Jignesh Mehta

Jignesh Mehta જીંદગી ને કોઈ પણ શતઁ વગર પ્રેમ કરો.
(1)

11/10/2025

શોધ..
જે આજના સમયમા એક ધર છોડી ને ચાલતી કહાની..
રોમા અને મયંક બંનેને એકબીજાનો પરિચય એક મેરેજ બ્યુરો સાઈટ ઉપર થયો. બંને લગ્નોત્સુક ઉમેદવારના કુટુંબોએ ઔપચારિક વાતચીત પછી નક્કી કર્યું કે બંને છોકરાઓ પહેલા ફોન ઉપર થોડી વાતચીત શરૂ કરે પછી યોગ્ય લાગશે તો ફેમિલી મિટિંગ કરશું. લગભગ મહિના સુધી બંનેએ વાતચીત કરી અને ત્રણ - ચાર વખત બહાર મળ્યા.
બધું બરાબર લાગતા ફેમિલી મીટીંગ કરવી તેવું નક્કી થયું. મયંક શ્રીમંત પરિવારમાંથી અને રોમાનો પરિવાર ખાધે પીધે સુખી પણ શ્રીમંત કહી શકાય તેવી જાહોજલાલી નહીં. રોમાના મા બાપને તો દીકરી આપવાની એટલે ચિંતા વિશેષ હોય તે સ્વભાવિક કહેવાય એટલે રોમાના મમ્મી પારુલબેને રોમા સાથે ચોખવટ કરી.., "તું અને મયંક લગભગ મહિનાથી વાતચીત કરી રહ્યા છો, ત્રણ ચાર વખત મળ્યા પણ છો એટલે બંનેને એકબીજાના ગમા - અણગમાનો ખ્યાલ છે એવું માનીને હવે ફેમિલી મિટિંગ કરીએ છીએ પણ એ લોકો આપણા કરતા પૈસે ટકે સુખી છે તો..
" મમ્મી એવું કાંઈ નથી. મયંક ખુબ સરળ છે - ટ્રાનસ્પરન્ટ છે અને તેના મમ્મી પપ્પા પણ ઓપન માઈન્ડેડ છે.તને દહેજ - કરિયાવર વગેરેનો ડર હોય તો તે કાઢી નાખજે. અરે! મયંકને તો મારી જોબની સેલેરીમાં પણ ઇનરેસ્ટ નથી.મે બધું જ પુછી લીધું છે."
" બેટા, અત્યારે સંબંધ બાંધવો છે એટલે તને સારૂ લગાડવા બધી હા એ હા કરે પણ પાછળથી તેને લઈ ઝઘડો પણ ઉભો કરે. મયંકને ઇન્ટરેસ્ટ ન હોય પણ તેના પેરેન્ટ્સને હોઈ શકે. સમય એવો છે એટલે કાંઈ કહેવાય નહીં. આજકાલ છોકરાઓ બધી વાત ઘરમાં કરતા નથી - પણ જ્યારે ખરાખરીનો સમય આવે ત્યારે બધું સાચે સાચું કહેવું જ પડતું હોય છે અને ત્યારે જ પ્રોબ્લેમની શરૂઆત થાય છે." રોમાના પપ્પા સુનીલભાઈ પ્રેક્ટિકલ અપ્રોચ દેખાડતા બોલ્યા.
"શું તમે પણ પપ્પા, મયંક એવું ક્યારેય નહીં કરે, તે બોલીને ફરે તેમાંનો નથી અને મયંક જે ડિસિઝન લે તે જ ફાઇનલ હોય છે, તેના પેરેન્ટ્સ ઇન્ટરફીયરન્સ કરે તેવા નથી."
" ઠીક છે ત્યારે, અમને તારી પસંદ ઉપર વિશ્વાસ છે.હવે પોઝિટિવ માઈન્ડ સેટ સાથે આપણે મિટિંગની તૈયારી કરીએ." પારુલબેન હરખાતા બોલ્યા.
આખરે બેઉ પરિવાર રોમાના ઘરે મળ્યા. સરસ મજાની ખાણી પીણી અને હસી મજાક સાથે સૌ છુટા પડ્યા. રાત્રે પરવારીને પારુલબેને રોમાને કહ્યું," મયંક અને તેના પપ્પા - કિશનભાઈ સાલસ સ્વભાવના લાગ્યા પણ તેના મમ્મી - મધુરીબેન હાઈ સોસાયટી ક્લચર ધરાવતા હોય તેવું લાગે છે."
"મારો પણ એવો જ મત છે. રોમા કદાચ તેમની સાથે કમ્ફર્ટ ફીલ નહીં કરી શકે." સુનિલભાઈ પોતાનો મત આપતા બોલ્યા.
" તમે અત્યારથી કોઈ પૂર્વગહ બાંધી નહીં લ્યો. હજુ આપણે એક બે વાર વધુ મળશું પછી..."
એટલામાં જ મયંકનો ફોન આવતા રોમા વાત કરવા તેના રૂમમાં ચાલી ગઈ. કલાક ફોન ચાલશે તેવું ધારીને પારૂલબેન અને સુનીલભાઈ પણ તેમના રૂમમાં સુવા ચાલ્યા ગયા પણ પારુલબેનને પડખા ફેરવતા જોઈ સુનીલભાઈ તેને ધરપત આપતા બોલ્યા," તું શાંતિથી સુઈ જા. ટેન્શન ન રાખ. આપણે શક્ય થાય તેટલી બહાર પૂછપરછ કરશું પછી જ આગળ વધશું."
" આજકાલ સાચી - અંદરની વાત ખબર હોય છતાં પણ ક્યાં કોઈ બોલે છે અને સાથે હકીકત એ પણ છે કે કોઈને કોઈનામાં પડવું જ નથી. સબંધમાં બંધાયા પછી જ સુગર કોટેડ આવરણની અંદર છુપાયેલું કડવું સત્ય બહાર આવતું હોય છે. આ કોઈ નવી વાત નથી."
પારુલબેને મનનો બળાપો બહાર કાઢ્યો.
" તારી વાત સો ટકા સાચી છે. આ બાબતમાં ગમે તેટલા હોંશિયારની હોંશિયારી કામ નથી આવતી. પૈસા ટકાની સમાનતા હોવી જરૂરી નથી પણ મુખ્યત્વે વિચારો, નૈતિક મૂલ્યોમાં સમાનતા હોવી જોઈએ. "અમે છોકરાવાળા છીએ " - આ માનસિકતા હશે તો ગમે તેટલો પૈસો પણ સંબંધ ટકાવી નહીં શકે."
સવારના નાસ્તાના ટેબલ ઉપર રોમાની અધીરાઈથી રાહ જોવાઈ રહી હતી. રાતના મયંક સાથેની વાતચીત ઉપરથી માધુરીબેન અને કિશનભાઈના મંતવ્યનો તાગ કાઢવાનો હતો. ઓફિસે જવા તૈયાર થઇને આવેલી રોમાની સોજી ગયેલી આંખો જોઈ પારુલબેને ચિંતાના સુરે પૂછ્યું, "શું થયું? રાતના બરોબર સુતી નથી? મયંકે કાંઈ કહ્યું?"
થોડી શાંતિ રાખ, આમ એક્સામટા સવાલો પુછી એને નર્વસ ન કર." સુનિલભાઈ રોમાને સ્પેસ આપવાના ઇરાદે બોલ્યા.
"મયંકના મમ્મીને મારા વજનને લઇ વાંધો પડ્યો છે." રોમા ચોખ્ખે ચોખ્ખું બોલી ગઈ.
" મયંકને એ બાબતે વાંધો નથી એટલે તો વાત અહીં સુધી પહોંચી હતી. દેખાવ બાબતે મા બાપનો જ નિર્ણય જ આખરી હતો તો પહેલા મા બાપ સાથે જ મિટિંગ કરવી હતી. તમે બેઉએ બે ચાર વાર મળીને શું ઉકાળ્યું? ખોટો ટાઈમ પાસ થઇ ગયો." પારુલબેન ઉકળાટ કાઢતા બોલ્યા.
"મારે પાંચ -સાત કિલો વજન ઘટાડવુ જોઈશે એવું મયંકના મમ્મીનું કહેવું છે પણ મયંક અમારા સંબંધ માટે ખુબ પોઝિટિવ ફીલિંગ રાખે છે." કહીને રોમા ઓફિસે નીકળી ગઈ.
તે દિવસ બાદ મયંકના મમ્મીનું સતત રોમાના વજન વિશે ટિપ્પણી કરવાનું ચાલુ જ રહ્યું. હવે તો મયંકે પણ રોમાને કહેવાનું શરૂ કર્યું કે, "વજન ઉપર થોડું ધ્યાન આપે તો સારૂ." રોમાએ ચોખ્ખું જ કહી દીધું હતું કે, "તમને વજન સાથે વાંધો હતો તો પહેલેથી જ કહેવું હતું. આજે હું વજન ઘટાડી લઈશ, કાલે પછી વધી જઈશ તો શું તમે લગન ફોક કરશો?? " મયંક પાસે કોઈ જવાબ નહોતો.
મયંકના મમ્મીનું કહેવું હતું કે, રોમાને જીન્સ પેન્ટ કે શોર્ટ ડ્રેસીસ સુટ નહીં થાય. પાર્ટીમાં આવું પહેરશે તો તે મજાકનો વિષય બનશે અને લગ્ન પછી, પ્રેગનેન્સી પછી તો હજી વધુ વજન વધશે... આવી અનેક દલીલોથી મયંકનું કમ્પ્લિટ માઈન્ડ વોશ કરવામાં આવ્યું હતું.
આ તરફ રોમાના મમ્મી પપ્પા ખુબ ચિંતિત હતા. મિટિંગ થયા બાદ મયંકના પરિવારમાંથી કોઈ રિસ્પોન્સ ન્હોતો.મયંક પણ પહેલા જેટલી વાત ન્હોતો કરી રહ્યો.
મીન ટાઈમ રોમાનો બર્થડે આવી રહ્યો હતો એટલે રોમા વિચારતી હતી કે મયંક તે જ દિવસે તેનો પોઝિટિવ નિર્ણય જણાવી સરપ્રાઈઝ આપવાનો છે એટલે મયંક અત્યારે કોલ્ડ રિસ્પોન્સ આપી રહ્યો છે. આખરે તે દિવસ આવી ગયો અને રોમાને સરપ્રાઈસ મળી... બંનેના બ્રેકઅપની !
રોમાને ખૂબ મોટો ઝટકો લાગ્યો હતો. મયંક પણ આવું કર્યા પછી અંદરથી ખુશ ન્હોતો, પણ મમ્મી સામે લાચાર હતો. જેમ તેમ કરીને રોમાએ પોતાને બીજી પ્રવૃત્તિ તરફ ઢાળી લીધી એટલે ડિપ્રેસનથી બચી ગઈ.
લગભગ ત્રણ મહિના પછી મયંકે ફરી રોમાનો કોન્ટેક્ટ કર્યો. માફી માંગી અને ફરી કનેક્ટ થવા રિકવેસ્ટ કરી પણ હવે રોમાએ મન મક્કમ કરી લીધું હતું. તેણે ચોખ્ખા શબ્દોમાં મયંકને કહી દીધું કે, "કોઈ રૂપસુંદરી શોધી લે, તારા મમ્મીને ગમે એવી. ઇન ફેક્ટ મોડલ જ શોધી લે જેને બધા જ પ્રકારના કપડાં સૂટ થાય... પાર્ટી શાર્ટી કરતી હોય તેવી છોકરી જ તમારા સર્કલમાં ફીટ થશે. ગુણ, સંસ્કાર તો તમારે મન વાહિયાત વસ્તુ છે એ સમજાઈ ગયું છે. જે બહાર દેખાય તે જ સારું અને સાચું! હવે મને કોઈ દિવસ ફોન ન કરતો."
આજે રોમા તો પરણીને ઠરીઠામ થઈ ગઈ છે. પણ મયંકના મમ્મીની શોધ હજી ચાલુ છે!!

