26/07/2025
Lèt ouvè Joverlein Moïse:
Pou Mesye Sekretè Deta Marco Rubio,
Depi tan kolon yo te debake nan Amerik, Lèzetazini ak Repiblik Dayiti se de pi ansyen nasyon souveren sou kontinan an. Istwa nou mare youn ak lòt, e pèp nou yo toujou pataje menm responsablite: soutni ideyal demokrasi pandan y ap defann diyite moun.
Pandan plizyè deseni, pèp ayisyen an ap sibi kriz san rete ki vin pi grav chak jou. Men, se 7 jiyè 2021 la, lè yo te asasinen papa m, Prezidan Jovenel Moïse, ki te eli dapre Konstitisyon an, ke nou te frape fon nèt nan desant lan. Zak mechan sa a, san presedan, te touye yon prezidan, men li pa t ka touye lespwa, vizyon ni diyite ke Jovenel Moïse, kòm moun, te reprezante pou pèp li a.
Kòm ansyen Senatè Eta Florid — kote ki gen pi gwo kominote dyaspora ayisyen an — ou konnen byen ki jan dinamik ekonomik ak politik yo fin detwi Ayiti. Ou pa ka pa konnen tou move wòl kèk oligak pwisan ki depi lontan ap finanse aktivite teworis, enstabilite politik, plizyè koudeta, e finalman, asasina papa m. Yon asasina ki te fèt ak zak tòti mechan, ki pa ka dekri. Se mwen menm ki te mete rad sou kadav papa m, ki te rache pa bal, anvan nou te mete l anba tè. Tragedi sa a te louvri pòt pou piye, masak: timoun, fanm, gason – tout tonbe viktim yon sistèm ki sal, ki mechan.
Mesye Sekretè Deta, ou konnen enstitisyon ameriken yo deja arete kèk nan oligak sa yo. Sepandan, genyen lòt ki te patisipe nan plizyè konplo kont Ayiti — menm Ayiti sa a ki te pami premye alye Lèzetazini kont kolonyalis ewopeyen — epi yo toujou ap viv sou tèritwa ameriken an san okenn pwoblèm, san okenn pouswit.
Ou gen enfliyans, kapasite ak otorite moral pou mete jistis sou wout li.
Ou konnen byen ke kapasite finansye kriminèl sa yo pi fò pase tout sistèm jidisyè nou an, ki deja fragil, e ke yo menm te gentan fin depafini, fin enfiltwe, fin kòròmpi.
Se pou sa, li enpòtan anpil pou moun ki fè krim konsa pase devan lajistis nan yon peyi kote enstitisyon yo ka garanti jistis serye, onèt e solid. Tout moun sou Latè konnen sistèm jistis ayisyen an kraze nèt, mete atè pa menm moun li ta dwe jije yo. Tan ke dezòd ap gouvène, fòs polis ak prizon Ayiti yo pap fonksyone.
Kidonk, voye kriminèl konsa ann Ayiti, ki pa gen kapasite pou jije yo, se ta yon iresponsablite grav. Sa pa ta respekte lespri repibliken ak fratènite ki fonde nasyon ameriken an. Sitou ke oligak sa yo te jwi tout avantaj enfrastrikti ameriken an: teknoloji, kominikasyon, finansman, zam – tout soti nan yon peyi ki ta sipoze zanmi.
Enpinite krim sa yo — ki te prepare sou tè Ameriken e ki te fèt sou tè Ayisyen — sal imaj peyi w epi li kraze plis souvrènte Ayiti ki vle leve tèt li, ak diyite.
Lèt sa a se pa yon apèl pou entèvansyon, men yon apèl pou jistis ak desans. Se vwa jèn ayisyen ki leve kanpe, ki refize bay vag, men ki konnen li bezwen tan, lapè, bon alye ki de bon fwa pou li reprann epi rebati yon peyi ki vrèman lib.
Lèt sa a se tou yon priyè pou yon alye istorik, pou li konprann jan doulè pèp nou an fon, epi pou li aji nan non byen komin ak prensip ke toude nasyon nou yo toujou defann.
Mèsi dèske ou pran tan pou ou li sa, e mèsi davans pou nenpòt jès solidarite ki kapab ede Ayiti sòti nan fènwa, epi mache, fyè, sou wout renesans li.
Avèk respè,
Joverlein Moïse
