στο αίσθημα της μάζας. Όσο πιο ερωτευμένοι είναι, τόσο πιο πολύ αρκούνται μεταξύ τους. Η αποποίηση της επίδρασης της μάζας εκφράζεται ως αίσθημα αιδούς. Οι πλέον σφοδρές συναισθηματικές αντιδράσεις ζήλειας ξεσπούν για να προστατέψουν τη σεξουαλική επιλογή αντικειμένου από την ανίερη επαφή ενός μαζικού δεσμού. Μόνο όταν ο τρυφερός, άρα προσωπικός, παράγοντας της ερωτικής σχέσης υποχωρεί εντελώς σε σχέση με τον αισθησιακό, είναι δυνατόν για ένα ζευγάρι να έχει σεξουαλικές σχέσεις παρουσία άλλων ή να εκτελεί ταυτόχρονη σεξουαλική πράξη μέσα σε μια ομάδα, όπως σε ένα όργιο. Έτσι, όμως, έχουμε παλινδρόμηση σε μια πρωιμότερη κατάσταση των σεξουαλικών σχέσεων, όταν ο έρωτας δεν έπαιζε ακόμη κανέναν ρόλο και τα σεξουαλικά αντικείμενα θεωρούνταν ισότιμα, κάτι όπως στον κακεντρεχή αφορισμό του Μέρναρντ Σω: έρωτας είναι να το παρακάνεις με τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε μια γυναίκα και σε μιαν άλλη.
Υπάρχουν άφθονες ενδείξεις ότι μόνο αργότερα εισήλθε ο έρωτας στις σεξουαλικές σχέσεις άνδρα και γυναίκας, πράγμα που σημαίνει ότι και η αντιπαλότητα μεταξύ σεξουαλικής αγάπης και δεσμού της μάζας αναπτύχθηκε αργότερα. Έτσι, μπορεί να δίνεται η εντύπωση ότι η άποψη αυτή είναι ασυμβίβαστη με τον μύθο περί μιας αρχέγονης οικογένειας. Κι αυτό, διότι η αδελφότητα πρέπει, σε τελική ανάλυση, να έχει οδηγηθεί στη θανάτωση του πατέρα από αγάπη για τις μητέρες και τις αδερφές, και είναι δύσκολο να φανταστούμε την αγάπη αυτή διαφορετικά απ’ ό,τι μιαν αδιάσπαστη, πρωτόγονη, δηλαδή εσωτερική, ένωση του τρυφερού και του αισθησιακού. Μόνο με βαθύτερη σκέψη αυτή η ένσταση διαλύεται και μετατρέπεται σε βεβαιότητα. Μια από τις αντιδράσεις που προκάλεσε, βέβαια, η θανάτωση του πατέρα ήταν ο θεσμός της τοτεμικής εξωγαμίας, η απαγόρευση κάθε σεξουαλικής σχέσης με τις γυναίκες της οικογένειας, τις οποίες αγαπούσε κανείς τρυφερά ήδη από την παιδική ηλικία. Έτσι, προέκυψε η διάσταση μεταξύ των τρυφερών και των αισθησιακών διεγέρσεων του άντρα, που ισχύει ακόμη και σήμερα στην ερωτική του ζωή. Συνέπεια της εξωγαμίας αυτής ήταν το γεγονός ότι ο άντρας πρέπει να αρκεστεί για τις αισθησιακές του ανάγκες σε ξένες και μη αγαπητές γυναίκες.

― S. Freud, Ψυχολογία των Μαζών και Ανάλυση του Εγώ, μτφρ. Β. Πατσογιάννης

22/07/2025

Ο Διαγωνισμός ολοκληρώθηκε. Ευχαριστούμε θερμά για τη συμμετοχή!

And the winners are...

Ολγα Φώτου
Nick Galis
Μακης Περδικοματης
John Stog
Alexandros Giannop

21/07/2025

21 Ιουλίου 1899: Γεννιέται, στο Όουκ Παρκς του Ιλινόις, ο συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