10/10/2025

સાસુ વિનાનું સાસરું..
સુહાની હજી કૉલેજથી પાછી જ ફરી હતી કે બેઠકખંડમાં કોઈ મહેમાનને બેઠેલા જોઈ સહેજ સંકોચાઈ હતી. ઉપરછલ્લી એ લોકો તરફ એક નજર નાખી એ ફટોફટ અંદર જતી રહેલી. ત્યાંજ મમ્મીની બૂમ આવેલી,

“ સુહાની બે કપ ચા લેતી આવજે બેટા ! ”

સુહાનીને ગુસ્સો આવી ગયેલો. મમ્મી જુએ છે કે હું હજી હાલ કૉલેજથી ચાલી આવી છું અને તોય મને જ ચા બનાવવાનું કહે છે ! એ રસોડામાં ગઈ અને ચા મૂકી.

ચા લઈને એ બેઠકખંડમાં ગઈ ત્યારે ત્યાં હાજર બધી નજરો એના ઉપર જ તકાયેલી હોય એમ એણે નીચી નજરેય નોંધ્યું.

“ બેસ બેટા !” મમ્મીએ હાથ પકડીને એને બેસાડી દીધી.

“ સરસ ! ખૂબ સુંદર. સાચું કહું તો મને મારા કિશન માટે આવી જ રૂપાળી વહુ જોઈતી હતી. એય કેટલો રૂપાળો છે પછી એની સાથે શોભે એવી તો જોઈએ જ ને ! ” ઘરે આવેલા વડીલ બોલેલા.

હવે સુહાનીને ભાન થયું આ લોકો એને જોવા આવ્યા હતા. એણે સહેજ જ નજર કરી હતી કિશન તરફ. એ ખરેખર રૂપાળો હતો.

એ લોકો પછી નીકળી ગયા. છોકરા છોકરી વચ્ચે એકાંતમાં કોઈ વાત ના થઇ. સુહાની એ ઇચ્છતી હતી પણ, એની મરજી કોઈએ પૂછી જ નહિ. લગ્ન માટે સામેથી હા આવેલી અને લગ્ન નક્કી થઈ ગયા. સુહાનીને આ વખતે પણ કોઈએ કંઈ ના પૂછ્યું !

એની મમ્મીનાં મત મુજબ છોકરો રૂપાળો છે, સારું કમાઈ લે છે, ઘરબાર સારા છે પછી બીજું શું જોઈએ ? સુહાની પછી એની નાની બેનનું પણ એમણે ઠેકાણું પાડવાનું હતું. સુહાની થોડી આળસું હતી એની મમ્મીનાં મતે એટલે એના માટે આ જ ઘર યોગ્ય હતું. બાપ દીકરો બે જ જણ હતા ઘરમાં, સાસુની કોઈ ખટપટ નહિ. આવું સાસરું તો નસીબદારને મળે ! સાસુ વિનાનું સાસરું !

સુહાનીના લગ્ન લેવાઈ ગયા. નવા ઘરમાં આમતો એને બધી વાતે શાંતિ હતી પણ એના સસરા એને ઘણી વખત અકળાવી મૂકતા.

સવારે સુહાનીને ઉઠતા જો થોડુક મોડું થઈ જાય તો એ રસોડામાં પ્રવેશે ત્યારે એના સસરાએ ચા મૂકી દીધી હોય.

“ આજે થોડું મોડું થઈ ગયું દીકરા ? કંઈ વાંધો નહિ મે ચા બનાવી લીધી છે. કિશનને મોડું ના થવું જોઈએ. મગના ખાખરાનો ડબો અને આ મોળા મરચા એને નાસ્તામાં આપજો, એને બહું ભાવે."

કિશન ચાનો ઘૂંટ પીતા જ કહી દેતો, “ ચા પપ્પાએ બનાવી છે ને ! એક કપ બીજો લાવજે ને પ્લીઝ ! ”

સુહાની રસોડામાં જતી તો વધારે ચા પહેલેથી જ તૈયાર જોતી. વાત ફક્ત ચાની ન હતી. દરેક વસ્તુમાં એના સસરા કિશન માટે કંઇક ને કંઇક કરતા અને કિશન એમના વખાણ કરતો. સુહાનીને આ પસંદ નહતું આવતુ.

એ લીલા રંગની સાડી પહેરી કિશન સાથે બહાર જવા તૈયાર થતી તો તરત એના સસરા કહેતા, “ ના, ના, દીકરા કિશનને આ રંગ નથી ગમતો. હું કઉ તું ગુલાબી રંગની સાડી પહેરી લે. જો ન હોય તો ખરીદી લાવ. તારા સાસુને સાડીઓનો ખૂબ શોખ હતો. કબાટ ભરીને એમની સાડીઓ એવી ને એવી પડી છે જો જૂની ના લાગે તો એમાંથી પહેરી લે ! ”

સાંજે એણે ઢોસા બનાવ્યા હોય તો તરત એના સસરા એમની એક્સપર્ટ સલાહ આપવા રસોડા સુંધી આવી જતા.

“ દીકરા, કિશનને નારિયેળની ચટણી વગર નહી ચાલે. તાજુ જ નાળિયેર જોઈશે હો... ના હોય તો હું ગાંધીને ત્યાંથી લઈ આવું.”

