16/09/2025
चवीची जादू की आरोग्याला धोका? रेस्टॉरंट्समधील 'टेस्टिंग पावडर'चे सत्य
आजकाल हॉटेल्स आणि रेस्टॉरंट्समधील जेवण आपल्याला घरी बनवलेल्या जेवणापेक्षा अधिक चविष्ट का वाटतं? याचं एक मोठं कारण म्हणजे 'टेस्टिंग पावडर', ज्याला आपण अजिनोमोटो किंवा मोनोसोडियम ग्लुटामेट (MSG) असंही म्हणतो. ही एक अशी पांढरी पावडर आहे, जी पदार्थांची चव अनेक पटींनी वाढवते. पण चवीच्या या जादूच्या मागे आरोग्यासाठी काही धोके दडलेले आहेत का?
अजिनोमोटो म्हणजे काय?
अजिनोमोटो हे एक रासायनिक नाव असून, ते ग्लुटामिक ॲसिडचं सोडियम मीठ (sodium salt) आहे. ग्लुटामिक ॲसिड हे एक नैसर्गिक अमिनो ॲसिड असून ते टोमॅटो, मशरूम, चीज आणि सोया सॉससारख्या पदार्थांमध्ये आढळतं. अजिनोमोटो ही नैसर्गिक नाही, पण ती या नैसर्गिक पदार्थांचीच चव कृत्रिमरित्या तयार करते.
ही पावडर पदार्थांना एक विशिष्ट ‘उमामी’ (Umami) चव देते. उमामी ही गोड, आंबट, खारट आणि कडू या चार मूलभूत चवींनंतरची पाचवी चव मानली जाते. यामुळेच चायनीज, थाई आणि इतर अनेक पदार्थांची चव अधिक आकर्षक आणि ‘जिभेवर रेंगाळणारी’ बनते. म्हणूनच, अनेक मोठे शेफ आणि रेस्टॉरंट्स याचा वापर करतात.
आरोग्याला धोका आहे का?
जगभरातील अन्न आणि औषध प्रशासन (FDA) सारख्या संस्थांनी एम.एस.जी.ला ‘सामान्यतः सुरक्षित’ (Generally Recognized As Safe - GRAS) मानलं आहे. पण तरीही, काही लोकांना त्याच्या अतिसेवनामुळे काही त्रास होऊ शकतो.
* चायनीज रेस्टॉरंट सिंड्रोम: हा एक सामान्य त्रास आहे. एम.एस.जी. असलेल्या पदार्थांचं सेवन केल्यावर काही लोकांना डोकेदुखी, गरगरणे, घाम येणे, छातीत धडधडणे किंवा मानेमध्ये जडपणा जाणवतो.
* अस्थमा आणि ॲलर्जी: अस्थमा असलेल्या काही व्यक्तींमध्ये एम.एस.जी.मुळे श्वसनाचे त्रास वाढू शकतात. तसेच, काही लोकांना त्वचेवर पुरळ उठणे किंवा ॲलर्जीचा अनुभव येऊ शकतो.
* लठ्ठपणा: काही संशोधनानुसार, एम.एस.जी. भूक वाढवतो, ज्यामुळे माणूस जास्त खातो आणि वजन वाढू शकतं.
आपण काय काळजी घ्यावी?
अजिनोमोटो पूर्णपणे विषारी नाही, पण त्याचा अतिवापर टाळणे महत्त्वाचे आहे.
* घटकांची यादी तपासा: पॅकेज्ड फूड घेताना त्याच्या घटकांमध्ये ‘मोनोसोडियम ग्लुटामेट’ किंवा ‘MSG’ असे शब्द आहेत का ते तपासा.
* हॉटेलमध्ये विचारपूस करा: तुम्ही एखाद्या रेस्टॉरंटमध्ये जेवायला गेल्यावर, पदार्थांमध्ये अजिनोमोटोचा वापर केला आहे का, हे विचारू शकता.
* समतोल राखा: शक्यतो बाहेरचे जेवण कमी खा आणि घरगुती, नैसर्गिक आणि सात्विक पदार्थांना प्राधान्य द्या. यामुळे तुम्ही फक्त एम.एस.जी.च नाही, तर इतर अनेक हानिकारक पदार्थांपासूनही दूर राहाल.
थोडक्यात, अजिनोमोटो हा चवीला आकर्षक बनवणारा एक घटक आहे, पण आरोग्याच्या दृष्टीने त्याचा समतोल वापर आवश्यक आहे. तुमच्या आरोग्याची काळजी घेण्यासाठी योग्य निर्णय घ्या.