Αν αφιερώνεις χρόνο για την κοινωνία, τη δημοκρατία και για άλλα πιο καινούργια πράγματα –και η αποφυγή κάθε απώτερης δέσμευσης σε κάνει υπεύθυνο μόνο απέναντι στον εαυτό σου– ανταλλάσσεις την ευχαρίστηση και τη βρωμερή καλοπέραση που απολαμβάνουν άλλοι με κάτι που δεν μπορείς να το νιώσεις με κανέναν άλλον τρόπο παρά μόνο με τον εαυτό σου. Αυτό το κάτι δεν μπορώ να το προσδιορίσω ακριβώς, αλλά το αίσθημα δημιουργείται όταν γράφεις καλά και αληθινά για κάτι και είσαι αντικειμενικά σίγουρος πως έχεις γράψει μ’ αυτόν τον τρόπο· και τότε, κι αν ακόμη δεν αρέσει σ’ εκείνους που πληρώνουν να το διαβάσουν και να το σχολιάσουν και λένε πως είναι μια απάτη, ακόμη και τότε είσαι σίγουρος πως αξίζει. Ή, όταν κάνεις κάτι κι ο κόσμος δεν το θεωρεί μια σοβαρή απασχόληση, ακόμη και τότε ξέρεις αληθινά πως αυτό είναι τόσο σημαντικό και ήταν πάντοτε σημαντικό, όπως όλα τα πράγματα που έχουν επιβληθεί. Κι όταν στη θάλασσα είσαι μόνος μ’ αυτό και ξέρεις πως το Γκολφ Στρημ που ζεις μαζί του, γνωρίζοντας, μαθαίνοντας κι αγαπώντας, έχει κινηθεί όπως κινείται πριν ακόμη υπάρξει άνθρωπος κι ότι έχει περάσει από την παραλιακή γραμμή αυτού του μεγάλου, του ωραίου και του δυστυχισμένου νησιού προτού ο Κολόμβος να το επισημάνει, κι ότι τα πράγματα που ανακαλύπτεις γι’ αυτό, κι εκείνα που πάντοτε ζούσαν σ’ αυτό, είναι σταθερά και αξίζουν γιατί αυτό το ρεύμα θα ρέει, όπως έρεε μετά τους Ινδούς, μετά τους Ισπανούς, μετά τους Άγγλους, μετά τους Αμερικανούς και μετά απ’ όλους τους Κουβανέζους κι όλα τα κυβερνητικά συστήματα, τον πλούτο, τη μιζέρια, τα μαρτύρια, τις θυσίες, τη δωροδοκία και τη σκληρότητα, που όλα φεύγουν όπως η μαούνα η φορτωμένη ως πάνω με σκουπίδια, μ’ αστραφτερά χρώματα, άσπρα στίγματα και την άρρωστη μυρωδιά, που τώρα έγειρε από τη μια πάντα και χύνει το φορτίο της στα μπλε νερά, μεταβάλλοντας το χρώμα τους σε ανοιχτό πράσινο, σ’ ένα βάθος τέσσερις ως πέντε οργιές, καθώς το φορτίο σκορπίζεται, τα βαριά σκουπίδια βουλιάζουν και αυτά που επιπλέουν –φοινικόφυλλα, φελλοί, μποτίλιες και κομμένοι γλόμποι– ανακατεύονται μ’ ένα προφυλακτικό ή μ’ ένα μισοβυθισμένο σουτιέν, τα εξώφυλλα του τετραδίου ενός μαθητή, ένα τουμπανιασμένο σκυλί, έναν ποντικό και μια αγνώριστη γάτα· όλα αυτά τα διαλέγουν οι σκουπιδιάρηδες και κάθε ένα από αυτά θα αποτελεί και την αμοιβή τους το τραβούν με μακριά κοντάρια από τις βάρκες τους, με τέτοιο ενδιαφέρον, τέτοια αντίληψη, και τέτοια ακρίβεια όπως οι ιστορικοί· αυτοί έχουν την άποψη: το ρεύμα με την αόρατη ροή παρασύρει πέντε φορτία σαν κι αυτό την ημέρα κι όταν υπάρχει ηρεμία στη Λα Χαμπάνα και δέκα μίλια κατά μήκος της ακτής τα νερά είναι τόσο καθαρά και γαλάζια και αγνώριστα, όπως ήταν πάντοτε πριν αναποδογυριστεί η μαούνα. Και τα φοινικόφτερα από τις νίκες μας, τα χαλασμένα φωτιστικά των ανακαλύψεών μας και τα άδεια προφυλακτικά των μεγάλων ερώτων μας επιπλέουν ασήμαντα στη γραμμή, σ’ αυτό που διαρκεί, στο Γκολφ Στρημ.

― E. Hemingway, Oι Πράσινοι Λόφοι της Aφρικής, μτφρ. Π. Βενάρδος

18/07/2025

18 Ιουλίου: Γεννιέται στην Ιένα ο γιος του Γιόχαν Γκόντλιμπ, επίσης φιλόσοφος, Ιμάνουελ Χέρμαν Φίχτε.

Όπως αφελώς πιστεύει αυτός που έχει ξυπνήσει, το όνειρο τον µετέφερε, σίγουρα, σε άλλον κόσµο –αν, βέβαια, αυτό δεν προέρχεται από άλλον κόσµο. Ο παλιός φυσιολόγος Μπούρνταχ, στον οποίο οφείλουµε µια φροντισµένη και λεπταίσθητη περιγραφή των ονειρικών φαινοµένων, διατύπωσε την εν λόγω πεποίθηση µε µια πολυσυζητηµένη φράση «… ποτέ δεν επαναλαµβάνεται η ζωή της ηµέρας µε τους κόπους και τις απολαύσεις της, µε τις χαρές και τις στενοχώριες της, αλλά, τουναντίον, το όνειρο αποσκοπεί να µας απαλλάξει απ’ αυτά. Ακόµη κι όταν ένα πράγµα απασχολούσε ολάκερη την ψυχή µας, όταν ένας βαθύς πόνος µάς σπάραζε ενδόµυχα ή ένα πρόβληµα καθήλωνε την όλη πνευµατική µας δύναµη, το όνειρο µας προσφέρει είτε κάτι εντελώς αλλόκοτο ή διαλέγει από την πραγµατικότητα µόνο κάποια στοιχεία για να κάνει τους δικούς του συνδυασµούς ή εναρµονίζεται µε την ψυχική µας τονικότητα και συµβολίζει την πραγµατικότητα». Υπό την ίδια έννοια ο Ι.Χ. Φίχτε µιλά ανοιχτά για όνειρα αναπλήρωσης και τα κατατάσσει στις αυτοθεραπευτικής φύσεως κρυφές ευεργεσίες του πνεύµατος. Κάτι παρόµοιο διατύπωσε και ο Στρύµπελ στην πανταχόθεν εκτιµηµένη µελέτη του για τη φύση και τη γένεση των ονείρων: «Όποιος ονειρεύεται έχει αποστραφεί τον κόσµο της εν εγρηγόρσει συνείδησης …». «Στο όνειρο η µνήµη του εύτακτου περιεχοµένου της εν εγρηγόρσει συνείδησης και της οµαλής λειτουργίας της χάνεται εντελώς …». «Η σχεδόν αµνησιακή αποκοπή της ψυχής από το κανονικό περιεχόµενο και από την εκτύλιξη της εν εγρηγόρσει ζωής µέσα στο όνειρο …». Οι συγγραφείς όµως πρόβαλαν ως επί το πλείστον αντίθετη άποψη για τη σχέση του ονείρου µε την εν εγρηγόρσει ζωή. Ας πούµε, ο Χάφνερ: «Το όνειρο συνεχίζει αρχικά την εν εγρηγόρσει ζωή. Τα όνειρά µας συνδέονται πάντα µε τις παραστάσεις που λίγο πριν υπήρχαν στη συνείδηση. Η προσεκτική παρατήρηση θα ανακαλύψει σχεδόν πάντα ένα νήµα που συνδέει το όνειρο µε τα βιώµατα της προηγούµενης ηµέρας». Ο Βέυγκαντ αντικρούει ευθέως τον προαναφερθέντα ισχυρισµό του Μπούρνταχ, «διότι παρατηρείται συχνά, πιθανότατα στα περισσότερα όνειρα, ότι µας ξαναγυρίζουν στη συνηθισµένη ζωή, αντί να µας γλιτώσουν απ’ αυτή».