સુહાની કમને નારિયેળની ચટણી પિસતી હોય ત્યારે કઈ સામગ્રી કેટલી નાખવી એનું ધ્યાન એના સસરા બીજા રૂમમાં રહે રહે રાખતા જ હોય ! જો સુહાની કોઈ વાતે આનાકાની કરે તો તરત એના સસરા જાતે એ કામ કરી લેતા. સુહાનીને એનાથી બહુ ખરાબ લાગતું.

આવી નાની નાની રોક ટોક વગર એના સસરા શૈલેષભાઈની બીજી કોઈ વાતે માથાફૂટ ન હતી પણ, આ નાનકડી રોકટોક જ સુહાની માટે માથાનો દુખાવો બની ગઈ હતી...સાસુ વિનાનું સાસરું આ મૂછાળી સાસુ સાથે સુહાનીને પસંદ ન હતું

એકવાર બંને બહાર ગયેલા. કિશન અને સુહાનીને ઘરે આવતા થોડું મોડું થયેલું. શૈલેષભાઈનો ફોન આવી ગયેલો બે વાર ! વરસાદ અંધાર્યો હતો અને સુહાનીને આઇસ્ક્રીમ ખાઈને જ ઘરે જવું હતું.

બંને ઘરે આવ્યા ત્યારે પલળી ગયા હતા. શૈલેષભાઈએ બંનેને ખખડાવેલા થોડાંક. કિશનને સરદી થઈ ગયેલી. બે દિવસ તાવ આવી ગયો ત્યારે શૈલેષભાઈ બધી મર્યાદાઓ મૂકીને દીકરા વહુના ઓરડામાં બે દિવસ અને રાત બેસી રહેલા. આખી રાત કિશનનું માથું અને હાથ પગ દાબી આપેલા. છાતી પર, પિંઠ પર બામ ચોળી આપેલો...

સુહાનીથી આ વખતે ના રહેવાયું. એનું મોઢું ચડી ગયું. એણે થતું હતું કે એને કરવાના કામ એના સસરા જ કરે જાય છે....સાસુ નથી ઘરમાં પણ અહીં સસરા મૂછાળી સાસુ થઈને બેઠા છે એનું શું ? સુહાનીને લાગતું કે એના સસરાની આટલી મમતાને લીધે જ કિશન અને એના વચ્ચે જે પ્રેમ ખીલવો જોઈએ એ હજી નથી ખીલ્યો. જે નાની નાની દરકાર કરી એક સ્ત્રી એના પતિના દિલમાં પોતાનું સ્થાન જમાવતી હોય એ બધું અહીં એની મૂછાળી સાસુ જ કરતી હતી...અંદર ને અંદર ધૂંધવાયેલી સુહાની આખરે રડી પડી.

બહાર હીંચકા પર બેસી સુહાની રડી રહી હતી. એની બાજુમાં જ રહેતા માસી કોઈ દિવસ નહીં ને આજે એની પાસે આવેલા. સુહાનીએ ફટોફટ આંસુ લૂછી નાખ્યા.

“ આવોને માસી ! કંઇ કામ હતું ?”

“ ના રે ના ! કામ તો કંઇ નથી આતો તને અહીં બેઠેલી જોઈ તો થયું લાવ બે ઘડી વાતો કરતી આવું. કિશનને તાવ છે ?” સુધામાસીએ ધીરેથી વાત ચાલુ કરી.“ હા. અમે લોકો થોડા દિવસ પહેલા પલળેલાને એટલે એમને તાવ આવી ગયો. ” સુહાની દાજમાં જ બોલી ગઈ.

“ લે તે એમાં શું ? હવે આ ઉંમરે નહીં પલળો તો ક્યારે પલળશો ? ” એ જોરથી હસી પડ્યા.

“ કિશનની મમ્મીએ બળ્યું આવું જ કરતી. શૈલેષભાઈને સરદી થઈ જાય તો કહેતી બે કપ આદુવાળી ચા વધારે પી લેજો પણ મારું ચોમાસું ના બગાડો ! અને શૈલેષભાઈ પણ માની જતા. એમનો જ સરદીનો કોઠો કિશનને વારસામાં મળ્યો છે. બંને બાપ દીકરો જશોદાના ગયા પછી કદી વરસાદમાં ભીંજાયા જ નથી. સારું થયું તે કિશનને બહાર કાઢ્યો.”

“ જશોદાબેન અને શૈલેષભાઈ એકમેકને એટલું સરસ રીતે સમજતા !” સુધામાસીએ થોડીવાર અટકીને વાત શરુ કરી. “ પેલું શું કેય છે દો જીસ્મ એક જાન, એના જેવું જ. નાનકડી ઉંમરમાં એ માંદગીમાં પટકાયા ત્યારે જતા જતા શૈલેષભાઈ પાસેથી વચન લીધેલું કે એ એમના કિશનને એની મા બનીને સાચવશે. કિશનની જશોદા બનીને રહેશે. કદી એમના દીકરાને કોઈ વાતે ઓછું નહીં આવવા દે.”

“ શૈલેષભાઈ પણ કહેવું પડે ! મરતી પત્નીને આપેલું વચન અક્ષરસ પાળી બતાવ્યું. નોકરી, ઘરની જવાબદારી બધું એકલા હાથે સંભાળ્યું. કિશન જે કહે એજ સાંજની રસોઈમાં બને. ના આવડતું હોય તો શીખીને બનાવે પણ બહારથી ના લાવે...! એકવાર તો કિશનને એની બા બહુ યાદ આવી ગયેલી. કોઈ ગુજરાતી પીચ્ચર જોઈને આવેલો, “ ખોળાનો ખૂંદનાર ", હજી મને નામ યાદ છે. એની માની સાડીમાં મોઢું નાખીને એ રડતો હતો ને શૈલેષભાઈ જોઈ ગયા. મારી પાસે આવ્યા અને મને કહે બહેન તમે પૂછોને મારો કિશન કેમ રડે છે ? મારા પ્રેમમાં ક્યાં કચાશ આવી ? હું ક્યાં ભુલો પડ્યો ? એને આમ રડતો મારાથી નહી જોવાય !”

મેં કિશનને મારી પાસે બેસાડી પ્રેમથી સમજાવેલો. એણે ફિલ્મની વાત કરી અને એને એની બા યાદ આવી ગઈ એ પણ જણાવ્યું. મેં એ બધું એના પપ્પાને કહેલું. કંઈ ચિંતા જેવું નથી. તમે ગમે એટલું સાચવો તોયે છોકરું છે ક્યારેક એની બા યાદ આવી જાય.

“ હા. તમારી વાત બરોબર છે. જશોદાની યાદ આવી જાય. એ હતી જ એવી. હું હવે મારા દીકરાનું વધારે ધ્યાન રાખીશ ”

આવા માણસો બહુ ઓછા જોવા મળે સુહાની. એમણે એમની આખી જિંદગી દીકરા પાછળ ખર્ચી નાખી. બીજીવાર લગ્ન પણ ના કર્યા. દીકરાનું ધ્યાન રાખવું એ એક જ એમના જીવનનું લક્ષ્ય છે, મરતી પત્નીને વચન આપેલું ! તારા ઉપર પણ એમને અપાર વહાલ છે. તું એમની રોકટોકથી અકળાઈ જાય છે એની એમને ખબર છે છતાં તારા ઉપર જરીકે ગુસ્સે થયા વગર તને સતત માર્ગદર્શન આપતા રહે છે જેથી તું અને કિશન સારી રીતે, સુખેથી જીવો ! આજે તને રડતી જોઈ ને એમનાથી ના રહેવાયું. એમણે જાતે આવીને મને કહ્યું કે હું તારી સાથે વાત કરું. તને એમના લીધે તકલીફ હોય તો કહી દે એ કોઈ બહાનું કરીને ગામડે રહેવા જતા રહેશે. કિશનને આ વાત ક્યારેય નહિ જણાવતી. એમના મતે એમનો દીકરો ખૂબ લાગણીશીલ છે એને જરાય દુઃખ ના પડવું જોઈએ.

સુહાની શું બોલે. એ ચૂપ હતી. સસરાની ટક ટક એને પરેશાન જરૂર કરતી હતી પણ એનો એવો મતલબ હરગિજ ન હતો કે એ ઘર છોડીને ગામડે ચાલી જાય. સુહાની ઊભી થઈ અને ધીરે પગલે અંદર ગઈ.

શૈલેષભાઈ સોફામાં બેઠા કપડાંની ગડી કરી રહ્યા હતા. બીજો કોઈ દિવસ હોત તો સુહાનીને આ જોઈને અણગમો થયો હોત. એ પોતે ના કરી લેત, શી જરૂર છે એના સસરાને આવા બૈરાના કામ કરવાની ! પણ, આજે એ એવું ના વિચારી શકી.

