
04/08/2025
🌌 «Προσπαθήστε να περιορίσετε τη φαντασία των κοσμολόγων μέσα σ’ ένα μικρό δοχείο... και αυτή θα ξεχειλίσει προς πάσα κατεύθυνση».
Πώς γίνεται ένα επιστημονικό πεδίο που βυθίζεται σε ασύλληπτα σύνολα δεδομένων να γεννά ταυτόχρονα τις πιο τολμηρές, παράξενες και φαινομενικά παράλογες ιδέες;
«[...] Οι κοσμολόγοι απολαμβάνουμε τεράστια εμπειρικά πλούτη στις μέρες μας. Είμαστε βυθισμένοι μέσα σε ογκωδέστατα σύνολα δεδομένων, που ξεχειλίζουν από εκατομμύρια καταχωρήσεις, τα οποία επεξεργάζονται ειδικοί, αφιερώνοντάς τους εξαιρετική στατιστική προσοχή. Κι όμως, το πεδίο δεν έχει κατακλυστεί από ανιαρούς λογιστές. Για την ακρίβεια, η θεωρητική δραστηριότητα των επαγγελματιών κοσμολόγων σήμερα μοιάζει πιο αλλόκοτη από ποτέ ή ακόμα και παράλογη· ορισμένες προτάσεις θυμίζουν παράσταση τσίρκου. Παρακολουθήστε μια διάλεξη από οποιονδήποτε κοσμολόγο σήμερα και πολύ σύντομα θα αρχίσετε να ακούτε φράσεις όπως «επιπλέον διαστάσεις», «συγκρούσεις βρανών», «μεταβλητή εξίσωση κατάστασης της πεμπτουσίας» και «πολυσύμπαν» – με το τελευταίο να εικάζεται πως μοιάζει με ένα τεράστιο δοχείο, το οποίο διέπεται από τους δικούς του φυσικούς νόμους και εντός του οποίου όλο το παρατηρήσιμο σύμπαν μας ίσως να αποτελεί μια μικρή φυσαλίδα.
Φυσικά, ούτε το «αλλόκοτο» ούτε το «παράλογο» δεν σημαίνουν «εσφαλμένο». Η μεγάλη πορεία της κοσμολογίας από την εποχή της Αναγέννησης έχει σηματοδοτηθεί από μια σειρά εξωφρενικών εικασιών, από τον ισχυρισμό του Κοπέρνικου πως η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο (σε πείσμα των αισθήσεών μας που μας διαβεβαιώνουν ότι είμαστε ακίνητοι) μέχρι την πρόταση του Αϊνστάιν πως ο χώρος και ο χρόνος κάμπτονται από την παρουσία ύλης. Εξάλλου, το τι θεωρείται παράξενο είναι υποκειμενικό. Ακόμα κι έτσι, όμως, η συλλογική φαντασία των κοσμολόγων τα τελευταία χρόνια μοιάζει με μη συμπιεστό υγρό: προσπαθήστε να την περιορίσετε μέσα σ’ ένα μικρό δοχείο (π.χ. μέσω μετρήσεων ακριβείας παρατηρήσιμων ποσοτήτων) και αυτή θα ξεχειλίσει προς πάσα κατεύθυνση. [...]
Το πρόσφατο έργο του Ρότζερ Πένροουζ αποτελεί εμβληματικό παράδειγμα αυτών των σύγχρονων ευφάνταστων εικασιών. Τώρα που οι κοσμολόγοι έχουν καθορίσει με ακρίβεια την ηλικία του παρατηρήσιμου σύμπαντός μας, ο Πένροουζ έχει προτείνει πως όλη αυτή η θορυβώδης, χαοτική σύγχυση από τη Μεγάλη Έκρηξη μέχρι σήμερα ίσως να αποτελεί κάτι το ασήμαντο, ένα απλό χτύπημα των δαχτύλων σε σύγκριση με τη μεγαλύτερη (και πιθανώς ατέρμονη) ιστορία του σύμπαντός μας. Αντί της υπόθεσης πως η Μεγάλη Έκρηξη, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, αποτέλεσε την αρχή των πάντων, ο Πένροουζ έχει δομήσει ένα φιλόδοξο μοντέλο το οποίο ο ίδιος αποκαλεί «σύμμορφη κυκλική κοσμολογία» ή Σ.Κ.Κ. Ο Πένροουζ προτείνει πως το σύμπαν μας έχει ήδη περάσει από αμέτρητες προηγούμενες εκδοχές πριν τη Μεγάλη Έκρηξη, που εγκαινίασε την εποχή μας, κι ότι αυτή η διαδικασία θα επαναλαμβάνεται κυκλικά επ’ άπειρον, θυμίζοντας την «αιώνια επιστροφή» του Νίτσε.
[...] Ο Πένροουζ, αυτός ο ειδικός της σύμμορφης γεωμετρίας, θεωρεί πως η συγκεκριμένη γεωμετρική ομοιότητα μεταξύ αρχής και τέλους είναι υπερβολικά ταιριαστή για να την προσπεράσουμε. Με λίγα επιπλέον από τα μαθηματικά του μαγικά, αποδεικνύει πως η μελλοντική επιφάνεια ενός Αιώνα ταυτίζεται με την επιφάνεια αφετηρίας του επόμενου και ούτω καθεξής, στο διηνεκές. Σας ακούγεται παράξενο; Είναι, δίχως αμφιβολία. Όμως, παραδόξως, η εξωφρενική πρόταση του Πένροουζ φαντάζει συντηρητική σε σχέση με τα σημερινά κοσμολογικά πρότυπα. Καταρχάς, το μοντέλο του απαιτεί μόνο τέσσερις χωροχρονικές διαστάσεις: μία διάσταση για τον χρόνο και τρεις διαστάσεις για τον χώρο, ακριβώς όπως η φυσική του Αϊνστάιν και του Νεύτωνα.»
🔁 Μέσα από τη «σύμμορφη κυκλική κοσμολογία» (Σ.Κ.Κ.) του Ρότζερ Πένροουζ, η ιστορία του κόσμου μας μοιάζει με κύμα που παγώνει και ξαναρχίζει. Φωτόνια που δεν γνωρίζουν χρόνο. Χωροχρόνοι δίχως μέτρο. Αστέρες που αναδύονται από τη σκόνη, μόνο για να καταρρεύσουν ξανά. Και κάπου εκεί, εμείς: παρατηρητές μιας αέναης επιστροφής.
📚 Το βιβλίο του David Kaiser «Κβαντική Κληρονομιά» [Μτφρ Γρη. Πανουτσόπουλος - Θεμ. Χαλικιάς] από τις Εκδόσεις Ροπή φιλοξενεί αυτά τα ερωτήματα – και πολλές ακόμη αφηγήσεις που ενώνουν την επιστήμη με την υπαρξιακή περιέργεια.
📌 Δείτε το βιβλίο: ropipublications.com/κβαντική-κληρονομιά
#ΡοπήΕκδόσεις #ΚβαντικήΚληρονομιά #Κοσμολογία #Φυσική, #Επιστήμη, #βιβλίο, #ανάγνωση
Οι εκδόσεις Ροπή, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, επικεντρώνονται στην αλληλεπίδραση μεταξύ των θετικών επιστημών και άλλων επιστημονικών κλάδων, συμπεριλαμβανομένων της...