O Mωρύ λέει σε µια κοφτή ρήση: «Nous rêvons de ce que nous avons vu, dit, desiré ou fait». Λέει ο Γιέσσεν λεπτοµερέστερα στην Ψυχολογία του, που κυκλοφόρησε το 1855: «Το περιεχόµενο των ονείρων καθορίζεται πάντα, κατά το µάλλον ή ήττον, από την ατοµική προσωπικότητα, από την ηλικία, από το φύλο, από την κοινωνική θέση, από το µορφωτικό επίπεδο, από τον συνήθη τρόπο ζωής, καθώς και από τα γεγονότα και τις εµπειρίες ολόκληρης της µέχρι τότε ζωής.» Πιο ανοιχτά απ’ όλους παίρνει θέση επί του προκειµένου ο φιλόσοφος Γ. Γκ. Ε. Μάας (1805): «Η εµπειρία επιβεβαιώνει τον ισχυρισµό µας ότι ως επί το πλείστον ονειρευόµαστε πράγµατα στα οποία στρέφονται τα θερµότερα πάθη µας. Αυτό µας δείχνει ότι τα πάθη µας πρέπει να επηρεάζουν την παραγωγή των ονείρων µας. Ο φιλόδοξος ονειρεύεται για τις δάφνες που έδρεψε (ίσως µόνο στη φαντασία του) ή πρόκειται να δρέψει, ενώ ο ερωτευµένος εντρυφεί µέσα στο όνειρο στο αντικείµενο των γλυκών του ελπίδων. … Όλοι οι αισθησιακοί πόθοι και οι απέχθειες που υπνώττουν µέσα στην καρδιά µπορούν, όταν διεγερθούν από κάποια αιτία, να προκαλέσουν τη δηµιουργία ενός ονείρου βάσει των παραστάσεων που σχετίζονται µε τούτα τα πάθη ή αναµιγνύοντας τις εν λόγω παραστάσεις σε ένα ήδη προϋπάρχον όνειρο» (αναφέρεται από τον Βιντερστάιν). ∆εν διαφέρουν από τα παραπάνω οι γνώµες των αρχαίων για την εξάρτηση του ονειρικού περιεχοµένου από τη ζωή. Λέει ο Ράντενστοκ: Πριν ο Ξέρξης εκστρατεύσει κατά της Ελλάδας, κάποιος τον συµβούλεψε σωστά να µην αναλάβει κάτι τέτοιο, τα όνειρά του όµως τον έσπρωχναν να αποφασίσει την εκστρατεία· τότε ο παλιός πέρσης ορθολογικός ερµηνευτής ονείρων Αρτάβανος, του είπε καίρια ότι οι ονειρικές εικόνες περιέχουν συνήθως ό,τι ο ονειρευόµενος σκέφτεται και ξυπνητός.

― S. Freud, Η Ερμηνεία των Ονείρων, μτφρ. Β. Πατσογιάννης

16/07/2025

16 Ιουλίου 1896: Πεθαίνει, στο Ντραβέιγ της Γαλλίας, ο συγγραφέας, κριτικός και ιδρυτής της Ακαδημίας και του ομώνυμου Βραβείου, Εντμόν ντε Γκονκούρ.