“ પપ્પા...મારે તમને કંઇક કહેવું છે !" સુહાની ધીરેથી બોલી.

“ બોલ ને દીકરા !” શૈલેષભાઈએ સામેના સોફા પરથી ગડી કરેલ કપડાં ઉઠાવી સુહાનીને બેસવાની જગા કરી આપી.

સુહાની ત્યાં બેઠી. થોડીવાર ચૂપ રહી. શૈલેષભાઈના કાન એ શું કહે છે એ સાંભળવા આતુર થઈ રહ્યા.

“ પપ્પા, હું મમ્મી બનવાની છું. તમે દાદા ! મને ત્રીજો મહિનો જાય છે. હું મુંઝાતી હતી કે આ વાત કોને કહું કિશનને આ વાત કરતા પહેલા પાકી ખાતરી કરી લેવા માંગુ છું. મારે ડૉક્ટરને બતાવવા જવું છે....તમે મારી સાથે આવશો ? એકલા જતા મને ડર લાગે છે, તમે આવશોને મારી સાથે ?” સુહાની રડમસ અવાજે બોલી હતી.

“ ચોક્કસ દીકરા ! જરૂર આવીશ. આ ખબર આપીને તો તમે મને ફરી યુવાન બનાવી દિધો. જશોદા તું દાદી બનવાની અને હું દાદા ! હું મારા વ્યાજને સંભાળીશ તમે કિશનને સંભાળજો અને જો કહી દવ છું આજથી તમારા રસોડામાં આંટાફેરા બંધ. હું જેમ કહું એમ જ તમારે કરવું પડશે. ” શાૈૈૈલેષભાઈની આંખોમાં આંસુ હતા અંને હોઠો પર સ્મિત..

“ જી પપ્પા ! ”

સસરા વહુ બંનેની આંખો વરસી પડી. સુધામાસી હળવેથી એમના ઘરે પાછા જતા રહ્યા આંખો તો એમની પણ ભીંજાયેલી હતી....

09/10/2025

દીકરાનું ઘર..

”પ્લીઝ, મમ્મી હવે એને ઇમોશનલી બ્લેકમેઇલ ન કરતાં. તારા માટે અમે શું શું નથી કર્યું? એવા લાગણીવશ શબ્દો બોલી એને પાછો પાણીમાં ન બેસાડી દેતા. તમે જાણો છો કે, આવડાં નાનકડાં ઘરમાં હવે આપણે બધાએ રહેવું મુશ્કેલ છે.” ચાનો ઘૂંટડો ભરતા સારિકાએ કહ્યું.

”આ બે બેડરૂમનું ઘર હવે તને નાનું લાગે છે બેટા?” લતાબેને નિ:સાસો નાંખ્યો.

”જો, શ્રવણ… મને કોઇ વાંધો નથી. તને જે યોગ્ય લાગે તે. તને બે ઓપ્શન આપેલા જ છે. પસંદગી તારે કરવાની છે. મને મારો સામાન પેક કરતા વાર નહીં લાગે. મારા ભાઇના ઘરે કોઇ ખોટ નથી.” ચાનો કપ ઠોકી ગુસ્સો દર્શાવતી સારિકા બોલી.

પણ શ્રવણ તો કાંઇ જ બોલ્યા વગર ડાઇનિંગ ટેબલ પર પડેલા ચાના કપમાં ખૂંપી ગયો છે. ચા ઠંડી થઇ ચુકી છે. મલાઇની તર જામી છે, જાણે શ્રવણનાં હૃદયમાં તરતી લાગણીઓ.

શ્રવણ વિચારનાં વંટોળ વચ્ચે વીંટળાઇ ચૂક્યો છે: ”આજ સુધી લાડકોડથી ઉછેરનાર માને હું વૃદ્ધાશ્રમમાં… મારાથી નહીં બને. સારિકા પણ ક્યાં નથી જાણતી કે, એક કારકુનની નોકરીમાંય પપ્પાએ મને કોઇ ખોટ વર્તાવા દીધી ન હતી. એન્જિનીઅર બનાવ્યો, પી.એફ.માંથી આ મકાન ખરીદ્યું, પ્રેમલગ્ન કરવાની પણ મંજુરી આપી અને પરણાવ્યો. છેલ્લા સમયે કહ્યુ હતું કે, ‘બેટા, તારી મમ્મીને સાચવજે, જેટલો એણે તને સાચવ્યો છે.’ અને હું?”

” બેટા! મારે હવે કેટલું? તારા પપ્પા બોલાવે એટલી રાહ જોઇને બેઠી છું. અને હા, ત્યાં મારા જેવા ઘરડાં લોકો જોડે મને વધારે ફાવશે. ખોટો જીવ ન બાળ!” પરિમલભાઇની છબી સામે નજર સ્થિર કરતાં લતાબેન બોલ્યા.

” વાહ! ચાલુ થઇ ગયુ. હવે પત્યું. શ્રવણને લાગણીઓમાં ડૂબાડી દઇ વાત જ ઉડાડી દેવડાવશે. પણ, જો શ્રવણ…” શ્રવણની આંખમાં લાલાશ જોઇ સારિકા સહેજ અટકી. પણ પાછી ”મેં રજીસ્ટ્રેશન કરાવી દીધું છે. કાલે જવાનું છે. નહીં તો હું કવનને લઇ…” વચ્ચે અટકી. પાછી માખી બણબણે તેવું કંઇક બણબણતી રસોડામાં ચાલી ગઇ.

લતાબેન પણ ઉઠ્યા. શ્રવણ પણ ઑફિસે જવા નીકળ્યો. ઑફિસે આજે શ્રવણથી કામમાં કાંઇ ધ્યાન ન અપાયું. રાત્રે મોડેથી ઘરે આવ્યો અને જમ્યા વગર જ પોતાના રૂમમાં સુવા જતો રહ્યો. મોડી રાત સુધી સુઇ ન શક્યો. વહેલી સવારે આંખ મળી ત્યાં તો સારિકાએ ઉઠાડ્યો, ”ચાલો ઊઠો. કવન સુવે છે ત્યાં સુધી મૂકી આવો મમ્મીને, નહીંતર ખોટી જીદ પકડશે સાથે આવવાની.” કહી, કોઇ પણ જવાબની રાહ જોયા વગર એ બેડરૂમમાંથી બહાર ચાલી ગઇ.
રવિવાર હોવાથી કવન હજી સુતો છે. લતાબેનનાં આગ્રહને વશ થઇને શ્રવણે ભારે હૃદયે સામાન ઉંચકી ડિકીમાં મૂક્યો. મોટરમાં બેસી મોટર સ્ટાર્ટ કરી. લતાબેન પણ ગોઠવાઈ ગયા. મોટર ઊપડી. સારિકાને જાણે ખુશીનો ઉમળકો આવ્યો.

આખા રસ્તે મા-દિકરો બંનેમાંથી કોઇ કંઇ જ ન બોલ્યું. શ્રવણને લાગ્યું- ‘આ ભેંકાર શૂન્યતા પોતાને બાહુપાશમાં લઇ મસળી નાંખશે.’ વૃદ્ધાશ્રમે પહોંચ્યા. દરવાજે મોટર ઉભી રાખી. બંને ઊતર્યા. દરવાજે મોટું બોર્ડ હતું – ”દીકરાનું ઘર”

હજી બંને વચ્ચે કોઇ જ સંવાદ નથી. શ્રવણમાં ચાલવાની જાણે હિંમત જ નથી. ઢસડાતાં પગે તે સૂનમૂન સામાન ઊંચકી ચાલે છે. સામેની દીવાલ પર નજર પડી. લખાણ છે:

”લઈ માટીને તેં ચાકડે મૂકી,

ઘડી મૂર્તિ સુંદર આકારની;

રંગ કર્યો તેને નિર્દોષતાનો,

ભરી નાટ્યકલા ભારોભારની;

છળકપટ ભર્યુ ઠાંસી-ઠાંસી,

ન ખોટ રાખી તલભારની;

સાંભળી બોલ્યા ભગવાનશ્રી :

મૂર્તિ તો ઘડી માણસની, પણ;

તેમાં ખોટ રાખી માણસાઇની.”