Στον κόσμο της κλασικής μουσικής υπάρχουν εκείνοι που ονομάζονται ειδήμονες. Αν θέλεις να κάνεις καριέρα, πρέπει οπωσδήποτε να τους χαϊδέψεις απαλά. Αυτοί αποφασίζουν ποια τύχη θα έχουν οι σολίστες, καθορίζοντας ό,τι έχει να κάνει με το καλό και ό,τι έχει να κάνει με το κακό γούστο. Αυτό το establishment, που αποτελείται από μια χούφτα δημοσιογράφους, ατζέντηδες, διευθυντές δισκογραφικών εταιρειών, μουσικούς και καθηγητές, στους οποίους έρχονται να προστεθούν κάποιοι πλούσιοι μελομανείς, επιλέγει τους πρωταθλητές του, τους υψώνει στους αιθέρες, τους παρέχει άνευ όρων, ενίοτε και οικονομική, υποστήριξη σε κάθε βήμα της πορείας τους. Σε αντάλλαγμα, πρέπει να υποτάσσεσαι, να κολακεύεις, να ευχαριστείς, να κάνεις τσιριμόνιες, προπάντων να μην ξεπερνάς τα εσκαμμένα.
Αν ένας καλλιτέχνης αποφασίσει να ακολουθήσει μια διαφορετική γραμμή, να στρέψει την έρευνά του αλλού, χωρίς να ζητήσει την άδειά τους, ολόκληρο το σινάφι, σύσσωμο, θα του γυρίσει την πλάτη. Η χειρότερη από τις κυρώσεις δεν είναι η κριτική, έστω σφοδρή, είναι η λήθη. Όταν το τηλέφωνο σταματά να χτυπά. Όταν ο μουσικός γίνεται ντεμοντέ. Η ατζέντα του ξαφνικά δεν έχει τίποτα για την επομένη. Άλλοι, νεότεροι, πιο φωτογενείς, που κρίθηκαν πιο ταλαντούχοι ή πιο ιδιαίτεροι, συνωστίζονται για να υπογράψουν συμβόλαια αντί γι’ αυτόν. Η πορεία μέσα από την έρημο ξεκινά.
Το συνετότερο είναι να καπαρώσεις μια θέση στάθμευσης και να μην το κουνήσεις από κει. Ας το ξεκαθαρίσουμε: όλοι εμείς, στο επίπεδο που είμαστε, έχουμε να επιδείξουμε μια τεχνική μπετόν αρμέ. Η διαφορά δεν έγκειται τόσο στο ταλέντο αλλά στην ικανότητά μας να τραβάμε την προσοχή. Πρέπει να επιδείξει κανείς μια υπολογισμένη πρωτοτυπία. Ούτε υπερβολική ούτε ελλιπή. Η σωματική και ενδυματολογική λεπτομέρεια που αλλάζει το παν, που σε κάνει δημοφιλή, που σε κάνει να πουλάς δίσκους. Φυσικά, οι γυναίκες είναι καταδικασμένες να επιδεικνύουν μια συναρπαστική ομορφιά, ειδάλλως δεν αξίζει να πατούν στη σκηνή. Και ταυτόχρονα, θα βρείτε πάντα κάποιον από την αγέλη των ειδημόνων να σας την πει στα παρασκήνια, ακριβώς επειδή είστε πολύ ωραία για να είστε γνήσια καλλιτέχνης. Τρέχα γύρευε.

― A. Ragougneau, Opus 77, μτφρ. Β. Πατσογιάννης

14/07/2025

Καλοκαιρινός διαγωνισμός!

Κάνε follow τη σελίδα μας: Εκδόσεις Πλέθρον και tag στα σχόλια μια φίλη ή έναν φίλο σου, γράφοντας ποιο απο τα βιβλία που εμφανίζονται σε αυτή την ανάρτηση θα ήθελες να διαβάσεις.

Λόγω της μεγάλης περσινής συμμετοχής, και φέτος οι νικητές/τριες του διαγωνισμού στο facebook θα είναι 5!

Τα ονόματα όσων κερδίσουν θα ανακοινωθούν την Tρίτη, 22 Ιουλίου.

14/07/2025

14 Ιουλίου 1789: Καταλαμβάνεται η φυλακή της Βαστίλης – γεγονός ορόσημο για την εξέλιξη της Γαλλικής Επανάστασης.

Δειλοί, για ξεχυθείτε στους σταθμούς, ω νατη!
ο ήλιος με γερά πνευμόνια έχει εξαγνίσει
τους δρόμους που από Βάρβαρους ήταν γεμάτοι,
να η όμορφη Πόλη, στη δύση έχει καθίσει!

Τρέξτε! μήπως η πυρκαγιά ξαναφουντώσει,
να τα μπουλβάρ! ιδού οι αποβάθρες! να τες!
Πάνω στα σπίτια του απαλού γλαυκού αποχρώσεις,
που είχανε φέξει μια βραδιά βόμβες φλογάτες.

Τα νεκρά ανάκτορα κρύψτε τα, σανιδοφραγμένα!
Η αρχαία μέρα έκπληκτη φρεσκάρει τη ματιά σας.
Να το στίφος το πυρρό με τα γοφά σπασμένα,
παραφρονήστε, φαιδρή μοιάζει η βλοσυρότητά σας!

Ορδές σκύλων καταπλασματοφάγων σε οχεία,
σας προσκαλεί των χρυσών οίκων η κραυγή. Σουφρώστε!
Φάτε! βαθιά σπασμωδική μια νύχτα ευτυχίας
που κατεβαίνει μες στον δρόμο, ω, απεγνωσμένοι πότες,

πιείτε, τον ρέοντα πλούτο σας για να πλευρίσει,
όταν το φως παράλογο και δυνατό θα φτάσει,
θα ’στε χωρίς μιλιά και νεύμα, χωρίς σάλιου εκκρίσεις
στα ποτήρια σας, βλέμμα στηλό σε άσπρες αποστάσεις,

φάτε, για τη Βασίλισσα με τους καταρρακτώδεις
γλουτούς! Τους λόξυγκες ακούστε να παραμιλάνε.
Ακούστε να πηδούν σε νύχτες μέσα πυρετώδεις
λακέδες, φασουλήδες, γέρους, βλάκες που ψοφάνε!

― A. Rimbaud, «Παρισινό όργιο ή Το Παρίσι ξαναγεμίζει κόσμο», στο Ποιήματα, μτφρ. Β. Πατσογιάννης

10/07/2025

10 Ιουλίου 1871: Γεννιέται, στο Παρίσι, ο συγγραφέας Μαρσέλ Προυστ.

Η κατανόηση του Κακού μοιάζει δυνατή, αλλά μόνο στο μέτρο που το Καλό αποτελεί την εξήγησή του. Αν η έντονη λάμψη του Καλού δεν υπογράμμιζε το σκοτάδι της νύχτας του Κακού, το Κακό θα έχανε τη γοητεία του. Μια τέτοια αλήθεια είναι κάπως στρυφνή. Κάτι εξεγείρεται μέσα μας όταν την ακούμε. Ωστόσο ξέρουμε ότι οι πιο ισχυροί κλονισμοί της ευαισθησίας προέρχονται από αντιθέσεις. Η παρόρμηση προς την αισθησιακή ζωή στηρίζεται στο φόβο που εμπνέει το αρσενικό στο θηλυκό και στον κτηνώδη σπαραγμό που αποτελεί το ζευγάρωμα (πρόκειται λιγότερο για αρμονία και περισσότερο για βία, η οποία ίσως καταλήγει στην αρμονία, αλλά μ’ ένα τυχαίο τρόπο). Αρχικά, είμαστε αναγκασμένοι να συντρίψουμε τον άλλον. Η ένωση έρχεται σαν κατάληξη θανάσιμων συγκρούσεων. Με τούτη ή την άλλη μορφή, μια σπαρακτική πλευρά του έρωτα αναδύεται από τις πολλαπλές του μεταμορφώσεις. Αν ο έρωτας είναι καμιά φορά ρόδινος, το ρόδινο εναρμονίζεται με το μαύρο, δίχως το οποίο θα ήταν το σύμβολο του ανούσιου. Δίχως το μαύρο, το ρόδινο θα είχε μήπως εκείνη την ποιότητα που αγγίζει την ευαισθησία; Δίχως τη δυστυχία, που είναι δεμένη μαζί της όπως η σκιά με το φως, η ευτυχία θα ταυτιζόταν σε μια στιγμιαία αδιαφορία. Αυτό είναι τόσο αληθινό ώστε τα μυθιστορήματα περιγράφουν απεριόριστα τον πόνο και σχεδόν ποτέ την ικανοποίηση. Σε τελευταία ανάλυση, η αξία της ευτυχίας συνίσταται στη σπανιότητά της. Αν ήταν εύκολη θα την περιφρονούσαμε, συνδέοντάς την με την πλήξη. Μόνο η παραβίαση του κανόνα έχει την ακαταμάχητη γοητεία που λείπει από την αιώνια ευδαιμονία.
Η πιο συγκλονιστική σκηνή της «Recherche» (η οποία την κάνει αντάξια της πιο δραματικής τραγωδίας) δεν θα είχε το βαθύ νόημα που της αποδίδουμε αν αυτή η πρώτη πλευρά δεν έβρισκε αντιστάθμισμα. Αν, για να εκφράσει την επιθυμία, το ρόδινο χρώμα προϋποθέτει μιαν αντίθεση με το μαύρο, το μαύρο τούτο θα ήταν άραγε αρκετά μαύρο αν εξαρχής δεν είχαμε αναζητήσει την αγνότητα; Αν δεν είχε σπιλώσει χωρίς να το θέλουμε το όνειρό μας; Η διαφθορά προσεγγίζεται μοναχά μέσα από την αντίθεση που γεννιέται σε κείνους που πίστευαν ότι δεν μπορούν να ζήσουν δίχως το αντίθετό της, την αγνότητα. Η απόλυτη επιθυμία της διαφθοράς, την οποία συνέλαβε ο Sade μ’ ένα τεχνητό τρόπο, τον οδηγούσε σε κείνη την κατάσταση κορεσμού όπου η κάθε αίσθηση αμβλυνόταν και χανόταν κι αυτή ακόμη η δυνατότητα ευχαρίστησης. Το ανεξάντλητο απόθεμα που του πρόσφερε η λογοτεχνία (οι φανταστικές σκηνές των μυθιστορημάτων), δεν μπορούσε από μόνο του να τον ικανοποιήσει, γιατί δεν ένιωθε την έσχατη γοητεία του αισθήματος ηθικής, η οποία προσδίδει στα κακουργήματα την εγκληματική χάρη, δίχως την οποία μοιάζουν φυσικά, δίχως την οποία είναι φυσικά. Πιο δεξιοτέχνης από τον Sade, και διψασμένος για την απόλαυση, ο Proust άφηνε στη διαστροφή το αποκρουστικό χρώμα της, την καταδίκη της αρετής. Αν όμως υπήρξε ενάρετος δεν το έκανε για να κατακτήσει την ευχαρίστηση –κι αν την κατέκτησε είναι γιατί, προηγουμένως, είχε επιδιώξει να κατακτήσει την αρετή. Οι κακοί αναγνωρίζουν στο Κακό μονάχα το υλικό όφελος. Θέλουν το κακό του άλλου, γιατί αυτό, σε τελευταία ανάλυση, είναι το δικό τους ατομικό καλό. Είναι αδύνατο να βγούμε από τη σύγχυση πίσω από την οποία καλύπτεται το Κακό, αν δεν αντιληφθούμε τη σχέση αλληλεξάρτησης των αντιθέτων. Έδειξα, αρχικά, ότι από μόνη της η ευτυχία δεν είναι επιθυμητή κι ότι θα μας προκαλούσε πλήξη αν η δοκιμασία της δυστυχίας ή του Κακού δεν είχε γεννήσει μέσα μας την άσβεστη δίψα γι’ αυτήν. Το αντίστροφο αληθεύει επίσης: αν δεν νιώθαμε όπως την ένιωθε ο Proust (κι ίσως, κατά βάθος, κι ο ίδιος ο Sade) την άσβεστη δίψα για το Καλό, το Κακό θα μας προξενούσε αδιάφορα συναισθήματα.