શબ્દેશબ્દ તેના હૃદયમાં ભાલાની અણીની જેમ ખૂંચવા લાગ્યા. પોતે ગૂંગળાવા લાગ્યો. અસહ્ય વેદના અંદરથી જાણે તેને કોરી ખાવા માંડી. હમણાં જ ફસડાઇ પડશે તેમ લાગ્યું. લતાબેન દિકરાની આ સ્થિતિ કળી ગયા. કાર્યાલય નજીક જ હતું, ત્યાંથી જ શ્રવણને વળાવી દઇ કાર્યાલય તરફ ચાલ્યા. શ્રવણ પણ કંઇ બોલ્યા વગર જ પાછો વળ્યો. બોલવા માટે શબ્દ જ ક્યાં હતા તેની પાસે? ચાલતા ચાલતા સામેની દીવાલ પર નજર ગઇ.

સુંદર લખાણ – ”માનો સ્પર્શ એટલે દરિયાનાં મોજાની છાલકનો અનુભવ”

”સમુદ્રમંથનથી

ઉપજેલ અમી

એટલે મારી બા”

કોમળ આ વાક્યો તેને ભોંકાવા લાગ્યા. મહાપરાણે તે બહાર નીકળ્યો. મોટરમાં બેઠો. હંકારી. વિચારોએ પાછો એને ભરડામાં લીધો – ”શું લગ્નસંબંધ આગળ મા-દિકરાનો સંબંધ કાંઇ નહિ? સારિકા પહેલાં તો આવી ન હતી અને હવે કેમ આમ? મારી સ્થિતિનો અંદાજ પણ લગાવી શકતી નહિ હોય? પ્રેમલગ્ન કર્યા હતા, હવે એ પ્રેમ ક્યાં?” ઘર તરફ જવાનું તેને મન ન થયું. રસ્તામાં આવતાં કામનાથ તળાવે જઇ બેઠો.

એકાંત હતું.

દર્દનો જ્વાળામુખી ફાટ્યો અને અશ્રુનો લાવારસ ઊભરાયો. પોતાના પુરુષત્વથી લાગણીઓના પૂરને રોકી ન શક્યો. હૃદય ઠલવાઈ ગયું. હળવો થયો. મોટરમાં જઈ લંબાવી દીધું.

કવન ઊઠીને ચા-નાસ્તો કરવા બેઠો હતો. તેણે સારિકાને પુછ્યું : ”મમ્મી… પપ્પા અને બા ક્યાં છે?”

સારિકા ગૂંચવાઇ. શું કહેવું ન સુઝતા, ” બેટા! એ તો ફરવા ગયા છે.”

” મને ને તને મુકીને? ક્યાં?”

”’દીકરાનું ઘર’ છે ત્યાં.” સારિકાએ સુધાર્યું.

”કેમ?”

” બેટા! ત્યાં તો સારું-સારું ખાવાનું મળે, નવાં-નવાં કપડાં આપે, બધાં સાથે રમવાનું મળે. ત્યાં ‘બા’ને ખૂબ મજા આવશે અને હવે એ ત્યાં જ રહેવાનાં છે એટલે પપ્પા એમને મૂકવા ગયા છે.”

”એમ? ત્યાં બહુ મજા આવે?”

” હા.”

”સારું, તો મમ્મી! હું મોટો થઇશને ત્યારે તને પણ ત્યાં મૂકવા આવીશ, હોં!”

સારિકાને પગ તળેની જમીન સરકતી લાગી. કવનની જીભે જાણે ભવિષ્યવાણી થઇ. સારિકા લાકડું બની ગઇ.....!!

08/10/2025

વટ અને હઠથી ઉપર ક્ષમાની લિજ્જત

એક દિવસ મેડમ પ્રતિષ્ઠાની ઑફિસના જોઈન્ટ કમિશ્નર અને તેમના ફેમિલીને ડિનર માટે આમંત્રણ આપ્યંઅ હતું. ત્યારે તપોવન એકાએક જ પિકનિક પર ચાલ્યો ગયો.*

પ્ર તિષ્ઠા ઘરમાં આવી ત્યારથી તપોવનના ઘરનું કિલ્લોલમય વાતાવરણ ક્લેશની આંધીમાં ઘેરાઈ ગયું છે. તપોવને વારંવાર પોતાનાં વાણી-વર્તન અને પ્રતિષ્ઠા સાથેના પોતાના વ્યવહારને તપાસવાની-મૂલવવાની કોશિશ કરી જોઈ. પ્રત્યેક પળે તેને લાગ્યું કે પોતાની સરળતા, નમ્રતા, વિનયશીલતા અને સાદગીને જ પ્રતિષ્ઠા દુર્ગુણ સમજતી હોય તો આગળ વિચારવા જેવું ક્યાં રહ્યું ? તપોવનની વિધવા મમ્મી શિવાનીદેવીએ પોતાની એકની એક પુત્રવધૂના આગમનનાં કેવાં મીઠાં સ્વપ્ન જોયાં હતાં ! પણ પ્રતિષ્ઠાના આગમનની સાથે ઘરની પરિસ્થિતિ સાવ બદલાઈ ગઈ.

પ્રતિષ્ઠા વારંવાર કહેતી : ''તપોવન, હું આઈ.એ.એસ. ઑફિસર અને તું માત્ર ગ્રેજ્યુએટ. મારા બીજા ઓફિસર્સ સાથે તારો પરિચય કરાવું તો કહું શું ? તું વેશભૂષા અને કેશભૂષામાં એક સદી પાછળ છે. તારે મારી ડિગ્નિટીનો ખ્યાલ તો કરવો જોઈએ ને !''

''પ્રતિષ્ઠા તો તેં મને પસંદ શા માટે કર્યો ? પહેલેથી વિચાર કર્યો હોત તો આજે તારે મારાં કારણે શરમાવું ન પડત.'' તપોવને કહ્યું હતું.

''તપોવન, તું સાદો, સીધો અને નમ્ર હતો એટલે તો તને પસંદ કર્યો. મને એમ હતું કે લગ્ન પછી હું તને બદલી શકીશ, પણ તું તો એવોને એવો જ રહ્યો. પથ્થર પર પાણી. તું તારું આ નાનકડું ઘર છોડવા તૈયાર નથી. મને ઑફિસ તરફથી મળેલા મોટા બંગલામાં આવવા તૈયાર નથી. તું આપણા પુત્ર લકીની આયા બની ગયો છે અને તારી મમ્મી એકદમ જુનવાણી. આખો દિવસ પૂજાઘરમાં બેસી રહે છે. થોડા ઢંગનાં વસ્ત્રો પહેરે, જમાના પ્રમાણે રહેતાં શીખે તો હું મારી સહેલીઓને ઘરે બોલાવું. પણ એમની પતિભક્તિ જોઈને નવાઈ લાગે છે. તે પતિ આ દુનિયામાં નથી તેની પૂજા કર્યા કરે છે. અને એક તું માતૃભક્ત. પતિભક્તિ, માતૃભક્તિ અને સંતાનપ્રેમ તારો આંધળો પ્રેમ આપણા પુત્ર લકીને પણ બગાડી રહ્યો છે. ઓ હો... તપોવન મને તો ઘરમાં ગૂંગળામણ થાય છે. હું તને ત્રણ મહિનાનું અલ્ટીમેટમ આપું છું. તારે રહેવાની રીત-રસમ બદલવી પડશે, નહીં તો હું મારે રસ્તે.. તું તારે રસ્તે...''

પ્રતિષ્ઠાની આવી વાતો સાંભળીને તપોવન બહુ નારાજ થઈ જતો. એક દિવસ એણે પ્રતિષ્ઠાને કહ્યું : ''પ્રતિષ્ઠા, તું મને ગ્રેજ્યુએટ કહે છે ને, ચાલ હું આગળ ભણવા તૈયાર છું. આ ઉંમરે મને ભણવામાં વાંધો નથી. નવી પેઢીની આબોહવા વચ્ચે જીવવું એ પણ એક લહાવો છે. મારામાં પણ નવી ફેશનનો મોહ જાગશે. મારી કાયાપલટ થઈ જાય તો આશ્ચર્ય ન પામીશ. મારાં મમ્મીને પણ હું ગામડે મોકલી દઉં છું બસ.'' તપોવનની આવી ખુમારી જોઈ પ્રતિષ્ઠા ખુશ થઈ ગઈ હતી.

તપોવને યુપીએસસીના ક્લાસીસમાં એડમીશન લઈને આગળ અભ્યાસ ચાલુ કરી દીધો. તેણે પોતાની ક્લાર્ક તરીકેની ચાલુ સરવિસમાં સ્ટડી લીવની પરમિશન લઈ લીધી. તપોવને જેવો કોચિંગ ક્લાસમાં પ્રવેશ કર્યો ત્યારે વિદ્યાર્થીઓએ તાલીઓના ગડગડાટ સાથે તેનું સ્વાગત કરી તપોવનની જ્ઞાનપિપાસાને બિરદાવી હતી.

તપોવન માટે ટી-શર્ટ, જીન્સનાં પેન્ટ મેચિંગ શૂઝ બધું પ્રતિષ્ઠા ખરીદીને લઈ આવી હતી. પતિ તરીકે જુનવાણી, ગામડિયો બબૂચક, માવડિયો જેવા અપમાનજનક શબ્દો સાંભળવા ટેવાયેલા તપોવન હવે મિ. તપોવન તરીકે ઓળખાવા લાગ્યો હતો. તપોવન પણ ગદ્ગદ્ થઈ ગયો હતો. એણે માન્યું હતું કે પોતાની ઉંમર મોટી હોવાથી વર્ગમાં યુવતીઓ તેની હાંસી ઉડાવશે. એને બદલે સહુએ તેને ઉમળકાભેર અપનાવી લીધો, એનો તપોવનને આનંદ હતો.

જિન્સનું પેન્ટ અને ટી-શર્ટ પહેરી તપોવન જેવો બહાર આવે, ત્યારે પ્રતિષ્ઠા અચંબામાં પડી જતી. તે કશું બોલે તે પહેલાં જ ''ઓકે. પ્રતિષ્ઠા મેડમ, ગુડબાય.'' કહી તપોવન મિત્રની કારમાં, બેસી કોચિંગ ક્લાસમાં અભ્યાસ માટે ચાલ્યો જતો. તપોવને સાદગી છોડી આધુનિકતા અપનાવવાનો નિર્ણય કરી લીધો હતો.

દર બીજે દિવસ નવી હેર-સ્ટાઈલ, નવાં ગોગલ્સ, નવી સ્ટાઈલનાં વસ્ત્રો, તપોવનમાં અજબ-ગજબનું પરિવર્તન શરૂ થઈ ગયું પ્રતિષ્ઠા સાથે તપોવનને એક બર્થ ડે પાર્ટીમાં જવાનું થયું હતું. પાર્ટીમાં તપોવન અન્ય ઑફિસર્સ કરતાં પણ વધુ ફેશનબલ અને સ્માર્ટ દેખાતો હતો એ જોઈને પ્રતિષ્ઠા ખૂબ જ ખુશ થઈ ગઈ હતી.

બે વર્ષમાં તપોવન આઈએએસ ગોલ્ડમેડલિસ્ટ થઈ ગયો, એટલે એનાં માન-પાન વધી ગયાં. પ્રતિષ્ઠા મેડમને લાગ્યું કે તપોવન હવે મનસ્વી બની ગયો છે. નવા જમાનાની હવા પૂરઝડપે તેનું માનસ બદલી રહી છે. એટલે એણે તપોવનની પ્રગતિ પર અંકૂશ મૂકવાનું શરૃં કર્યું. કોન્વોકેશનના દિવસે જાણી જોઈને પ્રતિષ્ઠા ફંકશનમાં હાજર ના રહી. પ્રતિષ્ઠા તપોવનના કપડાં, બૂટ મનીપર્સ વગેરેનો ખ્યાલ અત્યાર સુધી રાખતી હતી. એણે એ જવાબદારી પણ માથા પરથી ઉતારી નાખી. તપોવનને કારની સુવિધા આપવાનું પણ બંધ કર્યું. એટલે તપોવને સેકન્ડ-હેન્ડ કાર ખરીદી લીધી અને ડ્રાઈવિંગ શીખીને સેલ્ફ-ડ્રાઈવિંગ પણ શરૂ કરી દીધું.

પ્રતિષ્ઠાને પૂછયા વિના તપોવન પોતાના વર્ગની યુવતીઓ સાથે પિકનિક પર જવા નીકળી જતો.

એક દિવસ મેડમ પ્રતિષ્ઠાની ઑફિસના જોઈન્ટ કમિશ્નર અને તેમના ફેમિલીને ડિનર માટે આમંત્રણ આપ્યં હતું. ત્યારે તપોવન એકાએક જ પિકનિક પર ચાલ્યો ગયો. પ્રતિષ્ઠા વિમાસણમાં મુકાઈ ગઈ. તેણી પ્રતિષ્ઠાએ ઘરને બદલે રોસ્ટોરન્ટમાં ડિનર ગોઠવ્યું. સાંજે સાત વાગે તપોવન આવી જશે એમ માનીને પ્રતિષ્ઠા એ તપોવનને સીધા રેસ્ટોરન્ટ પર ૭ વાગે આવવાનો મેસેજ આપી પોતે સમયસર રેસ્ટોરન્ડ પર પહોંચી ગઈ. રાતના સાડા આઠ વાગ્યા, પણ તપોવન ન આવ્યો. અંતે ભોજન પતાવી સહુ વિદાય થયાં.

તપોવન રાત્રે ૧૦ વાગ્યે પિકનિકનો આનંદ માણી ઘેર પાછો ફર્યો. પ્રતિષ્ઠા મેડમના ગુસ્સાનો પાર નહોતો. તપોવને જેવો ડ્રોઈંગરૂમમાં પગ મૂક્યો, પ્રતિષ્ઠા તેની પર ત્રાટકી અને ગાળો સાથે બે તમાચા તપોવનના ગાલ પર ઝીંકી દીધા અને કહ્યું : ''તપોવન, તને આઝાદી આપતી વખતે મને ખબર નહોતી કે હું દૂધ પાઈને સાપ ઉછેરી રહી છું. તને નથી પોતાની પત્નીમાં રસ કે નથી ઘરમાં રસ. આધુનિકતાનો અર્થ એ નથી કે પતિ જવાબદારી નેવે મૂકી સ્વચ્છંદી બની જાય. અનેક પુરુષો નોકરી સંભાળે છે અને ઘરનો મોરચો પણ તું સ્વતંત્રતા પચાવી ન શક્યો. હવે તારી તમામ પ્રકારની આઝાદી બંધ.''

તપોવન ચૂપ રહ્યો એટલે ઝઘડો અટકી ગયો. સવારે પુત્ર લકીએ પ્રતિષ્ઠાને જગાડતાં કહ્યું કે પપ્પા ઘરમાં નથી !

''કાંઈ વાંધો નહીં, હું તો છું ને. એ થાકશે, હારશે એટલે પાછા આવશે. કહી પ્રતિષ્ઠા મેડમ છાપું વાંચવામાં પરોવાયા.''

તપોવન સાંજ સુધી પાછો ન ફર્યો એટલે લકી ધૂ્રસકે ધૂ્રસકે રડવા લાગ્યો. સ્કૂલેથી એ પાછો ફરે ત્યારે પપ્પા તપોવન એને વહાલપૂર્વક નાસ્તો કરાવતા, લેસન કરવામાં મદદ કરતા. મીઠી-મીઠી વાતો કરી તેને પોઢાડી દેતા.

આયા ટેબલ પર નાસ્તો મૂકીને ચાલતી થઈ. મહારાજે પણ ભોજનની ડિશ તૈયાર કરીને ટેબલ પર મૂકી દીધી. એટલામાં પ્રતિષ્ઠા મેડમ આવ્યાં. તેમણે પણ કહ્યું : ''લકી, હું થાકી ગઈ છું. તું જમીને સૂઈ જજે. તારા પપ્પાએ તને બગાડયો છે. હવે જાતે ખાતા શીખી જા.''

લકી પોતાના બેડરૂમમાં ગયો. પણ એને એકલા-અટૂલા ઊંઘ નહોતી આવતી. તેણે દાદીમાને ફોન કર્યો. પોતાને લઈ જવા વિનંતી કરી. તપોવને ઘેર આવવાનું બંધ કરી દીધું હતું. ઑફિસના ગેસ્ટ-હાઉસમાં રહેવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. લકી પપ્પા વગર ઈજવાતો હશે એમ માની દાદીમા તેને પોતાના ઘેર ગામડે લઈ ગયાં. પ્રતિષ્ઠાએ તેમનું પણ અપમાન કર્યું અને કહ્યું કે ''તપોવન મને હરાવવાની કોશિશ કરે છે પણ હું હારવાની નથી. લકીને હવે તમારે ઘેર જ રાખજો. એને માતાના પ્રેમની જરૂર નથી.''

દાદીમા લકીને મમ્મી-પપ્પાથી પણ વધુ પ્રેમ આપતાં હતાં. તપોવને શહેરમાં જ એક મકાન રાખ્યું હતું. તેમાં હવે દાદીમા અને પૌત્ર લકી રહેતાં હતાં. દર રવિવારે દાદીમા લકીને લઈને તપોવનને મળવા ગેસ્ટ હાઉસ પર જતાં હતાં. દાદીમાએ તપોવનને પોતાની સાથે રહેવા આવવાનો આગ્રહ કર્યો હતો પણ તપોવન મક્કમ હતો તેણે પ્રતિષ્ઠાને સબક આપવાનું નક્કી કર્યું હતું.