― G. Bataille, «Μαρσέλ Προυστ», στο Η Λογοτεχνία και το Κακό, μτφρ. Ε. Βαρίκα

08/07/2025

8 Ιουλίου 1889: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της εφημερίδας Wall Street Journal.

Αυτό που είναι γνωστό ως η μετάβαση από τη φεουδαρχική θεοκρατία στην κοσμική καπιταλιστική νεωτερικότητα είναι ουσιαστικά μια μετάβαση από τη θεοκρατία του οργανικού δεσμού στον πανθεϊσμό του αυθαίρετου χαρακτήρα της αξίας, είτε οικονομικής είτε σημασιολογικής. Αυτή η μετάβαση είναι συγχρόνως μετάβαση από τη θεοκρατική διαίρεση μεταξύ του γραμμικού, πεπερασμένου χρόνου της γήινης ζωής και της ουράνιας αιωνιότητας προς την αλληλοεπικάλυψη του στιγμιαίου χαρακτήρα και της αιωνιότητας εντός του πλαισίου της χρονικότητας της συγχρονικότητας.
Και από τη στιγμή που, εντός κοσμικής νεωτερικότητας, ο πανθεϊσμός της αξίας βασιλεύει και στα δυο επίπεδα, οικονομικό και γλωσσικό, η «τυπική ανάλυση του εμπορεύματος», όπως το έθεσε λακωνικά ο Alfred Sohn-Rethel, «κρατά το κλειδί όχι μόνο για την κριτική της πολιτικής οικονομίας, αλλά και για την ιστορική εξήγηση του αφηρημένου εννοιολογικού τρόπου σκέψης». Ή, όπως το παρέφρασε ο Slavoj Žižek: «στη δομή της μορφής εμπορευμάτων είναι δυνατόν να βρεθεί … το δίκτυο υπερβατολογικών κατηγοριών που συγκροτούν το απριόρι πλαίσιο … της “αντικειμενικής” επιστημονικής γνώσης … τον μηχανισμό των κατηγοριών», με την «καντιανή έννοια».
Ο φετιχισμός του εμπορεύματος του Marx είχε ήδη αναιρέσει τη μεταγενέστερη κλασική μαρξιστική υπαγωγή της «υπερδομής» (γλώσσα) στη «βάση» (οικονομία), προωθώντας αντιθέτως τη θέση ότι η τυπική ανάλυση τόσο του εμπορεύματος όσο και της σκέψης κατέχει το κλειδί για τις υπερβατολογικές κατηγορίες και των δυο –εν ολίγοις, ότι το εμπόρευμα και η σκέψη μοιράζονται τις ίδιες τυπικές δομές στον βαθμό που τα πεδία και των δυο αποτελούνται από αξίες.
Αυτό σημαίνει ότι ο γραμμικός χρόνος –εξού και όλη η ύλη, συμπεριλαμβανομένων των σωμάτων μας, που υφίστανται σωματική αποσύνθεση και φθείρονται εντός του χρόνου– είναι μια ψευδαίσθηση; Μήπως η έλευση της ιστορικής συστάδας «καπιταλισμός-κοσμικός ορθός λόγος» συνεπάγεται ότι, παρ’ όλα αυτά, στην πραγματικότητα, είμαστε μόνο μια στιγμή και, εντούτοις, αθάνατοι; Τι συμβαίνει με τα υλικά σώματα και με τον χρόνο παραγωγής, όταν οι άνθρωποι και η φύση δεν είναι πλέον υπήκοοι του Θεού αλλά υποκείμενα της αξίας; Αυτό είναι ένα κρίσιμο ερώτημα στο οποίο θα επιστρέψουμε εντός του συγκειμένου της χρονικότητας της αξίας και, αργότερα, της βιοπολιτικής.