સમય વહેતો ગયો. ગોલ્ડમેડલિસ્ટ આઈએએસ ઑફિસર તપોવનના કામની ઠેરઠેર ચર્ચાઓ થતી હતી. તેની કાર્યનિષ્ઠા, સમાજસેવા અને દેશભક્તિના સમાચાર અવારનવાર અખબારોમાં અને ટીવીમાં ચમકતાં હતાં.

તપોવને ઑફિસરની સર્વિસ છોડીને યુપીએસસીના કોચિંગ ક્લાસમાં ભણાવવાનું ચાલું કર્યું. નિર્ધારિત સમયપત્રક મુજબ મિ. તપોવન વર્ગમાં જિન્સનું પેન્ટ અને ટી-શર્ટ પહેરીને આવશે તેમ બધાંએ માન્યું હતું પણ એમની ગણતરી ખોટી પડી. પેન્ટ-શર્ટ અને ટાઈમાં સજ્જ થયેલા તપોવનને જોઈને બધાંને આશ્ચર્ય થયું, ત્યારે તપોવને તરત જ કહ્યું : ''મારો શિષ્યનો રોલ પૂરો થયો. હવે ગુરૂનો રોલ શરૂ થાય છે. ગુરૂએ રોલમોડલ બનવું જોઈએ. હું મારા વિદ્યાર્થીઓ સમક્ષ સાદગીનો આદર્શ રજૂ કરવા ઈચ્છું છું. ગુરૂનું કામ વિદ્યાર્થીઓને બહેકાવવાનું નહીં પણ તેમના વ્યક્તિત્વને મહેકાવવાનું છે. રોલમોડલ બનનારે પોતાની અનેક ઈચ્છાઓ પર નિયંત્રણો મૂકવાં પડે છે.''

પોતાનું શિક્ષણકાર્ય પતાવી તપોવન પોતાની મમ્મી તથા પુત્ર લકીને મળવા તેમને નિવાસસ્થાને ગયો. લકી પપ્પાને ગળે વળગી રડતાં-રડતાં કહેવા લાગ્યો : ''પપ્પા, તમને હવે હું ક્યાંય જવા નહીં દઉં.'' દાદીમાએ પણ પૌત્રની વાતનું સમર્થન કરતાં કહ્યું : ''હા, બેટા, તું પાછો આવી જા. આપણું હસતું-ખેલતું ઘર ઉજ્જડ ઉદ્યાન જેવું બની ગયું છે. પ્રતિષ્ઠા પણ બિમાર થઈ ગઈ છે એવા સમાચાર જાણવા મળ્યા છે. અમે અહીંયાં, તું ગેસ્ટ હાઉસમાં અને પ્રતિષ્ઠા ઘેર... આમ બધાં જુદાં-જુદાં છીએ પણ કોઈ ખુશ નથી.

વટ અને હઠની લિજ્જત તો તેં માણી જોઈ. એકવાર ક્ષમાની મજા તો માણી જો.''

''હા પપ્પા, તમને મારા સોગંદ, ચાલો, આપણે મમ્મીના ઘેર પાછા ફરીએ અને બધાં સાથે રહીએ'' લકીએ ઉત્સાહમાં આવીને કહ્યું.

તપોવને લકીના માથે હાથ ફેરવતાં કહ્યું : ''બેટા, તારી મમ્મી મને મારા મૂળ સ્વરૂપે જોવાને બદલે આધુનિક સ્વરૂપમાં જોવા ઈચ્છતી હતી. આધુનિક બનવાના અભરખાએ મારા જીવનની સ્વાભિક્તા છીનવી લીધી. ચાલ આપણે જોઈએ, તારી મમ્મી શું કહે છે.''

તપોવન પોતાની મમ્મી તથા લકીને લઈને પોતાને ઘરે પહોંચ્યો. પ્રતિષ્ઠાની માનસિક સ્થિતિ સારી નહોતી. એણે છેલ્લે તપોવનને જીન્સના પેન્ટ અને ટીશર્ટમાં જોયો હતો. તેના સાદા પેન્ટ-શર્ટમાં જોઈને તાત્કાલિક ઓળખી ન શકી. પ્રતિષ્ઠાએ અર્ધ બેહોશીમાં પૂછયું : ''તમે કોણ ?''

તપોવને હસતાં-હસતાં કહ્યું : ''હવે સાજી થઈ જા, પ્રતિષ્ઠા. મારી આધુનિક્તાની પરિક્રમા પૂરી થઈ ગઈ છે. અને હું તપોવન પોતાને ઘરે પાછો ફરી રહ્યો છું. તને મંજૂર છે ને સાદો-સીધો સંસ્કારી તપોવન ?''

પ્રતિષ્ઠાએ તપોવનનો હાથ લઈ પોતાના મસ્તક પર મૂક્યો અને બાળકની જેમ રડતાં રડતાં કહ્યું : ''અતિઆધુનિક મિ. તપોવનને તિલાંજલિ આપો. તમારું નૂતન દામ્પત્યમાં સ્વાગત છે. જિંદગીએ મને છેતરી મેં તમને છેતર્યાં. હવે નવો અધ્યાય શરૂ. વેલકમ, માય હસબન્ડ મિ. નહીં, શ્રી તપોવન.''

07/10/2025

સત્ય ઘટના..........
એ બધા અભણ છે અને અજ્જડ છે હુ તો ભણ્યો છું ને? જો હું પણ એમના જેવો થાઉ તો એ લોકો મા સારા થવાની સમજ ક્યાંથી આવશે

આઠમા ધોરણના ડ્રોઈંગ ટીચરે વિદ્યાર્થીઓને કહ્યું, ‘તમને ગમતું કોઈ પણ એક ચિત્ર દોરી લાવો.’ આટલું ફરમાવીને સાહેબ તો પગ લંબાવીને ખુરશીમાં ઊંઘી ગયા, જે હવે પછી પિરિયડ પૂરો થયાનો ઘંટ વાગે ત્યારે જ જાગવાના હતા. વર્ગમાં બેઠેલા પંચાવન વિદ્યાર્થીઓ મનમાં જે આવ્યું તેને કાગળ પર ઉતારવા માંડ્યા.આ કોઇ અંગ્રેજી માધ્યમની સ્કૂલ નહોતી. આ ગુજરાતી માધ્યમની ખાનગી શાળા પણ નહોતી. આ તો હતી ગરીબ વિસ્તારમાં આવેલી ગરીબ વિદ્યાર્થીઓ માટેની સરકારી શાળા.ઘંટ વાગે તે પહેલાં જ મોનિટર સુરેશે સાહેબને જગાડ્યા; હાથમાં પંચાવન કાગળોનો થોકડો મૂકી દીધો. માસ્તરે કટાણું મોઢું કરીને આ ‘કલાકૃતિઓ’ ઉપર તપાસભરી નજર નાખી લેવી જ પડી.
આ બધા ક્યાં રાજા રવિ વર્મા કે રવિશંકર રાવળ હતા? કોઈએ ઘાસ ચરતી ગાયનું ચિત્ર દોર્યું હતું, તો કોઈએ પર્વત પાછળથી ઊગતા સૂરજનું ચિત્ર કાગળ ઉપર ઉતાર્યું હતું. મનજી વાળંદના દીકરા મગને હેર કિંટગ સલૂનનું, તો ટપુ દરજીના બબલુ સિલાઈના મશીનનું ચિત્ર ઊપસાવ્યું હતું.‘આ કોણે દોર્યું છે?’ એક ચિત્ર જોઈને માસ્તરની આંખો ચમકી ઊઠી. પછી નીચે લખાયેલું નામ વાંચ્યું, ‘રમેશ, ઊભો થા; અહીં આવ.રામજી મંદિરના પૂજારી રામશંકરનો દીકરો રમેશ માસ્તર પાસે આવ્યો. ‘આ તે દોર્યું છે? દર્દીને તપાસતાં ડોક્ટરનું ચિત્ર?! આવી કલ્પના તને કેવી રીતે સૂઝી?’ માસ્તરે પૂછ્યું.

‘સાહેબ, આ ચિત્ર નથી, પણ મારું સ્વપ્ન છે. મોટા થઈને મારે ડોક્ટર બનવું છે.’ આટલું બોલતાંમાં તો તેર વર્ષના રમેશની આંખોમાં સપનાંનું મેઘધનુષ ખીલી નીકળ્યું.રમેશનો જવાબ સાંભળીને બાકીના ચોપ્પન વિદ્યાર્થીઓ હસી પડ્યા. આખો વર્ગખંડ ખખડી ઊઠે એટલું હસ્યા. માસ્તરથી પણ સહેજ તો મલકી જવાયું, ‘બેટા, રમેશ! આવું ઊંચું સ્વપ્ન જોવું એ સારી વાત છે, પણ એને સાકાર કરવા માટે આપણે આપણી હેસિયત પણ જોવી જોઈએ. નહીંતર જ્યારે જીવનમાં ધોબીપછાડ ખાવાનો વારો આવે ત્યારે માણસને રડતાંયે ન આવડે.‘માફ કરજો, સાહેબ! હું તો એવું માનું છું કે ડોક્ટર બનવા માટે હેસિયતની નહીં, પણ મહેનતની જરૂર પડે છે. હું મહેનત કરવામાં પાછો નહીં પડું.’
આઠેક વાગ્યે એના પિતા રામજી મંદિરમાં પૂજા-આરતી પતાવીને ઘરે આવ્યા. પત્નીના હાથમાં ત્રણ રૂપિયા ને પાંત્રીસ પૈસાનું પરચૂરણ મૂકીને નિરાશ વદને બબડ્યા, ‘આ ઘોર કિળયુગમાં લોકોની શ્રદ્ધાયે ઓછી થતી જાય છે. આજે આખા દિવસમાં દસ રૂપિયા તો માંડ…’ આ દસ રૂપિયા એ હેસિયત હતી અનેે રમેશ ચોવીસમાંથી દસ કલાક ધ્યાન લગાવીને ભણતો રહ્યો એ મહેનત હતી.
ત્યાં ચોરે બેઠા ચર્ચા ચાલી ફૂટપાથ પર બેસીને બકાલુ વેચતા મંગાના દીકરાએ મહેચ્છાની પોટલી ખોલી નાખી,’ હું મોટો થઈને શાકની લારી ચલાવીશ, પાથરણું લઈને બેસતાં મને તો શરમ આવે.’અડધા કલાકની ચર્ચામાં છેલ્લો વારો રમેશનો આવ્યો. ‘હું ડોક્ટર બનવા ઇચ્છું છું.’ એણે કહ્યું. એ સાથે જ શેરી આખી હસી પડી.કો’કે ટોણો માર્યો, ‘એવી ઈચ્છા રાખતાં પહેલાં એ તો જોવું હતું કે તારા બાપા શું કરે છે!’એ રાત્રે રામશંકર પૂજારીએ રડતાં દીકરાને છાનો રાખ્યો, ‘બેટા, હિંમત ન હારીશ. જો દરેક દીકરો પોતાના બાપનો ધંધો જ નજર સામે રાખીને મોટો થતો હોય તો પછી આ દેશમાં બીજો ગાંધી, સરદાર કે વિવેકાનંદ પાકશે જ ક્યાંથી? તારે ડોક્ટર બનવું છે ને? તો તું બનીશ જ. મહેનત તું પણ કર, હું પણ કરીશ.’

રમેશ તનતોડ મહેનતમાં જોડાઈ ગયો. ગાઈડ, ટ્યૂશન કે અન્ય સુવિધાઓનો સદંતર અભાવ. પૈસાની ખેંચ. શાળાના શિક્ષકો, વિદ્યાર્થી મિત્રો અને શેરીમિત્રો એ બધાની ઉપેક્ષા, ટીકા અને નફરત. આટલી બધી પ્રતિકૂળતાઓની વચ્ચે રમેશ દિવસ-રાત એક કરીને, સમયના ખેતરમાં ઉજાગરાનું હળ ફેરવતો રહ્યો અને પરસેવાના વરસાદમાં અભ્યાસનાં બીજ વાવતો રહ્યો.‘બેટા, મારે તને કંઈક કહેવું છે.’ એકવાર એની માએ ઢીલા-ઢીલા અવાજમાં રમેશ આગળ મનની મૂંઝવણ રજુ કરી, ‘તારા બાપુ તને કહી શકતા નથી, માટે એમણે મને આ કામ સોંપ્યું છે.’

રમેશ સ્તબ્ધ થઈને સાંભળી રહ્યો, મા કહેતી હતી, ‘ગયા મહિનાનું વીજળીનું બિલ દર વખતના કરતાં બમણું આવ્યું છે. તું મોડી રાત સુધી જાગીને વાંચતો હોય છે ને એટલે…! બેટા, આપણને આ બિલ પરવડે તેમ નથી.’બીજા દિવસથી રમેશે પોતાનો ક્રમ બદલી નાખ્યો. વાંચવાનું તો એણે બંધ ન કર્યું, પણ ઘરની વીજળીનો ઉપયોગ કરવો બંધ કરી દીધો. સાંજે વાળુ પતાવીને એ ઘરમાંથી નીકળી જતો. ઢગલો એક પુસ્તક થેલીમાં ભરીને શેરીની ફૂટપાથ પર બેસી જતો. સ્ટ્રીટ લાઈટના અજવાળામાં પોણી પોણી રાત સુધી એ વાંચ્યા કરતો.

પડોશીઓથી આટલું પણ સહન ન થયું. જે થાંભલા પાસે બેસીને એ વાંચતો હતો એની પાસેના મકાનમાં રહેતા જીવાભાઈએ સમી સાંજથી જ ત્યાં પાણી ઢોળવાનું શરૂ કરી દીધું.‘જીવાકાકા, અહીં પાણી ન ઢોળોને! મારે અહીં બેસીને વાંચવું હોય છે.’ રમેશ કરગરે તો સામે જીવાભાઈનો જવાબ મળે, ‘બીજે જઈને વાંચ. આ ઉનાળાની ગરમીમાં ઘરની બહાર પાણી છાંટવાથી આખી રાત ઠંડક રહે છે.’બીજો થાંભલો, બીજો દિવસ, બીજી ઠંડક. આમ કરતાં કરતાં રમેશ છેક બીજી શેરી સુધી ધકેલાતો ગયો, પણ આખરે એનું ઝનૂન રંગ લાવીને જ રહ્યું. બારમા ધોરણમાં એ કેન્દ્રમાં પ્રથમ ક્રમે પાસ થયો.

એને એક પણ રૂપિયાનું ડોનેશન ભર્યા વગર સારી, સરકારી મેડિકલ કોલેજમાં પ્રવેશ મળી ગયો. સપનાંનાં બીજ વાવ્યાં હતાં એ ઊગવાનાં શરૂ થયાં. બસ, હવે લણવાની ઋતુ આવે એની જ રાહ જોવાઈ રહી.કઠોર પરિશ્રમ તો હજુયે કરવાનો જ હતો. વેકેશનમાં જ્યારે તે ઘરે આવતો ત્યારે પણ ભણવાનું ને વાંચવાનું તો ચાલુ જ હોય. પડોશીઓ મોટે મોટેથી રેડિયો વગાડીને રમેશને ખલેલ પહોંચાડે અને જો રમેશ વિનંતી કરે તો સામો જવાબ આપે, ‘જોયો મોટો ડોક્ટર થવાવાળો! કંઈ અમારા માટે થોડો ડોક્ટર બનવાનો છે?’

***

કેટલાક સવાલોના જવાબો માત્ર સમય પાસે જ હોય છે.એમ.બી.બી.એસ. થઈ ગયા પછી ડૉ. રમેશ પાસે ત્રણેક વિકલ્પો હાજર હતા. સરકારી નોકરી સ્વીકારી લેવી, આગળ ભણવું ને ઉચ્ચ ડિગ્રી મેળવવી અથવા કોઇ સારા વિસ્તારમાં ક્લિનિક ખોલીને ધીકતી કમાણી શરૂ કરી દેવી.ડૉ. રમેશે ચોથો જ વિકલ્પ પસંદ કર્યો. પોતાના જ વિસ્તારમાં દવાખાનું શરૂ કર્યું. આજે આ વાતને વર્ષો થઈ ગયાં. દર્દીઓનાં ટોળાં ઊમટે છે, જોકે રૂપિયા ઓછા મળે છે. કારણ? વસ્તી ગરીબ છેને એટલે. એમાં પણ એની પોતાની શેરીના દર્દીઓ પાસેથી એ એકપણ પૈસો લેતો નથી. જે લોકો એને ઉતારી પાડતા હતા એમની સારવાર એ મફતમાં કરે છે. જો પૂછવામાં આવે તો એ કારણ જણાવે છે: ‘એ બધાં અભણ છે અને અજજડ છે, હું તો ભણ્યો છુંને? જો હું પણ એમના જેવો જ થાઉં તો એ લોકોમાં સારા થવાની સમજ ક્યાંથી આવશે?

Address

Ahmedabad
380058

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Jignesh Mehta posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to Jignesh Mehta:

Share