― A. Kiarina Kordela, Κεφάλαιο. Τουλάχιστον Σκοτώνει την Ώρα (Spinoza, Marx, Lacan και χρονικότητα), μτφρ. Θ. Λάγιος

04/07/2025

ΝΕΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

Τι κοινό έχουν το περπάτημα, το πλέξιμο, η παρατήρηση, η αφήγηση, το τραγούδι, το σχέδιο και η γραφή; Η απάντηση είναι ότι όλα προχωρούν κατά μήκος γραμμών. Σε αυτό το εξαιρετικό βιβλίο ο Tιμ Ίνγκολντφαντάζεται έναν κόσμο όπου όλοι και όλα αποτελούνται από διαπλεγμένες ή διασυνδεδεμένες γραμμές και θέτει τα θεμέλια για μια εντελώς νέα επιστήμη: την ανθρωπολογική αρχαιολογία της γραμμής. Το επιχείρημα του Ίνγκολντ μάς οδηγεί μέσα από τη μουσική της Αρχαίας Ελλάδας και της σύγχρονης Ιαπωνίας, μέσα από σιβηρικούς λαβύρινθους και ρωμαϊκούς δρόμους, την κινεζική καλλιγραφία και το έντυπο αλφάβητο, υφαίνοντας μια διαδρομή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αντλώντας από πλήθος επιστημών –αρχαιολογία, κλασικές σπουδές, ιστορία της τέχνης, γλωσσολογία, ψυχολογία, μουσικολογία, φιλοσοφία και άλλες– και συμπεριλαμβάνοντας περισσότερες από εβδομήντα εικονογραφήσεις, το βιβλίο αυτό μάς προσφέρει μια συναρπαστική διανοητική περιήγηση που θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο και κινούμαστε μέσα του.

«[…] η γραμμή της περιπλάνησης, καθώς επιτελείται μέσω των πρακτικών της παραμονής και των κυκλοτερών κινήσεων που συνεπάγονται, είναι τοπική. Η ευθεία γραμμή της νεωτερικότητας, καθώς εμφορείται από το μείζον αφήγημα της προοδευτικής κίνησης, είναι ουτοπική. Η κομματιασμένη γραμμή της μετανεωτερικότητας είναι δυστοπική». (Τim Ingold)

«[…] είναι δύσκολο να δει κανείς τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο αφού διαβάσει αυτό το βιβλίο. Όπως δείχνει ο Ίνγκολτ, οι παλαιότερες αντιλήψεις για την ομιλία και τη γραφή ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με την κίνηση, και καθώς οι διαβάτες διασχίζουν τον κόσμο, ούτε αυτοί ούτε ο αναγνώστης του βιβλίου παραμένουν οι ίδιοι με πριν […]. Συνιστάται ανεπιφύλακτα». (Choice)

03/07/2025

3 Ιουλίου 1608: Ιδρύεται, στον Καναδά, από τον Σαμυέλ ντε Σαμπλαίν, η πόλη του Κεμπέκ.

Η μελέτη του αστικού φαινομένου έχει επιδείξει αξιοπρόσεκτη ευρύτητα και πρωτοτυπία θεωρήσεων ενώ διατηρεί εξέχουσα θέση στο πλαίσιο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών σ’ όλο τον κόσμο, τουλάχιστον από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η ιστορία των πόλεων αποτελεί πεδίο το οποίο έχει μια ήδη μακρόχρονη παράδοση διεπιστημονικών συγκλίσεων, ανταλλαγών και συνεργασιών. Εδώ και δεκαετίες οι μεγάλες ιστορικές αλλαγές παρατηρούνται και αναλύονται κατεξοχήν μέσα από τις πόλεις, τόσο που σχεδόν κάθε πτυχή της ιστορίας των ανθρώπινων κοινωνιών να μοιάζει λιγότερο ή περισσότερο συνυφασμένη με την ιστορία του αστικού φαινομένου σε διαφορετικούς πολιτισμούς και χρονικές περιόδους. Μπορεί, λοιπόν, η «πόλη» να γίνει αντιληπτή ως κατηγορία εμπειρίας και σκέψης εφόσον συμπυκνώνει μεταβαλλόμενες πολιτικές, κοινωνιολογικές και πολιτισμικές συνδηλώσεις. Για κριτικούς γεωγράφους όπως ο E. Soja, το χωρικό σχεδόν ταυτίζεται με το αστικό. Ο Soja αποδίδει σημαντικό μέρος της χωρικής στροφής που αναπτύχθηκε σε πολλά επιστημονικά πεδία από τη δεκαετία του 1990 και μετά στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την πόλη και την αστικότητα τόσο ως αντικείμενα μελέτης όσο και ως τρόπος να κατανοούμε και να εξηγούμε «τα αινίγματα του κόσμου και της ύπαρξής μας».
Ωστόσο, η ιστορία των πόλεων, ακριβέστερα η ιστορία του αστικού φαινομένου ως διακριτού και δυναμικού γνωστικού αντικειμένου των ιστορικών σπουδών, ξεκινά πολύ νωρίτερα. Εντοπίζεται στο σημείο καμπής μιας πολύ ευρύτερης χρονικά διεργασίας που ξεκινά περί τα μέσα του 19ου αιώνα και περιλαμβάνει τόσο την ανάπτυξη της βιομηχανικής καπιταλιστικής μητρόπολης όσο και τη δημιουργία ενός διακριτού πεδίου πρακτικής και θεωρητικής γνώσης γύρω από τα ζητήματα της αστικότητας ως τρόπου ζωής, το οποίο καθιερώθηκε με τον τίτλο σπουδές του αστικού χώρου (urban studies). Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα είχε συντελεστεί μια πρωτοφανής συγκέντρωση της κοινωνικής παραγωγής στις πόλεις, η οποία πυροδότησε έναν γενικό εξαστισμό των κοινωνικών σχέσεων. Το διάστημα αυτό η αστικοποίηση απέκτησε τη σημασία μιας εμπειρίας με όλο και περισσότερο παγκόσμιες διαστάσεις και συνδεόταν με διαφοροποιημένους τρόπους κατανόησης και μελέτης των πόλεων. Την επαύριον του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου η φτώχεια, η φυλετική ανισότητα, οι αντιφάσεις ανάμεσα στους λόγους περί αφθονίας και αρμονίας και στην αδυναμία των βιομηχανικών μητροπόλεων να εκπληρώσουν την υπόσχεση μιας προοδευτικά βελτιούμενης ζωής προκάλεσαν τη λεγόμενη μεταπολεμική κρίση του αστικού τρόπου ζωής. Η ιστορία των πόλεων ως αυτόνομο πεδίο μελέτης υπήρξε εγγενώς συνυφασμένη, αφενός με την κρίση αυτή και τους προβληματισμούς που τροφοδότησε, αφετέρου με τη μεταπολεμική διεθνή άνθηση της κοινωνικής ιστορίας.

― Ρ. Βαν Μπούσχοτεν κ.ά. (επιμ.), Η Μνήμη Αφηγείται την Πόλη. Προφορική Ιστορία και Μνήμη του Αστικού Χώρου

01/07/2025

1 Ιουλίου 1646: Γεννιέται, στη Λειψία, ο μαθηματικός και φιλόσοφος Γκότφριντ Βίλεμ Λάιμπνιτς.

Το γεγονός ότι οι επιθυμητικές μηχανές είναι κάτι σαν το εσωτερικό όριο των τεχνικών κοινωνικών μηχανών γίνεται καλύτερα αντιληπτό αν ληφθεί υπόψη ότι το πλήρες σώμα μιας κοινωνίας, ο μηχανοποιητικός παράγοντας, δεν είναι ποτέ κάτι δεδομένο, αλλά πρέπει πάντα να συνάγεται από τους όρους και τις σχέσεις που ενεργοποιούνται στη δεδομένη κοινωνία. Το πλήρες σώμα του κεφαλαίου ως σώμα που πετάει μπουμπούκια, Χρήμα που παράγει Χρήμα, δεν είναι ποτέ το ίδιο δεδομένο. Προϋποθέτει μια μετάβαση στα άκρα, όπου οι όροι ανάγονται στις απλούστερες και εννοούμενες με απόλυτο τρόπο μορφές τους, και όπου σχέσεις αναπληρώνονται «θετικά» από την απουσία δεσμού. Αίφνης, για την καπιταλιστική επιθυμητική μηχανή η συνάντηση κεφαλαίου και εργατικής δύναμης, το κεφάλαιο ως απεδαφικοποιημένος πλούτος και η εργατική δύναμη ως απεδαφικοποιημένος εργάτης, δυο ανεξάρτητες σειρές ή απλές μορφές, που η τυχαία συνάντησή τους δεν παύει να αναπαράγεται στον καπιταλισμό. Πώς άραγε η απουσία δεσμού μπορεί να είναι θετική; Ξαναβρίσκουμε εδώ την ερώτηση του Λεκλαίρ που εκφέρει το παράδοξο της επιθυμίας: πώς μπορούν κάποια στοιχεία να συνδέονται ακριβώς από την απουσία δεσμού; Θα λέγαμε τρόπον τινά ότι ο καρτεσιανισμός, με τον Σπινόζα ή τον Λάιμπνιτς, δεν έπαψε ποτέ να απαντά σε τούτη την ερώτηση. Είναι η θεωρία της πραγματικής διάκρισης, καθόσον αυτή προϋποθέτει μια ειδική λογική. Επειδή ακριβώς είναι όντως διακριτά και απολύτως ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, τα έσχατα στοιχεία ή οι απλές μορφές ανήκουν στο ίδιο ον ή στην ίδια ουσία. Υπ’ αυτή την έννοια, ένα ουσιαστικό πλήρες σώμα δεν λειτουργεί καθόλου ως οργανισμός. Και η επιθυμητική μηχανή δεν είναι τίποτε άλλο: μια πολλαπλότητα διακριτών στοιχείων ή απλών μορφών, συνδεδεμένων επί του πλήρους σώματος μιας κοινωνίας, ακριβώς καθόσον είναι «επί» του σώματος αυτού ή καθόσον είναι όντως διακριτά. Η επιθυμητική μηχανή ως μετάβαση στα όρια: παρακολούθημα του πλήρους σώματος, ανάδειξη των απλών μορφών, εντοπισμός των απουσιών δεσμού: η μέθοδος στο «Κεφάλαιο» του Μαρξ βαδίζει σ’ αυτόν τον δρόμο, αλλά οι διαλεκτικές προϋποθέσεις την εμποδίζουν να αγγίξει την επιθυμία ως μέρος της υποδομής.

― G. Deleuze & F. Guattari, Καπιταλισμός και Σχιζοφρένεια. 1. Ο Αντι-Οιδίπους, μτφρ. Β. Πατσογιάννης

Εκδόσεις Πλέθρον

23/07/2025

22/07/2025

21/07/2025

18/07/2025

16/07/2025

14/07/2025

14/07/2025

10/07/2025

08/07/2025

04/07/2025

03/07/2025

01/07/2025

Address

Opening Hours

Telephone

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category

Monday	09:00 - 20:00
Tuesday	09:00 - 20:00
Wednesday	09:00 - 20:00
Thursday	09:00 - 20:00
Friday	09:00 - 20:00
Saturday	09:00 - 14:00